장음표시 사용
361쪽
DE FINIB. BONOR. ET MALO R. utamur quam usitatissimis, et quam maxime apiis, id est, rem declarantibus. Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur 7 Videamus igitur sententias eorum: tum ad verba redeamus. XXI. Dicunt appetitionem animi moveri, quum aliquid ei secundum naturam esse videatur; omnia que, quae Secundum naturam sint, aestimatione aliqua digna; eaque pro eo, quantum in quoque Sit ponderis, esse aestimanda; quaeque secundum naturam sint, partim nihil habere in sese eius appetitionis, de qua saepe iam diximus, quae nec honesta, nee laudabilia dicantur ; partim, quae voluptatem habeant in omni animante, sed in homine rationem etiam ; ex .iis quae sint apta, ea honesta, ea Pulchra, ea Iaudabilia; illa autem superiora, naturalia nominantur: quae, Coniuncta cum honestis, vitam beatam perficiunt et absolvunt. Omnium autem eorum commodorum quibus non illi plus tribuunt, qui ilIabona esse dicunt, quam Zeno, qui negat longe
praestantissimum esse, quod honestum esset atque laudabile: sed, si duo honesta Proposita sint, qlterum cum valitudine, alterum Cum morbo; non esse dubium , ad utrum eorum natura nos ipsa deductura sit. Sed tamen tantam vim esse honestatis, tantumque eam rebus omnibus Praestare et excellere, ut
nullis nec suppliciis, nec praemiis demoveri possit
ex eo, quod rectum esse decreverit; omniaque, quae dura, dissicilia, adversa videantur, ea virtutibus his, quibus a natura essemus ornati, obteri posse; ceteras res non sutiles illas quidem , nec contemnendas
ι) Ita eorrexi vulgatum e non faciles litis quidem. Paulo post idem Sch. delevit vitia aule hea e. T.
362쪽
LIBER QUARTUS, CAP. at 35 7 quid enim esset in virtute tantum P, sed ut hoc iu
dicavemus, non esse in his partem maximam positam beate aut secus vivendi. Ad summam, ea, quae Zenones limanda et sumenda et apta naturae esse dixit,
eadem illi bona appellant: vitam autem beatam illi eam, quae Constaret ex his rebus, quas dixi, aut plurimis, aut gravissimis. Zeno autem, quod suam, quod propriam speciem habeat, cur appetendum sit, id solum honum 'appellat; beatam autem vitam
Eam solam; quae Cum virtute degatur.
XXII. Si de re disceptari oportet, nulla mihi
tecum, Cato, potest esse dissensio. Nihil est eni in , de quo aliter tu sentias, atque ego, modo Commutatis verbis ipsas res conseramus. Nec hoc ille non vidit; sed verborum magnificentia est et gloria dele et tus: qui si ea, quae dicit, ita sentiret, ut verba significant; quid inter eum, et vel Pyrrhonem, veΙ Aristonem interesset y Sin autem eos non probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum Te Concinebat, ver
bis discrepare 2 Quid 2 si reviviscant Platonici illi, et
deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur: ex Nos quum te, M. Cato, studiosissimum philosophiae, iustissimu in virum, optimum iudicem, religiosissimum lestem audiremus, admirati sumus, quid esset, cur nobis Stoicos anteferres, qui de rebus bonis et malis sentirent ea, quae ab hoc Polemone Zeno Cognoverat; nominibus uterentur iis, quae prima specie, admirationem, re explicata, risum mo-xcrent. Tu autem, si tibi illa probantur, cur non
i) Quae eum M. d. An igitur Aea- vitiam eam' quaa sola otim Nirtiae Aemiei vel Peripatetiei uitam Maiam dogam . Davis. aine virilite posse seri eoncedetani pNullo modo. Pro Zenonis itaque aetiis cu) Iia Coereng. e eodd. Osa. et lentia legas oportet. Maliam aruam suis ii. ed. veiti vulgo pro ι- tir.
363쪽
propciis verbis illa tenebas 2 Sita te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi, nescio quem illum anteponebas praesertim quum in re Publica princeps esse velles, ad eamque tuendam
cum summa tua dignitate maxime a nobis ornari atque instrui posses. Nobis enim ista quaesita, a nobis descripta, notata, praecepta Sunt; omniumque rerum publicarum rectioneS, genera, status, mutationes, leges etiam et instituta ae mores Civitatum praescripsimus. Eloquentiae Vero, quae et principibus maximo ornamento est, et qua te audimus valere plurimum, quantum tibi ex monumentis nostris addidisses 3 o Ea quum dixissent, quid tandem talibus viris vesponderes Rogarem te, inquit, ut diceres pro me tu idem, qui illis orationem dictavisses, vel potius paullum loci mihi, ut his responderem, dares,
nisi et te audire nunc mallem, et istis tamen alio empore responsurus essem, tum Scilicet, quum tibi.
XXIII. Atqui, si verum respondere velles, Cato, haec erant dicenda: Non eos tibi non probatos, taniis ingeniis homines, tantaque auctoritate; sed leanimadvertisse, quas res illi propter antiquitatem parum vidissent, eas a Stoicis esse perspectas, eisdemque de rebus hos tum acutius disseruisse, tum sensisse gravius et sortius, quippe qui primum valitudinem bonam expetendam negent esse, eligendam dicant; non quia bonum sit valere, sed quia sit non
nihilo aestimandum; neque tamen pluris illis videri,
Beele ale e eod. Eliensi Davἱ- alare non posse vidit Davἰsius. Pro tua, idem Goerena. in Spir. et Erl. vulg. duhitani Ern. dedit dubitent. inuenil. vulgo marime. Moerengius edidit: Neque lamen μα- χ) lia ed. Cral. probante Goerenis ria, qtiam iliis indestir, qui invia norallio. Vulgo avidioimus. dia&ιatie Bontina dicere; ha ut haee 3 Ita eorrexi vulg. pluris m verba a Cicerone resulandi ea a iti- iura videatur. Et piaris quam ulis teri ia sint Catonianis
364쪽
LIBER QUARTvS, CAP. 23 359 qui illud non dubitent bonum dicere. Hoc vero te ferre non potuisse, quod antiqui illi, quasi burbati , ut nos de nostris solemus dicere, crediderint, eius, qui honeste viveret, si idem etiam bene valeret, bene audiret, copiosus esset, optabiliorem sere vitam, melioremque et magis expetendam, quam illius, qui aeque vir bonus, multis modis esset, ut Ennii Alcmaeo, '
. Circumrentias morbo, exsilio, atque ino ia. .
Illi igitur antiqui non tam acute optabiliorem illam vitam putant, praestantiorem, beatiorem. Stoici autem tantummodo Praeponendam in seligendo, non quo beatior haec vita sit, sed quod ad naturam accommodatior; et qui sapientes non sint, omnes aeque miseros esse. Stoici hoc videlicet viderunt; illos autem id fugerat superiores squi arbitrabantur J, homines sceleribus et parricidiis inquinatos, nihilo miseriores esse, quam eos, qui quum caste et integre viverent, nondum persectam illam sapientiam
XXIV. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Quis enim ignorat, si Plures ex alto emergere velint, Propiussore eos quidem ad respirandum, qui ad funianam iam squam appropinquant, sed nihilo magis respirare posse, quam eos, qui sunt in profundo 7 Nihil ergo adiuvat. procedere et progredi in virtute, quominus miserrimus sit, antequam ad summam Per-
Verba pia artitis rimae tineis Sie ratio postulat similitudinis pro . Inelu,it Goere tua. Sane videntur gressionia in virtute, cum eorum. glossatoris esse. qui ex aqua emergunt, appropitiis 2 iam reposui pro vulg. eam. qualione is lummiam.
365쪽
DE FINIB. BONOR. ET MALO R. venerit, quoniam in aqua nihil adiuvat: et quoniam catuli, qui iam dispecturi sunt, caeci aeque et hi, qui modo nati; Platonem quoque nec se est, quoniam nondum videbat sapientiam, aeque caecum animo ac Phularim fuisse. Ista similia non sunt, Cato :in quibus quamvis multum processeris, tamen illud in eadem causa est, a quo abesse velis, donec evaseris. Nec enim ille respirat, ante quam emersit, et
catuli aeque caeci priusquam dispexerunt, ac si ita futuri semper essent. Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum; corpore alius languescit: hi curatione adhibita levantur in dies; valet alter plus quotidie; alter videt. II is similes sunt omnibus, qui virtuti student; levantur vitiis, levantur erroribus. Nisi sorte censes Ti. Gracchum patrem non beatiorem fuisse, quam silium, quum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. - Nec tamen ille erat
sapiens. - Quis enim hoc aut quando 2 aut ubi aut unde Τ sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Conse Pam autem avum
tuum, β Drusum, cum C. Graccho eius sere aequali. Quae hic rei publicae vulnera imponebat, eadem ille sanabat. Si nihil est, quod tam miseros faciat, quam impietas et scelus; ut iam omnes insipientes sint miseri, quod profecto Suni: non est tamen aeque miser, qui Patriae consulit, et is, qui illam exstinctam cupit. Levatio igitur vitiorum magna sit iis, qui habent ad virtutem progressionis aliquantum. Vestri
α) Ita reele Coeren . e eod. spie. Erl. Vulgo adire Malea. idem ex iisdem pro Iu similes dedit his similes, quodivit, Mantilio et Davisio placuerat.
3 Mater m. sellicet M. Livium Drusum, euius filia Livia Calonis patri nupserata o Ita recte e tr bus eodd. Corre xii Davis. vulg. Mi nihia est.
366쪽
nutem progressionem ad virtutem fieri aiunt, levationem vitiorum fieri negant. At, quo nituntur homines acuti argumento ad probandum, operae pretium cor considerare. Quarum, inquit, artium summa CreSCere potest, earum etiam Contrariarum summa poterit augeri. Ad virtutis autem summam nu-cedeve nihil potest. Ne vitia quidem igitur crescere poterunt, quae sunt rtutum contraria. Virum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur, an d
hiis perspicua tolluntur 3 Atqui hoc perspicuum est, vitia alia in aliis esse maiora: illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit necessio. Vos autem quum perspicuis dubia debeatis illustrare . dubiis perspicua conamini tollere. Itaque
usque eadem ratione, qua sum paullo ante uSus, haerebitis. Si enim propterea vitia alia aliis maiora non sunt, quia ne ad finem quidem bonorum eum, quem vos facitis, quidquam Potest accedere: quoniam perspicuum est, vitia non esse omnium Paria, sinis bonorum vobis mutandus est. Teneamus enim illud necesse est, quum consequens aliquod salsum sit, illud, cuius id consequens sit, non posse eSSe
XXV. Quae est igitur causa istarum angustiarum 2 Gloriosa ostentatio in constituendo summo bono.Quum enim, quod honestum sit, id solum bonum esse confirmatur, tollitur cura valitudinis, diligentia rei familiaris, administratio rei publicae, ordo gerendorum negotiorum, ossicia vitae; ipsum denique illud honestum, in quo uno vultis esse omnia, deseren-
Vulgo ita a tiatis eadem matione. Ern. dedit iliaque eauem ratione. Edd. veti. nonnullae iliaque eadem
tisi ratione. Davis. reele e eodd. Paria. 2. et 3 : Ira a tisque eadem ratione , quod item Goerengius recepit.
367쪽
IJE Fi: lII. BONOR. ET MALO R. illim est. Quae diligentissimo contra Aristonem di.
Cuntur a Chrysippo. Ex ea dissicultate illae fallaciloquae ut ait Attius, malitiae natae sunt. Quod enim sapientia, ubi pedem poneret, non habebat, sub
latis ossiciis omnibus : - ossicia autem tollebantur, delectu omni et discrimine remoto; quae enim esse Polerant, rebus omnibus sic exaequatis, ut inter eas nihil interesset Τ - ex his angustiis istu evaserunt deleriora, quam Aristonis. Illa tamen simplicia; vestra versuta. Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec, vacuitas doloris, divitias, valitudo 2 neget. Quid Τ quae contraria sunt his, malane 2 nihilo magis. Zenonem roges; respondeat totidem verbis. Admirantes quaeramus ab utroque, quonam modo vitam agere possimus, si nihil interesse nostra putein muS , valeamus, aegrine Simus; Vacemus, an Cruciemur dolore; frigus, famem propulsare Possimus, necne possimus: Vives, inquit Aristo, magnifice atque Praeclare, quum , quod erit cumque visumn gens, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis. XXVI. Quid Zeno 3 portenta haec esse dicit, nec ea ratione ullo modo posse vivi; sed disserre 4 inter honestum et turpe, nimium quantum, nescio quid immensum; 4 inter ceteras res nihil omnino interesse.
Contra Aristonem) Uti Ius disputationis Chry,ippi eontra Aristonem plura Galenus lib. 7. De Deereus Hi p. meralia et Platonia. Morati. ι vulgo, ut hahet Nonitia Nar cellus , suaviloquentiae. Nelitia Pa. ris. x .Ia laeιloquae. Et sie Ald. Lamb. P. Nautit. e suis codd. Raseolioe amen Goerenetio qui verum putat Mersialiloquae . Nam ill Orat. 33. e eiere poeta asseruntur Merainiloquiae mali tae. Et ad hoe idem vathum paullo post Cieeto respirate videtur. quum dieit vestra Neratiis. α) Qtium sine liheia addidit Coe renetius, reete. mea quidem se Dientia. 3) lia Dautilo a duobus codd. Vulgo ages. 4) Cod. Gud. x et Bas distare. 5) Verha nescio quid immenstim Ludov. Carrioni, Davisio et Cronti-vio ad Geli. N. Λ. l. 8, e gi seruate
368쪽
LIBER QUARTUS, CAP. 26 Idem adhue audi reliqua et risum contine, si PO-tes : Media illa, inquit, inter quae nihil interest,
tamen eiusmodi sunt, ut eorum alia eligenda sint , alia reiicienda. alia omnino negligenda, hoc est, ut eorum alia velis, alia nolis, alia non CUPES.
modo dixeras, nihil in his rebus esse, quod interesset. Et nunc idem dico, inquies; sed ad virtutes et ad vitia, nihil interesse. - Quis istud. quaeso, nesciebat 7 Verum audiamus. - Ista, inquit, quae dixisti, valere, locupletem esse, non dolere, bona non dico, sed dicam graece προπροένα latine autem Productat, Sed Pnαν ita, aut Praecipua malo; si e tolerabilius et mollius); illa autem, egestatem, morbum, dolorem, non appello mala, sed, si libet.
Deiectanea. Itaque illa non dico me expetere, sed legere, nec optare, Sed Sumere; contraria autem non sugere, sed quasi secernere. Quid ait Aristoteles, reliquique Platonis alumni 7 Se omnia, quae Secundum naturam sint, hona appellare; quae autem Contra, mala. Videsne igitur, Zenonem tuum cum Aristone Verbis consistere, re dissidere: cum Aristotele et illis re consentire, verbis discrepare 2 Cur igitur. quum de re conveniat, non malimus usitate loqui 2 Aut doceat, paratiorem me ad contemnendam pecuniam lare, s. illam in rebus praepositis, quam si in bonis duxero; fortioremque in patiendo dolore, si eum asperum et dissicile in perpessu, et Contra naturam esse, quam si malum dixero. Facete M. Piso, samiliaris noster, et alia multa et hoc loco Stoicos irridebat. Quid enim Τ aiebat; bonum negas esse
aeeessisse visa. Defendat lamen Goe- tero , fauentibus eius ot Davisti item reullius. que Goerenati codd. Olim multi edd. i) Reeie sie editum inde a Gru- consentire.
369쪽
o64 DE. Fi tu. BONOR. ET MALO R. d i vitias, praepositum esse dicis. Quid adiuvas 3 avaritis in ne minuis 3 Quod si verbum sequimur, Primum Iongius verbum Priamositum, qua in binimm . - Nihil
nil rem. - Ne sit sane : at certe gravius. Nam hon timex quo appellatum sit, nescio et praepositum cx eo
Credo , quod praeponii tur aliis. Id mihi in agni ian videtur. Itaque dicebat plus tot bui divitiis a Zenone, qui eas in praepositis poneret, quam ab AriStotele,
qui bonum esse divitias sateretur; sed neque magnum bonum, et prae rectis honestisque, Contemnendum ac despiciendum, nec magnopere expetendum. Oinninoque de istis verbis a Zenone mutatis ita dis- Putabat, et quae bona negarentur esse ab eo et quae
mala, illa laetioribus nominibus ab eo appellavi, quam a nobis, haec tristioribus. XXVII. Piso igitur hoc modo, vir optimus, tuique,
ut scis, amantissimus. Nos, paucis ad haec additis, finem faciamus aliquando. Longum est enim ad omniaxus pondere, quae a te dicta sunt. Nam ex eisdem verborum praestigiis Et regna nata vobis sunt, et imperia, et divitiae, et tantae quidem, ut Omnia, quae ubique Sitit, sapientis esse dicatis; solum praeterea formosum, sol iam liberum, solum civem : si ullorum Oinnia contraria , quos etiam insa-NOS eSSe vultis. Haec ποερχυοεα illi, nos admirabilia dicamus. Quid autem habent admirationis, quum prope accesseris 3 Conseram tecum, quam cuique verbo rem subiicias : nulla erit controversia. Omnia
peccata paria dicitis. Non ego tecum iam ita loquar, ut iisdem his de rebus , quum L. Murenam , te uCCα-
370쪽
sante, dolanderem. Apud imperitos tu in illa dicta sunt; aliquid etiam coronae datum; nunc agendum est subtilius. Peccata paria quonam modo Τ Quia nec honesto quidquam honestius, nec turpi turpius. Perge porro: nam de isto magna dissensio est. Illa argumenta propria videamus. cur omnia peccata sint
paria. Vt, inquit. in fidibus pluribus, y si nulla earum
ita contenta nervis sit, ut concentum servare possit, omnes aeque in contentae sint: sic peccata, quia
discrepant, aeque discrepant; paria sunt igitur. Iligambiguo ludimur. Aeque enim contingit Omnibus fidibus, ut incontentae sint ; illud non continuo. ut aeque incontentae. Collabio igitur ista te nihil
iuvat. Nec eni in omnes avaritias si aeque avaritias esse dixerimus, sequitur etiam ut aequus esse dicamus. Ecce aliud simile dissimile. Vt enim, inquit, gubernator aeque peccat, si palearum navem evertit, etsi auri: item neque peccat, qui parentem et qui servum iniuria verberat. Hoc non videre, Cuius generis onus navis vehat, id ad gubernatoris artem nihil per linere; itaque, aurum, paleamve portet, ad bene
aut ad male gubernandum, nihil interesse 2 At quid inter parentem et servulum intersit, intelligi et potest et debet. Ergo in gubernando nihil, in ossicio
i) Sie reeie Goerenet. e eodd. sui . olgo plurimis.
edd. veit. plerisque it. codd. Nas. Si tr. Etl. aliis. Vulgo inepte rismeria. 3) Partienta aequa ad nomen omnes reserri potest . ut ait sensus rAeque eontingit omnes ni inconten- aE sint, et ita noti essicitur. qnod Niolei volunt. peeeata paria eS EIaed tantum is de eolligere possis , patii er esse peeeata . id eat . atmiis liter peerali nomina omnia appellaei. Si uero illud aequa , ad verbum incontentae pertineat . iam quod assumitur, salsum est: et ita eouse
quens necessario verum es e non con
eluditur. Debet enim omnis ratioei- natio, quae silem saetura xit, ex veris et eoneessis prosei ei. Praeelate N. Tolliti, hane ἁμ ι64 ἱαυ dissolvit: qua in re quantum arte disserendi valuerit, satis ostendit. Non.