장음표시 사용
441쪽
Omnia, quum et noc-opinatorum natura considerata intelligatur, Propterea tantum magna videri, quod quanta sint, considerandi spatium non detur, et quasi culpa contractum oriano non Provisum malum videatur. c. II. Altera parte resulatur opinio
eorum, qui putent ad Oricium pertitiere, aegro serre quod acciderit; qua ex opiniotie essic atur gravis aegritudinis perturbatio, orianturque varia et detestabilia genera lugendi. Ex hoe ipso autem intelligi voluntate susceptam esse aegri indinem. Nihil autem esse, quod plus valeat ad ponendum dolorem, quam quuae est intellectum nihil profici et frustra esse susceptum. Et quum multi multa saepe perpessi Deilius serant, quicquid aeeiderit, ita ut ipsa defatigatio miseriarum aegritudines faciat leniores, intelligi, opinionem illam , ncin rem ipsam atque cuti-sam sontem es e moeroris. Quod eonfirmatur philosophorum exemplo, qui quum intelligant, se nondum sapientiam conse cutos esse, tuine u in hoc malo aegritudine non premantur, quia Nulla ad miseeatur opinio ossidiosi doloris. e. α3-:8. Ilis expositis adduntur nonnulla ad restitandam Crata loriq sententiam, qui cedendum censuerit dolori, quia quum sit naturalis, naturae obsisti nullo modo possit. e. tis. Ao. Tertia parte disseritur doeo, quod Zeno ad definitionem aegritudinis hoc addiderit, ut illa Opinio mali praesentis sit recens; in quo ille non lautum Tecens esse velit, quod paulo ante aeeiderit, sed quam diu ita illo opinato malo vis quaedam insit, et vigeat, et habeat quandam viriditatem, tamdiu illud appellet reeens. Quo ipso utitur ad exponenda ossicia eonsolantium, variasque philosophorum dugeneribus consolaudi sententias enumerandas. e. 3a .
post praefationem. qua veteres Romanos philosophiam, amplissimam bene vivendi disciplinam vita magis quam litoris Persecutos esse ostendit, continet quarii diei disputationem, itiqua auditor hanc sententiam proposcierat, non Mideri omni animi perturbatione sapientem posse oacare. Quod ut resuletur, primum id agit Cicero, ut Zenonis, Stoicorum principis, desinitionem perturbationis et ipsa perturbationum genera exponat.
Perturbationem ille dixerat aversam a recla ratione contra naturam animi commotionem etχυ ἀλογο, ναὶ παρα κιωη utvDiog. Lauri. VII. 63 . Partes autem perturbationum ex duo-Di iii sed by Cooste
442쪽
bus opinatis bonis nasei, et ex duobuq opinatis malis ; ita ossequatuor , ex honis libidinem et laetitiam, ut sit laetitia praesentium honorum . libido futurorum; ex malis metum et no-gritudinem , metu in ex suturis, aegritudinem ex praesentibus. Et aegritudinem quidem esso opinionem recentem mali praesentis in quo demitti eontrahique nnimo rectum esse videatur χυπηου, συστο,rv ἄλογου . Laetitiam opinionem recentem honi praesentis, in quo efferri rectum esso videatur c ηδο, .v, α ογοv ἐπαρ- sis, a ' αἱρετῶ λουουυτι υπάρχειου . metum opinionem impendentis inali, quod intolerabile esse videatur ροβου, προσδοχιαυ κακου ).
Loidinem opinionem suturi boni, quod sit ex usu iam praesens esse . αλογου πιενυ. . Singulis autem his perturba
tionibus partes generis plures subiici. Itaqus aegritudini a Stoicis sublieitur clemtilatis i. e. aegritudo, si eo, quod concupierit, alius potiatur, ipse Careat Z ὀλοο, λύπη viri etsi ania παρμα ι, ωυ αυtκ ἐπιθυμοῦ . mi Gallo aegritudo ex eo, quod alter quoque
poliatur eo, quod ipse concupiverit c ZOOmnis, 1; Mi τῶ πα. ρειναι eias αυτος - . Misericordis aegritudo ex miseria alterius iniuria laborantis Ελεος, Domὲ ῶς ἐπὶ -ξιως καχοπα υWra .
Angor aegritudo premens Aχθος, λυπη βαρονουσα, Luctus Fgritudo ex eius qui carus suerit, interitu acerbo. Huius et moeroris , doloris , lamentationis , molestiae Et desperationis definitiones apud Diogenem Laertium omἰltuntur . Moeror aegritudo flebilis. Aerumna aegritudo laboriosa OG η , λοπι ε λουος . Dolor aegritudo crucians. Gmentiatio aegritudo cum eiulatu. Sollieittido aegritudo eum cogitatione Aγια, λυπη ἐκ διαλογt T v μένουσα, n επι--μίγη . Molestia aegritudo permanens. Asiccatio aegritudo cum vexatione corporis Σ χλη τις, λώm meo ρομ υσα καὶ δυσχωρία)ν παρέρουσα . D Peratio aegritudo sine ulla rerum cxspectatione meliorum. Sub mesu autem subiecta sunt, quae sequuntur e Pigritia metus consequentis Iahoris Oκνος, μελλούσης ἐνεργεις . Pudor Αἰσχυvη, ροβος αδορ ς . Terror metus concutietas Εκπληρις, νὀβος ἐκ φαντατἐας ατυγηΘους πραγματος . Timor motus mali appropinquantis. Pa Or metus mentem loco movens. Exanimatis metus subsequens et quasi comes pavoris. Contumbatio nastus excutiens cogitata pὀβος ρατα κατεπειξεως ωvne . Formido metus permanens. VOMPtatis partes sunt istae: Malivolentia voluptas ex malo alterius sine emolumento suo Επιχαιρεκακία, ηAMi ἐπ' αLuvisις κακοῖς . Delectatio voluptas suavitato auditus animum deleniens Κηλησις n vn δἐ ς των κατακλῶσα . si
clatio voluptas gestiens et se esserens insolentius Tίρρις, οι
443쪽
ρέψις προ H: τῆς ιαι το - . Lihi inni stibiocta sunt hui, lihido puniendi eius qui videatur laesisse iniuri , γε,
scordia ira acerbior . in imo odio et corde coneepta. Indigen- in libido itist plebilis cridiis M. ἐπιθυμία τις tu ἁποτε οξti, ναι uinu
a domum libido eius, qui nonduiti adsit videndi. c. . . Miso positis Cicero refert stoicos omnium perturbationum sontem dic ro in temporantiam: ex iis suo primum morbos confici, quae illi νγ'Utra voeent, deindo se olationes quae ab illis appellentur ἀρρωστηματα; utrisque oppositas osse contrarias Ossensiones. Desiniri autem antini aegrotationem opinationem vehementem de re inbu expetenda, tamquam valde expetenda inhaerentem et penitus insitam. Disensionem autem esse , opiniOrion vehementsem de re noti sugienda , inhaerentem et peniti Α ita i- tam tamquam sugienda. Aegrotationi subiecta esse avaritiam . Mubitionetia, mulierositatem, Pervicaciam, ligurrili otium , vitiolentiam, eupediam et si initia. Offensionum exempla esse iti-liospitalitatem et mulierum odium. e. io. ii. Atque ut in Corpore sit morbus, ait aegrotatio , et vitium morbum enim QAso totius corporis corruptionem ἔ negrotationem morbum cum imbecillitate et viliti in quum partes eorporis inter se dissidentit ) :
sic animi quoque morbos et negrotationes et vitia esse et item n an Imo sicut iii eorpore laudari pulchritudinem. viros, valitudinem, si initat m, vel itatem. c. in i 4. A quitur tu inhrevis demonstratio eius quoil quaerebatur , porturbationis in ,apientem Don Cadere; c. S-i7. Deinde disputatur adversus Peripateticos, qui perturhari animos necesse esse dicebant, idciti tamen modum adhibe hant, quem ultra progredi noti
oporteat: praeterea eosdem utiliter a natura datas existimatiant. c. i8 -as,. Tum exponuntur remedia, quae a philosophia mortiis an iitiorum adhibeantur, sive perturbationum eurationes. Omi, tuo autem in Omilibus quatuor perturbationibus sanandis illam csse disti iactio leua : utrum ad universavi perturbationem , quae est aspernatio rationis aut appetitus vehementior, an ad
singulas, ut ad me lum, libidinem, reliquasque melius adhibeatur oratio et et utrum illud non videatur aegre ferendum ,
444쪽
ex 'rio suscepta sit negritudo , an omnium rerum lollenda omnitici aegritudo: tit si quis aegre ferat se pauperem esse, idne disputes paupertatem malum non esse; an hominem aegre ferro nihil oportere. Iam omnem eiusmodi perturbationem animi placatione ablui quidem , quum doceas, nec bonum illud esse, ex quo laetitia aut libido oriatur, nee malum ex quo aut metus aut aegritudo : eertam tamen et proprἰam satiationem esse , si doceas, ipsns perturbationes per se esse vitiosas, nee habemquidquam aut naturato aut necessarium. Illam autem rationem
quae ipsam opinionem boni aut mali tollat, utiliorem quidem esse, sed raro proficere, neque esse ad vulgus adhibendum. Est etiam, ubi adhiberi plane non potest, quod res, quae pur- turbat animum, vere est bona aut mala et tamquam si quis ne .gre ferat, nihil in se esse virtutiq. nihil animi, nihil osioli. Mihil honestatis. c. α -tiq. Extremo loco adiungitur disputatio de singulis quibusdam perturbationum generibus recte sanandis et et quum de aegritudine satis iam esset libro tertio disputatum . agitur primum de sanando motu . e. M. de laetilia e. 3 i. d
amore o. 32-35. de ira c. 36. omninoque concluditur. Omnium animi morborum unam hanc sanationem esse: omnes opinabiles esse et voluntarios , ea reque suscipi quod ita rectum esse videatur. o. 37. M.
Libro cytiint . ι continetur quinti diei disputatio, qua demonstratur Arturem nubente MDendiam se ipsa esse contentam. Eam ipsam sententiani
Brutus ipse maxime probabat, idque Cicero ait so intellexis oex eius libro de Virtute ad ipsum scripto, quo libro se ipsum a tiruto provocatum esse scribit de Fin. I. c. 3. Et in praefatione quidem huius libri primum ait, eos qui se ad philosoph ao studium contulerint, profecto spe beate vivendit in tam in eo studio en ram operamque posuisse. Quod si ab iis inventa et persecta virtus , in eaque satis praesidii ad beate vi vendum sit, et praeclare ab illis positam et a se ipso susceptam esse operum philosophatidi. Sed si virtus non possit se ipsa adversus fortunam tueri, verendum esse, ne non tam virtutis s-dueia nitendum nobis ad spem beate vivendi, quam vota facienda videantur. Ae se ipsum interdum huic sententiae dissidere; eundem vero etiam se castigare, qui ui cogitet, nou ex hominum
445쪽
mollitia, sed ex ipsa virtute de virtutis robore existimandum ess . Huius uero culpae, qua homines omnia adversa tum venientianielu exarageant, tum moerore Praesentia, ut omnium errorum
et peceatorum , petendam esse a philosophia eorrectionem . quam egregiis laudibus exornat e. t. a. Cuius nomen etsi recens sit, rem tamen ipsam antiquissimam esse demonstrat. Itaque iam heroi. eis temporibus Vlixem et Nestorem sapientes suisse, deinde Homerum et Lyeurgum, tum septem illos sapientes; donec exortus sit Pythagoras, qui ipsum philosophiae nomen invenerit. non tametati minis solum inventor, sed rerum quoque amplis eator fuerit
et magnam illtim Graeciam pri alim et publice praestantissimis et ingli tutis et artibus exornaverit. A phrsio is de nile usque ad
Noeratem numeros potissimum motusque traetalos esse, quaesitumque unde otia Diu orirentur, quove recederent: studiosequont, his siderum magnitudines, intervalla, cursus. et euntia caelestia anquisita esse. Socratem autem primum philosophiam devocasse e caelo i. e. de vita et moribus rebusque bonis et malis quaerere coepisse. Eius deinde multiplicem rationem dispuiandi rerum quo varietatem et ingenii magnitudinem Platonis memoria et literis consecratam plura genera effecisse disssiatientium philosophorum. Ex quibus se potissimum Socraticam rationem
consecutum esse, in omni disputatione, quid essem simillimum veri, quaerendi; eumque morem etiam in his Tusculanis disputationibus et superiore quatriduo, et hoc quinto et ultimo die
Negaverat auditor ad beate vivendum satis posse virtutem. Cieero quaerit an ad recte, boneste, laudabiliter, postremo ad liene vi .eiaduui satis praesidii sit in virtute i Quo concesso, coti-eedi sibi et ult, qui benes vivat eum etiam beato vivere. Id negat ouditor, quoniam bene, i. e. Constanter, graviter, sapientor, sortiter vivere otia tu in tormentis aliquis possit; beata autem ita in equuleum non accedat. Cicuro igitur auditorem rediscitod id, quod superioribus diebus actum erat, Ostenditque necessario beatos esse eos, quos nulli Daetus teri carit, nullae aegritudines exedoni, Dullae libidines incitent. Dullae sutiles laetitiae exsultantes lique saciant e. 5 7. Quamquam igitur res videbatur superioribus illis disputationibus consecta esse, auditor tameti habere se vis, quae requirat. Asse ultri eni in se, si, quod ho-Destum sit, id solum sit honum, sequi etiam vitam beatam vir-lute cotis ei; eodemque modo, si vita beata in virtuto sit, nihil tissu, nisi virtutem bovum. Brutum autem auctore Aristo et Au
446쪽
liocho virtutem euin heata vita coniunctam esse putare, etiam si sit bonum aliquod praeter virtutem. Cicero reponit, sibi de earo et cum Antiocho saepe et cum Aristone dissensionem fuisse, quod sibi non videretur quisquam esse beatus posse, quum in malis esset, in malis autem putaret sapientem esse posse, si essent ulla corporis aut sortunae mala. Contra ea et dictum ab Anti cho, et scriptum compluribus locis: virtutem ipsam per se beatam vitam esticere posse, neque tamen beati simam. In quo Cicero mustantiam desiderat. Quum enim illi philosophi tria genera
malorum esse dicant, qui duorum generum malis omnibus urgeantur, ut omnia adversa sint in fortuna, omnibus oppressum
et consectum corpus doloribus, eis dici non posse paullum ad beatam vitam deesse . non modo ad beatissimam c. 8. Ita tuo constantius certe Theophrastum dixisse in rotam beatum vitam non escendere. Nam Epicurum quidem sibi haud constante eouvenienterque dicere, quum neget, quemquam iucunde posse vivere nisi idem honeste, sapienter, iusteque vivat, aut quum dieat sortunam exiguam intervenire sapieuli. Nam quum beatus dicatur is, qui sit tu bonis nullo adiuncto malo, eique verba nulla alia subiecta notio sit, nisi secretis malis omnibus, cumulata bonorum complexio, hane essequi virtutem. si quidquam praeter ipsam boni sit, non posse. Assuturam enim esse, si mala illa ducamus, turbam quandam, ut Paupertatem, ignobilitatem, humilitatem, solitudinem, amissionem suorum, graves doloreseorporis, perditam valetudinem, debilitatem, caecitatem, interitum patriae, exsiliunt, servitutem in quibus aut plui ibus
aut omnibus uno tempore quum sapiens. esse Possit, neminem Praestare posse, sapientem semper beatum fore. Itaque missa quaestione, utrum de ratione heate vivendi in sola virtute ponenda inter Stoicos et Peripateticos conveniat nec ne, Ostendit auctor su eius sententiae gravitatem a Platone repetiturum, c.
9-i 3. Primum igitur argumentum , quo emeitur virtvlem ad beato
vivendum se ipsam esse contentam hoc est: Humanus antinus
deeerptus ex mente divina, si est recte excultus, si persecta mens, id est absoluta ratio, quod est idem virtus. Et si omno beatum est, cui nihil deest, et quod in suo genere expletum
atque cumulatum est, eerte omnes virtutis compotes beati sunt.
I inino sunt beatissimi. Nihil enim deest ad beate vivendum ei, qui confidit suis honis. Qui autem dissidit, beatus esse non po-leat. At dissidat necesse est, qui bona di Vidit tripertito. uui
447쪽
enim potuit aut corporis firmitate. aut sortunae stabilitate confidere' Atqui nisi stabili et fixo et permanente bono beatos essaneino potest. Itaquo qui virtutis compos est, solus est beatus, quippe qui non timeat. no eorum, in quibus vita beata consistit, aliquid deperdat; quod certe non ita se haberet, nisi omno bonum in una honestate consisteret. Atque quum perturbationes animi miseram, sodationes autem vitam emiant beatam, qui his concitationibus solutus ac liber est, eum nemo dubitabit beatum dicere. Atqui sapiens semper ita assectus est. Sem
per igitur sapiens beatus esti Praeterea omne bonum laetabile est; quod autem laetabile id praedicandum et prae so serendum; quod tale autem, id etiam gloriosum. Si vero gloriosum , certo laudabile; quod autem laudabile, profecto etiam honestum. Quod bonum igitur id honestum. At quae isti philosophi praeter virtutem in bonis numerant, ne ipsi quidem honesta dicunt. Solum igitur honum quod honestum. Ex quo essicitur honestate una
vitam contineri beatam. Nam ea hona non sunt dicenda, quibus abundantem licet essa miserrimum. Postremo quum in virtuto satis sit, ni sortiter vivniariis, sequitur ut magno animo, et quidem ut nulla re umquam terreamur, semperquo simus invicti.
Sequitur, ut nihil poeniteat, nihil desit, nihil obstet. Ergo omnia profluenter, absolute, Prospere. Satis ergo etiam ad beate.
Iam ut illud magis elucescat, exempla asseruntur hominum improborum cum bonis et sapientibus comparatorum: I. . Cinnas cum C. Laelio, C. Marii cum Catulo, Dionysii Syracusanorum tyranni eum Archimede comparati. c. I9-a3. Tum exprimitur viri cuiusdam optimis artibus praestantis imago, partim omnibus philosophiae disciplinis exculti, partim ita re publica versatilis, amicitiisque doctorum et sapientium hominum florentis, ostenditurquo qui his gnudiis fruatur, eum beatum esse, idque necesse esse omncs confiteri, C. 24. 2S. Et hane beatam sapientis ex virtute vitam Ne imminui quidem posse dolore corporis, etsi hic videatur ncerrimus virtuti nilversarius, C. α6 28.
Sequitur disputatio de eorum philosophorum inprimis Peripateticorum sit Academicorum sententiis, qui negaretit virtutem nil beate vivendum se ipsa esse contentam. Itaque recenset diversas
philosophorum de finibus honorum et malorum sententias. Eae sunt primum simplices quatuor: i. Nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; a. Nihil bonum nisi voluptas, ut Epicurus. 3. . Nihil bonum nisi vacuitas doloris, ut Hieronymus. 4. Nihil bonum, Duilia b
448쪽
nisi naturae primis honis aut omnibus aut maximis frui, ut Carneades. Haec igitur simplicia, illa, quae sequuntur mixta. Tria
genera honorum, maxima animi, secunda corporis, externa
tertia, ut Peripatetici, nee multo veteres Λ eademici secus; v Iuptatem eum honestate Dinomachus et Calliphoti copulavi L In dolentiam autern honestati Peripateticus Diodorus adiunxit. His igitur omnibus Ileero sapientem beatum praedicare demonstratur.
Epieurum enim, quem voluptarium dicant, satis tamen esse contra mortem et dolorem paratum; eundem vero etiam et reliquos philosophos aequa paratos esse ad caetera quae mala putentur. Parvo enim contentos paupertatem non extimescere. Et quod ad
eupiditates attineat, Epieurum earum genera sic divisisse, ut
parti in esses naturales et necessarias, partim naturales et non nu- cessarias, partim nec naturales nec necessarias esse diceret; necessarias satiari posse paene nihilo; secundum autem genu' De
ad potiendum disicile esse nee ad earendum; tertias quod essent plane inanes, funditus eiiciendas. Itaqua Epicurum omnes eiusmodi voluptates extenuasse; et sic praecipere, ut voruptatem quidem expetendam doloremque fugiendum dicat, idem
tamen hae usurum eo a pensatione sapientem, ut voluptatem fugiat, si ea maiorem dolorem esseetura sit, et dolorem suscipiat maiorem ess eiecitem voluptatem , et haee omnia tamen ad nnimum referre. Et quum nuiuius et praesentem sentiat voluptatem , et perspiciat veni euiem, nec praeteritam praeterflueresinat, Epicuro auctore perpetuas et contextas voluptates in sapiento fore, c. dii 33. Similia ad victum transferri, extenuarique magnificentiam et sumptus epularum, e. 34 35. Neque vero ignobilitatem, aut humilitatem, nut popularem offensionem sapientem beatum esso prohibere e. 36. neque exsilium, quod in maximis malis ducatur c. 37. Iam vero motus animi, sollicitudines, aegritudines obliuione leniri, traductis animis ad volu- Platem. Itaque nec caecitatum, nec surditatem , Nec acerrimos
corporis dolores sapientium perpetuam ' heno vivendi saeuitatem impedire. Et quum hoc vel ii philosophi dicant, quorum ea sententia sit, ut virtus per se ipsa nihil valeat, multo magis id esse philosophis a Socrate et Platone prosectis faciendum, quo-Tum alii tantam praestantiam ita bonis animi esse dieant , ut ali
Iais corporis et externa obscurentur, alii autem haec ne bona quidem ducant, iii antino reponant omnia. c. 38 4 I.
450쪽
s oum defensionum Iaboribus, senatoriisque muneribus aut omnino, aut magna ex parte Essem aliquando liberatus, retuli me, Brute, te hortante maxime, ad ea studia, quae retenta animo, remissa temporibus, longo intervallo intermissa revocavi; et, quum omnium artium, quae ad rectam vivendi viam pertinerent, ratio et disciplina , studio sapientiae.
quae philosophia dicitur, contineretur; hoc mihi latinis literis illustrandum putavi: non . quia philosophia graecis et literis et doctoribus percipi non posset; sed meum semper iudicium suit, omnia nostros aut invenisse per se sapientius, quam Graecos; aut accepta ab illis, secisse meliora, quae quidem digna
statuissent, in quibus elaborarent. Nam mores , et instituta vitae, resque domesticas ac familiarcs nos profecto et melius tuemur et lautius; rem vero publicam nostri maiores certe melioribus lemperaverunt