장음표시 사용
541쪽
quod honestum, nihil malum, nisi quod turpe. Opta re 3 hoc quidem est, non docere. Illud et melius et
verius: omnia, quae natura aspernetur, in malis esse;
concertatione Sublata , tantum tamen excellet illud . quod recte amplexantur isti, quod honestum , quod rectum, quod decorum appellamus , quod idem interdum virtutis nomine amplectimur, ut omnia praeterea, quae bona corporis et fortunae putantur, Perexigua et Pinninuta videantur : ne malum quidem ullum, nec . si in unum locum collata omnia sint, cum turpitudinis malo comparanda. Quare, si, ut initio concessisti, turpitudo peius est, quam dolor, nihil est plane dolor. Nam dum tibi turpe , nec dignum viro videbitur, gemere, eiulare , lamentari. si angi, debilitari dolore, dum honestas, dum dignitas, dum decus aderit, dumque in ea intuens , te continebis; ' cedet profecto virtuti dolor, et animi inductione' languescet. Aut enim nulla virtus est, u ut contemnendus omnis dolor. Prudentiamne vis
esse, sine qua ne intelligi quidem ulla virtus potest 2 Quid ergo 2 Ea patieturne te quidquam sacere nihil proficientem, et laborantem tamen β An temperantia sinet te immoderate sacere quidquam 7 An coli
i) Frustra P. Faber eorrigendum
gnitas . tum decus aderit . ruqtia vel quumque in ea intueberis, te ominetis. Sed reele Davisius reposuit intuens a eodd. Beg. et Ilieus. reliqoa de Betilleti sententia eorrexit ) Hae eogitatione. 5 rimen addidit Wolsus. Lambia. et Benileius: Patieturne te quidquam Beera laborantem, et nihil proselenum p Ptodentiation si et ladolere: nam dolere . est laeete aliquid quod nihil omnino proficiat. est frustra atque inutiliter laborare; nam nullus certe est livetos doloris. Ergo dolot eontrarius est prudentiae.
542쪽
LIBER SECvNDVs , CAP. I 3 53 iustitia poterit ab homine propter vim doloris enun
tiante commissa, prodente conscios, multa ossicia re
linquento 2 Quid 2 sortitudini comitibusque eius ,
magnitudini animi, gravitati, patientiae, rerum humanarum despicientiae, quo modo respondebis 8 AD 1lictusne et iacens et lamentabili voce deplorans , audies , O virum sortem 2 Te vero ita affectum ne virum quidem dixerit quisquam. Aut mittenda igitur sortitudo est, aut sepeliendus dolor.
XIV. Ecquid scis igitur, si quid de corinthiis tuis
amiseris , posse habere te reliquam supellectilem salvam ; virtutem autem si unam amiseris etsi amitti non potest virtus ; sed si unam consessus fueriste non habere, nullam te esse habiturum 2 Num
igitur sortem virum, num magno animo, num Patientem, num gravem, num humana Contemnentem
potes te dicere, aut Philoctetam illum Τ a te enim malo discedere. Sed ille certe non fortis', qui iacet a
in lecto humido Quod eiulatia , questu , gemitia , fremitibus , Besonando , multum flebiles inces refert.
Non ego dolorem, dolorem esse nego; cur enim sortitudo desideraretur 2 sed eum opprimi dico patientia, si modo est aliqua patientia : sin nulla est , quid exornamus philosophiam 7, aut quid eius no-
i) Sie Davia. e eod. Eliens. a. ulgo amittenda. a Novam, eamque ingenio mproponit coniecturam eruditus Beo-llaitia 1 num humana eontemnentem potes le die rep aut Philoctetam illum t a te anim malo diseedere. Otrv. - Quam Benile ii conieeiuram admisit Sebuta. . distinetione tantum mutata; et iam praeiverat Davisius. Volgo: Poles dicere, atit Philoci. i.ρ T.
leti aenuntia. Volgo sie edebatur: qui Meel in Iovio humido iEIolatu . .eatu etc. α) Damus enim nos philosophiae exornandos, ut sortiter dolorem serre possimus: quam hie esse Cieeronia mentem apparet. Si nulla est. inquit, patientia, frustra exeolimnae praeceptis philosophiae, frustraqua praeclarum Philosophi nomen ambimus. P satiu
543쪽
mine gloriosi sumus 7 Pungit dolori - Vel fodie et sane : si nudus es , da iugulum ; sin tectus Vulcaniis armis, id est sortitudine , resiste. Haec enim te, nisi ita iacies, custos dignitatis, relinquet et deseret. Cretum quidem leges quas sive Iupiter , sive Minos sanxit, de Iovis quidem sententia, ut poetae serunt , itemque Lycurgi, laboribus erudiunt iuventutem,
venando, currendo, esuriendo, sitiendo , algendo , aEStuando. Spartae vero pueri ad aram sic verberibus accipiuntur, ut multus e visceribus ) sanguis exeat; nonnunquam etiam, ut ficium ibi essem audiebam,
ad Decem : quorum non modo nemo exclamavit unquam, sed ne ingemuit quidem. Quid 2 Ergo hoc
Pueri possunt, viri non poterunt 2 et mos valet, ratio non valebit 3XV. 1 uterest aliquid inter laborem et dolorem ;sunt sinitimii omnino, sed tamen disserunt aliquid. εLabor, est lancti O quaedam vel animi, vel corporis,
gravioris operis et muneris : dolor autem, motus as Per in corpore , alienus a sensibus. Haec duo Graeci illi, quorum copiosior est lingua quam nostra , Uno nomine appellant. Itaque industrios homines, illi studiosos, vel potius amantes doloris appellant; nos commodius laboriosos: aliud est enim laborare , aliud dolere. Ο verborum inops interdum , quibus abundare te semper putas, Graepia i aliud, inquam, est dolere . aliud Iaborare. Quum Varices secabantur C. Mario, dolebat; quum aestu magno ducebat agmen, laborabat. Est inter haec tamen quaedam similitudo: consuetudo enim laborum perpessionem dolorum
544쪽
LIBER SECUNDUS , CAP. i5 539ossicit iaciliorem. Itaque Illi, qui Graeciae formam
rerum publicarum dederunt, corpora iuvenum firmari labore voluerunt i quod Spartiatae etiam in feminas transtulerunt; quae ceteris in uvbibus mollissimo cultu, parietum umbris occulunt ara Illi au
tem voluerunt nihil horum simile esses
uia Lacaenas Mirgines; Θeis magi' alaestra, Eurotas , sol, pulvis , labor minitae studio est, quam ferti ias barbaria.
Ergo his laboriosis exercitationibus et dolor intercurrit nonnunquam; impelIuntur, seriuntur, abii Ciuntur, cadunt; et ipse Iabor quasi callum quoddam obducit dolori. XVI. Militiam vero nostram dico, non Spartiatarum, quorum procedit mora ad tibiam , nec adhibetur ulla sine anapaestis pedibus hortatio ) nosti eXercitus Primum unde nomen habeat; vides deinde qui labor, quantus agminis: serre plus dimidiati mensis cibaria; seri e , si quid ad usum velint; serre
vallum. Nam scutum, gladium, galeam in onere nostri milites non plus numerant, quam humeros, Iacertos, manus. Arma enim membra militis osse dicunt.
Quae quidem ita gerunt s apte , ut, si usus serat, abiectis oneribus, expeditis armis, ut membris, pugnare
Scaliger, qui tamen etiam verba nihil cuias Primum unde nomen habe visiorum aranile ad primum versu in re- Uides ; deinde qui ete. - Davis. MAin lit. - Fotilitas barbara, Plirygia, ιιιiae Per nostram dico....horiantis Asiatiea. In illis entiu gentibus foe- nostri exercitias P. M. n. habeant. Exeris initiae non alio, laudabili certe, ei tua nempe nometa ducit ab exemquam quaerendorum liberorum studio rendo. T.
teneatur. Vide Serv. m Aeneια II. Sic Benti. Dastis. e eod EI Sos. et 5o . PavsER. Buherius le- quod cum Wolfio restitui pro .ule gehat teneritas hiarhara. gertiri tim ' Σ l. F. Geonov. obss. III. s. eor- E editis armis, ete. Notum rexit militisa, quod receperuul Da- est, adiectiva usurpari saepe pro ad I . Etu. verbiis, quod vis in utrisque insit
545쪽
possint. Quid exercitatio legionum 3 quid ille cursus, Concursu S , Clamor , quanti laboris est 2 Ex hoe ille animus in praeliis paratus ad vulnera. Adduc pari
animo inexercitatum militem : mulier videbitur. Cur tantum interest inter novum et Veterem exercitum, quantum experti sumus 3 Aetas tironum , plerum- quo melior; sed ferre laborem , Contemnere vulnus , consuetudo docet. Quin etiam videmus , ex acie enserri saepe saucios; et quidem rudem illum et inexercitatum , quamvis levi ictu, Ploratus turpissimos edere. At vero ille exercitatus, et vetus, ob eamque rem sortior, medicum modo requirens , a quo obligetur,
E. O Patrocles γ inquit ad uos adsemiens . auxilium er
Pelo , priusquam oppetam malam pestem, datam 3 hostili
Seu sanguis ullo potis est Pacto profuens consistere tSeu qua ε εvientia magi' oestra deuitari mors potest. Namque Aesculvi liberorum saucii opplent portisus e Non potest accedi.
Certo Eurypylus hic quidem est; hominem exercitatum l= Vbi tantum luctus contineatur, vide, quam
.igolseandi modum aliquem eertum vel rei, vel aelionis. Hie ergo ait Cieero Romanos militea titi armis tam expedite , quam membris. P ss R.
a) Iia Wolfius hos versieulos eon. Mittiit. 3 vulgo mandatam. c Vulgo neque sanguis- si quia. 5 Lambinus ex ingenio reponitrii hominem exereitati, mi Quia tot verba tanto in luctu eontinuat i .
Hune sequvntur Fr. Fabrielua aliique ; verum repuguaut codicea, quorum varias ieetiones videamus. Pall. res. Vatic. virieli. Petrens. ae Nor-vie. repraesentant x hominem exeretis tum a. Pal. teri. Ven. a s r. Froben . Nanni. aliique veteres impressi a tibi tantum lucius eontinuatus a Petrena. ubi tantum luetum continitatus a et nee aliter virieli. nisi quod ille eontintiamus. Pal. prim . a tibi tant timioetum eontinuamlla quart. quint. Norvie. eontinuar. - Ηaee Davis. in prima ed. qui in posteriori, ut diximus, v. certe superiori versis ad didit ; in celeris volgata servata. NDI I aqua cola admota. Moseius uv.
546쪽
non flebiliter respondeat; rationem etiam assert, cur aequo animo sibi serendum sit:
- - - - qui alleri exilium parna,
Eum seire oportet sibi paratam Pestem, ut participet parem.
Abducet Patrocles, credo , ut collocet in cubili, iat vulnus obliget, si quidem homo esset. Sed nihil vidi minus. Quaerit enim, quid actum sit:
P. Eloquere : res Argiuum proelio ut se sustines rE. Non potis a ecfari tantum distis, quantum faelis suppeti Gloris. P. Quiesce igitur tu, et oninus alliga. a
Etiam si Euryp3lus posset, non posset Aesopus ). a
Nostram acrem aciem inclinatam a Certe Eoopyltis hie quidem est ἔhominem exereitum v poeiae tribuit, atqne a Patroele dieta putat, eumque SebuiE. et Neid. sequuti sunt. Buberius totum loeum conturbat. transpositis ex athitrio sentetitiis. Nos optime loeum sese habere putamus . modo scribatur eontineatur . et nota interrogationis huic u i addiela sustollator. Sie eoim probus senissus apparete Cicero exelamat: En vere audio Euryprium loquentem iEo viritis sortem exeretiatum serendo doloret tibi tantum luetus contineatur, id est, ubi tanto lue tui Io. Cus est. vide quam non flebiliter loquatur. Milicet respondeat eausastili eut Patroclem loqui secerint v v. DD. sed forsan in sabula est Patroeli Oratio, quam, ut minime necessariam , auetor non eitavit. sie Editor noviss. Paris. euius ieeilouem et eonieeturam admisi, longe probabiliorem mihi visam, quam Sehuletii Iectionem, quae minime satissaeit.
o Sio Benileias veratis carasa. vulgo olim non potest. - Non maest stari tunttim Setia, qtianitim Detis stimetis Inloria. Qisiesee igitur, set vulnus alliga. Etiamsi απρmti. Posset, non posset Aesoms Cicero is quasi interponit, Euryprium miseraus , quaestiouibus satigatum a P troelo; atqua buve alloquens . Non potest, inquit, tigari tantum .... Nox ad Eurypylum conversus . nune igi- r. Omitte, inquit. pereunetatoremim Dortunum , quiesca. eloquando quidem eessat obligate tibi otilatis . ipso alliga. At enim. inquit ora. tionem ab ultoque avertens. Eliam aiposset Eur Fltis quiescere . non posset Aesoptis netor; cui neeesse est decla inare omnia quae a poeta aihi eommissa habeat. Hanc loci, opinor, huius interpretationem non mirabitur. qui meminerit quum ita talibus sit saeeitis Cieero. ΛNUN.
3) verba etiam si - Aesopus po-ueucri videntur post versum non ma
547쪽
TVSCVL. DISPPTATIONUM et cetera explicat in dolore: sic est enim in lemperans militaris in sorti viro gloria. Ergo haec veteranus miles succro poterit: doctus vir, sapiensque non Poterit 7 Ille vero melius, ac non paullo quidem. XVII. Sed de consuetudine adhuc exercitationis loquor: nondum de ratione et sapientia. Anicula saepe inediam biduum , aut triduum serunt. Subduc cibum unum diem athletae; Iovem Olympium , eum ipsum, cui se exercebit, implorabit; ferre non posse clamabit. Consuetudinis magna vis est. Pernoctant venatores in nive; in montibus uri se patiuntur. Indo pugiles Cestibus contusi, ne ingemiscunt quidem. Sed
quid hos, quibus Olympiorum victoria, consulatus ille antiquus videtur 7 Gladiatores, aut perditi homines, aut barbari , quas plagas perserunt 2 quo modo illi,
qui hone instituti sunt, accipere Plagam malunt, quam turpiter vitare 3 quam saepe apparet nihil eos malle, quam vel domino satisfacere, vel populo ZMittunt etiam vulneribus consecti ad dominos. qui quaerant, quid velint; si satis his factum non η sit, se velle decumbere. Quis mediocris gladiator ingemuit 2 quis vultum mutavit umquam 2 quis non modo stetit, verum etiam decubuit turpiter 2 quis quum
decubuisset , ferrum recipere iussus, Collum Contraxit Tantum exercitatio, meditatio, consuetudo valet.
Samnis , spurcus homo, oira illa dignu' loeoque t 4
vir natus ad gloriam, Dilam partem animi tam mol-
548쪽
lem habebit, quam non meditatione et ratione corroboret 2 Crudele gladiatorum spectaculum, et inhumanum nonnullis videri solet: et haud scio an ita sit, ut nune sit. Quum vero sontes ferro depugnabant, auribus sortasse multae , oculis quidem nulla poterat esse sortior contra dolorem et mortem disciplina. XVIIL De exercitatione et Consuetudine et Commentatione dixi. Agesis, nunc de ratione videamus :nisi quid vis ad haec. A. Egone ut te interpellem ne hoc quidem vellem: ita me ad credendum tua du-
Stoici viderint, qui contortulis quibusdam ac minutis conclusiunculis, nec ad sensus permanantibus, eis ci volunt, non esse malum dolorem . . Ego illud . quidquid sit, tantum esse, quantum videatur, non puto; salsaque eius visione et specie moveri homines dico vehementius, doloremque omnem esse tolerabi
i) Suhaod .: diseiplinae, commen lationes philo ophorum.
3) Davia. auetore Beotleio expunxii dolorem. Falsaque eius υisione et aperie)Visionem ei speciem appellat, quum nos ideam dieimus. Sententia non est, homines falsa mali et dololis imagine ac specie moveri vehementiu , qnam vera. Sit enim vera imago, sit salsa: nihil interest; perinde minuet. Qui ιε salso pntat esse fortunis eversum omni huΑ . non minu veroiaereelliitie doloris sensu. quam si vere amisisset . quae si hi petiisse existimat. Potest dolendi eati a i sis Non vera. sensus doloris salsu ess
non potest. Quid et o dieit Cieerorum unum; in dolore non tantum est mali. quantum inesse vulgo ere. ditis F. Nati quidpiam in dolore esa non Nego; multo minus nTrino elimStoieis, honum esse; sed altid. quidquid est mali, tantum esse, Manliam Mideatur. non puto; sngunt in o sibi monstriim homines, euius Ialsa Disione ee smeia m eri eos dieri oe-hementitia . quam deceat. Dolorem ideo sormidant, quod, eius quac natura sit. non recte intelligunt.
loriabilem) Quid . amabo, est dolD- rem eius p oempo dolorem doloria Quod elim absurdissim im ait. Na-ntitius et Lambintia desserunt. Glo
remque eia omnem ea a toti litem.
Atqui hoe, ut elementissime dieam. supervaeuum est. Quorsum enim era p
549쪽
lem. Vnde igitur ordiar ' An eadem breviter attingam , quae modo dixi, quo facilius oratio progredi possit longius 2 Inter omnes igitur hoc constat , ne
doctos homines solum, sed etiam indoctos, virorum esse sortium et magnanimorum et patientium et humana vincentium , toleranter dolorem pati. Nec vero
quisquam fuit, qui eum, qui ita pateretur, non laudandum putaret. Quod ergo et postulatur a sortibus,
et laudatur, quum sit, id aut extimescere veniens , nut non serre praesens, nonne turpe est7 Atqui vide, ne, quum omnes rectae animi affectiones virtutes appellentur, non sit hoc proprium nomen omnium; sed ab ea, quae una ceteris excellebat, omnes nominatae sint. Appellata est enim ex viro virtus : viri autem propria maxime est sortitudo ; cuius munera duo sunt maxima, mortis dolorisque contemptio.
Vtendum est igitur his, si virtutis compotes , vel potius si viri volumus esse. Quae res tortasse , quo modo: et recte. Talem enim medicinam philosophia profitetur. XIX. Venit Epicurus, homo minime malus, vel potius vir optimus; tantum monet, quantum intelli-
Nimirum verendum erat. ne non da
hominibus, sed da heatita loqui via
deretur. Tu ex eodiee lutulento nulliusque pretii reponis, doloremquaeiusmodi omnem. Obsecro te euiosis modii si quidem non de hoe vel illo. sed de omnimodo dolore hie agit. Vide igitur an nos rectius collinee mus: lego enim, salsa eius Veria
moυeri homines.... dolorem e rehns
omnem osse tolerabi om. opposita hie sunt falsa ameia et re3tis: quod perinde os . ae si reMera reipsa dixisset. Ergo sententia optima na-aeitur : Falsa sui aperie perterresaeit dolor . re vera est tolerabilis. Porro de re a eonsule aentissim tim Gron vium patrem. Ohservat. III. 6 B πα- Legor Coloremqua eius. Sumilueenim eolor metaphoriee. Virgilius, Georg. II. t 8. Hor. II. Sat. I. so. I. Epist. xvs I. a. Bui p. . - Sellulae. oeem eius omnino deleuit. quod tutius nobis videtur , quam in in-
piria Arius nomen eae mtittiata. Id
550쪽
git: α Neglige, inquit, dolorem. is Quis hoc dicit 3Idcin , qui dolorem summu in malum. Vix satis constanter. Audiamus. et Si summus dolor est, inquit . necesse est brevem esse. D Iteradum cadem ista in ilii;
non enim satis intelligo , quid summum dicas esse, quid breve. α Summum , quo nihil sit superius; breve, quo nihil brevius. Contemno magnitudinem doloris, aqua me brevitas temporis vindicabit ante Paene , quam venerit. D Sed , si est tantus dolor , quantus Philoctetae 2 re Bene plane magnus mihi quidem videtur, sed tamen non summus: nihil enim dolet, nisi pes; possunt oculi; potest caput, latera , pulmones; possunt omnia. Longe igitur abest a summo dolore. Ergo, inquit, dolor diuturnus habet lac-titiae plus quam molestiae. N Nune ego non possum, tantum hominem nihil sapere , dicere ; sed nos ab eo derideri puto. Ego summum dolorem summum
autem dico, etiam si decem atomis est maior alius non continuo dico esse brevem ; multosque possum honos viros nominare, qui complures annos doloribus podagrae crucientur maximis. Sed homo catus nunquam terminat nec magnitudinis , nec diuturnitatis modum, ut sciam, quid summum dicat in dolore , quid breve in tempore. Omittamus hunc igitur , nihil prorsus dicentem ; cogamusque confiteri, non esse ab eo doloris remedia quaerenda , qui dolorem malorum Omnium maximum dixerit: quamvis idem sorticulum se in torminibus et in stranguria sua praebeat. Aliunde igitur est quaerenda medicina, et maxime quidem, si, quid maxime Consentaneum Sit, quaerimus , ab iis, quibus, quod honestum sit, summum bonum; quod turpe, summum videtur malum.