장음표시 사용
221쪽
a i 6 DE FINIB. BONOR. ET MALO R. maior polost. Quid dubitas igitur, inquam, summo bono a te ita constituto, ut id totum in non dolendo
sit, id tenere unum, id tueri, id defendere 2 Quid
enim necesse est, tanquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium
adducere 2 Invidiosum nomen est, infame, Suspectum. Itaque hoe frequenter dici solet a vobis, non intelligere nos, quam dicat Epicurus voluptatem. Quod quidem inihi si quanta dictum est,- est autem dictum non parum saepe - etsi satis Clemens sum in disputando , tamen interdum soleo subirasci. Egone non intelligo, quid sit x MAi graece, latino pol tas' utram tandem linguam nescio 3 Deinde, qui sit, ut ego nesciam, Sciant omnes, quicumque Epicurei esse
voluerunt 2 Quod vestri quidem vel optime disputant , nihil opus esse, eum, qui philosophus suturus
sit, scire literas. Itaque, ut maiores nostri ab aratro abduxerunt Cincinnatum illum, ut dictator esset:
dem viros, sed certe non pereruditos. Ergo illi intelligunt, quid Epicurus dicat, ego non intelligo 2 Vt scias me intelligere, primum idem esse dico polvtatem, quod ille τ δονην. Et quidem saepe quaerimus verbum latinum par graeco, et quod idem valeat: hic nihil fuit, quod quaereremus. Nullum inveniri
iὶ Verbo inMidiosum praemittitur in aliquot eoad. aeu forte aeitis; unis de Baillius eo ieeit seu Jortiter diei. ιi . Lamhiatis dedit Seu εnωidiosiam. Nihil tameti in vulgata mutandum. α) Quod sitiatra suspeettim Davisi ei Et uestio recie de eisderit ut Breis mitis, Maiisaiae, Merena. 3ὶ unice Vera est haee lectio, quae at tu eod. Eliena x, eamque optimo iure reeepit Coelenhius. vulgatum de Pelasgis itieplum est. etsi id victoritis defendit, quem bene resuta vii Bathius ad h. l. In eodd. Pall. tribua est da plagis. Sed de posis Turnebo quoque maxime placebat. Hune verborum ordinem E
e d. suis et edd. velt. praetulit erenetius utilgata esse Molvtalem dico.
222쪽
MBER SECvNDVS, CAP. 42 i 7 Potest, quod magis idem declaret latine, quod graeco
n δου- , quam declarat uoluptas. Huic verbo omnes qui ubique sunt, qui latine sciunt, duas res subiiciunt, laetitiam in animo, commotionem suavem iucunditatis in corpore. Nam et ille apud Trabeam, Molvtatem animi nimiam, laetitiam dicit, eandem , quam ille Caecilianus, qui omntibus luetitiis Delum incessisse se narrat. Sed hoc interest, quod voluptas dicitue etiam in animo vitiosa res, ut Stoici putant; qui eam sic definiunt: Sublationem animi sine ratio. ne, opinantis Se magno bono frui ; non dicitur laetitia, nee gaudium in corpore. In eo autem voluptas, omnium latine loquentium in Ore, ponitur, quum percipitur ea, quae Sensum aliquem moveat, iucunditas. Hanc quoque iucundi talem, si Vis, transfer in animum; iuvare enim in utroque dicitur, ex eoque iucundum ; modo intelligas , inter illum , qui
dicat, . Tanta laetitia metus sum, ut nihil constet Sot eum , qui,
quorum alter Iaetitia gestiat, alter dolore crucietur: esse illum medium ,
Quamquam haec inter nos uver notitia admodum est, .
qui nec laetetur, nec angatur: itemque inter eum, qui potiatur expetitis corporis voluptatibus, et eum,
mons. Omne , item ii quos Goerenetius adhi huit, quocum hoe reeepimus pro vulg. mihi non eo stem. Ceterum hune verateolum una eum aequenti Goetenuius in eundem Traheam conia serendum esse exiὶtimati Terent. Heautont. l. x, ra
223쪽
2 i 8 DE FIXI u. BONOR. ET MALO R. qui excrucietur summis doloribus, esse eum , qui
V. Satisne igitur videor vim verborum tenere: ansum etiam nunc vel graece loqui, vel Iatine docendus 2 Et tamen vide, ne, si ego non intelligam, quid Epicurus loquatur, quum graece, ut Videor, luculenter sciam , sit aliqua culpa eius, qui ita loquatur. ut non intelligatur. Quod duobus modis sine reprehen-
cognomento qui Moret νος perhibetur, quia de natura nimis obscure memoravit; aut quum rerum obscuritas, non verborum, iacit, ut non intelligatur oratio: qualis est in Timaeo Platonis. Epicurus autem, ut opinor, nec non vult, si Possit. plane et aperte loqui; nec de re obscura, ut physici, aut artificiosa, ut mathematici, sed de illustri et iacili et iam in vulgus
intelligere, quid sit voluptas, sed quid ille dicat: ex
quo efficitur, non ut nos non intelligamus,, quaevis sit istius verbi, sed ut ille suo more loquatur, Nostrum negligat. Si enim ille in dicit, quod Hieronymus, qui censet, Summum bonum esse, sine ulla molestia vivere; cur mavult dicere voluptatem, quam
vacuitatem doloris, ut ille sacit, qui, quid dicat, intelIigit' Sin autem voluptatem putat adiungendam eam, si quae sit in motu sic enim appellat hanc
4 Cod. Paris. 3. Pall duo aliique
non tit intelligamtis. eod. Med. noratia non intellwamtia. eod. Daria. 3, 2, non in na inlati aritia, quod recepit Davi ius.
5 Lambin . intelligitur. 6 Dauia. ex aliquot eodd. illam. Coerenato reeitua videtur utrumque deletiis
224쪽
tendit, quum essicere non possit, ut cuiquam, qui ipse notus sibi sit, hoc est, qui suam naturam sensumque perspexerit, vacuitas doloris et voluptas idemesso videatur 2 Hoc est vim asserre, Torquate , sensibus: extorquere eX animis cognitiones verborum, quibus imbuti sumus. Quis est enim, qui non videat, haec esse in natura rerum tria 3 unum, quum in voluptate sumus; alterum, quum in dolore; tertium lioc in quo nunc quidem sumus, credo idem vos nec in dolore, neC in voluptate esse; ut in voluptate sit, qui epuleturi: in dolore, qui torqueatur. Tu a M-tem inter haec, tantam multitudinem hominum interiectam non vides, nec laetantium, nec dolentium 3-i Non prorsus, inquit; omnesque, qui sine dolore sint, in voluptate, et ea quidem Summa, esse dico. Ergo in eadem voluptate eum , qui alteri misceat mulsum, ipse non sitiens, et eum, qui illud sitiens
bibat VI. Tum illo, Finem, inquit, interrogandi, si videtur : quod quidem ego a principio ita me malle
dixeram, hoc ipsum providens, dialecticas Capti Ones. - Rhetorice igitur, inquam, nos ma Vis, quam dialectice disputare 3 - Quasi vero, inquit, perpetua oratio, rhetorum solum, non etiam Philosophorum sit. - Zenonis est, inquam, hoc Stoici: omnem vim
loquendi ut iam ante Aristoteles) in duas tribu tam ) esse partes. Rhetoricam palmae, dialecticam pugni similem esse dicebat, quod latius loquerentur
i) Uolgo additur in moltii quod
a librariis temere repetitum esse re ete itidicavit Dasiatus. Parentheaeos signis inelu 1i verisba in quo nune quidem stimus, creuoidem Mos. Goerenetius alio modo sie eredo idem Mos nee in dolor . nae in . O plaga esse.
225쪽
22O DE FINIB. BONOR. ET MALO R.
rhetores, dialectici autem compressius. obsequar igi- tuo voluntati tuae; dicamque, si potero, rhetorice, sed hac rhetorica philosophorum, non nostra illa forensi; quam necesse est, quum populariter loquatur, esse interdum paulo hebetiorem. Sed dum dialecticam , Torquate, contemnit Epicurus, quae una c6ntinet omnem et perspiciendi, quid in quaque re sit, scientiam, et iudicandi, quale quidque sit, et ratione ac via disputandi; ruit in dicendo, ut mihi quidem videtur, nec ea, quae docere vult, ulla arte distinguit; ut haec ipsa, quae modo loquebamur. Summum a vobis bonum voluptas dicitur. Apoviendum est igitur, quid sit voluptas; aliter enim explicari , quod quaeritur, non potest. Quam si explicavisset, non tam haesitaret. Aut enim eam voluptatem
tueretur, quam Aristippus, id est, qua sensus dulci ter ac iucunde movetur; quam etiam pecudes , si loqui possent, appellarent voluptatem : aut, si magis placeret suo more loqui, quam ut
Omnes Danais cenenses , istica pubes
reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur; hoc
pugno praeeuntihus Bremio et Goeis renetici edidi.
OPos esse reponere rationem ae Miam hene mcinuit Coeeenxius.
napaesti, Telu alii legunt, anapaestici nomine, multos inter se conitinetos versus intelligimus. Sie uuncupat Cieeeo Toxeul. III versus quosdam.
qui in Iphigenia Aulidensi expositi
sunt, anapaestam. Nec siletiar, inquit, illud rodentissimi regia ianianae atti m. qui laudat. Ete. ID.
226쪽
22 lnon dolene Solum voluptatis nomine appellaret, illud Aristippeum contemneret: aut, si utrumque proba ret, ut probat, coniungeret doloris vacuitatem cum voluptate, et duobus ultimis uteretur. Multi enim et magni philosophi haec ultima bonorum iuncta secerunt ; ut Aristoteles, qui virtutis usum Cum vitae persectae prosperitate coniunxit. Callipho adiunxit ad honestatem, voluptatem: Diodorus ad eandem honestatem addidit vacuitatem doloris. Idem iacisset Epicurus, si sententiam hanc, quae nune Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi vetere sententia. Illi enim inter se dissentiunt; propterea singulis sinibus utuntur: et, quum uterque graece egregie loquatur, nec Aristippus, qui voluptatem summum bonum dicit, in voluptate ponit non dolere, neque Hieronymus, qui summum bonum statuit non dolere, voluptatis nomine unquam utitur, pro illa indolenii a ; quippe qui ne in expetendis quidem rebus numeret voluptatem. VII. Duae sunt enim res quoque, ne tu verba solum putes. Vnum est, sine dolore esse; alterum
Cum voluptate. Vos ex his tam dissimilibus rebus non modo nomen unum nam id facilius paterer , sed etiam rem unam ex duab9s . facere conamini; quod fieri nullo modo potest. Hic, qui utrumque 4 Pro-hat, ambobus debuit uti, sicut facit re; neque tamen dividit verbis. Quum enirn eam ipsam Voluptatem , quam eodem nomine omnes appellamus, laudat locis
. Sine eausa vesinus et Guyatus 3 Ex duahus insititium vi dolia hoe ver hum ut .hsudans delendum 'or Ernestio. Beele vero dissentiunt putahant. Bremi et Goerenetius. α) Sensus: Tu forte dixeris inum o lia Mete e Lamhini eon ieetura Iontiam et υoluptatam non re dif- Bromius et GoerenE. Vulgo utram a ferre . sed verbis; sed utique re Paullo ante Dasia. et Ern. malebat
disset unt. G. ferri proferi. .
227쪽
plurimis, audet dicere, ne suspicari quidem se ullum honum seiunctum ab illo Aristippeo genere' voluptatis; atque ibi hoc dicit, tibi omnis eius est oratio de summo bono. In alio vero libro, in quo brevit ei comprehensis gravissimis sententiis, quasi orneti laedidisse sapientiae dicitur, scribit his verbis, qua nota tibi profecto, Torquate, sunt. Quis enim vestrum non edidicit Epicuri κυρtας , id est . quasi maxime ratas , quia gravissimae sint ad beato
vivendum breviter enuntiatae sententiae 2 Animadverte igitur, rectene hanc: sententiam interpre- er : ec Si ea, quae sunt Iuxtariosis esticientia voluptatum, liberarent eos deorum et mortis et doloris metu docerentque, qui essent sines cupiditatum; nihil haberemus, quod reprehenderemus: quum undique complerentur voluptatibus, nec haberent ulla ex parto aliquid aut dolens, aut aegrum, id est autem
malum. M a Iloc loco tenere se Triarius non potuit. Obsecro.
inquit, Torquate, haec dicit Epicurus 7 quod mihi
quidem visus est, quum sciret, velle tamen consi lentem audire Torquatum. - At ille non pertimuit,
saneque fidenter, Istis quidem ipsis verbis, inquit: sed quid sentiat, non videtis. - Si alia sentit, inquam, alia loquitur; nunquam intelligam, quia
sentiat; sed plane dicit, quod intelligam : id quo si ita
228쪽
dicit, non esse reprehendendos luxuriosos, si sapientes sint, dicit absurde: similiter et si dicat, non reprehendendos parricidas, si nec cupidi sint, nec deos
metuant, nec mortem, nec dolorem. Et tamen, quid attinet luxuriosis ullam exceptionem dari. aut singere aliquos, qui, quum luxurioSe Viverent, a sumismo philosopho non reprehenderentur eo nomine , duntaxat cetera caverent 7 Sed tamen nonne reprehenderes, Epicure, luxuriosos ob eam ipsam causam, quod ita viverent, ut Persequerentur cuiusquemodi voluptates; quum esset prueSertim, ut ais tu,
summa voluptas nihil dolere 3 Atqui reperiemus asotos primum ita non religiosos. ut edant de patella ; deinde ita mortem non timentes, ut illud in ore habeant ex Hymnide ,
mihi sex menses satis sunt Ditae r septimum Orco spondeo.
Iam doloris medicamenta illa Epicurea, tanquam de
m nee eupidi sine, nee deos me Mane. nec mortem, nee dolorem) Totus hiel tis praepostero verborum ordine ita pertur tua est, ut elieere senten. tiam nullo modo lieeat; et ne loetorem multis morer, verba reeitabo, Don tit leguntur in omnibus libris, sed tit videtur sententia postratare, . Si ita dieit. non esse reprehendena dos luxuriosos, si nee eupidi sint.
nee deos metuant, nee mortem ,
. nee dolorem i dieit absurde; simi is litae et si dieat noa reprehenden a dos parricidas, si sapientes sint. α Etenim quid attinet luxuriosis vl- lam ex ptionem dare aut fingerea aliquos. qui, quom luxuriose ui
a verent. Caetera eaverent . a summo
α philosopho non reprehenderentur eo nomine duntaxati Sed tamen . nonne , etc. . Lego autem . nee dubitauiae quiu reete , etenim quid attines, ubi eae in omnibus libria estamen quid attinet. D v. i) Iloe ex edd. veti. et rasa. tan
tum non omni hus revocarunt Bre
mitis et Goerenet. Vulgo dare. Vt edant da pistolla ) Patellis sa eriseio .a a aeeommoda signis tiindieat Caeliis, i istide illud O. idii iti
Fa,tis : Fert missos Vestas pura patella talos. Inde appellari patellarios deos, qui patellis placarentnr. Ex tuo illod Plauti, Dii me omnes. magni . minutique, et patellarii. Eoa Ergo proseri luxuriosos eontra Epieti-rtim Cieero. qui neque mortem metuant, quum parati sint paulo poat expleta voluptate de vita deeedere rnee deos ita revereantur, quo minus e saetissetis seeuti abripiant quoA li-heat. Non L. α) Caeeilii sabula ex eognovit Menandri expreasa.
229쪽
224 DE FINl B. BONOR. ET MALO R. narthecio promen : si gravis, breuis: Si longias, leois. Vnum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit . finitas cupiditates hahere. VIII. Quid ergo attinet dicere, nihil haberem, quod re rehenderem , si s nitas cupiditates haberent ZIIoc est dicere, non nν Menderem asotos, si non essent asoti. Isto modo, ne improbos quidem, si essent boni viri. Hic homo severus luxuriam ipsum Per se reprehendendam non putat. Et hercule, Torquate, ut verum loquamur, si summum bonum voluptas est, rectissime non putat. Nolim enim mihi singere asotos, ut soletis, qui in mensam vomant, et qui de conviviis auserantur, crudique postridie/e rursus ingurgitent; qui solem , Mi aiunt, nec Acidentem unquam viderint, nec Orientem; qui consumptis patrimoniis egeant. Nemo nostrum istitis generis asotos iucunde putat vivere. Mundos, elegantes, optimis cocis , pistoribus , piscatu , aucta Pio, venatione, his omnibus exquisitis, vitantes cruditatem;
Defusum e pleno siet, his siphone η ut ait Luellius) etii nil
Narthrei 3 Nattheeium appellattheeam medicamentorum: Martialis Artis ebur medica narthecia cernis ehubobis Munera quae et erit Paetitis sae sua. Est autem vetaθηξ serula, cuius semen, ait Plinius. morbis qui husdam sueeurrere, et eius Ilias num servandis meditamentia aeeom. modatum est. MDBEL.
num est. Aptius verba eolloeavit Goeren2. a uetoritate Naa. et edd. vel .
in caupona vinum utebantur. Inde σι auitatu est furtim vinum pitis rQ. Vinom etia sit hon Iistitu dempserit..i ita diis Mint gratum maneat. Meloque hantur veterea, aeraeit. Propterea Loetillus, ex evius verbis haee serihil Cieero, proponit vinum ira tegerrimum. et nulla parte periclitans aeeseere; id qtiod siphone depletum non est, neque u la mariti pili xatum. Nam hir est vola man s.
et qisi sinum furtim deplent tit gra- flent, solent id vola manua hauri Te
230쪽
De sit 1 vis aut saccultis abstulit adhibentis ludos rei quae sequuntur, illa; quibus detractis, clamat Epicurus se nescire, quid sit bonum : adsint etiam sormosi pueri, qui ministrent; respondeat his vestis, argentum, Corinthium, locus ipse, aedificium. Hos ego asotos bene quidem Vivere, aut beate, nunquam dixerim. Ex quo enicitur, non ut voluptas ne sit voluptas, sed ut voluptas non sit summum bonum. Nee ille, qui Diogenem Stoicum adolescens, POSi autem Panaetium audierat, Laelius, eo dictus est sapiens, quod non intelligeret, quid suavissimum esset nec enim sequitur, ut Cui cor sapiat, ei non sapiat pala
tus δ): sed quia parvi id duceret.
O layathe, ut iactare necesse est, cognitu' cui sis. In quo Laelita' clamores empὀς ille solebat Edere , compellans gumias ex ordine nostros.
Praeclare Laelius, et recte σορὸς, illudque vere:
o Publi, o gurges, Galloni : es homo miser, inquit: Genasti in Milia nunquam bene, quum omnia in ista Consumis squilla, atque ac*ensere cum decumano.
laee sane vera sententia Luet ii, qtiae elegantissi rea est; qtiam Ciceronia praeposteri aemuli eur mutarent. Causa non erat. Si enim Cieeroni pol ahant initie iam seri, quod prisco vetho hir uteretur, saltem hoe cogitate debebant, ipsum Ciceronem Uer his Litet Iii, non suis, loqvi. Quod aequitur apud entidem Cieeronem, Mia et saeeutor abstulerit nam ita habebant antiquae editiones) lego Direa saerailus abstuleris. Firmissima vina olim saeetilia vinariis enaltari solita notissimum est ex Plinio. Ita quo deliealissimum vinum esse Pr
ponit Luellius, tum quod de plenodosissum sit nam qtiod de demistilo
et σεσι ωυι Ῥειρ haustum est, id aea. scit tum quod raeeo eastrariam e n- tumneiam illum. ut ita loquar post Plinium, astite. Ios. Scaliger. i) Sie ista ad verateulos redegit Goeremitas. M lo eodd. nonnullis post Corinis thium addi itie oris letim. Muretus Vl vare. leett. uo, eorrigit aes Cois rinthium , vitia Deliaetim, aerisorum. loetis ipse. Coerenetius aedifieitim vn. eis inclusit. 3) Dauia. e duobus Patiss. pati a