장음표시 사용
101쪽
bat Attitot inquitariis. Omne ieipsum mouens in duas necessario secari partes, diuidi in partem videlicet mouentem, partem motam, quod in grauibus, fleuibus reperiri nequit, hute respondere conatur, inquiens Arist. dictum, erificata in his duntaxat quae per se&a se mouentur, in his autem quae per accidens agitantur, minime, modo grauia &qe-E.issi. Quia mouentur quidem a seipsis, sed per accidens, quani . l. re Ar ii dictum, proposito non obstat Atqui eua, buta Onaec nulla est, Quia si per accidens, tum grauia, . 3 est . tum leuia,mouentur ut hic asserit, cum per se moues .isdiiur. Ii, ne cessario motum per accidens semper praecedat, a quonam per se graue,4 leue mouebituro Inquit non a seipso ergo mouebitur ab alio igitur a generante, ab extrinseco mouente Impossibile est siquidem effugere,quin moἰum omne, per se,concludatur sub altero istorum duorum membrorum, videlicet omne quod per se mouetur, vel a seipso,vel ab alio mouetur, cum non detur medium nulla igitur est ista responsio in Aristotelis ratio, et ficacissime eoncludit. Burietis Est alia,quae est Buriet opinio, tenentis grauia,&pinio u leuia, non a generante moueri, nisi de potentia esseniriplior tiali ad actum essentialem, sed a potentia accidentane proba li, ad actum accidentalem, qui est motus sursum vel re conιen deorsum, se ipsis moueri assirmat,in ideo inquit ldu si graue sursum existens,non impediatur, per se deorsum a sua mouebitur grauitate,&similitet leue,alua leuitate, sui sum ferretur. Et hanc suam positionem, pluribus nititur probare rationibus, quarum prima haee est. Illud per se est causa motus grauium in levium, quo posito, ponitur motus, quo remoto, remouetur motus, sed grauitas & leuitas sunt huiusmodi ergo Minorem probate remotione formae substantialis,d positione ipsius grauitatis deuitati , ad quas omnino sequitur motus . Amplius
102쪽
Amplius 1llua idem quod ei per se principium quiescendi naturaliter aliquo in loco, est per se mouendi principium ad eundem, sed grauitas eli huiusmodi ergo Minorem probat, quia per grauitatem resistit graue volenti ipsum a proprio loco, quiete
Adhuc tertiam adducit rationem . Ab eodem est motus effective a quo ii veloeitas eiusdem, sed velocitas grauium xleuium est ab ipsa grauitate, leuitate ergo. Postremo auctoritates Philosophi plurimas ad E: istiuste opinionis suae eonfirmationem, adducit; ex primo,& viij. Physic. ex ij. Coeloquar omnes post solutione argu mentorum elarit abuntur, eisdemq. german reddet sensus,qua sane Burteus gnorauit. Ad primam igitur ratiunculam respondendo ne Ad oves alia iaciendosundamenta praeterea ouae superius po ou sita sunt,de duplici mouente quo,videlieet, quod θρμs. dicimus, Minorem esse falsam de mouente quod lo- uendo, .ad probationem negatur assumptum,ilato in casu grauitas ei illud quo generans uniuersa Ie mouet, Sion quod, ut declaratum superius optime fuit. Ad secundam negatur Minor, si sermo sit de eausa quietis ut quae,quoniam grauitas solum est causa, qua graue quiescit,& naturaliter, sed causa qui scentiae, ut quae,esse generans ipsum in motione eessans Ad probationem dicitur, falsum esse grauitatem resistere, ut quod, volenti ipsum graue a proprio naturatiq. loco ammouere Est. n.grauitas solum id quo graue resistit, non id quod si proprie loquamur; Non enim didicimus ab Arist. sormas rerum, aetim
siue operationum principia esse, ut quae agant&operentur, sed quibus composita ipsa operari dicuntur,ut supra patuit Ad secundam negatur & minor, de eo quod est causa velocitatis ut quod.
103쪽
Qsaest de grauibus ac leuibus,
Ad mltot auctoritates adductas, v suco res Ondetur verbo,dicendo omnes illas, intelligi debere, demouente quo, ion quod, ut cuilibet vel mediocriter in philosophia erudito, S exercitato, paterepo est. Non est igitur Buri ei opinio usquequaque vera, cum haud Aristot consona, atqui aduersa prorBurtei re sus comprobetur . Responsiones vero quas ipse dat
θοὐ ad ad Arist. rationes, probantes grauia aeuia a seipsis Ανιyliau minime posse moueri, omnino rudes sunt, nec abctorita aliquibus acceptande, nisi ab imperitis iudicioquetes, rudes sano carentibus. Quod vero contra veritatem , sunt Aristot sententiam esse subnectit, profecto inliciamur, quoniam nequiuit dictorum Aristotelis verum
excerpere sensum , At illud quod ipsi, Maiorem affert ditscultatem est, quod expresse pugnati,dstit.
Nam hoe in loco tenet grauitatem,&leuitatem esse principia activa, ut quae, siue ut quod, & nihilominus easdem esie formas accidentales affirmat, quod implicat, quia nullum accidens, potest propria virtute, agere, cum nequeat per se subsistere,in ob id nequit agere ut quod . Nec dici potest,quod in virtute formae substantialis agat, ut quod quia magis tunc forma substantialis ageret,& moueret ut quod,quod
salsum est, sie patet, quod grauitas solum, ut quo, moueta Quapropter impossibilis est hare posito Hel opiniones sunt,quisamo se videntur,ad hasceq.
aliae, facile sunt reducibiles, vel coincidentes. Nec in quaestione hae, aliud dicendum occurrit, aduersus D.Thom. Arist. veram opinionem, nisi afferere Arist. dictum,primo Coel. tex. co. lxxxix.&superius citatam, hane aliam posse expositionem recipere,ut videlicet,mouens extrinsecum excludat non
qualecunque, sed particulare solum, quod graue, vel leuem Oueat. Et haec de praesenti quaestione dicta lassiciant
104쪽
infestio de necessitate specierum intelligibilium ad humanam intellectionem
VAERI Tu R. An species intelligibiles prorsus necessaria sint ad hoe ut homo intelligere queat. Mouetur autem specialiter hae e quae-ilio ob negantes ipsas species intelligibiles, in intellectu possibili esse ponendas, ad hoc, ut homo intelligat, seu intelligere possit, e quorum numero, est Henricus suis in quo lib. Ioannes Bachon. q. ii prolo
gi primi sent xij. dist vj. q. . arci iij. ac Aur dist. xxxv primi'. . pro p. iiij.4 Durandus, qui intelle
ctum negat agentem . Et ut huiusce quaestionis veritas, arior lucidiorque euadat, hac serie procedemus, ut primo declaremus terminos in quaestione positos,deinde conclusionem,aduersus praefatos doctores ponamus assirmativam, eamque tum Aristotelis, tum Commentatoris auctoritatibus comprΟ-bemus, rationibus q. validissimis suffultiamus, iostremo argumenta tua, quibus innituntur,diluamus. Quo ad primum igitur sciendum est, iuxta. D. Thomae doctrinam Aristoteli a Commentatori consentaneam,duplicem esse intelligibilem speciem, in intellectu possibili, reponi bium. alteram, impressisam, expressam, alteram, irim quidem principiuest intellectionis, secunda vero eiusdem terminus,
Item prima, rem repraesentat, non ut intellectam, at qui ut intelligibilem duntaxat, secunda vero rem repraesentat, intellectanes; non uti m ut intelligibilem. Rursus prima causatur&producitur ab intel.
105쪽
lectu age en est lectu postibili,concurrente phatasmate, securula vero piodueitur ab ipso intellectu
possibili mediante intellectione Postremo, prima vocitatur species impressa, quia imprimitur ab intellectu agente, intellectui possibili, ut eius sorma accidentaria,qua ipse intelligit, expressa autem quia exprimit rem ipsam ut intellectam, est veluti imago, eiusdem rei intellectae Intes lectus autem est dupleκInter telare eo ne init Aristot. iii. de Anima tex eo. xviij.fς- agens, scilicet, possibilis, agens quidem intelle- Ars nequa tam intelligit, atqui lumen est quo re dulς materiales , quae intelligibiles duntaxat in potentia sunt, eas ipsas intelligibiles, facit in actu, dum una cum phantasmate ab ipsis elici id producit species intelligibiles in intellecta possibili. Et ob id agens di- eitur, is denominatur, Nam agit omnia intelligibi lia in potentia, intelligibilia in actu Intellectus au tem possibilis est pura potentia in genere intelligibilium non autem in genere entis, est receptiuus
omnium intelligibilium, quae fiunt ab intellectu agere, Ni infra declarabitur, in conclusionis ponendae Verus εν lucidatione. His itaque sie praelibatis,dicimus p risen . fati quaesiti, hune esse sensum. An speetes intelligibiles impresse necessario sint in intellectu possibili ponendae, ad hoc ut homo intelligere valeat,4 sine ipsis intelligere nequeat. Ad quod quaesitum hae affirmativa respondetur conelusione, scilicet. Species intelligibiles impressas, adeo necessarias β' U fore ut sine nis nequeat homo intelligere. ' Hane conclusionem sustinet D.Thom omnibus in locis doctrina suae presertimque De Veri. q. viij.ar. vj.&de potentia dei q. ix.ar. v. Rursusq. Viij. r.j. Item secundo . Contra gen eap. xcvs Amplius in quaestione de Anima ar. iiii ad tertium, S quintum.
Et quolib. viij. q.ij r.j. Et postremo iij. de Anima plerisque in locis praeeipue lex com .iij.vj.viij. x'. &xxxviij cui conclusioni adhaerent , consentiunt
106쪽
omnes Tito missae, Commenrator Scotus, at Ioannes a Gandauo, omnes peripatetici, recte sentienter. Probatur vero proposita conelusio ad aures Aristotelis,& Commentatoris pariter ωdeelaratur.
Nam primo omnium constat, intellectum possibilem ex iij de Anufla, tex com . iiij esse omnino m. Qx. mixtum, cincompositum, nullam prorsus rerum stellectus corporearum compositionem , admittentem Quid sibiluquidem ut omnia entia materialia,seu quid itates a natura Dieriales intelligere, ac cognostere queat, quoniam in scribitur. tus apparens prohibet extraneum. Si enim natu ram quampiam rerum eius bilium intri insecet haberet,ab aliorum sane cognitione impeditetur, veluti si oculi pupilla iubeum colorem intrinsece intraneaeque haberet, ab aliorum colorum cognitione discretio neue penitus impediretur . Et propterea subinculcauit Arist. in tex. v. praefatum intellectum possibilem, nee unam quidem rerum orporearum naturam habere, atqui hane solam , ut possibilis sit vocatus,respectu intellectionis omnium naturaliu,
sens bilium . Est enim hie possibilis animae intellectus, quo anima ipsa intelligit, omnino in potentia ad omnia intelligibilia, ob id subdit Aristot. aduersus antiquos, iresertim aduersus Empedoclem, quod nihil est actu,in esse,scilicet reali,& materiali,eorum, quae debet intelligere. Non enim ad hoc, quod omnia intelligat, necessium est, et in se omnia,in, esse reali, ae materiali contineat, quoniam,ve inquit D.Thom super hoe textu, esset semper intellectus in actu iunquam in potentia. Est autem inquit idem Atili eodem lib. iij tex com .xiiij intelleinta s.cius in potentia,& ita quidem,ut sit veluti tabulatu tedesinda,in qua nihil est actu eonscriptum eomplura tam pisibilis, dea conscribi possunt, Nihil enim est intelligibi adlium actu, atqui solum potentia. Quonam vero Croper modo ad intellectionem , seu intelligendi actum re non re- atur,4 quid ad reductionem hanc necessario ex iacais .
107쪽
gatur, sine quo expleri nequeat , dicendum est, speciem impressam, omnino neccssu iam sore, uti aiebat
s .ei ii ipsa conclusi . Species vero haec, hoc modo protuli inibi g)gi Hur Nam cum re omnes materiales, ut ipsalom ni aterialitaze afficiuntur, intelligibiles in potentia
it.: Fhul dunta at sint , S intellectus possibilis omnino imma s . . terialis sit, res ipsas materiales intelligere nequit, ita istu nila immaIeriales a intellectu agente essiciantur, sci, licet per abstractionem quid itatum ipsarum principij indiuiduantibus, talis autem abstractio fieri ne qui a praefato intellectu agente, nisi concurrentephantasmate, quod species quaedam sensibilis est, in
phantasia, seu imaginatiua vel etiam cogitatiua existens, veluti accidens in subiecto, quod quidem phantasma non repraesentat rem nisi particulariteris cuconditionibus indiuiduantibus, rerum intelligibilitati, repugnantibus, propterea necessum est, ad hoe ut actu intelligi queant, a talibus exuantur denundentur conditionibus, quod sane pulcherrime fit, ex accessione luminis intellectus agentis, phantasmata collustrantis, non quidem eisdem iam productis, aliquam spiritualem sormam, imprimentis, atqui solue praesenta sua, reddentis ea ipsa,clara, perlucidaq. ac tantae spiritualitatis,ut proportionata, ac sufficientia valeant si instrumenta ipsius intellectus agentis, ad concausandum in comproducendum species
intelligibiles in intellectu possibili, quibus repraesen tantur,res,actu inteli igibiles, nempe uniuerialitate praedite,& sine quibus, nunquam ut uniuersales , ei- vis d. . dem intellectui obij cerentur possibili Modus au - .iaius m tem talis illustrationis phantasmatis, eiusque vigor, dis . comproductionis speciei intelligibilis, hinc oratur, Π aiionis quoniam cum phantasma, in eadem animat intelle-hbalasma uae essentia, unde turae radicetur, in qua M ipse ii, intellectus agens,sundatur ac radicatur, ex tali radicatione, aequadam luminis spiritualis, participatione, consurgit virtus, ac vigor, in phantasmatibus, in
108쪽
in ipsa phantasia existentibus, ut una cum in tollectu agente, intelligibiles species impressas, in intellectu possibili, rerum naturas uniuersales, repraesentantes, producere possint. Hic etenim est breuiusculus productionis impresse speciei modus nunc ver eius ne s=jeiὸ; cessitas ad intellectionem, tum ex Aristotelis, tum ex Commentatoris clarissimis dictis , commostran ta a . da est,deinde validissimis rationibus comprobanda. pre Et illud quidem dictum Aristotelicum iij. de Anima ii . tex com ij tanquam Verissimum , supponendum m. n aike est, scilicet, quis d Intelligere, est veluti sentire,quoniam sicuti sentire, cognoscere quoddam est, a potentia sensitiva promanans,quod quidem quandoq; in potentia,quandoque in actu existit, ita intelligere, cognoscere quippiam, est, a potentia intellectiva progrediens, quod nonnunquam in potentia, nonnunquam in actu est; item , quemadmodum sentire quoddam pati est, aut passione proprie dicta,quq
est cum abiectione contrarii, aut passione persectiva, qua sensus ipse, a sensibili specie perficitur, ita intelligere aut pati quippiam erit ab intelligibili, eadem passione proprie dicta, aut passione persecti-ua,ea nempe qua intellectus ex receptione specie intelligibilis,persectus euadit. Cumque intex. iij neget intellectum possibilem, utpote immaterialem penitus , passibilem esse passione pioprie dici a eundem affirmat, passibilem fore, passione persectiva, aspecie, scilicet rei intelligibilis, quam suscipere potest,&propterea, inquit, eum ipsum susceptiuum speciei,qua actu caret. Et quoniam de alia specie loqui nequit, quam de impressa uti infra patebit, clarissimeque probabitur,igitur secundum ipsum,haec prorsus est admittenda, ut intellectus ad actum primum reducatur, quo inde ad libitum intelligere queat. Et id quidem expresse declarat Arist. ex viij dum inquit, quod quia dictum est, inteIlectum possibilem, non actu habere ipsas, intelligibilium rerum, spe
109쪽
etes, atqui in potentia solum, ea propter cum fiat singula eorum intelligibilium ad quae est in potentia, id est, actu recipiat eorundem intelligibiles species quarum receptiuus erat, tunc ad actum primum reducitur in id quidem confestim accidit, subdit Aristo t. cum per seipsum, quispiam, in propriam potest exire operationem intellectualem absque alio extrinseeo motore ad eam ipsam coneurrente . Exhae nempe auctoritate elarissime constat, intellectu
ipsum possibilem fieri singula intelligibilia, eumque
ea ipsa fieri nequeat secundum eorum proprias naturas prout in ierum natura existunt, necessario sequitur , ut ipsemet fiat secundum eorum species , similitudines quibus ν dictum est redueitur intellectus de pura potentia, seu ut inquium philosophi, de potentia essentiali, ad actum primum, xesssentialem,licque singula factus, in potentia rursus est accidentali nempe ad operationem,sicuti sciens,qui cum scientiae habitum habeat, est item in potentia ad opus,ad intelligere, se ilicet, eonsiderare,quod quidem conseqvi potest,cum sibi libuerit qui tamen ante intelligibilis specie receptionem,operari minime quibat. Hoe idem astruit viij Phyctex eom.xxxij. Itidem rursus habetur, ex eiusdem Arist .apertissima auctoritate,hanc nunc citatam elucidante, quae scribitur iij de Anima tex.com. xxxvij xx xxviij Nam in xxxvij ait animam elle quodammodo omnia,q.acum eadem essentia animae sit & sensitiva, intelleis Otiua, est quidem non simpliciter a modo quodam , sensibilia omnia,per sensum,& intelligibilia cuncta, Arist. per intellectum direx. vero xxxviij. modum decla declamc rans, quo, anima ipsa sit omnia, inquit. Necesse est θην ni autem aut ipsa aut species esse, id est,necesse est animata mam ipsam esse omnia sensibilia, intelligibilia,aut
motu seeundum eorum esse reale, materiale, ita ut ex his omnibus realiter intrinsecaeque componatur
uti dicebant antiqui presettim Empedoclehut simile
110쪽
le,simili cognoscatur. alit ea ipsa ite, secundum eorundem species of militudines . Atqui primum esse nequit,quia impossibile est animam omnino immaterialem,esse, ipsa intelligibilia secundum eorum materialem naturam , ergo secundum erit. Et hoe ostendit dicens. Non enim lapis est in anima, scilicet secundum propriam eius naturam atqui eius species δε non alia sane nisi impressa igitur secundum Arist. haee est concedenda Setebat enim verissimum esse quod antiqui asseuerabant, prout habetur primo De Anima ex eo m. xxvj xxxxiij scilicet ' Quo μ' simile, simili cognoscitur, non quidem ut necesse sit, ymili anima , materialibus ex rebus componi ut eas p eo noscasas cognoscat, uti, ipsi, falso arbitrabantur, atqui ope tur .rae precium esse, aliquid, eisdem, simile in ipsa anima poni,quo tales res perpulchre dignoscantur,4 tale,
non aliud quippiam, est, quam intelligibiles species
impresse, id expresse docet Arist. ipse iis . de Anima tex com vj in quo illorum approbat opinionem philosophorum, qui dicebant, animam esse lo- eum specierum, non quidem totam, at intellectivam, quae organo caret corporeo in locum esse dicit secundum similitudinem, quia quemadmodum locus est receptiuus locati,ita anima intellectiva est specierum receptiua, non quidem, quod ea habeat actu sed potentia, de propterea subdit neque actu, sed potentia species. Et his verbis Platonem redarguit ponentem animam habere species sibi conatas,& non nouiter aequisitas. R. tur Nunc vero ratione probatur auctoritatibus Ari Istotelis innixa & est. Sicut se habet sensitiuum ad 'μ ε 'sensibilia, ita se habet intellectiuum ad intelligbilia, pus 'Atqui sensitiuum siue sensu , est susceptiuus specierum sine materia, ergo intellectivum, seu intellectus est receptiuus spetietum sine materia , sed talea species sunt impresse, obiectorum repraesentative igitur concedende sunt. Maior est Arist. iis . de Ani