Itinerarium per nonnullas Galliæ Belgicæ partes, Abrahami Ortelii et Ioannis Viuiani ad Gerardum Mercatorem, cosmographum

31쪽

32 r TI NERA IO vis. Dino,quem tame montem dicere nequeas, ascenditui ab omni parte aequali clivo. Incendia iam aliquoties pertulit,quo casu effectum ἱ ut maiorum aedificiorum ruinae, supra reliquas exstantes domos. primo aspectu speciem admirandam exhibeant. ut est nonnunqua in deformatione etiam ipsa pulchritudo, & saepius castinata varietas oculos magis detinet, quam vel arte elaboratissima opera. In oppido ipsis nihil est quod admodum mirere ;Praeter has ipsas ruinas, ad quarum fundamenta; inscriptiones antiquas plurimas,& deorum gentilium simulacra. quibus illustrissimus Co mes Petrus Ernestus Mansseldensis fontem seu Lvxem burgi j decorauit eruta narrabant, & nonnullis quoque in locis reperta antiqua numismata. De eius tamen nomine, aut antiquitate, nihil habemus, praeter vulgi opinionem, asserentis ab ara deae Lunae quae hoc in loco coleretur, nomen sumsisse. ut reliquos item

planetas peculiares suas sedes habuisse in hoc eodem Ducatu, quarum hodieq. appellationes adhuc restare. Historia Egilbetti archiepiscopi Treuirensis Arraἀlunum castellu vocat,Comitatus titulo insigne. Hinc qua Luxem burgum iter est ii ii. M. silua est alta, de supra modum amoena ; in qua nobilium monialium Coenobium, pascua,& agri fertiles, pagi aliquot, inter quos Sreyne furi dictus vicias. ac tandem apparent Vrbis ipsi s turres & culmina. V t primum urbem sumus ingressi: quandoquidem.&singuἐorum quae nobis in hoc obuenertu itinere, rationes tibi reddi expetis ) Ioannem Mossinium . virum amoeni & elegantis ingenij, qui ex familia est Philippi regis , nobis vero ob animi candorem, amicissimum aduentum nostru pra

stolatem offendimus, cui Illustrissimus Comes iniunxerati

32쪽

xerat, ut nos ad se deduceret. in quo dc paruimus , de summa excepti beneuolentia, totvi illum diem apud eum fuimus: quin meliore quoque noctis parte variis sermonibus,vltro citrobue habitis, & de re mathematica potissimum, qua Illustriss . Comes apprime delectatiir, consumpta,ibidem & pernoctauimus. Ampla autem est planities, ad quam ex urbe qua ad Septentrione vergit,descenditur,altis undique incincta monatibus, quorum qui recta urbem spectat , domum ip-ysam, quantacunque ea est, sinu quodammodo videtur excipere. sic bona eius parte ad id excisa, & prorsus ada aequato siquid erat acclive. In quo amoenitati bellεc5sultum , quid enim tantopere oculos oblectati ac rei cuiusque nouitas ρὶ &effectum , ut lapides ad tan-ytum opus non sint aliunde quae tendi. Aoc sanh modstam magna moles multis tandem operis paullatim a

surgit , ipso illustrissimo Comite singula preseribente.

Sed praeter cetera quae ut pro tam magnificat domus' captu,constructa iam,aut assurgete adhuc videas,porticus in primis amplas mirabamur,quas,dum nos per

singula ducit, se ad id destinasse dicebat, Ut in eis reponeret, quaecunque nancisci posset antlsuitatis m numenta, quorum magnam iam habet copiam, ex diuersis locis,& Artunio in primis, ut iam diximus peti tam t unde veluti antiquitatis coloniam suc deduxissa videtur . nec ullo alio in loco Artunium illa antiquam quaerendam esse.Sunt autem maxima ex parte simula-era deorum gentilium, de epitaphia . quae in crepidine fontis illius pulcherrimi , ac claritudinis eximiae ι quo. dilectae quondam coniugis Matiae de Montmoren cimemoriam sancth conseruar, crebro ad Mariae sonatam, sic eum nuncupauit aduentando : sic sunt pari

33쪽

inteluallo disposita,ut liber sit ab omni parte ad singis.

los lapides accessiis, ex his inscriptiones nonullas,quibus temporiim iniuria minus nocuerat, visum est huc referre, Ssd ipsam prius inscriptionem, qua Illustrisse. Printeps fontem hunc suum decorauit audiamus.

' O ,- Inscriptiones vero antiquae sic se habent. -υ D. M. IVRCIN I vs D. - ' ,

34쪽

ITINERAR IV M.

D. M. .

Ex hac planitie qua in urbem primum ascenditur, 'unico orn inoclitio, pons est lapideus supra Aliau rem Aturium vulgo etsistis l&in rupe demum alta, re

35쪽

ITINERARIUM. .

Eelburgum , de urbi nomen dedi sse fertur . nihil enituaine loco fuisse tempore Othonis magni Aug. praeter castellum,quod Sigi fridus quidam, siue libertus Ri-- ini Arduennensis, in historiis saxis celebris, filius, clim ab Abbate Coenobh Sancti Maximini Treuirens sobtinuisset, eo ampliato, consensu Brunonis Ducis Lotharingiae , qui eiusdem Imp. Othonis frater erar, Comitatum Luxemburgicu instituit. vencestaustanisdem frater Ioannis Luqem burgici ex auctoritate Caroli A. Aug. cuius erat patruus, Ducatux titulum a s

sumsit. Hic At ruinas videas Coeliobij vetusti quod

vulgo faunirer vocant, atq. hinc paullatim in urbem ipsam,quam recentiorem nuncupant,ascenditur. Veistus enim quae dicitur, ad huius rupis radices a sinistra. in profundi stima valle, pro suburbio nunc habetur. ea enim cum ob undique impendentes montes praealtos, aegre defendi posset, pro ea qua nunc utuntur oppugnationis ratione; placuit in eorum altiore, unde pluis rimu noceri potuit, & urbi & castro, oppidum id condere,quod recens, ut diximus,vocat, moedibus & pr pugnaculis egregiὶ munitum, ut ea nunc passim solent erigere ad excipiendos machinarum tormentariarum impetus. Qii' primu id tempore conditum fuerit,nesciebant oppidani ipsi: planum ser est, nisi quod versus arcem illam antiquam paullum descendatur, &aedificiis lapideis satis excultum ; ita tamen ut plurima adhuc restent incendiorum quae iam aliquoties pertulit quo tempore Imp. Carolus V. Aug.cum Francorum rege Francisco bellum gerebat, manifestissima vestigia. Est in eo Franciscanorum Coenobium, quod ex primis fuisse eius ordinis, ex epitaphiis, quae in eo visuntur, volunt colligi; eius enim ea esse aetatis qua B.

36쪽

ITINERA RIVM. 37

Franciseus adhuc in vivis erat. Vidimus hic post sum-

mum altare in capulo ligneo, eoque aperto, corpus ip-tan adhuc sat integrum Ioannis regis Bohemiae, ei uxqui Luxem burgicus dicebatur, quod ex incendio veteris Coenobij,de quo stipra diximus,huc transsatu ferebant.Erat hic filius Imp. Henrici ac pater Imp.

Caroli i Aug. qui anno sal. Maec set a.du Frau'corum regi militat aduersus Britannos , in proelio O cubuit. Luxem burgo Nanceium per Mediomatrie rum fines cogitabamus : sed cum morbus contagiosius diceretur roto eo tractu & in ipsa aded Mediomatric rum Vrbe grassari, atque ea de caussa in Lotharingicas urbes non admitti qui illac transissent, necessum fuit vitatis urbibus Nanceium recta petere, quae hinc XVI. distat M. S idem fere iter bis conficere. verum ut in re

gressu omnia diligetius expendimus, scelus post Nan- usuo ordine sequetur descriptio. De Lotharingia, eiusque nominis ratione supra meminimus. eius sanimetropolis est Nanceium, oppidum non ita magnum, pulchro tame situ rest enim loco plano, forma fere quadrata,ac Lotharingicom Ducum palatio clarum,quod Antonius Dux magnifico aedificio ampliauit, & hie Carolus, qui nunc rebus praeest, Cenaculum adiunxir, quod vel trium mensium ab luit sparto,ut in eo Henricum Andegavensum tunc Ducem, dum is ad Polonicum regnum proficiscitur,exciperet.Fame sunt& in eo exequiae Claudiae Valesiae Henrici G. Francorum regis filiae, eiusque coniugis, nuper admoduin desun-

more in ea familia usitato.Imago ipsius defun-, vivae quam simillima, regalibus induta vestibus in le- o sublimh collocata erat;ad eam quotidie man E ac- ςdebat famulae, ae dontestici nobiliores, qui circa vi-

37쪽

38 . ITINER ARI v M.tiam assueuerant, quas & adhuc dominam salutaturi; Medici etiam ut consultaturi de eius valetudine:& tepore solito posita ante lectum mensa, cibi appone gantur per eos, qui vivae ministrabant, pauperibus tamen mox absoluta cerimonia distribuendi. Et hoc XL. dierum spario, quo toto etiam tempore, templa in ipsa urbe claula sunt, & solita sacra omnia in hoc solo fiunt

Cenaculo, extructo ad id altari. Senatus omnis atratus

incedit atq. ann si integrii a tripudiis .& saltationibus abstinetur. Prope palatium aedes est D. Georgij, in qua monumentum Caroli Burgundioniini Ducis, cui panc dicebant appendisse iii scriptioncm: Carolus hoc bu 'o Turgundigloria gentis Conditur, Europa qui suit ante timor. Ganda rebellatrix hoc plebs domitore, crematas

Post patria legςs,perpete pressa iugo est.

Nec minus buti csensi tellus Leotona cruent Em,

Cum ferro Osainmis vrbs populsa fuit.

Monte sei: b Heritis Francas cum rege cohorIes In pauidam valido truserat eustfugam: Nisibus expulps Eduaestim in regna locauit Anglica,priniauo restituens solio. Testa ducum,regum h , a Caesaris omnia stervos Tomi in effuso sangu:ne laeIns erat. Denique dum siolitis fidit temerarius armis, Atque Lot haringo cum Duce bella tmouet: Sanguineam vomuit media inter proelia vitam, Auredi. hostili vellera liqhit humo. Ergo triumpbator longina insecta Penatus Palmam de tanto Principe victor habet. D tibi, qui terraue quae sti Carole, calum Det Deus, o stretas pacis opes.

38쪽

. Ut

ITINERA RIVM.

Nunc die Nanceios cernens ex aethere muros, ia clemente ferox hoste recondor ibi. ἰ, QDiscite terrenis qui sit considerer bu' i. . , Hic totiens pictor denique victus adest. - . . e

x iacet hic Carolus, Belgarum illa ignea virtvi, Cui Mavors dederat bella gerenda pateraiauem timuit se bitis animo μου Vastas in armis, Cusque Alemannorum terga dedere Duces: s fg, animum Hesterias bellis agitabat in urbes, Sed ubito inuertit sors truculenta viam. Nam cum Ranerium bello=bi provocat hostem, Occubuit fusio mibte stratus humi. uae ne tanta Piri laus intestata Dueret; . Hoc victor victi condicit ossa loco.eCCe Leo OCIdu, Iaas paXqCaesta V ebla. Corporis eius reliquias hinc trans Drri curauit M ria Caroli st Aug. loror an . S. & Biugis Flandrorum sumtuosissimo componi monumento. Locus ubi opperiit, ostenditur non procul ab ipsa urbe ad riuulum quendam,quem ut coelo iam exercitu. fugiens parat transili re, emussi equo, ibidem & coso sitim ferunti Crucem hic lapideam videas cu hac iuscriptione Gallica in aerea lamina:

Mil quatrecens septante iri

39쪽

Est & paullo altilis ubi proelium id commissum x

Furent occis, issem essuria terre, Puis recueistis par te commandemenrDupreux Rene, qui verruestsement

Prista a Dieu,queparsa sinctegrata Avx trestasses pardon o merci ace. E t haec quidem de Carolo,Regis Philippi abavo,de

euius interitu multum est diu q. dubitatum , cum talem Imperatorem tot rebus gestis clarissimum, Vix unquam superari posse existimarent. Sunt in hac eadem D. Georgij aede Lotharingicorum aliquot Ducum ru muli,sine inscriptionibus,ut&in aliis templis, certum ςnim sepulturae locum non habent. Ex posterioribus

ῆ3mςR maῖna pars ad D. Francisci, quae ad alterum est

40쪽

palath latus, rumulata est, ubi dux Renatus,qui rex ideerat Siciliae, monumentum habet magnificum : hic αdux Antonius. & Franciscus huius pater, & ipsa eius

Claudia, ad cuius recentem tumulum appensae vir rum doctorum lachrymae, & frequentes omnium Ordinum gemitus, eximiam eius erga singulos pietatem tam clare testantur, ut amissae Principis desideriu. nec ipsa temporis longinquitate videatur emolliendum.

Ad urbis moenia fluit Meurta dictus fluuius, qui GL hinc M. paullum supra arcem Condei dictam Mosellae miscetur.Eius apud antiquos scriptores,quod quidem sciamus, nulla exstat mentio ut nec huius ipsius urbis. quam tamen Ptolemaei Nasium, sue Nassium, quod&in Antonini,de quo supra, Itinerario reperitur, non incom h possis existimare. Et haec ferὶ sunt, quae hoc loco notanda putauimus, nisi quem & munitionis raedo, moenium & propugnaculoru dispositio, de armamentarium delectet, machinis bellicis omnis generis instructissimum , ad quae facile nobis patuit accessiis. inelyti Comitis Salmensis,qui hoc tempore Duce absente toti Lothatingiae praeerat, comitate erga nos snsulari,& Ioannei Scillius noster eidem Comiti, & ipsi adeo Duci, ob insignem in re geographica peritia iuxta& diligentiam gratissimus, per singula nos diauxit, omnium &vsium commonstras, ut est in ea professione versatissimus. Eunde & comitem habuimus ad D. Nicolai fanum, quod ad ἰῆ. hinc est M. supra eundem Meurtam fluuium loco plano,&fertili. Edificium esti on ita vetusti operis, sed magnae sanὶ molis, & stru- stura altar,luminosum omnino. Sed columnat in pri-inis,quae totum fastigium sustentant,mirabamur,eius tutudinis , tum fracilitatis, ut tanto oneri vix pares