장음표시 사용
641쪽
TVSCVL. DISPUTATIONUM nis in primis bene definientis, ut putant Stoici: sunt enim omnino omnes sere similes; sed declarant communes notiones , alia magis alia. - Quo modo igitur Chrysippus 2 Fortitudo est, inquit, scientia perserendarum rerum, vel affectio animi in patiendo ac perserendo summae legi parens sine timore. Quamvis licet insectemur istos, ut Carneades solebat: metuo, ne soli philosophi sint. Quae enim istarum desinitionum non aperit notionem nostram , quam habemus omnes de sortitudine, tectam atqua involutam 3 qua aperta, quis est, qui aut bellatori, aut imperatori, nut oratori quaerat aliquid, neque eos existimet sine rabie quidqua in sortiter sacere posse 2 Quid 2 Stoici, qui omnes insipientes insanos esse dicunt, nonne istaeolligunt 8 Remove perturbationes, maximeque iracundiam : iam videbuntur monstra dicere. Nunc autem ita disserunt, sic se dicere , omnes stultos insanire, ut male olere omne coenum. At non semper. Commove : senties. Sic iracundus non semper iratus
est. Lacesse: iam videbis furentem. Quid 2 ista holla. trix iracundia, quum domum rediit, qualis est cum uxore 2 cum liberis 3 cum familia 2 An tum quoque est utilis 2 Est igitur aliquid, quod perturbata mens
melius possit sacere, quam constans 3 An quisquam potest sine perturbatione mentis irasci 2 Bene igitur nostri, quum omnia essent in moribus vitia , quod nullum erat iracundia foedius, iracundos solos mo.
XXV. Oratorem vero irasci minime decet; simulare non dedecet. An tibi irasci tum videmur, quum
i Stiria otitiem malehat idem. gato morbosos. idemque etiam patillo 2 Beeta Davisius e e d. Pith. ante moribus reseripsit pro vulg. Fabr. Cantabr. Vatici ei Petren . a morbis. In utroque eum secuti sistit prima manu dedit morosos pro vul- Een. Uult.
642쪽
quid in causis acrius et vehementius dicimus 3 Quid quum iam rebus transactis et praeteritis orationes scribimus, num irati scribimus 2
Eequis 3 hoc animaduertit Z Vincite , num aut egisse unquam iratum Aesopum , aut scripsisse existimamus iratum Attium 2 Aguntur ista praeclare, et ab oratore quidem melius, si modo est orator, quam ab ullo histrione; sed aguntur leti iter, et mente tranquilla. Libidinem vero laudare, cuius
est libidinis 3 Themistoclem mihi et Demosthenem proseriis; additis Pythagoram , Democritum, Platonem. Quid 2 vos studia libidinem vocatis 3 quae vel
DPtimarum rerum, ut ea sunt, quae proseriis, Sedata tamen et tranquilla esse debent. Ium aegritudinem laudare, unam rem maxime detestabilem , quorum
est tandem philosophorum 2 fit commode dixit Alianius, Dummodo doleat aliquid , doleat quidlubei 3
Dixit enim de adolescente perdito ac dissoluto; nos autem de constanti viro az sapienti quaerimus. Et quidem ipsam illam iram centurio habeat, aut signi-ser , vel ceteri, de quibus dici non necesse est , ne rhetorum aperiamus mysteria. Vtile est enim uti motu animi, qui uti ratione non potest: nos autem , ut testificor saepe, de sapiente quaerimus. XXVI. At etiam aemulari utile est, obtrectare, misereri. Cur misereare potius, quam seras opem , Si id sacere possis 3 An line misericordia liberales esse
643쪽
TVSCVL. DISPUTATIONUM non possumus Τ Non enim suscipere ipsi aegritudines propter alios debemus ; sed alios , si possumus , levare aegritudine. Obtrectare vero alteri , aut illa vitiosa aemulatione, quae rivalitati similis est, aemu- Iari, quid habet utilitatis, quum sit aemulantis, angi alieno bono. quod ipse non habeat . obtrectantis autem, angi alieno bono, quod id etiam alius habeat 2 Qui id approbari possit. te aegritudinem suscipere pro experientia , si quid habere velis 2 Nam sinIum habere velle, summa dementia est. Mediocritates autem malorum quis laudare recte possit 2 Quis enim potest, in quo libido cupiditasve sit, non libidinosus aut cupidus esse 2 in quo ira, non iracundus 8 in quo angor, non anxius 2 in quo timor, non timidus 7 Libidinosum igitur, λ et iracundum, et anxium , et timidum censemus esse sapientem 2 De cuius excellentia multa quidem dici quamvis fuse lateque possunt; 4 sed brevissime illo modo, sapientiam
esse rerum divinarum et humanarum scientiam, C
gnitionemque, quae cuiusque rei causa sit. Ex quo esticitur, ut divina imitetur, humana omnia inferiora virtute ducat. In hunc tu igitur, 4 tamquam in mare, quod est ventis subiectum, Perturbationem ca
dere tibi dixisti videri Quid est, quod tantam gra
vitatem constantiamque perturbet 2 an improvisum
aliquid, aut repentinum' Quid potest accidere tale ei, cui nihil, quod homini evenire possit, non Ρra
Sie Ainens. Erasm. Manut. Lamhin. Davis. tit reseratur ad sapientem. Alii in hane tu igitur aest.
644쪽
meditatum sit 8 Nam quod aiunt, nimia resecari oportere, naturalia relinqui: quid tandem potest esse naturale, quod idem nimium esse possit 7 Sunt
enim omnia ista ex errorum orta radicibus: quae evellenda et extrahenda penitus, non circumcidenda, nec amputanda sunt.
XXVII. Sed quoniam suspicor, te non tam de sapiente, quam de te ipso quaerere illum enim
putas omni perturbatione esse liberum, te vis , videamus, quanta sint, quae a philosophia remedia morbis animorum adhibeantur. Est enim quaedam medicina certe: nec tam fuit hominum generi insensa atque inimica natura, ut corporibus tot res salutares. animis nullam invenerit. De quibus hoc etiam est merita melius, quod corpσrum adiumenta adhibentur extrinsecus , animorum salus inclusa in his ipsis est. Sed quo maior est in eis praestantia, et divinior, eo maiore indigent diligentia. Itaque bene adhibita ratio cernit, quid optimum sit; neglecta multis implicatur erroribus. Ad te igitur mihi iam convertenda
omnis oratio est. Simulas enim quaerere te de sapiente : quaeris autem fortasse de te. Earum igitur perturbationum , quas eX posui, VR- viae sunt curationes. Nam neque omnis aegritudo Una ratione sedatur: alia est enim lugenti, alia mi
in Omnibus quatuor pertu bationibus illa distinctio :
tale. et fui nihil quod homini euenire
id potest aetadere ei, erat nihil triti otioci homini meidera possit p Davisina emi. An improoiatim aliquid aut repentinum p qui id poteti ae dare ρ Tul. eit ei nihil quod hominimenire possit. Quod eum Volso edidimus est in aliquot edd. vel . α) Inuigri habent eodd. nonnulli. tit unus Leid. idque praeserebat Bu-haritis. 3) Sie Na. Beg. ε d. Da via. Volsvulgo alia inridenti.
645쪽
TVSCVL. DisPvTATlΟΝvMutrum ad universam perturbationem, quae est a SPET- natio rationis, aut appetitus vehementior, an ad singulas , ut ad metum , libidinem, reliquasque melius adhibeatur opatio : et, utrum illud nemon videatu aegre serendum, ex quo suscepta sit aegritudo, an omnium rerum tollenda omnino aegi itudo : rit, Si quis aegre serat, se pauperem esse, idne disputes, Paupertatem 1 naturn non esse, an hominem aegre serre nihil oportere. Nimirum hoc melius: ne si sorte de paupertate non persuaseris, sit aegritudini Concedendum. Aegritudine aut in sublata propriis rationibus, quibus heri usi sumus, quodam modo etiam paupertatis malum tollitur.
XXVIII. Sed omnis eiusmodi perturbatio, animi placatione abluatur' illa quidem, quum doceas, nec bonum illud esse, ex quo laetitia aut libido oriatur;
nec malum, ex quo aut metus, aut aegritudo: Verumtanaen haec est Certa et propria sanatio, si doceas,
ipsas perturbationes per Se esse vitiosas, nec habere quidquam aut naturale, aut necessarium: ut ipsam aegritudinem leniri videmus , quum obiicimiis moerentibus imbecillitatem animi esseminati, quumque eorum gravitatem constantiamque laudamus, is ui non turbulente humana patiantur. Quod quidem solet eis etiam accidere, qui illa mala esse censent, serenda tamen ac quo animo arbitrantur. Putat aliquis, esse voluptatem bonum; alius autem. pecuniam: tamen et ille ab intemperantia, et hic ah avaritia avo cari potest. Illa autem altera ratio et oratio, quae
646쪽
simul et opinionem sulsam tollit, et aegritudinem detrahit , est ea quidem subtilior, scd raro proficit, neque est ad vulgus adhibenda. Quaedam aiatem sunt aegritudines, quas levare illa medicina nullo modo possit: ut si quis negre serat, nihil in se esses virtutis, nihil animi, nihil ossicii, nihil honestatis: propter mala is quidem ungatur, sed alia quaedam sit ad eum admovenda curatio , et talis quidem, quae
possit esse omnium , etiam de ceteris rebus diser Pantium, philosophorum. Inter omnes enim Convenire oportet, commotiones animorum, a TeCta Patione aversas, esse vitiosas, ut, etiam si et mala sint
cupiditatem, laetitiamve moveant, tamen sit vitiosa ipsa commotio. Constantem enim quemdam volumus, Sedatum, gravem, humana OInnia prementem, d illum eSSe , quem magnanimum et sortem virum dicimus. Talis autem nec moerens, nec timens, noccupiens, nec gestiens esse quisquam potest. Eorum enim haec sunt, qui eventus humanoS Superiores,
XXIX. Quare omnium philosophorum, ut ante dixi, una ratio est medendi, ut nihil, qualo sit illiad. quod perturbet animum, sed de ipsa Sit pertui ha tione dicendum. Itaque primum in ipsa cupiditate , quum id solum agitur, ut ea tollatur, non est quaerendum, bonum illud, necne sit, quod libidinem moveat; sed libido ipsa tollenda 'est: ut sive, quod
i Sie Benilei a prohantibus Da visio. Bilherio. Ernesilo. vulgo tiliis ιor, quod volsus revocavit. αγ Sie Volsus edidit. Vulgatum
etiamsi nee ma a - Mec bona senten
tiae prorsus repugnat. Lambintis quem Davisius et Betilletua secutistitit eorrexit Dei bona et mala. Einealius simplietur mala - na.
3 prementem displietiit Betille; .
Buherius vel ferentem , vel sperne rem suadebat. - Premere hie sup
647쪽
honestum est, id sit summum bonum , si vo voluptas, si vo horum utrumque coniunctum, sive illa tria genera bonorum, tamen, etiam si virtutis ipsius vehementior appetitus sit, eadem sit omnibus ad deterrendum adhibenda oratio. Continet autem omnem sedationem animi, humana in Conspectu posita natura: quae quo iacilius expresse cernatur, explicanda est oratione communis conditio , lexque vitae. Itaque non sine Causa , quum Orestem sabulam doceret Euripides, primos tris versus revocasse dicitur Socrates :Neque tam terribilis ulla fando oratio est, a Nec sors, nec ira caelitiam Moeclum malum , Quod non natura humana patienuo esserati
Est etiam utilis ad persuadendum , ea, quae acciderint, ferri et posse , et oportere, enumeratio Eorum, qui tulerunt. Etsi aegritudinis sedatio et hesterna disputatione explicata est et in Consolationis libro, quem in medio non enim sapientes eramus moerore et dolore conscripsimus; quodque Vetat Chrysippus, ad recentes quasi tumores animi, remedium adhibere, id nos fecimus, naturaeque vim attulimus, ut magnitudini medicinae doloris magnitudo concederet. XXX. Sed aegritudini, de qua satis est disputatum , sinitimus est metus; de quo pauca dicenda sunt. Est enim metus, ut aegritudo, praesentis; sic
ille, suturi mali. Itaque nonnulli aegritudinis partem
α Ernestiua reseripsit ratio est. Billieritis malebat Meissis est. Sed Cieero Graeeum εος vocabulo oratis reddidit. - Mox tacile Schul . etiam. vulgo retirem. T.
648쪽
quamdam metum esse dicebant. Alii autem metum praemolestiam appellabant, quod esset quasi dux consequentis molestiae. Quibus igitur rationibus in
stantia feruntur, eisdem Contemnuntur sequentia.
Nam videndum est in utrisque, ne qui j humile, summissimi, molle, esseminatum . DaCium, abiectumquosaciamus. Sed quamquam de ipsius metus inconstantia , imbecillitate, levitate dicendum est; lamen m Hltum prodest, ea, quae metuuntur, ipsa Contemnere. Itaque, sive casu accidit, sive consilio. percommode factum est, quod eis de rebus, quae maxime metuuntur, de morte et de dolore primo et proximo die disputatum est. Quae Si probata sunt, metu magna ex parte Iiberati sumus. XXXI. Ac dei malorum opinione, hactenus. Videamus nunc de honorum, id est de laetitia, et de cupiditate. Mihi quidem in tota ratione ea, quae pertinet ad animi perturbationes , una res videtur
Causam Continere, Omnes eas esse in nostra potestate
omnes iudicio susceptas, omnes voluntarias. Hic igitur error est eripiendus , haec detrahenda opinio :
nis, sedatoria sunt efficienda ea, quae mn gna et laetabilia ducuntur. 4 Atque hoe quidem commune malorum et honorum: ut, si iam dissicile sit persuadore, nihil earum rerum, quae porturbent animum , aut in bonis, aut in malis esse habendum , tamen alia ad alium motum curatio sit adhibenda , aliaque ratione malivolus, alia amator, alia rursus anxius, alia limidus corrigendus. Atque erat saeile, sequentem eam rationem, quae maxime probatur de bonis et
649쪽
malis, negare unquam laetitia assici posse insipientem, quod nihil unquam haberet boni. Sed loqui
mur nune more Communi. Sint sane ista hona,
quae putantur, honores, divitiae, voluptates, Cetera; tamen in eis ipsis potiundis exsultans gestiensque Iaetitia turpis est: ut, si ridere Concessum sit, vituperetur tamen cachinnatio. Eodem enim vitio est ei Insio animi in laetitia, quo in dolore contractio; eadem que levitate cupiditas est in appetendo, qua laetitia in fruendo: et ut nimis amicti molles, si e nimis elati Jaetitia iure iudicantur leves. Et quum invidero aegritudinis sit; malis autem alienis voluptatem Capere laetitiae: utruinque immanitate et seritate quadam proponenda castigari solet. Atque ut cavere decet, 4 timere non decet; sic gaudere decet, laetari non decet; quoniam docendi causa a gaudio laetitiam distinguimus. Illud iam supra diximus , Contracti O-nem animi recte fieri nunquam posse. elationem POSSe.
Aliter enim Naevianus ille gaudet IIector,
Laetus sum laudari me abs te, pater, a laudato Miro: 4
Laena delinita argento nutum obse abit mmm . Quid Delim, quid studeam; adueniens digito impellam ianuam Fores 'atebunt. s De im motio Chrysis ubi me adspexerit, Alacris obuiam mihi Meuiat, comρlexum exoPtians meum ,
1 Loquamur malebat Bulierius. ab Sie Davis. Wols. e certis ima Bent leti emendatione. Vulgo as eti
3 Volgo considere. Sed verum est easeere, quod a Davisio eouieetura indagatum, eum eo et Volso recepi. Lambino plaeebat di fidere, quod Benileius quoque probavit. Troehateum hune versum ense monuit Davisius, idemque auctoritate eod. Peti ena. Balliol. BA. reseri. psit a laudato pro vulg. Mudato. 5 Foris patebit Benileius eorrexit, idque Davisivs reeepit. Sed Bulieri ua
siores negavit metro assuersari, cou-tracie pronuntiatum.
650쪽
LIBER QUARTUS , CAP. 3a 64 SQuam haec pulchra putet, ipse iam dicet,
Fortunam ψsam anteibo fortunis meis.
diligenter attendentem penitus Videre. Et ut turpes sunt, qui emerunt se laetitia tum, quum fruuntuPvenereis voluptatibus; sic flagiti Osi, qui eas inflammato animo con piscunt. Totus vero iste, qui vulgo appellatur amor nec, hercule, invenio, quo nomine alio possit appellari , tantae levitatis est, ut nihil videam , quod putem conserendum. Quem Caecilius a
deum qui non summum putet, Aut stultum, aut rerum esse i eritiam existumat: 3. Cui in manu sit, quem esse dementem Melit, Quem εvere, quem sanari , quem in morbum initet; Quem contra amari, quem e eti, quem arcessier. bo praeclaram emendatricem vitae, poeticam i quae amorem, flagitii et levitatis auctorem, in concilio de ovum collocandum Putet. De comoedia loquor :quae, si haec flagitia non probaremus, si nulla esset omnino. Quid ait ex tragoedia princeps ille Argo
s) sie N iniit. Lainbin. Bentleius Davis. Wols. Vulgo insanire. 5 Sie Davis. eum NM. nonnullis. Vulgo quem arcessier. quam evehi.
Fabete. si haee fugitia nos prMiareis. mus , unde Benileius coni. nisi haeo si uia nos probaremtis.