장음표시 사용
301쪽
in eo vides esse Conclusum. Duorum autem , e quibus essecla conclusio est, contra superius dici solet, non omne bonum esse laudabile. Nam quod Iaudabile sit, honestum esse conceditur. Illud autem perabsurdum,hotium esse aliquid, quod non expetendum sit; aut
expetendum, quod non placens; aut, si id, non etiam diligendum. Ergo et probandum. Ita etiam laudabile. Id autem honestum. Ita fit, ut, quod bonum sit, id etiam honestum sit. Deinde quaero , quis aut de misera vita possit gloriari , aut non de beata 7 Desola igitur beata. Ex quo essicitur , gloriatione , ut ita dicum, dignam esse beatam vitam : quod non possit
quidem nisi honestae vitae iure contingere. Ita sit, ut honesta vita beata vita Sit. Et quoniam is, Cui contingit, ut iure laudetur, habet insigne quiddam ad
decus et ad gloriam, ut ob ea, quae tanta sint, beatus dici iure possit; idem de vita talis viri rectissime dicitur. Ita, si beata vita honestate cernitur; quod honesium est , id bonum solum habendum est. Vulvero negari ullo modo possit, quemquam stabili etfrmo et magno animo quem sortem virum dicimus)essici posse, nisi constitutum sit, non esse malum dolorem 2 Vt enim qui mortem in malis ponit, non
potest eam non timere; sic nemo ulla in re potest id, quod malum esse decreverit, non curare, idque contemnere : quo Posito et Omnium assensu approbato, illud assumitur . eum , qui magno sit animo atquct
sorti, omnia, quae cadere in hominem possint, despicere et pro nihilo Putare. Quae quum ita sint , essectum est, nihil esse malum, quod turpe non sit.
302쪽
Atque iste vir altus et excellenS , magno animo, Vere sortis, in a se omnia humana ducens, is, inquam, quem esticere Volumus, quem quaerimus Certe, et confidere sibi debet, et suae vitae et actae et conseinquenti; et bene de se iudicare,' statuens nihil posse mali incidere sapienti. Ex quo intelligit uo idem illud, solum bonum esse, quod honestum sit; idque osse heu te vivero, honeste, id est, cum virtute vivere. IX. Nec vero ignoro varias philosophorum suisso sententias, eorum dico, qui summum bonum, quod ultimum appello, in animo ponerent. Quos 4 quamquam vitiose quidam sequuti sunt, tamen non modo his tribus, qui virtutem a summo bono segregaverunt, quum aut voluptatem , aut vacuitatem doloris, aut prima naturae in summis bonis ponerent, sed etiam alteris tribus, qui muneam fore putaverunt, sine aliqua accessione, virtutem, ob eamque rem trium Earum rerum, quas supra dixi, singuli , singulas addiderunt: his tamen Omnibus eos antepono, cuicuimodi sunt, qui summum bonum in animo atque in virtute posuerunt. Sed sunt tamen perabsurdi et ii . qui, Cum scientia vivere, Ultimum bonorum. et qui nullam rerum disserentiam esse dixerunt, atque ita sapientem beatum fore, nihil aliud alii momento ullo anteponentem: aut, ut quidam Academici constituisse dicuntur, extremum honorum , et Suminum munus esse Sapientis , obsistere visis, assensus quo suos firmesi sustinere. Ilis singulis copiose responderi
ca) Vulgo quas. Sed quos ex ed. en. 3434. et Crat. reposuerunt Dais
vis. Em. ete. 4) Sie e P. Fabri emendatione ediderunt pio vulg. si ratilia Lamia hi ti. Davis. ete. 5 Particulam vitia adiecit Goeren . . eod. Spie. et Et l. 6 Dauis. correxit firmiter.
303쪽
298 DE Fiditu. BONOR. ET MALO R. solet; sed quae perspicua sunt, longa esse non debent. Quid autetia apertius , quam , si selectio nulla
sit ab iis rebus, quae Contra naturam sint, ut earum verum quae sint secundum naturam, tollatur omnis
ca, quae quaeratur laudeturque prudentia 2 Circumscriptis igitu P iis sentcntiis, quas posui , et iis, si
quae similes earum sunt, relinquitur, ut summum bonum sit, vivere, scientiam adhibentem carum rerum, quae natiara Eveniant, Seligentem, quae secundum naturam , et, si quae contra naturam sint, reiicientem; id est convenienter congruenterque na
turae vivere. Sed in celeris artibus quum dicitur armtiscisse , posterum quodam modo et Consequens putandum est: quod illi ἐπιγεν tineti κου appellant.
Quod autem in quo sapienter dicimus, id a primo δrectissime dicitur. Quidquid enim a sapiente prosciscitur . id continuo debet expletum esse omnibus Suis Partibus. In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Nam ut peccatum est, patriam
verbis recte Goereti Eius partietilam νι praeposuit. Lambitius ante loIIatur inseruertit fora ia . probati te E
Gerenetius quatuor eodd. auctoritate .s.leuit. MA In eetoria arentia Dum dieitiarnmisidiose) Esse elotum quae ob arit hos et quae a sapientia in eoisve-Dietiler natura. vivendo posita pro sci eunt Ot, diserimen aperit. Quod sitis effectum, alie ipset posteritis sit et inferius: at quod sapietis sapienter es et t. non posterius signatur, quam ipsa tinue proficiscitur sapienistia r quodque virtutis munus, id virtutis omnibus partibu1 sit alisυ- lutum et Persectum. Nam ut non ad persectio uem progrediatur sapientia,
tamen tibi statim προαιρεσις mittitis auiam praestitit. in eoii venieti ter naturae aeligendo, appetendo, etc. iam sapientiae eit esseelio. Eam etii in sotas, ut perseiatur. non e t Deces e exire, sed apud se ipsa maxiens ei iam reeta es cit. Atim propria iustiluit et proponit mutista. At altis non exstat munus ullum, quod non exiriusecus stat, quod nouortem relinquat. NonEL.
304쪽
prodere , parentes violare , sana depeculari , quae
sunt in essectu: sic timere , si e moerere, sic in libidino esse, Peccatum est, etiam Sine esseClia. Verum ut haec non in posteris et in consequentibus , sed in primis continuo peccata sunt: Sic ea, quae proficiscuntur u virtute, susceptione Prima, non persectione. recta Sunt iudicanda.
X. Bonum autem , quod in hosi sermone toties usurpatum est, id etiam desinitione explicatur. Sed eorum desinitiones paullum oppido inter se differunt, et tamen eodem spectant. Ego assentior Diogeni, qui bonum definierit, id , quod esset natura absolutum.
Id autem sequens, illud etiam quod prodesset ο ρε-
λειαν enim Sic appellemus , motum , nut flatum esse dixit, e natura absoluto. Quumque rerum Notiones in animis si ant, si aut usu aliquid cognitum sit aut coniunctione, nut similitudine, aut collatione
rationis; hoc quarto, quod extremum posui, boni
i) Ila recie e eod. Pal. I. Spir. Ei l. edidit Goexenet. Vulgo explice- tir. - Eaplicatur, explieari solet , sei l. a Stoi eis. G. 1) volgalam lis ne lection om hene defendit Coerenaitia a Davisio et Erae,ito in desinite mis latam. 33 ιο ελειαν , proprium Si ieorum in hae re verbum, recte reposuit Coer Eius pro vulg. eapnnua. Vulpo e natura ab olti a. Sed
absoluto legendo in esse vider ut Blemitis et Goerenet. Εmestius e Peur.eii coni iura repo Auit naetira Ubsc-titi. - Coulexius hie est: vi si ii imaequeretur Diogenes id bonum, quod natura absolutum esset. Mille quoque
id dixit, quod ad natura ab olutum
rellineret , idque aut motum esse. aut statum. I. E. . quod tale modo videatur. aut quale vere sita. G. Boo quarto quod ea tremiam po tithotium . notitIa cetis est Sie vieio-hitis et Cruteriis ediderunt, nee aliis er omnes s. re eo lices. Quid autem
ibi .elint li.iee verba, plusquam Oedipus sit oportet . qui dixerit. Q. id autet in mente dio ter habuerit. doeet . quum paulo post ait
ianimum eo Iutione rati nis ad notio.
nem boni peri ensis. Mas. Scaligeranusset Et iens. pr. quo i ea remum Postiitionum, boni notitia suetum est. Lego hoe quarto, quod extremum postiitiorum . honi notitia Itielia est. Quin i Lamhinus exhibuit. qti u ea Iremtim μosui. honi nolistia Iiacta est: idque non incile. Alii . hora rum no
305쪽
notio sacta est. Quum enim ab iis rebus, quae sunt secundum naturam , adscendit animus collationerationis, tum ad notionem boni pervenit. IIoc autem ipsum bonum, non a CeSSione, neque crescendo , ii ut Ciam ceteris comparando , Sed propria vi sua et sentimus et appellamus bonum. Vt enim mel, etsi dulcissimum est, suo tamen Pro Prio genere Saporis, non comparatione cum aliis, dulce Esse sentitur: sic
bonum hoc, de quo agimus, est illud quidem plu
rimi aestimandum; sed ea aestimatio genere valet , non magnitudine. Nam quum aeStimatio, quae cieti aedicitur, neque in bonis numerata sit, neque rursus in malis; quantumcumque eo addideris, in suo genere manebit. Alia est igitur propria aestimatio virtutis; quae genere, non Crescendo, valet. NeC vero Perturbationes animorum, quae vitam insipientium miseram acerba Inque reddunt, quas Graeci mχθη appellant poteram ego verbum ipsum interpretans, morbos appellare; sed non conveniret 3 ad omnia: quis enim misericordiam, aut ipsam iracundiam.
morbum solet dicere 7 At illi dicunt ποθος; sit igitur
Perturbatio , quae nomine ipso vitiosa declaravi videtur : nee hae perturbationes vi aliqua naturalimo Ventur; omnesque sunt genere qualuor, partibus
plures , aegritudo , sormido, libido , quamque Stoici
communi nomine corporis et animi ηδογην appellant,
ego malo laetitiam appellure, quasi gestientis animi
i) Notio dedit Goeteuet. e Codd.
Spie. et Etl. vulgo noluia. - Sensus Exi I ae hae quarta via, eaque ultim loco a me posita per aualogiam , talio ad honi Dolionem pervenit. π a) lti exemplari . eui Goerenatus ecillationem eou. Spir. et Bas. debet. Pro v. L. no aluin erat escendie. Atiasse verius. Non accessi ne neque ererrendo Iloe ex eo sequitur, quod Stoleis omnia hona sitit aequalia. Diogenes Laertios vi l. io a. Vide sis et itina cap. ιέ. ae Senecam epist. 76. Da via. 3) Davis. a sex codd. o enui.
306쪽
elationem voluptariam. Perturbationes autem nulla naturae vi Commoventur; omniaque ea sunt Opiniones ac iudicia levitatis. Itaque his sapiens semper vacabit. XI. Omne autem, quod honestum sit, id esse propter se expetendum, Commune nobis est Cum multo
enim tres disciplinas, quae virtutem a summo bono excludunt, Ceteris omnibus philosophis haec est tuenda sententia, maxime tamen his, qui nihil aliud in honorum numero , nisi honestum, esse volueTunt. Sed haec quidem est perfacilis et perexpedita de sensio. Quis est enim, aut quis unquam fuit aut avaritia tam ardenti, i aut tam effrenatis cupiditatibus. ut eandem illam rem , quam adipisci scelere quovis velit, non multis partibus malit ad sese, etiam omni impunitate proposita , sine sacinore, quam illo modo Pervenire Qua in vero utilitatem, aut quem fructum petentes, Scire cupimus, illa, quae occulta nobis Sunt, quo modo moveantur,4 quibusque de causis ea versentur in caelo.2 Quis nutem tam agrestibus institutis vivit, aut quis contra studia naturae tam Vehementer obduruit, ot a rebus cognitione F dignis abhorreat, easque sine voluptate. aut utilitat aliqua non requirat et pro nihilo putet 7 Aut quis est qui, maiorum,si aut Africanorum , aut eius, quem
307쪽
DE FI in. DON. ET MALO R. tu in ore semper habes, proavi mei, Ceterorum quo vimrum sortium, atque omni virtute praestantium , sacta, dicta, consilia cognoscens, nulla animo amiciatur voluptate 3 Quis autem honesta in familia in-Stitulus, Et educatus ingernue, non ipsa turpitudine, etiamsi eum laesura non sit, offenditur 3 Quis animo aequo Videt ei Mn. quem impure ac sagitioso putet vivere 2 quis non odit sordidos, vanos, leves, sutiles7 Quid autem dici poterit, si turpitudinem non ipsam per se sugiendam esse statuemus, quo minus homines lenebras et solitudinem nacti , nullo dedecore Se abstineant, nisi eos per se foeditate sua turpitudo ipsa delerreat 2 Innumerabilia dici possunt in hane Sententiam : sed non necesse est. Nihil est enim, de quo minus dubitari possit, quam et honesta expetenda per se , et eodem modo lurpia per se esse fugienda. Constituto autem illo, de quo ante diximus quod honestum esset, id esse solum bonum ; intelligi necesse est, pluris id, quod honestum sit, aestimandum esse, quam illa media, quae ex eo com parentur. Stultitiam autem et temeritatem et in istitiam et intemperantium . quum dicimus esse fugienda propter eas res, quae ex ipsis eveniant, non
ita dicimus. ut cum illo, quo positum est . . Solum id esse malum , quod turpe Sit, haec pugnare videa
tiorem reprimen cllam esse auspiea iistitit. Niliti mutandum esse doetiit
i) Davi Io uel animi legetidum
videbatur. Neutro opus esse vidit Ernestius. α) ve bo si itimilia linem stu- tiemus Davisitis auetore Wolvemtiueis in eluxit ut spuria. Pro alacue-mtis Coelenxio e Mas. et edd. velt. eompluribus praeserendum videtve
Guvetus eoniee. . imiditatem, ptotiante Davinio. 5 otio positum est praehuerunt Coerenato eodd. Spit. et Erl. vulgo quod positum est.
308쪽
tur oratio: propterea quod ea non ad corporis incommodum reseruntur, sed ad turpes actiones, quae oriuntur e vitiis. Quas enim Graeci κακιας appellant , vilia malo , quam malitias nominare.
XII. Nae tu, inquam, Cato, verbis illustribus. Otid , quod vis , declarantibus. Itaque mihi vide vis latine docere philosophiam, et ei quasi civitatem dare: quae quidem adhuc peregrinari Romae videbatur, nec offerro spse nostris sermonibus; et ista maxime propter limatam quamdam et verum et VoΓ-borum tenuitatem. Scio enim esse quosdam, qui
quavis lingua philosophari possint; nullis enim partitioni hus, nullis definitionibus utuntur,' ipsique di
cunt, ea se modo probare, quibus natura tacita assentiatur. Itaque in rebus minimo obscuris Iton multus est opud eos dissercndi Iahor. Quare attendo te Studiose, et quaecumque rebus iis, de quibus hic sermo est, nomina imponis, memoriae mando. Mihi, enim erit iisdem istis 1 Ortusse iam utendum. Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse Contraria.
Quod enim vituperabile est per se ipsum, id eo ipso. Vitium nominatum Puto, vel etiam a vitio dictum
. In hoe vetho haeserunt pleri
que editores. Lambitius eo te . nec osterre sese nostris sermonibus viti-δebat . miaaima ele. Da vis. pro et ista
legi et olebat esse vitisia. GOerenetius vulgatum defendit. sed ita ut verba et ista cum Mideris urarare coviu 1 geret. Nihi vero et talia. ii mitivi iv easti ad philosophiam refereti dum esse videt r. quae se tali uti sermotii adhue Dou olselehὲ, . quia disi ei lavidobatur limatam illam retulti et verbo uin ianuilaicis nssequi. αὶ Ita C leuetἱiis partim reuoeaia I eii. edd. terilisve. partim e NAM li. l. constituit. Eruestiua dederat: ntitiis tramen piaretrioni a. nullι, a stillio-nittis titiantur Utiqvie dicant ea ete. - Seio en m Nihil e At apertiusquam legi debere . inultilis pariteularum sedibus. Seio tamen esse quos-atim , qui quaseis Iin uia philosophariimssint, nullis enim ροι ιιιι ιιtis titillia auinis rinibtia istuntur. Ad Epi. et reos auspicit. Vide supra lib. li.
309쪽
3o4 DE FiNIB. BONOR. ET MALOR. ilia perari. Sin κακιαν malitiam dixisses, ad aliud nos
unum Certum vitium consuetudo latina traduceret. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponi
XIII. Tum illo : His igitur ita positis , inquit, se
quitur magna contentio: quam tra latam a Peripat licis mollius est enim eorum consuetudo dicendi non satis acuta, propter ignorationem dialecticae Carneades tuus egregia quadam exercitatione in dialecticis , summaque eloquentia , rem in summum discrimen adduxit: propterea quod pugnare non destitit, in omni hac quaestione, quae de honis et malis appelletur, non esse rerum Stoicis cum Peripateticis controversiam, sed nominum. Mihi autem nihil iam Perspicuum videtur, quam has sententias eorum philosophorum re inter se magis, qua in verbis dissidere: maiorem multo inter Stoicos et Peripateticos rerum esse aio discrepantiam, quam Verborum. Quippe quum Peripatetici omnia , quae ipsi bona appellant, pertinere dicant ad beate vivendum; nostri vero, quod aestimatione omnino aliqua dignum sit, compleri vitam beatam non putent. An vero Certius quidquarn
i Ηne anaeoltillion complures NM. itientur, ut lina t. i. 4. 5. Med. At in edd. veil. aliisque Mas. Iegitur quae perarae alia est a P. m. Davisio placebat, quae quum tractata esse a
renet. addidit e eod. Eliens. u. Idem eum eompluribus Nas. Di am heotam dedit pro vulg. healiam Aram. -- cim
mutari, manifesto testatur locus Tisse. V, 34, έo, a quo vita beata eompleiatur a r ita nempe ex eertissima B. Betii leti eouieetora ibi 'editur . seti- pila omitthns ampleelimr peeeantibus. Ceterum ne in omninri illubes, alii eodd. vi ex omni aestimatione . velli aestimatione ex omni u praebentibus . aliis omnino aese. transponentibus et notandum est, omnino proxime ad aliqua referti, et . ut stipra indicavimus, non maxima quae modo
ad summum honum pertinet g 353
ex opposito cogitandum. Atile e pleri saei te eo addi lieeret: .ed Bihil opus est, quum toties demonstrativum post relativum auctor eonsulto
310쪽
Potest esse, quam illorum ratione, qui dolorem in malis ponunt, non posse sapientem beatum esse, quum equuleo torqueaturΤ ΕΟ rum autem, qui dolorem in malis non habent, ratio Certe Cogit, uti in omnμbus tormentis conservetur beata vita sapienti. Etenim si dolores eosdem tolerabilius patiuntur, qui excipiunt eos pro patria, quam qui leviore de causa; opinio facit, non natura, Vim doloris aut maiorem, aut minorem. Ne illud quidem est Consentaneum , ut, si, quum tria genera bonorum sint, quae sententia est Peripateticorum, eo beatior quisque sit quo sit corporis, aut externis bonis plenior, ut hoc idem approbandum sit nobis, ut qui plura habeat ,ea,4 quae in corpore magni aestimantur. sit beatior. Illi enim corporis commodis compleri vitam beatam putant: nostri nihil minus. Nam quum ita placeat, ne eorum quidem bonorum , quae nos bona naturae oppellemus , frequentia beatiorem vitam fieri, nutmagis expetendam , aut pluris aestimandam ; certe minus ad beatam vitam pertinet multitudo corporis
Commodorum. Etenim si et sapere expetendum,' et valere; coniunctum utrumque magis expetendum sit, quam sapere solum ; neque tamen, si utrumque sit
vestimatione dignum, pluris sit Coniunctum, . quam
omittat. Inde I ure εο lollos Osr. I. 7.4 . ruitia loco codd. multi ex quo exhibent, parἱ seribarum ad eontextam indieatidam suleeo. - Dauis. legi volebat ano tri non ex omni . quod aestimatione .liqua dignom sit, eominpleri healam ui . pulent ar idem es
α V. rha tir hoe idem - aestimanis rem sit hoatior Dauisitis iniuria Bheiaetretam eripsit. 3) Ea vulgo omisatim resolavit Coerenet. e Ns . et eAd. vett. vulpo addebatue sit. qm ad aurietoritate eodd. Spέν. et Et l. Goerenetius delevit. 5 Si tit, iamque ala aestimatione dignum. y ris sit e taeniatim. Coee.