장음표시 사용
411쪽
DE FINl B. DONOR. ET MALO R. diligamus . praeterea suapte natura Per Se e se expetenda. Indicant pueri; in quibus , ut in speculis.
Datura cernitur. Quanta studia decertantium sunt euanta ipsa certamina Τ ut illi esseruntur laetitia , quum vicerint 3 ut pudet victos 7 ut se aecusari no
lunt 2 quam cupiunt laudari 2 quos illi labores non
Perserunt , ut aequalium principes sint 2 quae me movia est in his bene merentium 3 quae reserendae gratiae cupiditas 2 Atque ea in optima quaque indole maxime apparent: in qua haec honesta, quae intelligimus, a natura tanquam adumbrantur. Sed haec in pueris. - In iis vero aetatibus , quae iam confir- matae sunt, quis est tam dissimilis homini, qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis 2 quis est, qui non oderit libidinosam. Protervam adolescentiam 2 quis contra in illa aetate Pudorem, Constantiam, etiam si sua nihil intersit non tamen diligat 7 Iquis Pullum Numitorium . Fre gellanum , proditorem , quamquam rei publicae nostrae profuit, non odit 7muis urbis conservatorem
Codrum , iquis Erechthei filias non maxime Iaudat 2 Jui Tubuli nomen odio non est liquis Aristidem non
mortuum diligit An obliviscimur. quantopere in audiendo, in legendoque moveamur, quum Pie, quum amice, quum mugno animo aliquid factum
cognoscimus I Quid loquar de nobis, qui ad laudem et ad decus nati , suscepti, instituti sumus h Qui cla--
mores Vulgi, atque imperitorum excitantu P in thea
, Praeterea Ervestiva ex antea cedente praeter am Nattim et apti. Eliam esse iudieabat. Sed plura ho- M alructurae Prael rquam γω P a tereri Deeora era Tvt,ellinua et nupee Coereurius monue uni α Vulgo addehaltie expressa. im ab Ernestio tineis io eluati m. a Gor ren io eiectum. Nee est in ed. P. Nam iis
412쪽
Immo enim ro ego sum , inquam , Orestes'
Quum autem etiam exitus ab Utroque datur contur-halo errantique regi: ambo sic una Precamur; eni- carier, i quoties hoc agitur, quandove, nisi admirationibus maximis νNemo est igitur, qui non hane an sectionem animi probet atque laudet; qua non modoratilitas nulla quaeritur, sed contra utilitatem etiam conservallar fides. Talibus exemplis non sic tae solum sabulae, verum etiam historiae resertae sunt, et quidem maxime Dostrae. Nos enim ad sacra Idaea accipienda optimum virum delegimus; nos tutores misimus regibus ; nostri imperatores pro Salute patriae sua capita voverunt; nostri consules regem inimicissimum , moenibus iam appropinquantem , monue-Tunt , a veneno ut caveret gnostra in re publica cet, quae per Vim oblatum stuprum voluntaria morte lueret , inventa est; ct qui interficeret siliam , ne stupraretur i Quae quidem omnia et innumerabilia praeterea, quis est . qui non intelligat, et eos, qui se-
suisse utilitatum suarum, nosque, quum ea laudemus . nulla alia re , nisi honestate ducit
XXIII. Quibus rebus expositis breviter ' nec enim Sum copiam, quam potui, quia dubii alio in re nulla erat, persequutus , sed his rebus concluditur prose
413쪽
403 DE Fi Ni R. noNDR. ET MALO n. Cto . et virtutes omnes , et honestum illuc l . qtiod ex his virtutibus exoritur, et in his haeret, per se esse expetendum. In omni autem honesto , de quo loquimur, nillil est tam illustre . nec quod talicis pateat, quam coniunctio tuter homines hominum. et quasi quaedam societas et communicatio utili latum . et ipsa caritas generis humani : quae nata a primo Satu, quo a procreatoribus nati diliguntur, et tota domus coniugio et stirpe coniungitur , serpit sensim foras, cognationibus priuium . tum assinitatibus, deinde amicitiis, post vicinitatibus; tiam civibus et iis qui publice socii atque amici sunt; deinde totius complexu gentis humanae: quae animi allectio suum cui que tribuens, atque hanc. quam dico, societatem coniunctionis humanae iminisce et neque tuens, iustitia dicitur; cui sunt udi ranciae Pietas, bonitas, liberalitas, benignitas, comitas. quaeque Sunt generis eiusdem. Atque haec ita iustitiue propria fiant, ut sint viri ulum reliquarum communia. Nam qui in sic hominis natura generata sit, ut habeat quiddam innatum quasi civile atque populare, quod Graeci πολ ζικον vocant; quidquid aget quaeque virtus, id a
communi tale et ea , quam ex Posui, Cari late utque Societate humana non abhorrebit ; vicissimque iustilia, ut ipsa se tandet usu in ceteras virtutes , sic illas expetet. Servari enim iustitia , nisi a sorti viro . nisi a sapiente non potest. Qualis est igitur Omnis haec . quam dico, conspiratio, consensusque vini utram tale est illud ipsum honestum: quandoquidem honestum , aut i Psa virtus est, aut res gesta virtute. Quibus in rebus vita consentietis, virtutibu Sque ΓΕ - Spondens , recla et honesta et Constans et naturae
414쪽
congruens existimari potest. Atque haec coniunctio confusioque virtutum . tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Nam quum ita Copulatae Con. Nexaeque Sint, ut omnes Omnium participes Sitit. nec alia ab alia possit separari; tamen Proprium Suum cuiusque munus est, ut sortitudo in laboribus periculisque cernatui' ; temporantia in praetermittendis voluptatibus; prudentia in delectu boni, Dum et malorum ; iustitia tu suo cuique tribuendo. Quando igituo inest in omni virtute cura quaedum quasi foras spectans, vii OSque appetens atque homplectens, exsisti L illud, ut amici , ut si ut res, ut propinqui , ut assues, ut Cives, Ut omnes denique quando unum societatem esse volumus ' hominum ) propter se expetendi sint. Atque eorum nihil est eius generis, ut sit in sine atque extremo honorum. Ita fit, ut duo genera Propter Se expetendorum Te Periantur: unum, quod est in iis, quibus i completur illud extremum; quae sunt aut animi, aut Corporis. Haec autem, quae sunt extrinsecus, id eSt, quite neque in animo insunt, si neque in corpore, ut amici, ut ParentuS, ut
liberi, ut propinqui, ut ipsa patria, sunt illa quidem
sua sponte Cara, sed eodem in genere, quo illa, non sunt. Nec vero quisquam Suminum bonum assequi Unquum posset, si Omnia illa, quae Sunt extra, quamquam expetenda, Summo bono continerentur.
XXIV. Quo modo igitur, inquies, verum ESSE
3) Sie ed. Mars. et Crat. inelius,
415쪽
4io DE FINIB. BONOR. ET MAI. OR. poterit, omnia reserri ad summum bonum , si amicitiae , si propinquitates. si reliqua externa summo bono non continentur' Hac videlicet ratione : quod
ea, quae externa sunt, iis tuemur ossiciis, quae oriuntur a Suo cuiusque genere virtutis. Nam et amici cul.
prodest, quod , ita sungi ossicio, in recte factis est:
quae sunt orta virtutibus. Quae quidem sapientes se-qriuntur, utentes tanquam duce natura.
Non persecti autem homines, et tam on ingeniis sexcellentibus praediti, excitantur Saepe gloria: quae habet sormam honestatis et similitudinem. Quod si ipsam honestatem undique persectam atque absolu-lam , rem unam praeclaris Simam omnium , mBXimeque laudandam, penitus viderent ; quonam gaudio Complerentur, quum tantopere eius adumbrata opinione laetentur 7 Quem enim deditum voluptatibus , quem cupiditatum incendiis inflammatum , in iis Potiendis, quae acerrime concupivisset, tanta laetitia persundi arbitramur, quanta aut superiorem Africa num Annibale victo. aut posteriorem Carthagine E-
versa 2 Quem Tiberina decursio, sesto illo die, tanto
ivam partieulam hie ineptam reeta Goerenetis a delendam eenauit. M Quem addidit Goerena. e N s. Tberina de rata Meliores eodi -eel dissensis. Don de rato, habent. Sed quid prode,t hoe atiimadvertisse. quum loeuasit adhue eorruptissimus Utiare reete suit iis Αaulana editione, tit depravatus et manetia, notula signatus. Agitur autem de re, ut opi Noe. obscura. et parum ab antiquisaucioribus, quod seiam . periraelata. Quid enim iuxta Tiherim. quod tan- opere deleetaret et gandio asseeret, gereretur, non mihi valde comperistum est. Declaratur autem verbis Cliaeeronia, magnas omnino eorporis Voluptates eci Ioeo capi solitaa. Et enaquidem eerio quodam die . quem se-atum ob eam rem agebant. Existimo sane fieri posse. tit aliquis, qui maioreatu dio diligentiaque ritus et mores antiquorum observarit, aliquid, quod hune loeum illustret, invenerit; ethaee causa fuit,ene adnotarem e pro. posita enim hae quaestione, aut γῆ hoe deprehenderit, alios docere antis
416쪽
gaudio affecit, quanto L. Paullum , quum regem Persen captum adduceret, eodem flumine invectum Age nunc , Luci noster, exstrue animo allitudinem excellentiamque virtutum: iam non dubitabis, quinearum compotes homines, magno animo erectoque viventes, semper sint beati; qui omnes motus sor-.tunae, mu talioneSque rerum et temporum, leves et
imbecillos fore intelligant, si in virtutis certamen
venerint. Illa enim , quae sunt a nobis bona corporis numerata, complent ea quidem beatissimam vitam, sed ita, ut sine illis possit beata vita exsistere. Iluenim parvae et exiguae sunt istae accessiones bonorum , ut, quemadmodum stellae in radiis ) solis, sic istae in virtutum splendore ne cernantur quidem. . Atque hoc ut vere dicitur , parva esse ad beate vivendum momenta ista corporis commodorum ; sic nimis violentum est, nulla esse dicere. Qui enim sic
disputant, obliti mihi videntur, quae ipsi egerint ,
principia naturae. Tribuendum est igitur his aliquid, dummodo, quantum tribuendum sit, intelligas. Est tamen β philosophi, non tam gloriosa, quam Veru
mum inducet. aut aliquorum ingenia ad id inuexligandum excitabuntur.
hactentia itidagavi) satis argutum et .legatis. aed parum iu iegrum et pur-
saltim Virgilii nomine legitur; in quo
signis eatur turpes quasdam et Oh- eoetias voluptates prope Tiberimae xereeri solitas esse, ut de eadem sor asse ee hie intelligi debeat, quod tamen non assimo: nihil eniis, mihi de hoe compertum est. Vicet. - Videtium his te loeo eou veniant pisetitorii
Iudi, de quibus Festus meminit in visce piscinorii, aut ludi udutii hos metitio est apud Sitidum. Vas. O .idii uersibus adduetus sum, ut prodissensis tegendum putarem de rator hoe saeilius, quod Massaei et Toliti veterea libri eomprobant. Erat autem estos ille Aies, quem Romani in honorem Fortunae eelebrabant. Ovid. Fast. VI. 3. NAN.
417쪽
DK FINIB. BONOR. ET MALO R. quaerentis , nec pro nihilo putare ea , quae secun
ilum naturam illi ipsi gloriosi esse latebantur, et
videro tantam vim virtutis, tantamque, ut ita dicam, nuctoritatem honestatis, ut reliqua non illa quidem nulla, sed ita parva sint, ut nulla esse videantur. JIaec est nec omnia spernentis Praeter virtutem, et virtutem ipsam suis laudibus amplificantis oratio. Denique haec est undique completa et persecta Explicatio sumini honi. Hinc celeri particulas arriperct conati, suam quisque videri voluit alteri e sententiam. XXV. Saepe ab Aristotcle, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia. II OCUno captus Herillias, scientiam summain bonum esse defendit, nec rem ullam aliam per se ex Petendam. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis a C despiciendis robus humanis. Hoc unum Aristo tenuit:
Praeter vitia, atque virtutes . negavit rem esse ullam nut sugiendam , aut ex Pelendam. PO si tu in est a nostris iti his rebus, quae secundum naturam e Ssent, non dolere. IIoc Hieronymus summiam bonum Esso
dixit. At vero Calliphon et post eum Diodorus, qNum
ulter voluptatem adamavisset, at in P vacuitatem doloris, neuter honestato carere Potuit, quae est a
nostris laudata nauxime. Quin etiam ipsi voluptarii deverticula quaerunt, ex virtutes habent in ore totos dies . voluptatemque primo dumtaxat expeti dicunt, deinde consuetudiue quasi alteram natura in ossici, qua impulsi multa suciant, nulla in quaerentes
meti addit iti calce libri: Nutie satienobis quoque vulgatae explicatio
418쪽
voluptatem. Stoici restant. II i quidem non unam nli quam, aut alteram a nobis, sed totam ad se nostram philosophiam transtulerunt. Atque, ut reliqui furcq
illi, ut sententiis nostris pro suis uterentur . nomina tanqua In rerum notas, mutaverunt. lla Pelinquitur
sola haec disciplina digna studiosis ingenuarum artium , digna eruditis , digna claris viris , digna principibus , digna regibus. XXVI. Quae quum dixisset, paullumque institisset, Quid est, inquit 2 salisne vobis videor pro meo
iure in vestris auribus commentatus 2 δ Et ego , T in Vero, inquam, Piso, ut saepe alias, si e hodie ita nosse ista visus es, ut, si tui copia nobis sempe esieret, ' non multum Graecis supplicandum Putarem. Quod quidem eo probavi magis, quia memini, Staseam Neapolitanum, d peto vom illum tuum, nobilem sane Peripateticum , aliquanto ista secus dicere solitum, assentiente in his, qui multum in fortuna sc-Cunda aut adversa, multum in honis aut malis cora 'POris ponerent. Est ut dicis, inquit: sed haec ab An. tiocho, familiari nostro, , dicuntur multo melius et sortius, quam a Stasea dicebantur. Quamquam ego non quaero , quid tibi a me probatum sit, sed huic Ciceroni nostro , quem discipulum cupio u te abducere. Tum Lucius, Mihi vero ista valde probata sunt:
quod item fratri puto. Tum mihi Piso, Quid ergo Τ
t I s. et serrant. αὶ naee non dubito eorrupta esse. Nonnulli pro commenta tis . legi vo-Iehatit commora ua, quo tamen nihil proseitur. Itaque nisi malis lege te: aagisne Mobis Mideor pro meo iure digna νestria auribus commentatu , equidem stra erim, satisne Mideor pro meo iure Destris auriuetia eommenduιυιρ 3 Cod. Spir. Etl. ιι atii nobist ρ testias saepitis seret, quod eum Gourenetio vulgato praeserendum duco.
419쪽
inquit, dasne ad OIescenti veniam 2 an eum disceres ea mavis, quae quum praeclare didicerit, nihil sciatZEgo vero isti, inquam , permitto. Sed nonne memi-Nisti, mihi licere probare ista, quae sunt ute dicta 8 Quis enim potest ea, quae probabilia videantur ei, non probare Τη An Vero, inquit, quisquam potest Probare, quod perceptum, quod comprehensum, quod cognitum non , habet 8 Non est ista, inquam, Piso , magna dissensio. Nihil est enim aliud , quamobrem milii nihil percipi posse videatur, nisi quod percipiendi vis ita definitur a Stoicis, ut negent quidquam Posse percipi, nisi tale verum . quale salsum osse non possit. Itaque hae cum illis est dissensio , cum Peripateticis nulla sane. Sed haec omittamus; liabent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem.
Illud mihi a te nimium festinanter dictum videtur, sapientes omnes esse semper beatos. Nescio quo modo
quae Theophrastus de fortuna , de dolore, de Cruciatu corporis dixit, cum quibus coniungi beatam vi. lam titillo modo posse putavit, vereor ne vera Sint. Nam illud vehementer repugnat, eundem et beatum osse et mullis malis Oppressum. IIaec quo modo Conveniant, non sane intelligo. Vtrum igitur tibi, inquit,
i) ita C tenet. E compluribus 31ss. vvlgo a re dista - Intelligesia rem: qtiod alitem a ad rem apte dieitur. a id prooabiliter dieitur a ita voei hi te accommodate sequitur in probabilia .... non probare 7 a
Stim eum asseveratione praemissum est. G.
a) Malomus sie ista aerihl . . quis enim potest , quae probabilia vi.
deantur, ea non probare p. Ita eoruvi, loeo auetotisque mori accommo data, ea transponetur. Si sa in volgatae loeci reete positum dixeris .irauspotii a quis potest euim ea a voles: quod tum, si vel rationem ntiu videria , ipsae aures suadebunt. C. M AduStam. M Goeretietio suetote inserui esse vulgo omissum.
420쪽
non placet, virtutis tantam vim esse, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit 8 an, si id probas , fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam a flecti, beati sint 2 Ego vero volo in virtute vim esse quam maXimam; sed, quanta sit, alias: nunc tantum, possitne esse tanta, si quidquam extra virtutem habeatur in bonis. Atqui, inquit, si Stoicis concedis, ut virius sola, si adsit , vitam eisciat beatam; concedis etiam Peripateticis. Quae enim mala illi non audent appellare, aspera autem , et incommoda , et reiicienda , et aliena naturae Esse Concedunt, ea nos mala dicimus, sed exi-
qui est in asperis reiiciendisque rebus, potest is quoque esse, qui est in parvis malis. Et ego, Piso , tu quam, si est quisquam, qui acute in cuusis videre Soleat, quae res agatur, η is es profecto tu. Quare Bitende, quaeso. Nam adhuc, meo sortasse vitio, quid ego quaeram, non perspicis. Istic sum, inquit, exspectoque quid ad id , quod quaeram , respondeas. XXVII. Respondebo. mo non quaerere, inquam, hoc tempore, quid virtus possit essicere, sed quid constanter dicatur, quid ipsum a se dissentiat. Quo igitur, inquit, modo2 Quia quum a Zenone, inquam , hoc magnifice, tanquam ex oraculo, editur: Virtus ad beate vivendum se ipsa contenta est:
Quare 2 si quaeris , ' respondet: Quia nisi quod ho-
α) Lamhin. sine libris edidit qua
Quia γtim a Zenone a Seeuvdam voeeui eum Sigonio Manutioque uouaustulerim; pollua vero totum locu ale resin erim: Quia, quum a Zenone, inquam, tanquum ex oraetita editur. vitios ad beate vivendum se ipsaeontenta est; Qua p inquiranti , res Ondeι, Quia nisi quod honestum est. etc. DAT.