장음표시 사용
431쪽
tem dicere, Omnes sapientes semper beatos esse,
sed iamen fieri posse, ut sit alius alio beatior. Atqui iste Iocus est, Piso , tibi etiam atque etiam confirmandus, inquam. Quem Si tenueris, non modo meum Ciceronem , sed etiam ni e ipsum abducas licebit. Tum Quintus, Milai vero, inquit, satis hoe consirmatum videtur; et laetor quidem, philosophiam, cuius antea supellcctilem pluris aestimabam, quam possessiones reliquorum ita mihi dives videbatur, ut ab ea peto Pu possem . quidquid in studiis nostris concupissem : hanc igitur laetor etiam scutiorem repertum, quam ceteras; quod quidam cideesse dicebant. Non quam nostrum quidem, inquit Pomponius iocans. Sed mehercule pergratu mihi ODuilo tua. Quae enim ii ci latine posse non arbitrabac , ea dicia sunt a te verbis aptis, nec minuS Plane, i tua in dicuntur a Graecis. Sed tempus est, si videtur: et recta quidem ad me. Quod quum ille dixisset, et satis disputatum videretur, in oppidum ad
minus plan . qtiam Zetantiar a Grae- eis. Merbia πιιsi qua structura vertici-rum iure osensus est Coeret Eius. Ita ine Derbis ortis e glossemate ae-eessisse putabat. Nihi mero genuina esse videntiar, sed trati ponenda Post .erha diciu a le. Sie idem sere signia scatur hoe loeo, quod de Fin. l. 3. .le Epicuro: nam et e mytieri tir ω'bis quod le, et uicit plάne quod intelligam.
432쪽
434쪽
Quinque libri disputationum Tusculanarum a Cicerone inchoati sunt A. V. 7od. iidemque absoluti A. V. 7o9. initio. Et quidelia
tot in iis occurrunt temporis notae, ut his: inter se comparutis de annis, quibus Cicero hos libros conscripserit, dubitari non possit. Lib. V. c. 8. commemorat se imperatorem Athenis apud Antiochum deversatum esse, quod tactum est A. V. 7O3. quum e Cilicia rediret. Cn. Pompeii Magni fata post pugnam Pharsalicam eiusque mors consecuta L. V. 7O5. tanguntur Lib. I. c. g. Lib. 3. o. a 7. Belli civilis nondum plane compositi mentio fit I. 37. et . e. 4. scribit se statim post Bruti discessum has quasi sch Iaa more Graecorum in Tusculano habuisse. Hic itaque signifieat Brutum in Galliam prosectum esse, cui a Caesare praefectus erat, quod tactum esse conflat A. V. 7o7. Ex libris a Cicerotia ante Tusculanas disputationes scriptis commemorantur libride re publica A. V. C. 699. editi 1ib. IV. c. r. liber de consolatione post Tulliae filiae mortem seriptus A. V. 708. Lib. I. o. α7. et Lib. III. c. a8. Hortensius de philosophia liber A. V. Editus lib. II. c. a. quatuor libri Academici A. V. e. 7 . scripti; denique libri de Finibus bonorum et malorum, A. V. 7O8. mense circiter Sextili editi Lib. V. c. ix. Ceterum harum T seulauarum disputationum mentio fit in epistolis ad Atticum XV. a. et 4. scriptis A. U. 7o9. et quum ad Atti XIII. 3a. ab Attico petit, ut sibi Dicaearchi libros περι mittat, qui apti essent ad id quod quum maxime cogitaret, haud dubie si gailleat se in elaborando. Pu culanarum disputationum libro primo
versatum esse, ubi mentionem illorum facit lib. I. cap. ix. Absolvisse autem illas ante Caesaris interitum s. ante idus
Mart. A. V. 7o9. constat ex initio libri de sato, tibi Tuseula nae disputationes citantur. Easque iam tum ab Attico lectas ess cognoscitur ex epistolis ad Atti XV. a. et 4. quae scriptae auut mense Maio A. V. 7M.
435쪽
lpsi autetia dialogi , habiti esse finguntur in Ciceronis Tuscα- Iano, post discessum Bruti in Galliam. ita ut Cicero unum ex familiaribus, qui tum feeum erant, ponere tu heret. de quo is uudire vellet, ad id ipse aut sedetis aut umbulisns disputaret. Itaque quinque dierum scholas in totidem libros contulit; qui vulgo quidem appellabantur Tusculanarum quaestionum; ut est
in cod. Reg. aliisque nonnullis. Veram autem lectionem os e Tus lanarum disputationum iam P. Manutitia vidit: euri quePostea sequutus est Davisius. α alteram scripturam, inquit, nora modo repraesetitant MM. Pall. Vatio. G nablac. Colon. Mod. et
Balliol. verum etiam eo titulo hosce libros insignit Laetantius Div. instit. III. 14. Et M. Tullium secundo Tusculanarum di mutatio m libro laudat Boethius in Topic. lib. V. p. 8 9. Hieronymus Prooem. libia contra Pelag. p. 45, . Nec aliter ipse scriptor. Iide lib. V. Tusc. c. a. Dixiv. lib. II. Prooem. lib. de Fato e. a. ad Attic. Epp. XU. a. 4. At Aonius, Charisios et Priseianuέ simplieiter Tusculanas vocant, parique modo Servius, Donatus, Augustinus Lupus abbas Ep. 8. Tertullianus Aeol. c.
M. Brutum absontem alloquutus Oxponit quibus tuu is Commotus philosophiam latinis literis illustrandam sibi sumpserit. Non quia philosophia Graecia et literis et doctoribus percipi non posset, sed quod, quutu suo quidera iudicio Romani omnia aut iuvenerint sapie utius quam Graeci, aut accepta ab illis meliora secerint, doctrina tamen illos Graecia et omni literarum genere superaverit. ideoque etiam philosophia iacuerit usque ad hanc aetatem, uec ullum habuerit lumen Iiterarum latinarum, ipseuequum et honestum censuerit, si aliquid oratoriae Romanorum laudi sua attulerit industria, inulto studiosius philosophiae sontes aperire. Itaque quum hanc persectam philosophiam semper ia- dicaverit . quae de maximis quaestionibus copiose posset ornatequo dicere, se bule exercitationi ita studiose operam dedisse. ut iam etiam se holas Graecorum mora habere nudoret. Sio -- per post Bruti discessum in Galliam, quum essent in Tua uiatio plures Meum familiares ponere iussisse, de quo quis audiro vellet; ad id aut sedentem aut ambulantem disputasse. itaque dierum quinque scholas in totidem libros contulisse, Q. 1-4.
436쪽
Sequitur prima disputatio do contemnonda morte. Auditor enim malum si hi Wideri esse mortem pronuntiaustrat; et quidem utrisque malum esse, et his qui mortui sint, et eis qui hus sit moriendum. Ac mortuos quidem propterea quia non sint, quum fuerint, miseros esse. Id Cieero ita refellit ut doceat, mortuus qui misquam sint, miseros esse non posse , quippe qui nihilaentiant. lam auditor concedit mortuos non es e misertis; per e vorat autem in Eti, quod eos qui vivant, miseros esse , quum moriendum sit, contendat. C. 5-7. Iam Cieero pollicetur se effecturum, viventibus non modo malum non esse, sed honum etiam mortem. Primum autem, quid mors sit, videndum eqso. Alios enim illam disecasum animi a crir- rore esse putar et alios nullum censore seri uiseessum. Aod una animum ei corpus occidere , auintiamque in corpore exstingui. aricis etiam de animi natura philosophorum sententias esse quae breviter roceosetitur e. 8- io. Cic ro autem Ostendit, quac cum auo vera sit cartim sententiarum, hoc ratione emetum iri, iit mors aut malum non sit, nut sit bonum potius. Et quum Nocesse sit aut manere animos post mortem, aut morte ipsa interire, quoniam auditor coti cesserat, si maneant. heatos ess . pulmum docere aggreditur animos post mortem manere, s. immortales esse c. ii. In primo loco utitur auctori late antiquitatis c. ia. i 3. deinde maximum argumentum esse dieit , naturam
ipsam de ina mortalito an Imorum tacitam iudieare . quod omnibus curae sint, et maximae quidem, quae post mortem sutura
sint. C. 14. a 5. I tu tuo consensu nationum Oiuuium nos arbitruci
animos permanere; qua in sede muneant qualesque sint, ratione
diseendum esse. CuIti; ignorationem suxisse fabula κ illas do statu inferorum: philosophorum autem doetritia inde a Pherecydo et
Pythagora hoc essectum esse, animos quum e Porpore exCesseritit, sive illi sint animulus, i. e. spirabiles, sive ignei, sive exitissam mola a Dima I euertuli ) constetit, in sublime ferri. c.
is 18. Id facilius etiam intelligi ex eo, quod uihil sit animo
velocius: itaqus enm qu uiti e eorpore dispesserit, statim ad sit periorem regionem excidere , iunetis ex anima tenui et ex ardore solis temperato ignibus insistere, tumque finem altius se esse retidi Leere. Et tu hac quidem sede animum sustentatum iri iisdem rehus, quibus astra sustolitentur et alantur. Itaque beatos nos fore, quum corpori hiis relictis, et cupiditatum et aemu lationum suturi si uina expertes, totosque nos iu contemplandis
437쪽
rebus perspiciendisque posituri, praesertim quum orae ipsae lo-
eorum illorum, quo pervenerimus. quo faciliorem nobis eo-gnitionem rerum caelestium , eo maiorem cognoseendi cupidi talem si ut allaturae. Omnino autem nos naturae miracula tum
multo puriora et dilueidiora perspecturos, quum ad ea spectanda liber animo eorpore solutus pervenerit. Frustra igitur Epieurum a sectatoribus suis maetniscis laudibus offerri, quia dieant per eum se liberatos mortis metu, eoque terrore, quem sabulo Me itiserorum species animis incutiant: scilicet quum nihil aliud ab eo didicerint, quam se quum tempus mortis venisset, totos esse perituros: quae quidem res certe nihil habeat laetabile aut gloriosum. Nihil tamen Oecurrere, eur non Pythagorae et Platonis de immortalitate animorum vera sit sententia. C. 9 I. Sed plurimos eontra niti, animosque quasi capite damnatos, morte multare: iisque propterea incredibilem animorum videri
cietoria itutem. quod nequeant, qualis animus sit vacans corpore
intelligere , et cogitatione comprehendere. Sed eos De iistelligere quidem , qualis sit in ipso corpore. Ae profecto multo dis
stelliorem esse erigitali nem . qualis animus in corpore sit. tan- litana niterane domi, quam qualis , quum exierit, et in liberum caelum, quasi domum suam venerit. c. II. Ac si qualis sit ani-ilans ipse animus nesciat, tamen esse se et moveri scire. Itaque quum id solum, quod se ipsum mi , at, quia nunquatit deseratur a se , nunquam De moveri quidem desii at, animum , qui sentiat se vi Ioa non a Duna moveri, nee accidere posse ut unquam a se deseratur, certo aeternum esse et immortalem, quod dudum Plato docuerit. e. 23. Multa vero esse in animis hominum divina, ut memoriam. titetim oeculta investigandi, ut multas variasque artes atque doctrinas, quae nec a corpore oriri , Nec in terra Data Esse possint,e. α4-27. Quod autem a nonnullis negetur , animum a corpore
digeretum esse, quod ubi sit, aut qualis sit intelligere nequeant hoe ipso nihil e mei, quod ne oculus quidem se ipse videat
animusque , etiamsi fibranam suam non videat, tamen sagacita. tem, memoriam, ingenium videat. C. 28. Omninoque etsi animi
locum et faeiein ignoremus, hoc tamen dubitari non posse. quin nihil sit animis admixtum, nihil coneretum, nihil eo putatum, nihil eoagmentatum , nihil duplex ; ideoque eum nee secerni, nee diu
438쪽
vidi, nee AIseorpἰ, nee di tralai posse, nee interire igitur. e. I9. Nis igitur ae talibus rat; nihus adductum S cratem supremo vi-icio die do animorum immortalitato disseruisso, verissim Dixique eius dictum Esse, totam philosophorum uitam nihil aliud esse
quam commeutationem mortis. e. M. 3 i.
Seuu Itur ut demonstretur, etiamsi animi mortales sἰni, mortem tamen non esse in malis. In quo stoicos ait esse perabsurdos, qui animos maner dicant, quum e corpore excesserint, sed non semper, quod dent id, quod disicillimum in ea usa sit.
Posse animum manere corpore vaeuntem, quod ciuisiti facile sit, tollant, cos semper manere, e. oa. Neque vero Panaetii rationem duplicem valere, qui animos moriales esse statuat,
primo, quod quidquid nascatur, intereat; doinde quia animus saepe aeger sit; quod autem negrum esse et in morbum incidere possit, id etiam interire possit. Nam quum de animi immortalitate dispuletur , de mento diei, quae Omtii turbido motu semper vacet, non de iis partibus, in quibus aegritudines versentur. C.
33. Sed si concedatur, animum mort interire, non esse tamen quod mortem timeamus. Non enim propter so mortem timeri, quae plerumque sine serisu fiat, nonnumquam etiam cum voluptate, sed hoc potissimum homines angere, quod mors sit discessus ab omnibus iis , qtiae sunt bona in vita. Sed ea bona nut opinata esse, aut iam pauca et parva, ut a malorum aut magnitudine aut multitudine obruantur; et morte omnia mala et pericula esstigi. e. 34-35. Nullis etiam honis carere mortuos, quod carere is de inuin dicatur, cui desii quod desideret, nec odiosum ess , sine seDsu esse, quoniam nihil in eo possit esse odiosum, qui ipse non sit, qui nec careat nec sentiai. c. 36-37. Itaque licere etiam eum, qui mortalem essc animum iudicet, aeterna moliri, non gloriae cupiditate, quam sensurus non sit, sed virtutis, quam necessarici gloria, etiam si id ipse non agat, consequatur. e. 38. Pellendas igitur esse istis ineptias, ante
tempus mori, miserum esse; totam potius vim hene vivendi in animi robore et magnitudinc et in omni omnἰum rerutra hii manarum contemptione et in omni virtute pone dam esse. c. 3942. De humatione autem ne sepultura non esse laborandum,
quod sta nihil ad mortuum pertineat. c. Opera in potius dandam esse ut laudabilem vitam gloriosa ratione finiamus. e. 46.
439쪽
Epilogi loco asseruiitur ipsorum de rum de intirlo testim Dia . et hominum de morte pro patria oppetita opiniones. c. 47 49.
qui est de rotirando dolore, post prae salionem qua cohortatur nil philosophiam diligenter eolondam, latinisquρ inprimis literiqillustrandam. e. i- 3. colloquium inducitur ab ipsius philo ophiae laudibus; et quum auditor hanc setitentium propos isset, dolorem maximum omnium mulorum sibi , ideri, Laee flatini hoc argumento refellitor , quod dedecus et turpitudo maius prosecto sit dolore malum. c. 4. S. Sequitur ut doestatur omnino Ne malum quidem es a dolorem. In quo primum multorum philosophorum imbecillitatem reptia tendit: quum Aristippus noti dubitarit summum malum dolorem dicere, quem Epicurus seeutus sit; Hieronymus autem Rhodius summum bonum posuerit in vaeuitate a dolor e tori praeter Zenone ua, Aristonem et Purrhonem malum certe di x rint dolorem, etiamsi alia peiora. Potitas quoque vituperandos esse dicit, qui summos homines india- eant in dolore muliebriter lamentantes , e. 6 -iti. Rationes autem quibus in frangendis opiuionibus eorum qui dolorem malum dicant, Stoici utantur, contortiatas esse et uerbis quidem aliis desinire dolorem, non tollere. Verum igitur hoc esse, dolorem opprimendum esse patientia et sortitudine, idque partiti, exercitatione fieri et consuetudine, c. 13-i . partini ratio De et sapieDiia; in quo primum tithil prosci docet E pleuri ratione, qui
magnum dolorem brevem. longum vero levem esso dixerat, c. 19. aliundo potius medicinam quaerendam esse. Itaque prim tam oportere boe sibi quemque persuadere, nihil honestius esse Noe Iuudabilius nee optabilius. quam serre dolorem, in eoque sibi ipsum imperare. Nam quum animus sit in partes tributus duas, tilieram rationis participem, alteram cxpertem, illam huic impcrare, tamquam dominum serto. h. e. a ratione coerceri tomeritatem oportere. Si se turpiter gerat, et gemitibus ac fletibus
dedat, amicorum propinquorumque custodiis constringendat esse; si autem firmior sit, tamquam honum militem admonitis revocandam esse ad dignitatem. Aceedere debero propriam animi contentionem et sermonem irati ruum , quo ipse seeu in cogitot cavendum esse turpo quid iunm et languidum, non virile: spe tesdeinde honestas virorum qui fori iter dolorem tulerint viii ino
440쪽
proponendos Esse. c. Io. xi. intentionem etiam adhibendam, cuius ut tu corpore, sic in animo, magna vis sit, C. 22. u3. Con temnendo etiam omnem dolorem laboremque levari. c. 2.. illud denique cogitandum , amplitudinem nitimi, quae maxime emineat contemnendis doloribus unam esse omnium rem pul-
Cherrimam. c. 25. 26. atque inprimis illud meditandum, ut liaec patientia dolorum in omni genere se aequabilem praebeat
praefatio in laudibus philosophiae versatur, quae qumn me dicina animi sit, eaque in potestate nostra sila, dolendum esse dieit . medicinne corporis ni ultum et honor;s haberi et temporis tribui, illam autem animi medicinam contemni et Negligi. c.
Ipsum autem huius libri argumentum in eo versatur, ut aegritudinem non eadere in sapientem demonstretur. Ille primo vationes quaedam leviores, et is verbis Latinorum ductae praemittuntur, qui omnem animi allectionem lumine mqnlis earentem insaniam, amentiam, dementiam nppelle ut, adeoque usapiente removetint, c. 4. 5. Se antur Stoicorum argumenta
breviter adstricta. e. 6 . Quibus expositis latius ea dieit, sed ita ut sententiis utatur eorum potissimum, qui maxime sorti et virili utebantur ration o alque sententia. Itaque Peripateticorum rationem qui mediocritates perturbationum probent. sibi placero
negat. c. io. Ostendit autem omnis aegritudinis non modo, verum ceterarum etiam aut mi perturbationum enusam esse ab Opinione repetendam : et aegri ludi uis quidem ab opinione magni mali, cuius hanc desinitionem proponit: esse opinionem magni mali praesentis, et quidem receiatem opitiionem talis mali, ut in eo rectum esse videatur atigi. e. ii. Ex tido igitur delinitione in tres partes abit disputatio, quarum prima docet, aegritudinem esse ex opinione mali; c. i 3. in qua Epicurum refellit, qui ipsam opinionem e se aegritudinem conteudit, et CFrenui Cos, qui non nisi inopinatum malum ad aegritudinem valere Putant, quod quamquam insperata sint graviora, et ipsa praemeditatio aegritudinem minuat, ut merito reprehendantur Epicurei, qui istam reprehendunt, e. 16. et cogitationes potius ad voluptates traducant eorporis, aut quae propter corpus vel recordatione vel spe cogitentur, e. i7-α i. tamen in isto nou si ut