장음표시 사용
391쪽
386 Dx Pi Nili. BONOR. ET MALO R. XI. Atque etiam illud, si quis dicere velit, perabis surdum sit: ita diligi a sese quemque, ut ea vis diligendi ad aliam rem quampiam reseratur. non ad Eum ipsum, qui sese diligat. Hoc quum in amicitiis, quum in ossiciis, quum in virtutibus dicitur. quomodocumque dicitur, intelligi tamen quid dicatur , potest. In nobis autem ipsis ne intelligi quidem. ut propter aliam
quampiam rem, Verbi gratia, Propter voluptatem, nos amemus. Propter nos enim illam. non propter eam nosmet ipsos diligimus. Quamquam quid est . quod magis perspicuum sit, non modo carum sibi quemque, Verum etiam vehementer carum esse 2 quis est enim, aut quotus quisque , cui, mors quum a P- Propinquet , non
- refugiat timido sanguen, atque exalbescat metu p t
Etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere quod item est reprehendendum in dolore); sed quia sere sic assiciuntur omnes, satis argumenti est, ab interitu naturam abhorrere; idque quo magis quidam ita faciunt, ut iureotiam reprehendantur, hoe magis intelligendum est. haec ipsa nimia in quibusdam satura non suisse, nisi
quaedam essent modica natura. Nee vero dico eorum metum mortis, qui, quia privari se vitae bonis arbitrentur. aut quia quasdam post mortem sermidines extimescant, alat si metuant, ne cum dolore moriantur, idcirco mortem fugiant: in parvis enim saepe .
qui nihil eorum cogitant, si quando his ludentes mi -
ε) Ennius, ut ex Orat. Illi fis pa. ad Cieeronia verba retraxit. et . seripserat. Ouin resti M. Ergo ca) I. e. nisi modicus quidam mor- partietatim non Gnerenetitis recte non, tis metus esset ab ipsa natura in intit vulgo, versieulo praeposuit, sed sitias.
392쪽
namur praecipitaturos alicunde, intimescunt. Quin-
Quibus abest ad praecauendum intelligendi astutia,
sibi iniecto terrore mortis horrescunt. Quis autem de ipso sapiente aliter existimat 3 qui etiam η quum
decreverit esse moriendum, tamen discessu a suis, atque ipsa relinquenda luce moveatur. Maxime autem in hoc quidem genere vis est perspicua naturae, quum et mendicitatem multi perpetiantur, ut vivant, et angantur appropinquatione mortis consecti homirnes Senectute ; et ea perserant, quae Philoctetam videmus in sabulis; qui quum cruciaretur non serendis doloribus, propagabat tamen vitam aucupio sagittarum,. i
ingebat tardus celeres, stans Molantes aut apud Attium est, pinnarumque contextu corpori legumenta faciebat. 3 De hominum genere, aut Omnino de animalium loquor ; quiana arborum et Stirpium eadem Paene natura sit: sive, Mi doctissimis viris visum est, maior aliqua causa atque divinio e
1 Volgo additur inquis metiDius. quod hie alieno loco positum. glosis
satoria esse vidit Niasenus, et Goerenetius tineis itielusit. α Sie G tenet. eum Ed. Mara. et Crat. Vulgo quin etiam. Propo hae tamen vitam ) Inde , ait Moera. illud Maeeenalia lurpis almum volum, quo ei debilitatem
non reeuxat. M deformitatem. et novissime aeutam erue m. dummodo
inter haee mala spiritus prorogetur. Doli em Delio manti. Debilem peinde, coxar Tuber as me sthbertim. Gbrieos quate dentes. Vita dram
393쪽
388 DE PIΝin. BONOR. ET MALO R. hanc vim ingenuit; sive hoc ita fit sortuitu: videmus ea, quae terra gignit, corticibus et radicibus valida servari; quod contingit animalibus sensuum distributione, et quadam compactione membrorum. Qua quidem de re, quamquam assentior iis, qui haec omnia regi nutura putant; quae si natura negligat, ipsa esse non POSSint: tamen concedo, ut, qui de hoc dissentiunt, existiment quod velint, ac vel hoCintelligant, si quando naturam hominis dicam, ii minem dicere me; nihil enim dissert. in Nam prius a se poterit quisque , discedere , quam appetitum ea-Tum rerum, quae Sibi conducant, amittere. Iure igitur gravissimi philosophi initium summi boni a natura petiverunt, et illum appetitum rerum ad naturam accommodatarum ingeneratum putaverunt omnibus, qui continentur β ea commendatione naturae,
XII. Deinceps videndum est, quoniam satis a Pertum est, sibi quemque natura esse carum , quae Sit hominis natura. Id est enim, de quo quaerimus. Atqui perspicuum est, hominem e corpore animoque constare , quum primae sint animi partes , secundae corporis. Deinde id quoque videmus, et ita figuratum corpus, ut excellat aliis, animiamque ita constitutum, ut et sensibus instructus sit, et habeat praesentiam mentis, cui tota hominis natura Pareat, in qua sit
stitia ab anteeedetiti hua ptineti signo disiioxit. Indieativum υidemtia reete erenetiva e Bas. Gud. x reπoeavit . quem P. Manutius quoque et Marsus praetulerunt. 3) Coelen Eltis pronomen hoe utilisgo post enim inculeattim ieete eiecit auctoritate e d. Gud. r. Bas. ed. Nars. Crat. 4 Sie meliore uerborum dirΗἰne eod. Vien. ed. Mara. Ceat. GOereu E. Vulgo poterit a a. quis e. η Davis. malebah quia continentur.
394쪽
mirabilis quaedam vis rationis et cognitionis , et
scientiae , virtutumque omnium. Nam quae corporis Sunt, ea nec auCtoritatem cum animi partibus com
parandam, et cognitionem habent taciliorem. Itaque ab his ordiamur. Corporis igitur nostri partes, totaque sagura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet: neque est dubium , quin frons, oculi, aures et reliquae partes, quam propriae sint hominis, intelligatur. Sed certe opus est ea valero
et vigere, et naturales motus ususque habere, ut nee
absit quid eorum, nee aegrum debilitatumve sit: id
enim natura desiderat. Est etiam actio quaedam cor
i) Quales propriae sunt hominis , inιelligatur In his haesit Nissentis, quod nihil sit, quod ab intelliga tirpendeate suadet igitur, a quam Propriae sint . a At frons compleetitur. omnia . a quae in anthriore eapilis
parte eonspiciti tur: a inde voees, a neuti . aures . etc. a explicationis cistisa addiaulur. Tom autem ad primarii subfl. numerum ab auelore
verbi numeruin aptari, multis vidi mus ad Aeadd. ll. I, 4, eli. supra
Π, 7, 23. - Offendit Maii hiae irestina . cum edd. veri. quibusdam sis praeserens. Sed indicativus eum asseveratione ex more auetoria siti po-
eat et a Corporis autem partes si dico , d Ohium esse nequit. eas intelligetidas esse , quae vere sunt propriae hominis , velut frons . et in ea oculi. aurea, ete. G. -- Sed nobis Lote loco sensum remotiorem quae sisse C cierena. videtur : nos putamus
Cieeronem idem dieere de fronte . oculis. ete. qnod dixit de sorma et figura; sellieet ea esse apiissima ad Datur in homini . atque hoe saeile ex eorum inspeetione intelligi posse: ita tit omnia sant perspicua, si post inteliquetir subaudieris ex praecedd.
vi quam hae omn. partes ad D. a sitit. . - Propriae. Ignorat Cod. mpropriae e sed seriba hoe alia se ei interpolasset, non hae, qua apta Cum vi ponitur. Nirum tamen est, Eum dem cod. idem pati modo abite re Divis. II, 72, 15ot vi Quum autem proprium sit Aeademiae, iudicium suum nullum interponere. . At utroque loco seri ham aliquem sciolum non hune eodieis, qui totus ah
exemplo suo pendet , ex strueturae verbi est eum feeundo easu notitia adiecituum otiosum putasse videtur: neutro eui in loeci adieetivo hoe earuerim. Nostro loco accedit, quod hae propriae hominis partea, hutna
non propriis. sed acciden istis . valere. Vigere. eie. Opponuntur. C. - Beete, ut opinor, Ni Asenus eorrigendum eensuit quam propriae sine hominis. Scu. - Conieeturam diis erat meo marte vulgatae ieet Iotia sul,
Atitui, quum saluo sit probabilis, et vulgata minime satisfaciat. T.
395쪽
39o DE FlNIII. DONDR. ET MALO R. 1 oris, quae motus et status naturae congruentes tenet: in quibus si peccetur distortione et depravatione quadam, aut motu ,' statuve deformi, ut si aut manibus ingrediatur quis, aut non ante, sed retro :fugere plane se ipse, et hominem ex homine exuens naturam odisso Videatur. Quamobrem etiam sessiones quaedam et nexi fractique motus, quales protervorum hominum , aut mollium esse solent, Contra naturam sunt: ut, etiamsi animi vitio id eveniat, tamen ita corpore immutari hominis natura videatur. Itaque E contrario moderati aequabilesque habitus, affectiones u Susque Corporis , apta esse ad naturam videntur. Iam vero animus non esse solum, Sed etiam cuiusdam modi debet esse, ut et omnes Partes suas habeat incolumes, et de virtutibus nulla desit. Atqui in sensibus est sua cuiusque virtus, ut ne quid impediat , quo mi Mus suo sensus quisque munere furigatur in iis rebus celeriter expediteque percipiendis, quae subiectae sunt sensibus. XIII. Animi autem et eius animi partis, quae
princeps est, quaeque mens nominatur, plures Sunt virtutes, sed duo prima genera: unum earum, quae in generantur suapte natura , appellanturque non voluntariae; alterum earum, quae, in voluntate Positae, magis Proprio nomine virtutes, appellari soletii: quarum est excellens in animorum laude praestantia.
prioris generis est docilitas, memoria : quae sere
Cud. 2. reseripsit ae motu. suis. GoeteuE. e e d. Spie. Erl. Bas. α) G reneti iis auctoritatem sequu eud. velt. tus eodd. Spir. et Etl. transposuithaee τerha sie: et extima hominem ex th) lusertii inriti ea vulgo omisso M. homine. Sed initii maior vis iuesae - Lego magis proprie eo nomine. videtvr in verbo hominem. Da v.
396쪽
omnia appellantur uno ingenii nomine; easque vi tutes qui habent, ingeniosi vocutitur. Alterum autem genus est magnarum Verarumque virtutum equas appellamus voluntarias, ut prudentiam, lemperantiam , sortitudinem , iustitiam et reliquas eiusdem 'generis. Et summatim quidem haec erant de
corpore animoque dicenda: quibus quasi informatum est, quod hominis natura postulet. Ex quo perspicuum est, quoniam ipsi a nobis diligamur, omniaque et in animo et in corpore perfecta velimus Esse, ea nobis ipsa cara esse propter se, et in his essevd bene vivendum momenta maxima. Nam cui proposita sit conservatio sui, necesse est huic partes quoque sui caras eSse, carioresque, quo persectiores sint et magis in suo genere laudabiles. Ea enim vita expetitur, quae sit animi corporisque expleta virtutibus: in eoque summum bonum Poni necesse est,
quandoquidem id tale esse debet, ut rerum expetendarum sit extremum. Quo cognito, dubitari non potest, quia, quum ipsi homines sibi sint per se et
sua sponte cari, Partes quoque et corporis et animi, et earum rerum , quae Sunt in utriusque motu et statu, sua caritate colantur , et per Se ipsae appetantur. Quibus expositis, facilis est coniectura, Ea maxime esse expetenda ex nostris, quae plurimum hahent dignitatis: ut optimae cuiusque partis, quae per se expetatur, virtus sit expetenda maxime. Ita set, ut animi virtus corporis virtuti anteponatur, animique virtutes non voluntarias vincant virtutes voluntariae: quae quidem proprie virtutes appellantur, multumque excellunt, propterea quod ex ratione gignuntur; qua nihil est in homine divinius.
397쪽
Etenim omnium rerum, quas et Creat natura et tuetur, quae aut sine animo sint, aut non multo secus , earum summum bonum in corpore est: ut
non inscite illud dictum videatur in sue, animam illi pecudi datam pro sale , ne Putisceret. XIV. Sunt autem bestiae quaedam , in quibus inest aliquid simile virtutis , ut in leonibus , in canibus,
in equis: in quibus non corporum solum, ut in suibus , sed etiam animorum aliqua ex parte motus quosdam videmus. In homine autem summa omnis animi est, et in animo, rationis; ex qua virtus est . quae rationis absolutio definitur: quam etiam atque etiam explicandam putant. Earum etiam Te Tum , quas terra gignit, educatio quaedam et persectio est, non dissimilis animantium. Itaque et vivere vitem et mori dicimus; arboremque et novellam, et vetulam, et vigere, et Senescere. Ex quo non est alienum, ut animantibus , sic illis et apta quaedam ad naturam putare s et aliena; earumque augendarum et alendarum quandam cultricem ESSE , quae sit scientia atque ars agricolarum, quae Circumcidat, amputet, erigat, extollat, adminiculetur, ut, quo natura serat, eo possint ire: ut ipsae vites. si loqui possint, ita Se tractandas tuendasque esse saleantur. Et nunc quidem, quod eam tuetur, ut de vite Potissimum loquar, est id extrinsecus. In ipsa enim Parum magna vis est, ut quam optime se habere Possit, si nulla cultura adhibeatur. At vero si au
398쪽
vilem sensus a Cesserit, ut a Ppetitum quemdam ha beat et per se ipsam moveatur, quid facturam putas' an ea, quae per Vivit Orem antea Consequebatur
Craram, ut Sensus quoque suos, Eoriamque Omnium Ruppetitum , et, si qua sint ei membra adiuncta, lueaturi Sic ad illa, quae semper habuit , iunget ea , quae Postea accesserint; nec eundem finem habebit, quem cultor eius habebat: sed volet secundum eam naturam , quae postea ei adiuncta sit, vivere. Ita similis erit et sinis honi, atque antea suerat, neque idem tamen. Non enirn ia in stirpis bonum quaeret, sed animalis. Quod si non sensus modo ei sit da ins, ve Piam etiam unimus hominis ; non necosse test, Et illa pristina manere, ut tuenda 2 et inter haec multo esse Cariora , quae accesserint 3 animique optimam quamque Partem carissimam 3 in eaque expletione naturae summi boni finem consistere, quum longo multumque praestet mens atque Patio' Sic et extremum Om Dium appetendorum, atque ductum a prima commendatione 4 naturae, multis gradibus adscendit, ut ad summum perveniret: quod cumulatiar ex integritatu corporis et ex mentis rutione persecta. XV. Quum igitur ea sit , quam exposui , sorma Naturue ; si, ut initio dixi, simili atque ortus esset . se quisque cognosceret, iudicareque posset, quae vi Sot totius esset naturae, et partium singularum, Coti
linuo videret, quid esset hoc , quod quaerimus ,
omnium rerum, quas e X petimus, summum et ultimum: nee ulla in re peccare posset. Νntic vero a
399쪽
DE FlNIB. BONOR. ET II ALO R. primo qui dein mirabiliter occulta natura est, nee Perspici, nec cognosci potest. Progredientibus autem cietatibus, sensim , tardeve potius quasi nosmet ipsos cognoscimus. Itaque illa prima commendatio, quae a natura nostri facta est nobis, incerta et obscura est; Primusque appetitus ille animi tantum agit, ut salvintque intcgri esse possimus. Quum autem dispicere coepimus et sentire, quid simus, et quid animantihus ceteris disseramus, tum ea sequi incipimus, ad quae nati sumus. Quam similitudinem videmus in bestiis. Quae primo, in quo loco natae sunt, ex eo Se
Non commovent: deinde suo quae quo appetitu movetur. Serpere unguiculos, nare anaticulas, evolare - merulas, cornibus uti videmus boves. nepas aculeis; suam denique cuique naturam esse ad vivendum ducem. Quae similitudo in genere etiam humano npparet. Parvi enim primo ortu sic iacent, tanquam omnino sine animo sint. Quum autem Paullum firmitatis accesserit, et animo utuntur et sensibus; connitunturque, ut sese erigant et manibus Utantur; et eos agnoscunt, a quibus educantur; deinde aequalibus dele clantur, libenterque se cum his Congregant, dantque se ad ludendum ; fabellarumque auditione ducuntur, deque eo, quod ipsis superat, aliis gratificari volunt; ani in advertuntque ea, quae domi sunt, Cu-xiosius, incipiuntque commentari aliquid et disco Pe; et eorum, qNOs Vident, Volunι non ignorare nomina; quibusque rebus cum aequalibus decertant, si vicerint.* csserunt se laetitia ; victi debilitantur, animosque demittunt. Quorum sine causa si uri nihil putan-
400쪽
dum est. Est enim natura sic genera in vis hominis iit ad omnem virtutem percipiendam facta videatur: Ob eamque causam parvi virtutum simulacris, quarum in se habent semina, sine doctrina moventuri Sunt enim prima elementa naturae; quibus auctis, virtutis quasi carmen essicitur. Nam quum ita nati
factique simus , ut et agendi aliquid , et diligendi
aliquos, et liberalitatis, et reserendae gratiae principia in nobis conlineremus, atque ad scientiam , Prudentiam , sortitudinem. aptos animos haberemus, a
contrariisque rebus alienos; non sine causa eas, quas
dixi, in pueris virtutum quasi scintillulas videmus, e quibus accendi philosophi ratio debet, ut eam,
quasi Deum, ducem subsequens, ad naturae Perveniat extremum. Nam, ut saepe iam dixi, in infirmanetate imbecillaque mente vis naturae quasi , per caliginem cernitur. Quum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed
ita, ut progredi possit Iongius, per se sit lamen in-
Choata. β iXVI. Intrandum est igitur in rerum naturam, et Penitus, quid ea postulet, pervidendum. Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus. Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, id Circo assignatum est Deo. Iubet igitur nos Pythius Apollo noscere nosmet ipsos. Cognitio autem haec