장음표시 사용
251쪽
numeri, & unum iii affectionibus, in quantis in quali
bus, ae in motu in omnibus numerus est alicuius numerus, de unum, alicuius unum, neq; substantia, ipsius
unius in hoc posita est quod sit v num, satis hine in telligi potest,in substantiisse sese rem habere necessario. Nam quae in aliis,eademestratio in substantia o Cum igitur ad hunc modu inductione demolirauerit unum non substantiam esse,sed praedicationem,concludit dichiis:patet igitur inquit, ipsum unum in omni genere quanda esse naturam eici; subiici aliquid, & hoc ipsum
unum esse, nullius esse naturam,id est ipsum unum non esse aliquam naturam per se existentemded ut in coloribus, cum unum audimus, colorem unum inquirimus,
album exempli causa,vel nigra, sic in substantia unum, homo unus,aut quidquam aliud inquiri debet. Sed. quia supra unum Se ens pari modo dici tradiderat,idcirco ait,unum ide esse atq; ens, quod iterum ex eo colligi potest,quia pariter sequitur praedicamenta& in nullo continetur. Neq; , inquit, ita neq; in substantia, neq; in quali quidquam est unum, ut non sit ens, aut ens,
quin sit unu, sed similiter se habet, & quemadmodumem in omnibus praedicamentis versatur, scite unum. Et ire ex eo quia non insuper quodquam aliud praedicatur eum dicitur homo ac νnus homo, sicuti neq; ipsum esse quid
in praeter substantiam, Hi quale, vel quantum, neque esse ipsum mus strater ipsum uniuscuiust esse. - Et item me quia non insuper quidquam aliud p
dicat cum dicitur homo, quam cumJunus homo. FHis verbis, ut mihi quidem videtur, oblectionem di-Iuit, qua occurri potest rationi demonstrati unum non esse ipsum per se, neq; substantiam quampiam . sic.n. occurri pollet si unum non est natura quaedam, sed noduntaxat,cuomodo dicimus, animal unum est in qua oratione est predicatur de animali,& insuper vn v m. li militer dicimus, est homo unus . in qua oratione unus tertio loco efficitur proicatum. Itaq; unum quod de animali vel homine praedicatur, aliud ab ipsis esse intelligitur,& natura atq; substantia. Hane igitur obiectionem soluit dicens. Non si unum de homine praedicatur, protinus veru est dictu interesse homo ne,an unus homo dicatur,ac proinde unu esse aliquid. Nam quemadmodum ipsum est,non est natura queda per se, quae tamen perinde de homine praedicatur, sic ne unum quidem. quocirca homo idem est, atq; unus homo. &vn um esse idem & quacunq; rem esse, quia esse unum
idem est,atq; esse unum equum Nodis autem ipsum istim ac multa pluribus opponuntur, quorum iso modo ipsum unum metituris oppo nuntur, ut indiu sibile, ae diuisibile. Quod est enim aut dirusum aut diuisibile, id multitudo dicitur quaedam. adyta vero enim j bile, aut non diuisium, id dicιtur ossicumlituroppositiones quatuor modis sumantur, oe horum alterum Hinisatio dicatur, erunt haec profecto contraria , neq; νι contradictoria, neque H relativa. Dicitur autem insum
unum ac declaratur ex ipso suo contrario, ex diruisibili in
raminiuisibile, propterea quod multitudo magis sensib,
est, diuisibile quam indivisibile ipsum. Quare multitudo prim est ob sensium ipso rediivisibili ratione. in autem ipsius quidem unius,ut is in diuisi e contrariorum descripsimus ipsum ide, sintae atq; aqualeam tituditas autem ipsum diuersem,cr disimile o inaequale., Modis autem ipsum unum ac multa pluribus opponunturi His quoq; unum non esse substantiam confirmatur. Nam substantiae nihil opponitur . hoc igitur
ostendit, simulq; cuncta unius consequentia acciden tiaue definit, quorum id primum est, ei multa pluribus modis opponuntur. quorum uno, inquit, unum di multa opponuntur ut indiuidus I diuiduu, unum& individuum, multa ut diuiduum.quod enim diuisum est, aut cum non sit, esse tamen diuisum intelligitur, multitudo ac multa nuncupatur. Indiuiduum autem ut punctum aut unitas, vel diuiduum non diuisum ut linea pedalis appellatur unum. Caeterum quia oppositio est quaduplex, unum de multa non ut relativa, non vi habitus de priuatio, neq: vias firmatio & negatio,sed ut contraria opponi intelliguntur. quod si verum est, unum non potest esse substantia, eum substantiae nihil sit contrarium.Dicitur autem ipsum unum atq; deci
ratur ex ipso suo contrario o id est ex diuisibili,idq; qm
diuisibile & multitudo magis Ientitur . ex eo enim diuidendo ad breuissimum peruenimus, quod secare non possumus, in unius ae indiuidui cognitionem v nimus. Itaq; multitudo ratione & cognitione a sensu prosecta prior est quam unum,natura vem pollerior. Est autem, inquit,vnius,ut in diuisione contrariorum descripsimus. In libro enim de bonis, ut alio in loco testati sumus, diuisionem secit qua omnia contraria in multitudineae unu redegit. e igit unius ide, simile, atq; aequale,multitudinis aut diuersu,dis limite,& in squale.
Atqui,cum multipliciter idem dicatur,os quidem modo numero interdum dicimus ipsum, alio Nero modo σra 'timest numero unum, veluti tu forma O materia idem es quod tuteipse, a Praetereasi ratioprimes Uaim riae uriam,vcluti lineae recte aequules sunt eedRet squalia ite quadrata ,et tamen sunt Ilura, verum aequalitas m ipsis in νηιωs. Similia vero dilautur,si no simpliciter quidem eate
sint,neque substantia non disserant subiectasint tamen eadeforma, vi quadratum maius simile est minori, O inaequales etia linea. Hae naq; similesquide fura, ct aut absilute non sunt.Quadam etiam, si eandem habeant formam, in quibus intensio fit atq; remisso, non magis neque minas talia sint, similiasari dicuntur. Quaedam insuper,si inus quidem sit idem νηπιφθecie, magis autem minusue talia sint, velut alba, similia dicantur esse, propterea quod ipsorum forma vi una. Simi quae similia dicunturi plura eadem habeant, quam diversa,aut simpliciter, aut ea, quae sunt in promptu, visamum argentosimile dicitur, aut ignis auro, qua ratione ei istauus. Quare patet diuersum quoq; atq; di polle pluribus dira modis. Atqui,cum multipliciter idem dicatur,vno quidem, modo sim numerum. F nquit, idem plurifariam dicatur, dubitari non debet, quin diuersum de dissimile pluribus modis dicatur.Cum igitur idem multis modis dicatur, uno modo, inquit, dicitur sim numerum, quod aliquando dicimus ipsum. dicimus enim no nunquam musicum idem esse,quod album, propterea Socrates in quo sunt, idem & unus est numero. Alio vero modo, si ratione hi & numero unum. Tu enim idem es & unus tibi specie de numero. hoe enim significat cum ait &materiadPraeterea eadem dicunt, quorum ratio una est substantiae primae, id est proxime, ut lineae rectae pares eaedem dicuntur propter eam paritatem. Similiter quadrata aequalia,&squalium angulorum eadem esse dicuntur. Nam licet plura sint,aequalitas tamen in ipsis est unitas, qua uniuntur di essicium tur eadem limitia vero dicuntur,si sunt eadem, se non sunt . Maius enim quadratum idem est, quod minus, & non idem. qua enim ratio formetq; ipsorum
252쪽
non disseri,sed est eadem, ipsa eadem sunt . qua vero quia omne velens vel non em ad omne vel est idem hoc maius est,illud minus, non eadem,sed si milia dicu- vel aliud, ut statim non ens, aliud est quam e . Esitus tur.Similia igitur, inquit, dicuntur, si non simpliciter aute aliud atq; ide opponi, antequa diuersum quo id eadem sunt,sed aliquo disserunt.nec tamen substantia ide dicas,exponat, de simili interea m&ione iacit dies ct speete dilerepant, sed habent speciem eandem di si- illud aut dicit si materies &m no sit propria quo in dent in quatenus composita sunt.Nam Socrates & Pla loco propriu dicit pro diuerso, ut si us diceret triquetato, ut homines sunt, non discrepant, ut vero indiuidui, proprium esse a circulo,id est diuersum .est igitur senadisserunt.hoc enim significat eum ait: Neque substan- sus, si materia de ratio nonsit propria, id est nisi diffetia non differant subiecta specie eadem, ut de quadra- rens sit vel ro, ves materia. Na si ratio de materia raratis diximus.quin & lineae rectae impura similes esse di- sunt, non dictitur similia sed eadem.statuae ninq; paeaeeuntur, quia simpliciter non sunt eadem, sed disserunt non si miles, sed eaedem esse dicuntur, quia formam de imparitate,cum ratione atq; substantia non discrepent. materiam eandem habet.at si altera aenea sit, xltera ex Sunt enim rectae. Alia similia di eutur si speciem eadem auro,quia materia discrepant,similes esse dicetur. Ruthabeant, nec magis sint, aut minus, in quibus magis sus si ex aere, constet tum tripos, tum lebes,smiles di.& minus locum habeant, ut in albo magis minuri; centur, qQ dilarepant forma, cum materia ron di ita versatur.album enim albo & magis di minus dicitur. bi rant. Item simile dicitur quod propius accedit, ut co- ergo duo album habeant quod intendi potest atq; re- lor viridis similis esin dicii puniceo,quia magis ad eum mitti, nee albedo unius intensior sit aut remissior alte- accedit quam purpureus,& ductus sectus ductui similis rius albedine ea similia sunt. HEe igitur similia dicun- est,ut in mathematicis. His de simili interiectis, de ditur,qm albedinum,quae in ipsis habentur, non est altς- uerse atq; eodem edisserit,dicens. diuersum igitur autraqu m altera neq; intensior, neq; remisitor, cum ta idem Omne ad omne dicitur quaecunq: unum de ens id me esse possit. Alia si milia dieutur diuerso modo qum est, quaecunq; unum & entia sunt, ea vel eadem dicun- quae statim explicata sunt, ut si duo alba sint, sed unius tur, vel diueria.in non entibus autem non haec dicun- albedo intensior sit alterius albedine, seu remissior, ea tur. ius causam breuiter reddit dicens. Non .n. ipsius similia dicentur, qm eandem speciem obtinent, cum eiu sdem est contradictio. id est,idem de diuersum non ambo si ni alba. hie.n.est sensus illius dictionis. quae' opponuntur retradictorie , ut ad no entia quoq; peri dam insuper si assectus quidem sit, idem unu'qui'; spe neat,no solii ad entia.non ide vero de entibus mi dici-cie,dc eae tera. Alia inquit dicuntur similia. si plura e - tur,quaobrem ide de diuersum unum esse solet aut non dem habean t quam diuersa, aut simpliciter, ut ea,qui Vnum,quod tame sit unu de ens,le concludit dices di. sunt in promptu In promptu ea esse intelliguntur hoc uersum igit atque idem hoc opponutur pacto. vt.Lia in loco,quae magis sub sensium cadunt, quod exemplis solis entibus alterum vere dicatur, alterum secus. Deile declarabitur. sit ergo A album graue&durum,s D ferentia verect diuersitas alladest. Diuersum.αί album graue de molle,C album&mo' te,nimirum 2 si- id, a quo est disers m. non est necesse aliquo esse diuersum. milius fuerit A quam ipsum c , quia C unum habet, omne emm aut diuersum e Laut idem,quid rus sitens. hoc est album eum a commune, a autem duo album id tu disertab ad uosaia disserti quare necesse est idem S graue,a igitur simile A esse dicitur,qm plura eadem qMdesse quo disserunt1ω autem idem genas ect ut fpeeis. habet, lannum argento,quia quod est in promptu, id om emm quod disert, aut genere ut specie differ rige
est album .qiii album quod in ipsis habetur, magis sen- ne e quide riserunt ea, quom materia no est commus,nequesu percipitur quam graue, ut aurum simile igni iecun- mutua generatio, ut eu,quorum est alia praedicarieti figura. dum flavum, leu suiuum. Cum ergo idem di simile pila vecte aut ea, quoru genus est ia. Genus vero dicitur, quo
xifariam dieatur, diuersum quoq;& dissimile multi ambo quae di ferui de per subriaria esse dicurum Quare
modis dici conueniti coerariasunt
Atq; ipsum quidem aliud, ct ipsum idem, posito modo Diiserent . . iis babῖt. Quapropter omne quodvis aut aliud ei, ut idem. tiam a diuersitate discernit, aliud disserentiam esse tra-Illud autem dicitur, i materies ratio non sit Ua .Quocir dens, aliud diuersitatem. Nam diuersa inquit, non est ca tu oe propinquus, diuersum es. Tertia vero, ι ea Pa tu necesse aliqua inter se comunionem habeant. substam sis sunt mathematicis. Diuersum igitur aut idem propter tia. n.cu quatit atrii qua diuersa est, nihil habet commuhoc omne ad omne dicitur, in unum asq; ens quodlibet di- ne. Attamen quidquid est ens, diuersum est, aut idem.
citur . Non.αipsius eiusdem es contradictis. Quapropter cat id quod diisen ab aliquo, aliquo sanὸ differt sen- dicitur in bisse quae non sunt c as ipsum no idem dicitur sus,ut mihi quide vide ,huiusmodi est, quod asit dissert
sis avit dicitur νmescius sunt. EMAE.νnum est,aut no ab aliquo, aliqua cu eo societatem habet. Equus.n. ab um aptum ens e se ae Hum. Diuersum igitur atque idem Atq: ipsum quidem aliud,&ipsemidem, opposito '.
modo sese habent.I Propositum est hoc in loco, aliud tia partici pant,aut genus est ut species.Nam Socrates& diuersum quomodo ad idem se habeant, demonstra & Plato , qui differunt inter se, speciem & genus ha-re,aitq; aliud oppositum esse eidem e proindet de eum bent comune, equus vero de homo genus tantum. Ateiis quae sunt,quaeq; non sunt, dici, de veru , salso pro- ipse genere ea differre aisiquotu materia non est c5muprium eorum est, quae per eontradictionem opponun nis,argumento,u, alterum non essest alterum. Neq; turiat diuersum te idem non distinguunt in omnibus .n. substantia efficitur quantum, neq; contra quantum quae sunt, quaeq; non sunt,uerum ὶ sesso, sed in iis dun- substantia, quemadmodum aer aqua efficitur, de lixe taxat quae sunt, quo fit ut non opponantur cotradicto. ae specie autem ea, quorum genus est idem. Sed gerie. Aliud igitur, inquit,atq; idem opponunturquam- nus, inquit,est id in quo ambo disserentia sm substan-Obrem omne ad omnematum, vel est idem, vel aliud, tum sint idem . nam homo dc equus M animalis Bb-Me opponuntur pacto.
253쪽
stansim idem sunt. Quo sit,ut eontraria differentia sint,propterea u, substantiam subiectam commune habent, ut homo & equus commune habent animal, d inde substantiam. Hoc autem bene a nobis Gesuppositumo inductionem terepotest.Oinnia enim differentia σ eadem non solum dinnersa esse videtur sed quaedam genere sunt diuersa quaedam sunt in eis praedicameli serie collocata. Quare eodem in genere sunt, genere eadem sunt. Definitum est autem alio in loco quae genere eadem sunt ut diuersa Quoniam autem fit ut eaque diffrunt, magis minusue disseram, est o quaedam sanes maxima differentia, atque Huc contrarietatem dico asse autem bane maximam disserentiam, ex inducti ne patere poten Etenimea quidem quaegenere differunt, mutuam adse viam non habentsed plurimum dictam, inter sese comparabilia non sunt. ct generationes eorum quae ecie disserunt,ex cotrariis sunt uter extremis Extremoru vero distantiam maximam esse constat. quare paret iatririorum maximam esse Atqui id quod est ma rimum in v quoq; genere,est perfectum.maximum enim id es, ius nonen excessus, perfectum id, cuius sum quicquam extra Minpotest. UectanaM: differentia finem habet , perinde atq; catera propterea perfecta dicatur,quod finem habent. nihil autem est extra sinem V enim irae sinis extremam in
omnibus atq- connet Idcirco nihil en extra cine' ullius indiget ipsumperfectum. Contrarietatem igitur disserentia eperfectam, ex bcte patet. Cum autem pluribus contraria modis dicantur, sic perfectum comitabitur, vi ipsius Contrarietatis ratio e petit. Qua cum ita sint, patet v mPlura contraria esse non posse. eque.n.extremo quidquam
magis extrema esse potest, neq; unius interualli plura sunt duobus extrema. Omninoque si contrarietatis quidem eudisserentia, disserentia vera duorum est disserentia, perfecta quoq; differentia duorum eruprofecto. Hoc aut bene, nobis esse suppositum,ex inductione patere psit. Quod recte,inquit, posuerimus differentia esse, quae aliquo participat, ex singulis intelligi pol.
cia enim differentia non solum sunt alueris, sed etiam eadἴ, ut equus Si homo.quare differentia sunt, diuersa, non contra diuersa differentia. Materia .n.non proxima , sed remota & informis, quae est in Socrate, &quae in in Platone, diuersae sunt, disserentes uon item. quo enim disserre possunt,quae forma omnino vacanti Sed quaedam genere sunt diuersa. id est,diuersa genere,diuersa sunt.Quedam Iunt in eadε praedicamcti Ierie col- Iocata. id est, similia in eadem catena consistunt. quare in eodegne, sunt & genere eadem qualia vero sint quae genere dicuntur eadem, in libro quarto fuit explicatu .Sed eum disserentiu quaedam magis differri,quγdam minus, ut purpureus color magis dissert, rubro, a viridi minus, est quaedam sine maxima differentia hie maxima differensa est contrarietas,ut inter album di nigra m. quo fit, v t quantum substantiae contrariumst, eum inter se plurimit differanti quae quidε contraria sunt,non ιγ alterum in alterum transeat, aut altero intercipiatur alteru, sed eo tantum θ maximo interia
uallo absint inter se.Sed eum se dixisset maximam dictrentiam eontrarietatem appellare, id verum esse inductione patere ait. Etenim ea quae genere differunt genus autem,ut puto, materiam voca eritq; sensus, quae genere differunt,id est,quae non habet eade materiam,
ut substantiade quantitas mutua ad se viam non lint id est,stersi ex altero non generatur. sed plurimum di
stant,& inter sese comparabilia aci sum id vel X.
bent commune,comparabilia enim sunt ,ut in libris degeneratione tradit,quae commune quid piam habent. At generationes eoru quae specie differunt, ex contrariis sunt ut ex extremis) ex susco.n .gignitur album, at sus cum de album non est extrema & maxime distins contrarietas , sed album & nigrum . in album ex sus colaqua ex extremo efiicitur. Itaq; eoru quae proprie extrema sunt, maximum est interuallum .u, si contraria sunt extrema, extremorum aut est maximum interuallu,cotrariorum igitur interuallu maximu est, ut recte cotrarietas maxima differetia esse dicas.Cum igitur adlluc modu cotrarietate maxima differentia esse docuisset, maximam quoq; dHeresia psecta esse demonsi rati
Itaq; cu sit cotrarietas maxima differetia,haec aut persecta habeatur,st ut contrarietas psecta sit. qd si veruest, profecto unum uni cotrarium fuerit, cu m haud dubie profecto unum psectu opponatur. Itaq; maximam disserentia persecta esse demonstrat. Nam id,inquit, ut est maximum in unoquoq; genere de subiecto, Psectu est.Nam maximum id esse dicimus, cuius no est exces- Ius,ut mundus maximus dicit,qm a quo excedatur nihil est. Persectum quoq; vocamus, extra quod nihil licet accipere. Item persecta disseretia finem habet,e tra finem aute nihil licet sumere, eum in omni re finit extremu sit,& id complectatur, cuius est sinis.itaq; ex tra nil licet accipere ipsumri; persectu nullius indigere. Quare si catera idcirco perfecta dicuntur, quia fi nem habent, maxima vero differentia fine habet, sit ut ipsa quoq; persecta sit. cum autem pluribus contraria modis dicantur contraria enim,ut dictum est, ea dicuntur, quae sunt in eodem genere, &quae sunt in eodem subie- 'cto, S: quae sub eandem sicultatem cadunt, & caetera, quae in libro quarto commemorantur, ubi de cotrariis disputauit. cum ergo pluribus modis dicantur, sic de
persectum comitabitur,ut ipsius contrarietatis ratio eis competit'. γ Si enim ratio contrarietatis ei competit, propterea ty sunt in eadem facultate, persectio quoq; ad hunc modum eis conueniet,hoe est, cotrariis quae in eodem genere sunt, persectio ad eum modum conueniet. Est autem persecta contrarietas eorum quae sunt
in eodem genere, extra quam nihil accipi potest.Item iis quae sub eandem potentiam eadunt, persectio sic quoq; tribuetur . Est enim persecta eontrarietas subditorum uni potentiae extra quam nihil sumere licet. Rursus eorum quae diuersis generibus subiacent, contra rietas persecta est, extra qua nihil licet accipere. iparratio in caeteris, reperitur. Quae cum ita sint, patet uni plura contraria esse non posse. Nam cum sit cotrarietas disserentia maxima,& extra quam nihil accipi potest, haud dubie uni unum contrarium est. Neq; enim extremo ac vltimo quidquam est ulterius.contraria vero extrema siunt. itaque extrema plus quam duo esse nequeunt. Ad haec conuarietas omnis est unum interuallum. omnis autem unius interualli duo sunt extrema.omnis igitur contrarietatis extrema duo sunt omninoq; si contrarietas est disterentia, disserentia
vero duorum est persecta quoque id est, perfecta dinserentia duorum erit.
At vero careras etiam contrariorum definitiones veras
esse necesse est at m perfecta differetia plurimum di fert.
Extrata .ra tua genere disserat,non vi quicquam sumatur, neq; extra ea qualecie disserunt. Demonstratum est enim disserentiam dea qussum extra genus, non esse horum aut bu mo ma sivi patuit. Eι equa plurimum eodem
254쪽
senere digeriit, contraria sunt. perfecta.η. ru disserentia maxima est.et ea rursus qua in eod Esusceptiuo plurimil differtit, corraria sunt. s. naeaa contrariora mater ira, ea
insuper qua sub eadem potentia plurimum dis erunt scilluar. una circa mugous versat on quibus diseremia perfecta maxima est./qui pinna contrarietas basitus est
priuatis,non tamen omnis priuatio nultipliciter.n priuatis
dicitur ita ea quae eB perfecta . Caetera Nero contraria per haec ipsa diceturpartim propterea quod habent, partim ex inqui a faciunt aut sunt essemua rtim quuasum acceptio
nes aut abiectiones horum,aut aborum contrariorum. At vero caeteras etiam contrariorum definitiones
veras esse necesse est. Guod ens supra diximus, ipse hoe in loco tradit,hoe est desinitiones c5trarioru quae in eode genere sunt, veras fore in iis, q eadui sub eadEncultate,&ha cateris. ni differεtia quoq; secta horuplurimu distat. Ergo queadmodu plecta differetia e ru,quae sub eade cadut potetis,est ea, extra si nihil aecipi pol ita in caeteris etia.Illud aut demostratu est.n. disseretia ad ea, quae sunt extra genus, no esse solutione esse reor obiectionis, qua occuri poterat unu uni Opponi asseverati. dicat. n. aliquis,si propterea unu uni c5trariu est, in quaeplurimu inter se distat, duo sunt, cum
nigrsi phirimu distat ab albo, linea etia multo magis, quid erit lineae cu albo comunes duo igit erut quae plurimo distant ab albo, nigrum & linea. quod si veru est, duo erui uni cotraria. Ad hae igit obiectione soluenda
pertinere puto id,quod ait,demonstratu esse ad extima generis noessedisserentiam, id est,quae diuersis gener, bus subiiciuntur, nee alterum alteri subest, ea opponi non oportere,sed quae subiacent eidem. Ceterum quomodo ipse dixit substatia de quatu plurimu inter se distare,cum diuersa genera sinean genera gnatissima, ut diximus, inter se opponutur, eis subiecta no it El Neq;.nanimi, opponit albo, aut albu lineae.dictu est.n .cu
externis,&quae aliis generibus subiecta sunt , noessedissere uam,hoc est cotrarinatem, horu aut haec maxima) id est. eorum , quae generi eidem subiiciutur, haec
cotrarietas maxima est disserentia & cotrariae sunt,qui in eodem genere maxime disserunt,qm horu disserentia maxima est& persecta.Pari ratione quae in eodem subiecto plurimu disserunt,cotraria sunt. Materia.n.dcsabiectu contrariorum idem est. Item quae subiecta eiudem saeuitati plurimu disserunt, ut morbus & valetudo,quae medicinae subiiciuntur,ac plurimum disserunt inter se. Medicina.nan uno genere,hoe est in eo orbbus versatur, in quibus habetur contraria recta & aduersa valetudo. Itaque eadem est contrariorum facultas.Prima vero contrarietas habitus est 3c priuatio, noomnis.nam suscum est albi priuatio. inter haec tamen non est prima contrarietas, sed ea quae persecta, ea prima est caetera vero contraria per haec dicentur. Nam corpus album corpori nigro contrarium esse dicitur propter album & nigrum, & conualescentia quae valetudinis est receptio, contraria aegrotationi, quae est
abiectio valetudinis,ti receptio morbi, simili caeterorum ratione.
Si igitur opposiviones sunt,eontradictis,priuati contra rietas, relatio, atq; horum prima est cotradictis, corradictionis nullum est medium, fit autem H inter contraria sit aliquod mediu aut contradictio m idem atq; contrarietatem non esse riuatio vero, quaedam est cotradaeiotaruo
id quia omnino habere nequit, aut id quod si habet, tum et tamen baberetriuatum cIA u in Hos ut GPr
re aliqua definitum tam erum multis De dicimus modis, ut vi aliis locis distinximus. Quare priuatio quadam est contradictio, aut impotentia definita, aut eompraehensa coms ceptiuo. Quocirca contradictionis quidem medium non est , priuationis aut alicurus est. Omne enim aequale ect, aut
non aequale t non omne aequale est, aut inaequale, nisi in eo
duntaxat quod es susceptiuum aequalitatis. Si igitur oppositiones sunt contradictio, priuatio eontrarietas. Propositum est hoc in loco docere priuations & eotrarietate ad contradictionem reseruari, de easde quodamodo cotradictiones esse ut ipse dicet lsi vetu est, retradictio nimiissi si priuatio & cotrari tas magis est oppositio. ui cu ita sit, ego no video cur quidam sic praecipiant, cum ipsi placeat cotrarietatem magis opponi qua contradictionε , ingratia exercedi auditores dixisse in quinta particula libri de enuntiatione corradictione magis opponi, qua contraria. D m strat igit,ut dictu est, priuatione de cotraria sub eoatradictione cadere.Prius tame cottaria n6 perinde o
poni docet, aqcotradictoria d est atq; a stirmatione denegationem. ad hunc modu arsuit in secunda squ-ra,contradictionis nullum est mediu,cotrariorum aut
mediu habetur.cotraria igit no opponutur, ut quae cxtradictorie pugnanti s ergo, inquit, oppositiones sunt
cotta dictio,priuatio,contrarietas,relatioq; de contradictio prior est quam tres caeterae, nec corradictionis aliquod est medium,in quibusda aut c5trariis mediu erapsit,fatis patet no esse idem cotradictionem & contraria. Privatio vero, inquit, quaeda est eo a tradictio quo posito,antequa planu faciat,quomodo priuatio est c5- tradictio, priuatione ipsam partitur dicens. Aut.n.quod oino habere nequit,aut id quod n5 habet, aptu est tamen habere,priuatum est,aut cino, aut ex parte aliqua
des nitum, ut lapis visum habeat fieri Oino n6 pol, de tame visu priuatus esse dicis,insans etia in bimatu, quia quavis dentes no habeat,habere tame est aptus,dentibus priuatus esse dicitur. Nam quod ait caut oino, aut ex parte aliqua desinitum repetitio quaedam est . illud .niaut amnino aequipollet liui quod Oino n5 habet, aut aptum est habere, dicii tame priuatum esse.Illud vero aut ex parte aliqua additu est,qm ut dixit in Qua in huius operis libro,ineptos pedes habere,est pedibus esse priuatum.& nucleis priuatum esse,breuissimos habere nucleos. Priuari aut multis modis dici admonet nos traditu esse in libro Quarto ope is huius, dicens.
hoc enim multis modi dicitur,ut in aliis locis disti ximus. Si ergo priuatio quae impossibile habere dicit,sgnificat quod fieri non potest, quod autem fieri non pol negatio est eius quod fieri potest, quemadmodum non habere priuatio est habedi,merito priuatio dicitur esse contradictio caut impotentia definita, aut cis hensa cum susceptiuo. Si enim caecitatε ipsam disci tam dixeris, impotentia quada significauerit, siue ipsam solam priuationem . sin autem caecum, caecitatem
eum subiecto suo . Caecus enim est ipsa priuatio cum subiecto:quemadmodum eum albedinem dicis,albedinis sermam significas, ipsamq; albedinis naturam cum
vero album,corpus dealbatum.Caeterum quonam modo priuationis medium aliquod habetur l.Nim cum neq; aequale,neque inaequale dico: medium aliquid esse significo, cum contradictionis nullum esse medium demonstratum sit, ubi docuit contradictionem veram
esse non posse.An quia contradictio nihil determinati Nam, cum aequali est&squalenbest dicimus, nepati o
255쪽
destruit tm aequale, non citam aliquid ponit. priuatio vero,ut inaequale, non solii aequale demoli, sed etiam
ponit quadam contrarietatem. Porro inter contraria
ut aliquid intercedat nihil prohibet, tametsi no est necesse. ob hoc igitur contradictio medita non admittit. Et quod verius est, qm contradictio in eunctis entibus& non entibus veru dirimit a salio, qm, ut dictri est, negatio solum negat,quod affirmatione signatur. Prtua. tio aut simul salsa reperitur in caeteris a quantitate prs-
dicamentis. v t.n .affirmatio, quae air,aia est aequali I,vel
album est, squale, salla est, si e priuatio qui dicit, ala estinaequalis, vel albu est inaequale, quia igitur ambae sunt salsae, idcirco medium quoddam admittunt, illud,s.aia
neque est aequalis,neque inaequalis.quae ratio in cuctissimul salsis reperitur. In contradictione vero minime. assirmationi naque salsae,sa est aequalis, dicenti, negatio opposita,quae ait, ala non est aequalis, vera est, propterea P intercipit tm, ut dictum est, aequale, nec aliud quidquam ponit. ob hanc igitur cam contradictionis
medium non habetur, priuationis habetur, cuius cambreuiter attigit dicem omne n. quale est, aut non aequale, at non omne aequale eis, aut inaquale quasi dicat, contradictio quae ait,c Is res est aequalis, vel non est aequalis, in cunctis veru salso seiungit, priuatio aut,ut
diximus in exeplodeata, salsa cum salso habitu reperit. quo fit, ut hic medio locus relinquatur. At no in rebus Gibus priuatio eum habitu,aut hic eu priuatione saltus est. Nam in excipiente ac subiecto suo verum a salso discern ut, qm in quanto si habitus est salsus, priuatio vera est, quia omne qu tum aut est aequale, aut inaequale. Quod si generationes ex contrariis in materia fiunt, ἡ foran a autem fiunt, formaeq: habitu, aut ex aliqua forma
priuatione, patet omnem quidem contrarietatem priuationem quandam ese, priuationem autem non omnem fortasse contrarietatem esse. Et causa est inpromptu tenim, ut id quod caret, multipliciter sit priuatum .Ea nanque contraria
sunt, ἡ quibus extremis mutationes fieri silent.Patet etiam
per inductionem. Omnis enim contrarietas alterius contrariorum priuationem habet , sed non omnia similiter carent.
Inaequalis enim aequat tutis fissimilitu similitudinis, vitium virtutis priuatio est,ut patet. Di fert autem. Hi diximus. Aliud enim priuatum dicitur, sit solum careat. Aliud sequando aptum est habere, non habeat, ut in aetate aliqua,
et in aliquo,aut praecipuo, aut omnino. Quocirca quorundam est mediam, neque bonus homo es niq; malus. Qu rundam non est, sed sit aut par aut impar necesse est. Prae terra sunt quae definitum subiectum habent , sunt quae non habent. Quare per priuationem si per contrariorum alterum dici patet . sat autem ess si ipsa prima generaq;
contrariorum ita dicantur, ura inquum: κ multa. Ad haec enim extera reducuntur.
Quod si gnationes ex contrariis in materia sunt. Fostenso priuationem quadam contradictionem esse,
idem de contrarietate quoque doce dum contrarietates priuationes esse dem rat, s. n. contrarietates priuationes sunt, priuationes aut contradictiones quaedam, contrarietates igitur contradictiones sunt. quod hypothetice ad hunc modum dea rat.Si gia a tiones sunt contrariorum. gnantur aut contraria per materiam ipsis
subiectam, si ergo gitationes in materia subiecta sunt
ex contrariis, ois autem generatio vel ex forma est, sormaeq; habitu in eundem aut intellectu haec duo verba dixit, aut ex aliqua formae priuatione perspicuum est
contrarietatem esse priuationem. Si n. musicus es scitur ex inaulico,quod est priuatiuo, vis sit generatio sit ex contrario. musicum profecto & imus cum contrarietas est,& priuatio quae ratio in caeteris cibus reperit. Porro generationem oem vel ex forma & habitu', vel ex priuatione fieri,sicet dem ratum sit in libro de generatione,in hic quoque repetendum est. Nam cu ex musico aut albo sit imus cum,aut nigrum, ex forma di habitu esscitur generatio. Vt.n. in libro quem modo citauit,docetur, sormarum praestantiores habitus sunt &magis formae,deteriores vero priuationes. Cu migitur eximusico aut nigro musicum ess citur aut album, ea
generatio ex priuatione fit. quod si nigrum & album contraria sunt,& nigrum est albi priuatio,& imus cum musici, dubitari non debet quin oli contrarietas priuatio sit,& habitus. At non omnis priuatio contrarietas est, qm priuario multifariam dicitur. Nam sustum priauatio albi esse dicitur, at non proprie contrarium eius est, cum sint contraria ea, ex quibus extremis vicissim generatio fit, ut album, & nigrum,uel quemadmodum pauloante dicebamus,cotraria sunt, quorum interuatulum maximum est .albi autem & susci interuallum noest maximum .non igitur omnis priuatio est contrarietas. At omnem contrarietatem esse priuationem,inductione palam esse ait. omnis enim contrarietas priuationem habet. Nam stigiditas caloris habet priuationem, albedinis nigredo, inaequalitas aqualitatis, dissumilitudo similitudinis, vitium deniq; virtutis. Ex hoc autem priuationem non aliud esse colligimus, quam
alterum contrariorum, hoc est unam partem contrarietatis. Nigrum enim pars una contrarietatis est. Nam tota contrarietas est duo album & nigrum .mgrum igitur alterum est contrariorum .omnis ergo contrarietas
priuationem habet, & priuatio est contrariorum alterum. Sed non omnia similiter priuata dictitur, sed diseserunt quemadmodum exposuimus. Dictum est enim aliquod priuatum dici si sollam careat.Nam & lapis visu priuatus esse dicitur,non quemadmodum ea quae visum habere apta sunt, sed quia duntaxat visum non habet, aliud,si quando aptum est habere,non habear, vel si non habeat in ea parte, qua est aptum habere, ut visum in oculo, aut praecipuo. γ Nam qui dextra manu
caret, is manibus priuatus esse dicitur, quia potiore parte priuatus est. Dextra enim quam lsua potior habetur. Omnino aut manibus dicitur esse priuatus, qui utraq; caret. Quamobrem quorum contrariorum si biectura est definitum, ut paris & imparis numerus, horum nullum medium habetur,quorum minus, iis aliquid intercedit, ut bono & malo. horum enim subiectum no est determinatu ut quae in Oibus prςdicamelis habeantur. Sunt igitur quaedam, quae neque bona,neq; mala sint.
cui similis est in es teris ratio. Inductione igitur pala sit,
semper contrariorum alterum sim priuationem dici, o Emq; contrarietatem esse priuationem . sic ergo est argumentandum, contraria sunt priuationes, omnes priuationes sunt contradictiones, contraria igitur perinde atque priuationes sub contradictionem cadunt.
Illud veto ut aut est & si prima ipsa generaq; contrariorum ita dicans unum inquam ipsum,&multa limotest, oIa contraria in unum di multa reseruns,& visspe diximus, partitionem fecit, quod ola contraria in una ct plura rediguntur, unum autem & plura contradictio quaedam sunt, videm opstrabitur. oia igitur contraria ad contradictionem Vediguntur. Aphro.luper Meta. R. cum
256쪽
cum autem unum uni contrarium sit, dubitauerit qua-stiam quonam modo opponatur unum O multa o aequale
aduersatur magno ac paruo. Ipsum enim virum dicere semper in oppositione solemus, velari virum sit alb5, an nigra,c - νιrtim assumst non album.UtΠι autem homo sit, an album, non diei mus, tu si ersu positione quaerentes, ceu
uter acceisit. c leon ne,an Callias Sed non necesse est viro inserere hoc pacto interrogare, sed O boc illinc ob profecta. Sola enim opposita nequeuηt simul egie. Quo hic utitur, cum interrogat ter accest. Nasi simul accedere possent, ridicula talis esset linterrogatio.quod si hoc pacto fieri potest in oppositionem similiser aditon imum inquam multa, uelut ι utram uterque nenerit, an alter. Si igitur P
Ilio per utrum in ipsis fit semper oppositis, dicitur ast uita maius an minus sit quippiam an aequale, quaenam sit ad haec oppositio ipsius aequatis Nem enim alterisolum est contrarium ur.n.maiori potiusqucim minoiamque utrisique reterea ipsum squale contrarium est inaequali,quare pluribus
erit quam uni contrarium. Quodsi inaequale id signi catsimul quod illa ambo, oppositum quidem erit utrisque. Et ipsa dubitatis opitulatur Disce qui ipsum ins quale dualitatem hiquitit ese, si attamen ut duobus sit contrarium imum id quidem est impossibile . Praeterea aequale quidem inter magnum o parmum medium esse uideturgontrarietas autem
messia esse neque uidetur,neq; potest,ut ex definitione ipsius patet. Non enim erit perfecta, si alicuius mediasit quin potius ipsi medium quippia emper habet. Cum au t unum uni contrarium sit, dubitavcrit quispiam quonam modo opponunt unu & multa. In quirit unum Ac multa quo opponantur num ut contraria, an ut priuatio de habitus, an ut relativa, an ut affirmatio & negatio. similiter aequale, quo ex his modo,magno paruoq; opponitur, docetq; unum N multacontraria esse,dicens: Ipsum . . v mim dicere semper in o postione solemus. virum aut dicitur,in uno& multis, unum profecto de multa contraria sunt .Quinctis, utruin oppositis dici certum est. dicimus .n. virum est albu, an nigrumi de virum est album an non album' utrum vero quidquam homo sit. an album, non dicimus , qm
albu de homo no opponunt, nisi ex positione,ut siquis ponat Ium rerum nihil aliud esse, quam holem solum& album . tunc. n.res proposita virum homo an album
esset dicere possemus. Item si ponamus hodie necessario fore, aut venturum esse in hanc domu Cleonem vel Calliam, ec alium praetcrea per positionem, dicamus, virum Cleon est qui venit, an Callias i at, si si j nonnulli venturi essent, non ita interrogaremus, clim seri posset ut neuter,esset qui venisset,sed Socrates exempli gratia. Sed non necesse est. In nullo genere de subie. et o interrogari potest virum, nisi ex positione, in oppostis aut ex necessitate . quin & illud, quod expone dicitur, ex proprie oppositis emanauit. Quia. n. Opposita si m ut esse non possunt,& in hoc exem plo ponit non simul ipsos venisse,idcirco quaeris, uter venerit. Na, si
posset v terq; venisse, ridicule uter venis let interrogaretur. si cum ambo venisse pol sint, quispiam interroget an venerit, protinus in unum di plura incidit, hoe est in contradictionem, ut, ambo ne venerint, an alterim, de sic rursus utrum in co radictione dicitur. si ergo interrogatio utrum in oppositis, ut dictum est, versa
cum maius ne,an aequale, an minus iit interrogemus,
quaeri potest quaenam opposito sit intcr squale de maius atque minus. Neque.n. aequale uni tm,i.maiori solum, vel minori opponitur, nam cur alteri magis quam
alteri opponatur ' At si aequali tum maius, tum minus
opponatur,duo erunt uni Opposita, cum in uni unum.
opponi supra demonstratum sti Praeterea inequali co-trarium est aequale.inaequale aut maius & minus significat: ut si aequale contrarium sit inaequali, sic rursus fiat,
ut duo sint uni contraria. Item, si inaequale utrunque significat,i. maius de minus, a lienum suerit dicere, ume- dum esse ut unum nomen, & opponendum aequali. vis c unum aequale uni inaequali opponi dicatur. Nam Iliacet hoc iis opitulari possit, qui lub dualitatem inaequale redigunt, quod merito faciunt,cum inaequale duo significet,in qui qm inaequale nomen unum est, dc opposi tu aequali,idcirco ut unu uni opponi ait, huic non erit iuvamento. Neque. n. nota sunt, quae opponuntur, stares,quae nothus significatur. Ita licet inaequale nomen
unum sit,in quia duo significat, siquis id opponat squali,duo is uni opposuerit, de sic erunt uni duo contraria,
quod fieri non potest. Ad hee, squale medium cst inter
magnum & paruum, contrarietas aut no est medium, aequale igitur non est ipsis contrarium. Iam,cum contrarietas maximii de perfectum interuallum esse dicit,
ipsa nullius mediu esse potest. Nam , si medici cuiuspiaesiet,utiq; non esset persecta,quin potius ipsa sui mediualiquod habet,ut sulcum mediu est albedinis de nigrodinis. Denaratum igitur est , aequale maiori de minori
non opponi,ut contrariis. Tue enim fieret, ut uni duo essent contraria de caetera, ut dictum est. Restat igitur, ut ipsa aut ut negatio, aut ut priuatio opponantur. Atque ut aquale alteri solum opponatur, feri nequit. Cur enim potius magno quam paruo aut paruo quam magno' Vtrorum; ergo negatio est prauatrua. Qua propter er ad utrunque dicitur utrum, ad alterum uero non dicitur, uestit utrum sit squale, an maius 'aut atrum sit aequale, an minus, sita semper respectu trium istorum dicitur utrum. Non autem necessario priuatio est. 2 sues enim omne id aequale, quod neque maius est, neque minus, sed id eorum cuntaxat, in qu ibus illa inesse sunt apta.
Est igitur id aequale, quod neque magnum est, neque pamnum, aptum avum magnum uel paruum esse. Atque utrisque ut priuatio negatio aduersatur. Quapropter σι ter illa medium occupat locum. Id etiam quod neque b navi est neque malua ambobus bis aduersatur,sed nomine caret. Pluribus enim utrunque dicitur modis, Os c piluton non unum est , sed magis id nomen habet, quia neque album, est, neque nigrum, attamen neque hoc es citarunam. Verum ipse colores sunt quodammodo dem ri. in quibus haec negatio diciturpriuatrue. 2qam aut fusum, aut caeruleum , atis aliquid aliud tale illud esse necesse est. Quare non recte increpans it qui cuncta diei similiter putant, ut inter calceum ac manum id sit mediam, qod neque calceus est neque manus, cum ct id quod neque bonum est neque malum, medium sit inter bonum malum, atque adeo ut a uid sit sine uiro discrimine medium inter cuncta. Unautem necae est idipsum accidere. I a. u. op
positorum simul negatio, eorum est alia, quoru est quid messium O interuallum quippiam aptum est esse. At horum
non est diserentia.in diuersis vique generibus collocantur, ad quae fand non huiusmodi negationes accdmodamur i re non es ipsiorum uiuum ubi Gomet. Re fiat igitur ut ipsa aut ut negatio, aut ut priuatio opponant.b Postu aequalis cum maiore dc minore opia positione non esse contrarietatem docuit iuperesse ait,
ut ipsa vel quasi negatio, vel quasi priuatio opponans.
257쪽
Nemetii dictu verum esse,alterutro modo aequale maiori im opponi, aut solum minori. cur.n uni di non ambobus opponaturi soluit igitur propositam q6nem di cens viro inq; ergo negatio est priuatiua id est squale igitur di maiori & etiam minori opponit ut negatio pritiativa. aequale. n. negatio est maioris de minoris: cii sit aequale, quod neq; maius est neque minus di qua ob rem ipsis opponi dicit ut negatio privativa. ad ambo exempli gratia utru est equale,an maius vel minus' ad alterutrum vero lotum non dicitur virum.Neq;.n .dicimus virum est aequale, an maius nec rursus utrum est Hua-Ie,an minus Sed semper tria,) id est sed semper utrum
dicitur ad tria,non ad duo,ut v trum est aequale,an maius minus uel Praefatus aut x quale negationem esse privativam maioris de minoris, inseri, non in necessario priuationem esse . neque.n. cm rem aequalem esse vel maiorem minoremue. quo in loco negationem priuatiuam appellat,quae in uno praedicamento verum , sal- discernit, cum in caeteris salsa sit simul cum aifirmatione, ut aequale in sola quantitate. Nam omne quantu uale est,ut i maius aut minus .in ceteris salso vlurpat. Album . n. neque est aequale, neque maius vel minus est
igitur priuatiua negatio, ves priuatiua priuatio nam utroq; modo scribitur ea quae in uno praedicamento cum tua ammatione falsum discernit , vero. N ecessaria vero priuatio siue negatio est, quae in cunctis entibus & non entibus salsum seiungit a vero, qus quidem
est proprie negatio, haec. n. negatio, aequale non est,cuopposita assirmatione squale est, verum a salso in cunctis rebus secernit. Nam si assirmatio, ala est equalis, salsa sit, vera erit negatio, aia non est aequalis, aequale igi tur non est priuatio nec binaria, cum non in cunctis rebus verum a salso discernat, qm non tas res aequalis est,
vel maior aut minor. ncque.n. anima, neque album esthmoi, sed quibus aequale conueml conuenit aut qua-to,siquidem quanti proprium est aequale de in quale, in iis verum Se ullum i eiungit. Ea igitur aequale neque
magnum neque paruum, ut intelligatur aequale magnidi parui esse priuatio. Adiecit aut aptum aut magnum vel paruum esse) quasi diceret,non Oem rem aequalem voco, sed qui magna & parua esse apta est.Neque enimatam aequalem dicimus, cum neq; magna, neque parua esse possit, quippe quae partibus vacet de quantitate, vina aequale dicimus, qm alteri vinae est aequalis,& maior medietate minor duabus, est igis egilate, neq; magnu , neque paruum,& viriq; opponitur ut negatio priuatiua .itaque maioris & minoris medium est. Item quod neq; bonum est, neque malum, bono maloq; opponis, nomine in vacat.Reddit aut causam quare note vacat, dicens, pluribus.n .utrunq; dicitur modis. Nam bonum & malum in decem praedicamentis versas, in se stantia,in quanto,in quali,& in caeteris. quod si verum est,saris intelligitur medium esse indefinitum, ac proinde niae carere, qm quae incerta sunt, ea proprio vocabulo non appellant. Sed magis id nomen habet, quod neque album est, neque nigrum, in ne hoc quidem dicitur unum. cum iustum atque item purpureu fle viride,&eaeterorum quodq; sit, neq; album, neq; nigru, te in colores definiti sunt,& sub mensuram non admodum magni,sed potius breuem cadunt. In quibus haeenegatio dicitur priuatiue hane negationem dicit neq; album, neque nigrum, quam sustum aut pallidum,vel
quidquam h mile necessario esse ait. Ita cum limoi negatio de iis quae in eodem genere ac praedicamento sunt,
dicatur, non recte accusantur epit negant manus & ealcei medium esse,quod neque manus est teque calcem,
ab iis qui contra sentiunt propterea ia, inter bonum de malum medium sit quod neq; bonum est neq; malum.
perperam igitur accusantur,qm non olum medium habetur, neque ut hoc accidat necesse est. ipsa.n. inquit,
oppositor u simul negatio simul negationem vocans neq; bonum, neq; malum,quia simul utiq; negat,3 in bonum & malum. simul negatio igitur est eorum quae sine c6trouersia sunt opposita, de quorum medium dc interuallum habetur, per quod ex hoc in illud essicitur
mutatio,ut ex bono in malum de e conuerso. quare tam anus & calceus haud dubie non opponantur,ipsoru
non potest esse simul negatio quia neq; opposita sunt, neque ipsorum habetur dria, cum sint in diuersis generibus,& quorum habetur simul negatio, ea generi eid εsubiiciantur. hic est.nsensus illorum verborum. in diuerso naque genere quorum connegationes. Nis. n. sic exponantur verba hac nec intelligi poterunt, & cudictis pugnabunt. Sed fortasse illud sin diuerib naque
genere quorum connegationes) ita dictum est, ut aliquid delideretur illustri, si post diuerso genere, addat, non sunt,ut tota dictio ad hunc modum habeat, in diuerso Maque genere non sunt ea quorum sunt connegationes. hic aut,inqui neque opposita Iunt, neq; ipsoru
est dria. quo in loco ditam appellat, qua genus diuidit,
ut concretiuu & discretiuia in colore in aiali mortale dei mortale. Negat igitur manus 3c calcei haberi connegationem,qm ipsorum non est deia, causamq; reddit cur
in ipsis non sint driae in oppositum diuisae dicens. in diuerso. n.genere sunt.at quorum habentur connegati
nes, eidem generi subiiciu tur. Et aliter, quotii habent connegationes,liorum unum idemq; subiectum est, calcei autem de manus nullum est proximum subiectum SiMili modo cir de uno oe de multis qui stiam dubitauerit. nam si ipse multa ipse vim simpliciter opponunt nulla
impossibilia euenire vistur, ipsum. n.νnum paucuHut pauea erilapsa naque multa paucis aduersantur. Praeterea
ipsa duosιnt multa , si duplum multiplex est. Dicitur. n.ab ipsis duobus.Quarest, ut unum sit pauca t qiud. nialiud ipsa duo sunt multa , nisi ad ipsum unum, atque ad paucῖ'θ hil enim aliud ese minus videtur. aeterea, ut in longitudinesese habet productu O breue, sic in multitudine sese
habet multum ac paucum, atque quicquid es multum, O etiam multa, multa sunt etiam multum. ergo quippiam intersit in continuo facitis terminutioms, maltitudo quaedam ipsum paucum erit.Quibus escitur, ut isum ipsum multitudo iit quaedam , si paucum est, quod quidem necesse est esse, si ipsa duo sunt mola. At.n ipsa multa for. iaspedicuntur,vi ct ipsum multum, sita vidi ferens, ut v
nam vicitur quidem metiatum, non autem dicitur multa, sed
diost iii histe, quae divisibilia sint μή uno qde mo, si multitudo sit excessionem simpliciter aut ad aliquid habens, crpauc5 ipsum identiae, si multitudo seu habens defessionem. Alio vero modo, ut merus, qui ct ipse solum oppon
ibrata ad ipsam mensuram, sic multiplicia ipsa dicunt. I sulta. η ex eo qui sique numerus est, quia est multa una, o quia est quisq; mensurabilis uno, et ut id quod mi no pauco opponitur. Sic igitur ipsa duo sunt multassed ut multitudo habens exce pum aut ad aliquidiaut simpliciter, nasunt, sed multitudo ni prima, pauca vero phciter ipsa duo. est autem multitian pi ima babens desectionem. Aphro .luper Meta. R i simi-
258쪽
Similiter ast de uno dede muli Is quispiam dubitauerit, Cum diseruisset,quo unum & multa opponantur, atque aequalis meminisset, quod est medium inter maius & minus,disputationem repetit unius de muli rum , dicens,i.quemadmodum de aequali maioreq; de minore,sic quaerat aliquis quomodo unu atque multa opponuntur. Nam, si simpliciter, inquit, & utcuque ea opponi putaueri sympossibilia quaHam euenient. Vnuenim.paucum,inquit,vel pauca erit paucum autem de pauca multitudo est, cum paucu multitudinem,& pauca multitudines dicamus. porro multitudo diuidua est. unum igitur diuiduum fuerit. At unum esse paucusti incarguitur,m multa paucis opponutur, duo autem multa sunt. q, si duo sunt multa, cui pauco potius opponetur quam umi certe nulli, duo igitur quae multa Iu nt, uni ut pauco opponuntur. At paucum multitudo est, multitudo vero diuidua, unum igitur erit diuiduum. Duo autem multa esse certum est. Nam duplu est multiplex, duplum autem a duobus nomen dupli mutuatur. duo igitur est mul tiplex .porio multiplcx multa est,duo igitur multa. ut si duo sunt plura, unum utique paucum erit. Ad quid .n. aliud duo dicentur multa,nisi ad unum atque paucum uno.n.nihil est neque magis neque minus paucum. quare,si duo multa sunt, unum certe pau-
cum est, praeterea, inquit, ut in longitudine sese habet productum & breue, sic in multitudine multu Se paucum, atque quicquid est plurimum, est etiam multam a plurima multitudo multa est,& multa sunt plurima multitudo, cum multae arbores plurima multitudo dieantur nisi quidpiam in continuo in determinato) cotinuum indeterminatum vocat siquid humidum sit, ut aqua vel aer.Quae proprio termino in determinata sunt
eadem alieno facile terminantur.alieno,i. vase,quo c
tinentur. Humidum .n .est, ut traditur in libio de G ne ratione, quod dissicile suo, facile alieno termino definitur. aqua igitur,quq continuu est indeterminatum, multum sue plurimum dicitur, multa non item.Si ergo paucum dicitur pauca, paucum multitudo quaedam est,ac proinde unitas est multitudo,cum paucum sit. Hae eeflatus, docet quomodo unum di multa opponuntur simul i; captionem sol uir, qua unum m ulla esseeoncludebant. Falsa est enim propositio, quς ait, omnemul tum est multa, ex cuius similitudine colligebatur omne paucum esse pauca. Multa igitur inquit, fortasse sunt multum,& ὸ diuello,non in in cibus, sed est discrimen, aqua enim multu dicitur, eadem negatur esse co-
plura. sed dicitur in hisce, quae diuisibilia sunt diuisibilia vocat non indiuisa quidem, quae diuidi in possunt, sed quae iam actu diuisa suntiquae igitur, inquit, actu diuisa sunt i n his multa dicere solemus Itaque uno modo dicuntur si multitudo sic excelsionem simpliciter, aut ad aliquid,habens. Nam centum homines multos esse dicimus,non simpliciter, sed ad decem comparatos. qui centu ui tune simpliciter multi esse dicerentur, si per se
ac separatim non decem comparatione considerarentur. similiter paucum dicitur ad eundem modum, si sit multitudo desectum habens. Nam decem holes multitudo qux di sunt desectu habens comparatione centum. Alio modo multa dicuntur,cum est multitudo ut
numerus, quia cenisi unitates cum decem collatae,multae dicuntur, quod quidem multum ut numerus, opponitur uni,ut mensura mensurato.vnitas.n. centies duplicata centum conficit. Sic naque in numero unu & multi
a dicimus, ut si unu & una dicas, qm numerus decem est decies unum, ut decem ina decies unum album.
Sunt ergo, inquit,multa unumq; in numeris cui menta rata de mensura atque mensurabile mensuram autem di mensurabile pro eodem dixit. itaque multa de unum opponuntur, ut quae ad aliquid eodem modo,i .ut mensura di mensurarum,sic multiplicia dicuntur, qm unusquisque numerus multa est. est enim multa una,vt numerus decem una decem: qnquidε numerus uno mensuratur, estq; numerus quisque, siue multiplex, quod innumero habetur,ut Oppositum uni, non ut oppositum
pauco, qn quidem pauco multum, quod est a numero alienum, opponit. Duo igitur multa sunt, quasi ab unitate mensurata,non aut ut multitudo excessiam, vel sinipliciter, vel ad aliquid habens, sed multo tu, quae in numero habentur, duo in primum multu. Nam tria,quiaque, viginti, di reliqua multa sunt, sed primum multum in numeris est duo.Duo igitur multu est primum, pauca vero simpliciter. hoc.n. numero, si modo licet duo
numerum appellare, non est alter minor, cum vni Iasolao numerus non sit. v si dualitas sim pyrest paucu. cum sit multitudo desectum habens primum, unitas certe non est paucum: qn quidem paucum multitudo est porrosi unum paucu non est,salla nimiru est propositio,quae est,pauca paucum esse,& viciis im paucu pauca, ex qua colligebatur unum esse multitudinem. ,
Quocirca non recte Anaxagoras dixit, quὀderant res
omnes simul O multitudine infestae Oparuitate sed pro ea
paruitate dicere ipsum o paucitate oportebat. cam enim sunt versus paucum infinita, non ob ipsum vnum, vi quia damulant, sed ob ipsa duo. Opponitur igitur unum mitis, ut metorabili mensiura at haec opponuntur, ut ea quae sine
ad ahquid non per se, Aliis autem in locis diuinximus eaque Iunt ad aliquid, duobusq; diximus dici modis, alia ut contraria, ita ut scientia ad scibit ex eo quia ad ipsium ali quid quippiam dicitur. Vt autem ipsum dinum sit aliquo minus, uti duobus, nihil obstare ridetur. Non enim si minus sit, continuo est ob hoc paucum. Multitudo vero es νt numeri genus. o enim numerus multitudo mensurabilis uno,
est opponuntur quodammodo ν , numerus,non Ῥt mn
traria sed ut nonussa eorum quae sunt ad aliquid. Quo enim alterum est mensura, alterum mensurabile, hoc νtique o
ponuntur. Iccirco non onme quod istam est, meras est, e
lati si quid indivisibile sit.
Quare non recte Anaxagoras dixit, ui erant res oessimul εd multitudine infinitae, I Pollu multis paucum opponi docuit, & vicissim multa pauca, ac dualitatem
simpliciter esse paucum. Anaxagoram taxat, qui non
debuit inquit , oes res simul fuisse dicere infinitas multitudine & paruitate, sed paucitate. quod si dixisset, n5 diceret ipsa infinita esse, qm paucu simpliciter est duo.
duo autem non sunt in s nita. Paucum igitur propter duo est, non propter unitatem, ut quidam aiunt. unitas enim licet minor dicatur si duo, non in dicitur pauca propterea ui paucum in multitudine consideratur,led Anaxagora obiter taxato, rursus ad disputationem re dit de uno & de multis, dicens opponitur igitur unum multis, ut mensurabili mensura. quae quidem unum de
multum numerorum opponuntur ut relativa, non ut
per se relativa, sed ut relativa non per se. Nam ut in libro Quarto traditum est, relativa partim sunt per se, partim non per se. Per se, ut duplum & dimidium, non per se, ut visus de intellectus. Nam visus dicitur ad aliquid , non ν ipse alterius esse dicatur, ut oculi, sed qm
259쪽
HIudd. visibile ad ipsum dicitur i Ae intellectus dicitur ad aliquid, non ν ipse animae intellectus esse dicatur, sed qm intelligibile dicitur ad ipsum, de quibus ego illi e aecuratius disputaui ale igitur unum di multa opponuntur , ut non per se relativa. Aliis autem in locis, inquit, innuens librum Quartum, relativa dupliciter diei ostentum est, quaeda ut contraria. ut duplum exe-pli gratia de dimidium: alia ut scientia di scibile. Scientia enim denumero relativorum est, non ν ipsa dicatur alterius . scientis, sed quia scibile dicitur ad ipsam. sed unum, inquit, ut minus ci duo esse dicatur, nihil linhibet.idem tamen paucum non dicitur.neque.n.omne minus paucum etiam dicitur esse. Multitudo vero est ut numeri genus.ν Nam de multis,quae in numero habentur, praedicatur,& de iis etiam quae sunt extra numerum. quomodo autem sit ut genus numeri,explicat dicens. est enim numerus multitudo mensurabilis uno. Nam decem, quae multitudo quaedam est, uno mensuratur,opponitur autem unum & numerus,non ut contraria, sed ut per se, non per accidens relatiua , ut dictuestipponuntur enim quatenus unum est mensura, numerus vero mensurabile. quamobrem non quidquid
2vnum & individuum, eli numerus,sed pleraque sunt unum & indiuidua,ut ramenta quae in solis radiis con .spiciuntur, quae tfi numerus non sunt,qu ipsorum fortasse numerus habeatur. Aut dictionis illius sidcirco n6vmne quod unum est,numerus est,ueluti siquid indi uisibilest sensus est, no si numerus est unum, protinus est individuum, qm decem, ut numerus decem unum est,tamen diuiditur in unitates, itaque unum & indiuiduum non est numeriis. sed prior expositio pulchrior elle mihi videtur. Illud autem intelligendum est,multa in numero ipsum appellare unitates quae per se intelli-gutur, extra numerum vero quae ab unitatibus nomen mutuantur: ut decem viros,&s milia. Sesentia autem, etsi simibter adsicibile dicitur, non tamense ter assignatur. nam scientia quidem mensura, scibile autem ad luod mensura turrie νὼ iturint M ut scientιa
quid ola sit scibile, non omne autem scibile sit scietia φω-pterea quod scientia aliquo modo i Oscibili mensuratur.
Multitudo vero neque pauco est contrarium , sita huic multum opponitur perinde atque multitudo excedens multituis
it ius exceditur, neque uni sim, sed unum alud es, Hidim est iasibile, illud indi ibile.d ita est ut ad aliquid, viscibile ad sciam .s numerus sit Uumiat ou mensura. Scientia autem risi similiter ad scibile dicitur, non tamen similiter assignatur. F Vt unu dicitur ad multa, dicitur autem mensura ad mensurabile, sie, inquit,sci ε- eia dicitur ad scibile,non tamen similiter. Nam, ut unuest mensuracile scientia mensura esse videtur,cum non sti potius. na stibili mensuratur.Nam videri,inquit, potest scientia esse mensura,scibile autem mensuratum, fit tamen ut omnis scientia scibile sit. Nam,cum scientia comprehendit cognoscitq; scibile, quodammodo enficitur icibile, i. quod vere est scibile, quemadmodum intellectus intelligibile.Scientia enim, scibilibus,intellectus ab intelligibilibus perficiunt, ut in libro de Anima demonstratur. At scibile non est scientia, quamobrem scientia quodammodo scibili mensuratur. Sed de hoe supra commemorauit. ubi horum erat oppo tunus locus.& nos illic de ipsis disseruimus. Sed multitudo,inquid .neque pauco,neque uni contrarium est.
hoe enim est quasi genus sed huic id est, pauco multum opponis, ut multitudo excedens multitudini excessae. Vnum autem,quemadmodum dictum est. qu niam unum, ut diximus,aliud est diuisibile. Nam cubitale unum cum magnitudo si,diuidi potest. Aliud unuest ut ad aliquid,quemadmodum unitas. numeri enim mensura est,mensura vero de numero relativorum habetur, ac proinde huiusmodi unum est relativum. Via ergo diuiduo multum opponitur ut pauco, indiuiduo autem non opponitur. Aliud ergo unum,inquit, est in. diuiduum, quod est ut ad aliquid. quo inodo aut unumst ad aliquid,exemplo declarat, dicens ut scientia ad scibile,s numerus sit, ipsum autem unum mensura id est, quemadmodum scientia & scibile sunt relativa, se in numero intestigedum est .sit. n. scientia numerus, sebbile a sit unum Ad mensura. scientia igitur siue numerus di scibile,quod est unum, denumero relativoru sunt. Finis Libri Noni,id est του itisse, desideratur. V M autem igitur contraria media
t aliquod esse ρ sit, atque inter aliqua
sit, ipsa media ex contrariis esse necesse est. Omnia enim media eodem in genere sunt, ea interque media sunt. Orm ea media dicimus, in quai prius id quod mutatur, mutetur ne eesse est, ut in fidibus si exprima transeatur ad ultimam, paucissima ratione prius ad sinas medios accedetur , in coloribus, si ex albo in nigrum Busritis ad rubeum fustum quam ad nigrum peruenietur, ct in catem simiti m do. At non fit, ut in aliud genus ex alio quicquam mutetur, nisi per accides. ut ea colore in figura sint ergo media ipsa, ct ea, quorum sium media, genere in eodem necesse est aetvero media cuncta oppositorum quorundam sunt . Ex bis
enim suas per se fieri mutatis solet. quapropter impossibila
est inter non opposita medium esse Goqui mutatio Cr ex nooppositis fuerit.rabis autem oppositorum nullum est medui
quae cotradictorie aduersantur. Est enim contradictio ea nimirum opposivio, cuius altera partium ades , non habentis messium Hlam. Caeterorum autem alia relative, alia priuatiue opponuntur, ilia contraria sunt. tque relativorum ea, quae non contraria sunt, medium ane non habent propterea quod non in eodem genere collocantur. Quid enim inters c.
tiumsciburi: medium esse potest Sed larer magnum Oparvum esse viderun ad od se ipsa medii genere in eodem sunt H onendimus tque inter contraria eadunt, ex hisce porro contrariis ipsa componantur necessie est. Aut enim aliquod genus, aut nullum eris x uum. Os erit genus hoc pacto, ristipsis quippiam contrariis prius, ea disserentia, priores erunt contraria, quae contrarias specis utigeneristanes cerimi. Ex genere nanque disseremuss*ecies ipsa connat, velaris allum cr nigrum contraria sunt, et alterum vi Aregatinus, alterum congregativus est color, bae differentiae priores sint, disgregatruum inquam atque covgregativum. Quare bo priora contraria sunt. Alvero ea qua contrarie disserunt.magis contraria funt. Atque retiqua oe media ex genere differemusq; coesiabunt, ceu colores omnes, qui sunt inter album nigrum, ex gerere conflare, quod qui
ter ipsa prima contraria erunt. Prima autem disserentiadi siregatiuumsol O congregativum. ire in hisce contrariis primo quaeredum est,quae non m genere sunt x quonam ipsoru media sunt. Ea enim quae generem eodem An Aphro.luper Meta. R 3 exin -
260쪽
ex incompositis genere constare, aut incomposita esse neces que cum aliud sit ratio, abad materies, qua contrarietatesses. ipsa igitur contraria exsese mutuo compora non pos in ratione sunt, eae oecie disserentiam faciunt. Quae vero sunt ruare principia sunt, Nesia autem aut omnia sunt co- in eo sum, quod simul en cum materia sumptu , ea non es posita, rut nihil. Ex contrariis uro aliquid M. iurare in hoc sciunt. Quapropter homines assedo disserentiam non a-
erit antea mutatio quam Inipsa. Eriterum magis usuri cit aeque ninredo, nec est hominisesbi jecie diserentia ad tale, quale extremorum Hruque, ergo hoc contrariorum hominem nigrum, neque si nomen unumnsium fuerit. medium erit. Et catera ergo media composita sunt νmuem Eri enim homo vi materies, materia vero disserent Iam nonsa. Quod enim minus quam boc, minus quam hoc est ta- facit, homines enim non sunt hominis species. Quapropterii rac hisce quoquo modo conmt essem quorum illo di . etsi carnes diueris fiunt, atque ossa ex quibus bic hic cothcitur modo. At cum alia prima ex contrariis non simi sub nat, totum tamendmersium quidem est sed specie non es si
eo munere collacata, oui aprosecto media composita ex versum , propterea quὀd in ipsa ratione non est contrarie- contrarus erunt, quare cuncta inferiora o contraria O tas. hoc autem est xltimum indiuiduum. Callias Hroipsi media ex contrarias primis conItalunt. Nedia igitur νn ratae est cum materia, o ipse igitur albus homo est, quia uero genere in eodem esse, O inter contraria collocari,com Cassias est albus. Ipse ergo albius homo raccidens est. positaste ex contrariis esse dilucidum iam per ea qua rixi- ruque igitur aeneus circulus attue ligneus, neque triata
mus furi . At νero Pod diuersum est specie, eli quid ab ius aeneus circulusq; ligneusq; ob materiam disserunt, scisatis diuersum, atque id competat νtrisique oportet. Si enim ex eosane, quaa inis a ratione est contrarietas. At enim animal diuersum sit sterie, ambo animalia simi oportet . quaerendum est, utrum materia diuersa non facMt, quae Ea ergo qua diuersas uni specie, genere in eodem esse neces quidem quodammodo est diuersaon aliqua ex parte faciat. se est. Tale enim genus appello, quo ambo reum idem Cur enim hic equus ab hoc homine diuersus eIi specie, uo dicuntur, non per accidens disserentiam habens ,siue sit νι nes tamen ipsorum cum materia stim/ An ex eo diuer,smaterii, siue aliter. Nou eram solium i furn commune es, quia in ratione est contrarietast Etenim albi homnus competene oportet, ceu amb9 animalia esste, sed etiam ip- equi nigri est differentia lecte sed non ut bic eii niger, sum a Mi diuersum virisque competere, velut ι alterum illa albus nam si alba etiam si ambo, Diersa pros quidem equum, alterum autem hominem esse. Quapro- cto perie si uter essent. Nas autem atque fremella pν pter hoc commune, diuersum inter se hyme. Erit igitur pin quidem asinus funt animalis at non persi Hortat per se alterum quidam tale animal, alterum autem tale, sed in materia, corporeue. Quapropter idem semen aut masceti alterum equus, alterum homo. Hanc igitur diserem sit, autfamelia, aliquams eas L . Quid igita resinam, diAersitatem generas esse necesse est. Dico enim I specie diuersum esse, quamobrem alia specie, rua non speneris diserentiam diMersitatem, quae idipsum Laersum fa- ei edisserunt, at is iam explicauimus. Cum autem contra
est. Haec igitur contrarietas erit. Tatit autem o ex vis riasipecie simi diuersa, corruptiuile vero atque incorrupti-
ductione: Universa enim oppositu diuiduntur. tque de- bile sint contraria. cul en priuatio inpotentia definita monstratum est ipsi contraria eodem in genere esse. con- corruptibile fata atque incorruptibile genere diuersa Getrarietarenim iugerentia erat terfecta. disserentia autem necesse G.Atque nunc quidem in ipsis hoc nominzbus Hu- quae est in specie omnis, sciud alicuius. Quare hoc uersatibus diximus. Me autem pacto videbitur non necessi idem O genus est in ambobus: idcirco O in eadem ferie fari imi esse, corruptibile quodvis atque incorruptibileῶ- praedica menti cuncta contraria sunt, quaesterie, non Ἀ- uersaspecte esse, quemadmodum neque album nigrum
nere diserunt, atque interfecte maxime sunt diuersa . Eii Fit enim ut idem sit album nigrum, oe simul , si quipetum disserentia ipsiorum perfecta, O simul non fiunt. Dis piam seuersalium sit. Homo enim o albus oeniger era. ferentia ergo contrarietas est. Hoc est ergo diuersa specie o non simul, si singillare quippiam sit. Idem enim ai-
esse, individua genere tu eodem esse atque contrarietatem bus re non simul erit. Attamen assum Onigrum habere. At eadem sunt oecu, quae indutidua quιd funt, contraria sunt, ut patet. Veruntamen contrariorum alia contrarietatem vero non faberunt. In ipsa nanque diu si quibusdam per accidens competum, qualia sunt Or ea quae xe, atque in ipsis metas contrarietari semergunt, anteaqua nuper diximus, atia fata complura. Alia impossibile οἷ ad inviuidua accedatur. Quare patet nactam lecterina illo competere modo, quorum de numero corruptibile est quae sub genere collacantur, ad idquod appellatur genus, ipsum, iq; incorruptibile. on est erum corruptibile qωc- aut eanim tu diuersam specie esse, ct congrue sane. Na- quam per accidens. Etenim ipsum quidem accidens potes terra nanque negatione significatur ac declaratur genus non si carruptibile autem de numero rei eorum quae hisce materies est eius, cuius genus dicitur ri mn ut id quod est qua bus competi necess ariola Lvel idem O vmancora
Pelopidarum,sed ut id quod es in natura, nec etiam ad ea ruptibile atqueincorruptibile erit .se fieri potest ut eorrii quae nonin eodem genere collaeamuis, sed ab illis pud ge ptibilet si non it. Ipsum ego corruptibile aut furiam nere disserent, ab lasce vero qua sub eodem genere δε- tiam esecuis corruptibilium aut in subitantia esse necessecuntur specie. Diferentiam eium contrarietatem esse ne- est. Eadem est profecto de incorruptibili ratio. umbo. n. cesse est, nonspecie differre, haec autem hisce competit Alis, ex bificesunt omnino, qua necessario competunt. Quo ergo quae sub genere eodem sint collocata. Dubitaueris autem O ratione qua primo aliud est corruptibile, aliud incorru
quispiam, cur vir o mulier non sterie disserunt, cummas pictile, hoc oppositionem habent. Quare necesse est ditie a foeminaset contraria, O disserentiam contrarietas e genere esse. Quaecum ita G patet fieri non m Kritales eque mas o famella diuersum est animal specie, est ta- semiformae riuales quidam inquiunt esci 2 onerum alius homen haec ifercntra perfiaximus, oenon ut albedo avt m mo corruptibilis erit: tamen ipsae formae, haec eiusdem grado,sed ipsi mas cir famella, H esu anzmai, competunt. esse lectes dicuntur, O nom diuersas rationes subire. Eu Hi autem hac fere eadem dubitatis, cur contrarietatum Nero qua genere sura diuersa , plus di Ilant, quam ea qua
alia diuersum specie facit, aba non facit, P am gressibile ρecie sunt Gersa.
volatileq; facit, albedo nigredo non fuit. An id ex eo fit, quia aba propQ sunt generis sinus, alia minas ' AD ARrs τ