장음표시 사용
291쪽
'86 DE Pi Ni B. BONOR. ET MALO R. tutis hoc proprium sit, earum rerum, quae secundum naturam sint, habere delectum; qui omnia si C exa quaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla seIectione uterentur, 3 virtutem ipsam stas tulerunt. Istud quidem , inquam , optime dicis : sed quaero, nonne tibi iaciendiam idem sit, nihil dicentibotium, quod non rectum honestumque sit, reliquarum rerum discuimen omne tollenti 2 Si quide in , inquit, tollerem: sed relinquo. Quo num modo, inqHam, si una virtus, unum istud, quod honestum appellas. rectum, laudabile, decorum erit enim notius quale sit, pluribus notatum vocabulis idem declarantibus , id ergo, inquam, si solum est bonum, quid habebis praeterea , quod sequare 7 Aut, si nihil malum , nisi quod turpe, inhonestum, indecorum, pravum. sa gitiosum , foedum , ut hoc quoque pluribus nominibus insigne faciamus; quid praeterea dices esse sugiendum Non ignoranti, inquit, tibi, quid sim dicturus, sed aliquid, ut ego suspicor, ex mea brevi responsione arripere Cupienti, non respondebo ad singula et explicabo potius, quoniam otiosi sumus, nisi alienum putas, totum Zenonis Stoicorumque sententiam. Minime id quidem, inquam, alienum; multumque ad ea, quae quaerimus , explicatio tua fista proseo crit. Experiamur igitur, inquit, etsi habet haec Stoicorum ratio difficilius quiddam et obscurius. Nam quum iri
graeco sermone haec ipsa quondam rerum nomina novarum nova videhantur, quae nunc Consuetudo
i) Volgo additur eius. quod alie
num esse vidernnt i terpretea, abie-eerunt Lamb. Coeretiet.
α) ita legendum esse P. Manutiuseensuit, quem eiam Lam hino. Gru- .ro , Da visio aequor: Ervehitus de dit haee m a quon iam rartim nominin
292쪽
diuturna trivit; quid censes in latino fore 7 Faciendum id quidem est, inquam. Si enim Zenoni licuit,
quum rem aliquam invenisset inusitatam, inauditum quoque ei rei nomen imponere , cur non liceat Catoni Nec tamen exprimi verbum e verbo necesse erit, ut interpretes indiserti solent, quum sit Verbum, quo idem declaret, magis usitatum. Equidem soleo etiam, quod uno Graeci, si aliter non possum, idem pluribus verbis exponere : et tamen puto Concedi nobis oportere, ut graeco verbo utamur, Si quando minus occurret latinum, ne hoc eminiis et acra toPhoris potius, quam Prommenis et πορroegmenis, Concedatur. Quamquam haec quidem praeposita recto
et reiecta dicere licebit. Bene facis, inquit, quod me adiuvas : et istis quidem, quae modo dixisti, utar potius latinis. In ceteris subvenies, si me haerentem videbis. Sedulo, inquam, faciam. Sed fortuna sortes. Quare conare , quaeso : quid enim hoc Possumus agere divinius 2 V. Placet his , inquit, quorum ratio mihi probatur simulatque natum sit animal hinc enim est ordiendum , ipsum sibi conciliari et commendaci ad se con-
titimur, pro equi tegmine ad mollemveeturam parato, ut ait Novitia. Cato da libaria edueaudis, mihi merct mo- diea fuit una etintea et toga , sine δε- aetis ealeeamentum . Equtis sina e -- pis. Et notus eat vetalculus: O ia ephimia bos piger, optat arare ea-MIltis. Vocabolo aeriato ori Varro titilue da Be ruat. lib. te Ea minus
ρου ltilius Pollis x in ea talogo poeisloriam ait esse . quod alii 'νυκτῆρα,
Diovethium est. euius in Titse. u. 4 mentio st: Fortes enim non modo fortunia aditi t. tit in me eis pro Oerbio , sed multo magis ratio. quas abiasdam quasi praeeemia eons via Mim fortirudinis. Admotiet adagium . ait Erasistis, sortiter periclitandam esse soritiuum; natis hia plerum quorea prospere cedere. M OnEL.
293쪽
servandum, et ad suum statum, eaque, quae consedivantia sunt eius status, diligenda; alienari autem ab interitu iisque rebus, quae interitum videantur asserve. Id ita esse sic probant, quod, ante quam voluptas aut dolor attigerit, salutaria appetant parvi , aspernen turque contraria. Quod non fieret, nisi statum ipsum
non posset, ut appeterent aliquid, nisi sensum haberent Sui, eoque se et sua diligerent. Ex quo intelligi
principiis autem naturalibus plerique Stoici non pu
tant voluptatem esse ponendam. Quibus ego vehementer assentior: ne, si voluptatem natura posuisse in iis rebus videatur, quae primae appetuntur, multa turpia sequantur. Satis esse autem argumenti videtur. quamobrem illa, quae prima sunt ascita natura, diligamus; quod est nemo, quin, quum utrum Vis liceat, aptas malit et integras Omnes partes corporis, quam, eodem usu, si imminutas aut detortas habere.
α) Ipsum vulgo omi sum addidit
C Oerenetius. In sex eodd. Davigia ianis est ψiuna omisso stitim unde Davivia. eotiieeit. alarum ipsi suum.
i. quod recie abest eod. Visin. Iareete abiecerunt Beemitis et Coeren- mitis. iam ab Eruestio uueta inei.
llitis vulgatum prorsus eorruptum quae naitira prima sum asiata, natura diligamtia
lamen . ut nihil doeeal . quid tu iam sibi velit. Davis. utrumque . eodem tisti, abieelum mavult; Ern. ah vitaque horum ratione se nota alienum proslet vir Blemi detii qu aias legendum eo remendat. aie tit iis eodem tisti substantistiis aliud quoddam latere putet. Inani nisis hos v v. DD. laborare intelliges . ai videria , verba e em visu ad euitatos oblativos consequentiae reserenda esse . hae vi . . si ad eumdem usum δε- alinatae maneant s. Sie cauta haee addita .idebis. De ipsis autem ahlait eonaeq. non plenis saepe monuimus. Viigialas h. l. addidimus , quibus dignoscerentur. G. - Supra Goer Dotam Moset observat : equidem
294쪽
Rerum autem cognitiones, quas vel comprehenSiones vel Per Ptiones, vel, si haec verba aut minus placent, aut intelliguntur, καταλυφεtς appellemus licet, has igitur ipsas propter se asciscendas arbitramur,
quod habeant quiddam in se quasi complexum et Continens veritatem. Id autem in parvis intelligi potest; quos delecturi videamus, etiam si eorum nihil intersit, si quid ratione per se ipsi invenerunt. Artes etiam ipsas propter se assumendas putamus; tum quia sit in his aliquid dignum assumptione , tum quod constent ex cognitionibus, et contineant quiddam in
se ratione constitutum et via. Α salsa autem assensio nomagis nos alienatos esse, quam a ceteris rebus , quae sunt contra naturam, arbitrantur. 4 Iam membrorum.
id est, partium corporis, έ alia videntur propter
eorum usum a natura eSSE donata, ut manus, Crura,
pedes, ut ea, quae sunt intus in Corpore, quorum
quamquam eiusmodi ablativos eonis aeque tiliae apud Cie. et saepe agno.seo et sero, tamen h. l. minus probo. quia sensus quem verbis istis inesse volt Goee. neseio quomodo mihi nigere videt r. Liceat igitur illis ali rum v V. DD. eon iee. meam qualem Eumque emendationem addete. Si
sia immintilas . Deile abire potuit posterius vocabulum in vati: quo facto prius immutati neeesse Rit, praesertim qD m. quando semel erratum, vel peeratum eat . in omnia alia abita potius soleant seribae, quam ad re-
Beele explevit h. l. Coerenetius e eod. Spir. et Εel. Vulgo regnitiones: Mel si haeo Oerba aut minus placent ele. ti Fenesi. ex ingenio. Mirimus. Da. is. et Ernesti arhitramur. et ita etiam liber quidam ras ., testoxesino. Sed Bremi vulgulum defendit ex solemni, tit dieit, personarum permulatione. Sie haee aecipies , nos
quorum auctori intem sequimur . Idem valet etiam de loeo. quem Bremi laodat insta I s. 62. arbitrantur ... Persequιmur. Vides igitue hane
personarum permutationem ex mo
destiae sonte suxisse. Saepe autem hoe in libro verbis, oppellant, expla eant, statutini, simpliciter postiis. Stoieorum prinei pes intelliguntor: et omnino Cieero Catonem de Sioleis tertia petaona loqui seeit. s ) Veiba id est, partium eorpori iti,itilia visa Walhero et Bremio. Defendi tamen possunt, qtina LeitGoerenetius. quia membrorum h. l. non solum de internis, sed etiam de externis eorporis partibus ustirpatur.
295쪽
29O DE FINIB. BONOR. ET MALO R. utilitas quanta sit, a medicis etiam disputatur ; alia autem nullam ob utilitatem, quasi ad quemdam ornatum, ut cauda pavoni, plumae Versicolores columbis, viris mammae atque barba. Haec dicuntur sortasse ieiunius: sunt enim quasi prima elementa naturae, quibus ubertas orationis adhiberi vix potest; nec equidem eam cogito consectari e verumtamen quum
Ita sit quum gravior, tum etiam splendidior oratio. Est ut dicis, inquam; sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur , mihi praeclare dici videtur. Istiusmodi res dicere ornate velle, puerile est; plane autem et perspicue expedire posse, docti et intelligentis viri. VI. Progrediam uo igitur, quoniam, inquit, ab his principiis naturae discessimus, quibus congruere debent, quae sequuntur. Sequitur autem prima divisio haec. Aestimabile esse dicitur; sic enim, ut opinor, appellemus id, quod aut ipsum secundum naturam sit, aut tale quid essiciat, ut selectione dignum propterea sit, quod aliquod pondus habeat dignum a
stimatione , quam illi αξtαν vocant: ε Contraque inaestimabile , quod sit superiori contrarium. Initiis igitur ita constitutis, ut ea, quae secundum naturam sunt, ipsa propter se sumenda sint, contrariaque item reiicienda ; primum est officium id enim appello κοινου ut se conservet in naturae statu
deinceps ut ea teneat, quae secundum naturam Sint,
Davis. malebat enim. Melius eratatilem delere . quod iacit Goerenatus. 3) Hoe auetote Th. Beu ueto, Davia. aliique reposuerunt Pro vulg. anelliam ull. 43 lia legendum esse censuit Pear- eius . Drohante Coelenetio. Vulg. illa
296쪽
LIBER TERTiVS, CAP. 62.9 Ipellatque contraria; quae inventa selectione et item
deinde ea perpetua, tum ud extremum conSta IIS, COn Sentaneaque naturae , in qua qtium primum inesse
incipit, intestigit 4 quid sit, quod vere bonum possit
dici. ΡPlina est enim concili uti O hominis ad ea , quactsunt secundum naturam. Simul autem cepit intelligentiam, vel notioncm potius, quam appellant ἐγγοιαν illi, viditque rerum agendarum ordinem, et, ut ita dicam, Concordiam ; mullo eam pluris aestimavit
quam omnia illa , quae prima , dilexerat: atque i tu cognitione, et ratione collegit, ut statueret, in eo collocutum summum illud hominis per se laudandum et expetendum bonum ; quod quum positum sit in eo, quod ομολογιαν Stoici, nos appellemus convenientium , si placet; quum igitur in eo sit id bonum. quo sint reserenda omnia M ipsumque honestum , quod solum T in hortis ducitur, quamquam post oritur tamen id solum vi sua et dignitate expetendum est:
eorum autem, quae Sunt Prima Naturae, propter Se
nihil expetendum. Quum vero illa , quae Ossicia esse dixi, proliciscantur ab initiis naturae; necesse est euad haec referri : ut recte dici possit, omnia ossicia
P. Mamilio et Grutero, Ediderunt quia in nra. Sed quae inseonia aecusativum esse monuit Goerenatus, hoeaeus , qui titia. selectione adhibita, et releelioue, inventis a ete α Lambiv. et Davia. suaserant deineeρa omelorum seleelio. Vulgatam heos toetur Goerenetius.
3) vulgo in qua primiam inesse Dei a ει intelligi. Sed MAs. et edd. velt. habetit intolligis. Disrtietilam quiam addidit GoereuE. 4 Sie Goeteuet. e codd. auia. Vulgo primum. 5 Davis. eum multis Mas. et edd.
6) Sie Coerenet. edidit auctori iniemuliorum M . Vulgo quo reuerenda alvi omnia honeste faeta. Verba honeste Delia tnouentis Daviaio Eru. et Beemitis tineis iue luserunt.
ν) Solum addidit Goeteng. e cod. Spir. et Et l. s) Ηune verborum orditiem Goe- Tenetio praebuerunt plerique Codd. Iss. et edd. veti. Vulgo ea ad haee
297쪽
292 DE FINIA. BONOR. ET MALO R. eo reserri, ut adipiscamur principia naturae; nec tamen ut hoc sit bonorum ultimum . propterea quod non inest in primis natu pae conciliationibus honesta actio. Consequens est enim , et Post oritur, ut dixi.
Est tamen ea secundum naturam . multoque nos ad se expetendam magis hortatur, quam Superiora omnia.
Sed ex hoc primum error tollendus est, ne quis Sequiexistimet, ut duo sint ultima bonorum. Vt enim, si cui propositum sit, collineare hiis tam aliquo, aut sagittam, sic nos ultimum in bonis diximus: sic illi sacere omnia, quae possit, ut collineet: huic in eius similitudine omnia sint facienda, ut collineet; et tam enim . si cui propositum ete. In omitibus Ilia d. philo,ophia libristio litia ext sorsitan hoe vel obseurior, vel eorroptioe loeuε. Multi igitur
editores multa ad etam sanandum et illustrandum exeogitarunt: nec
ita milii in ea plaeent. ut iis, quae
de hae re dicturus sum, satis expurgati locum eredam. Ante vero, quam Moeeam quomodo loeum legendum esse eeuseatri, quatuor rea dignae uolain memorandae sunt. t. Cato haec e media, oleorum philosophia depromii: siqua igitue in his insit Ohseuritas , non ea Ciceronis verbis tribuenda est; sed rebus ipsis de qui hos Cato
Sio iee agit. 2. Collimare et eoili. neara intee se dissertini: tiam miliis Mara hastam idem significat, quod dirigero ha,tam ad aliquem loeum; collineare vero, idem quod Ioeum serite. 3. Aliud est Meundum Stoliacos tillimiam. Ilais. expetendtim nam idem haee tria Waleni , aliud feligendum, quum boe de eo dieitur, quod Don propter se. sed rei alius gratia sint. 4. Stoici doetierunt, alium esse
serendas. Exempli gratia , dixerunt
omnia Ossicia eo referri, til adipiscamur prinei pia naturae. hoe tamen noti esse honorum ultimum: sie Cato
paulo supra in hoe ipso capite. Do euerunt notante Plistarcho in lihron. e. s. Stoicos ei, qui stium eorpus ambulando exerret. aut medietuatililiar, non stiem esse ui sanus sit ;sed his te exeteilationem ei medicinam finem esse sanitatis. Dixerunt etiam Aeetiuilis in eundem lutilatebisin eum . qui sagittet . non omnia . qtine possit. facere , tia seoptim attingiat; aeu tit Omnia . quae possit. Iactuet.
His igitur praecostiliἰa, ita loeum
legendum esse athitror. Etenim . sietii propositiam a 4 eoltimara hastiam aliquo aut sagittam, huic omnia atine hei ridia tae collineele et lamen, ut omnia Belial. quo Propossitim asse-
gendum . non expetendum. Cato haee
dieit, ut prohet non esse Sio ieis aliotitiima honorum: et ad hane retia probandam profert exemplum colli-
298쪽
men, ut omnia iaciat, quo propositum assequatur,
sit hoc, quasi ultimum quale nos Summiam in vitationum dicimus : illud autem , ut seriat, quasi seli
VII. Quum autem omnia ossicia a principiis naturae proficiscantur. ab iisdem necesse est proficisci ipsam sapientiam. Sed quemadmodum saepe sit, ut is, qui
Commendatus sit alicui. pluris eum iaciat, cui Commendatus sit, quam illum, a quo sit; sic minimo mirum eSt, primo nos Sapientiae commendari ab initiis naturae, post autem ipsam sapientiam nobis cariorem fieri, quam illa sint, a quibus iid hanc venerimus. Atque ut membra nobis ita data sunt, ut ad quandam rationem vivendi data esse appareat; δ
sic appetitio animi, quae selari graece vocatur, non ad quodvis genus vitae , sed ad quandam formam
vivendi videtur data: itemque et ratio et perfecta ratio. Vt enim histrioni actio, saltatori motus, non qui Vis, sed certus quidam est datus: sic vita agenda est certo genere quodam, non quolibet; quod genus Conve-mantis hastam. Non est huie inquit, stiis. Di seriat; sed ut omnia saetat. quo propositum suum collimaudi aliquo hastam asseqnatur: illud . tit eollitieet sive seriat, est se Pligendamr hoe vero proprie ultimum o iaculatoria diei lue. Bidieula haee, fiunt , saleor, sed Stoicornis ridiculata quapropter non est Cieeroni vitio claudum , si quid solito obseu rius tu his itisit. Interim Mss. exseriptotihus vitio dandum sit , ohseura
. mullo obscuriora saeta esse; multa- . que m .lestum reeepta esse . quae ititer lineas olim interpretamenii loeo
i) Iia hune locum, tu plerisqueriss. auetoritatem seeutus, eonstituit CoerenEitia. volgo a te legebalnei menim . si mi sit proposittim collimrirahasirim aliquo. vitia sagietiam . si enos titimum bonum diximias, ale ilia facere omnia quaa misit. vi erilli mei: htiis in eius similitudine omnia sint Iasienda. tia eolliniel, vi tamentit Omnia Deiat, quo propositum assequatur a sil hoe quasi tillimtim quati nos summum in ista disimias
Ete. - Neutra leetio mihi quidem minime satis iacit. α Cod. Vienn. primum. 33 Iia aeribendum esse Ernestius alato it . eui assentior. vulgo ama
299쪽
294 DE FIXIB. BONOR. ET MALO R.
niens consentaneumque dicimus. Nee enim gubernationi, aut medicinae similem sapientiam esse arbitra
mur, sed actioni illi polius, quam modo dixi et sal talioni, iat in ipsa insit, non soris petatur extremum, id est, artis effectio. Et tamen est alia cum his ipsis artibus sapientiae dissimilitudo; propterea quod, in
illis quae recte facta sunt, non Continent tamen omnes partes , e quibus Constant. Quae autem nosnut recta, aut recte facta dicamus, si placet. illi autem appellant κατορθώματα, omnes numeros virtutis continent. Sola enim sapientia in se tota Conversa est: quod id om in ceteris artibus non sit. Inscite autem medicinae et gubernationis ultimum cum Ultimo sapientiae comparatur. Sapientia enim et animi magni
tudinem complectitur et iustitiam ; ut omnia, δ quae homini accidant, infra se esse iudicet: quod idem in
ceteris artibus non contingit. Tenere autem virtutes
Noe en- gu5ernationi) Artium illimum eum sapientia fi ultimo nonopte comparari P me Aocet. di simili itidinem explicans. In arithus est et ari; sei habitus. et artia es e elio. Cum habilia, sapientiae nihil e t commercii. Otiosus est enim ha bitu, ille . nisi materiam in qua ver. setur, habeat. At sapietitia in ae tota conversa est : nihil ad se tu oti dareeortim quae anni externa, requilii. Est enim in animi eura et cogitatione posita . Don in fortunae temeritate rei non intutis exercetur in rerum omniurn Penuria. quam in abundantia. Est quoqne sapientia di,sim lia artis etreetioni. Cum enim stitim munus ars esseeit . et prodiit opus, iam ab arte ipsum alienum esit nee Mila dignitaiora amplectitur. At aapientiae esseelio, quae est illa aυ a. γιστHt. in se omnes retIn et sapientiae numeros: immo ne nomen qnidem sapientiae amittit. Qui enim oμα- λογουurvως et η φυmi tas did est . iasapietis est. prudens . iustas , sortia . et temperatia, quae sunt sapientiae propria ossicia r immo ipsam eonsti- lutitit lisenturque lentiam ; .i rareele sieta, sive κατορθωμι ra . diis eunitie. Iro RE L. i) Vulgo additur arte . quod re-ele in eodd. Donnulli omissum , praeeunte Goerenetio delemi. Ea seruaueloti tale etiam . quod vialgo inseritur post tamen est. expunxi. α Sie 'Coerenet. o eoAd. Spἰr. Ei l. Bas. Vulgo eontinentiar. 3) Vulgori tit omnia. Bene utilem Coerenetiva eopulam dolevit.
300쪽
eas ipsas, quarum modo seci mentionem, nemo PO- terit, nisi statuerit, nihil esse, quod intersit, aut disserat aliud ab alio. praeter honesta et turpia. III. Videam iis nunc , quam sint praeclare illa his, quae iam posui, consequentia. Quum enim hoc sit extremum sentis enim, credo, me iam diu, quod τελος Graeci dicant, id dicere tum extremum, lumultimum, lum summum: licebit etiam sinem Pro extremo, aut ultimo dicere quum igitur hoc sit extremum , Congruenter naturae convenienterque vivere; neceSSario sequitur, omnes sapientes semper feliciter,
Prohiberi, nulla egere. Quod autem continet non magis eam disciplinam, de qua loquor, quam vitam fortunasque nostras. id est, ut , quod honestum sit,
id solum honum iudicemus ; potest id quidem sese
et copiose , et omnibus electissimis verbis , gravissimisque sententiis et augeri et ornavi: sed consectaria me Stoicorum brevia et acuta delectant. Concluduntur igitur eorum argumenta sic: Quod est bonum , omne laudabile est; quod autem laudabile est, omne est honestum: bonum igitur quod est, honestum est. Satisne hoc conclusiam videtur' Certe. Quod enim efficiebatur ex his duobus, quae erant Sum Pta,
3 Coorenetina commale post abscis Iti a stiti lato . id eum fortiana1aeoniungi voluit. Muidem ilia hiemembra agnoseo. Et obsolute sei raext intam agere eo relam et abso&lam Per se.
volgo adde haltie r toris . quoa recte abest eodd. Patias. duo hiis et Gud. xi id alio iam a Da. isto tineis iue losum Goeretillius eiecit.