장음표시 사용
91쪽
demque scientia iit speculari Mens , eius partes
subiectivas, presertim primas, S principales igitur physica Metaphysica pars erit, quod erat probandu .
Ad primum dicitur, consequentiam ese nullam,
Et ad eius probationem dicitur, quod praeter illas
duas enumeratas conditiones, tertia requiritur, qua
est omnino essentialis, necessaria, sine qua una scietia non potest dici, verae, propria alteri subalternata, est 'udd scientia subalternans dicat prbpter quid de proximis principij scientia subalternate seu qu5d idem est principia proxima ipsius subalternatae scientiae, in scientia subalternante, demonstrentur, ita quod ipsa subalternata,nequeat reducere conclusiones suas in principia per se nota Id autem in proposito minime contingit, quandoquidem principia naturalis philosophiae, nequaquam indigeant demonstrari per Metaphysicam, cum ipsa sint per se nota naturalisque scientia optime reducat eones usiones suas, in sua proxima principia per se nota Quare naturalis ipsa scientia, nequit vere,& propriae dici, Metaphysicae, subalternata; Adsecundum dicitur, consequentiam falsissimam esse. Et cum hare probari contenditur, quia ens Ohile, pars est subiectiva entis inquantum entis, quod Metaphysicae subiectum est adaequatum dicitur, aia sumptum,falso, penitus inniti,quoniam ens mobile, bifariam considerari potest, scilicet ut res est,in viscibile est, seu in genere rei,& in genere scibilis, Haee En mob autem duo ni ultum ad inuicem discriminantur,& ita se ν η' quidem, ut primo modo sumptum, facile admitta-plici sti tur,ipsum esse, partem entis subiectivam , secundo se qtμ autem modo, id negandum sit penitus; Nam sciena tiae ipse distinguuntur abinuicem, penes diuersitatem subiectorum, non in genere rei,at in genere scibilium, ut stibilia sunt, tale autem genus, S generis diuersitas, attenditur penes diuersum modum abstrahendi a materia, seu penes diuersum definiendi modum;
92쪽
dum Et quia modus abstrahendi a materia . constituens genus scibile Metaphysicum, est, ut abstrahata materia sensibili, secundum esse, secundum rationem,seu definitionem, modus abstrahendi a materia constituens genus scibile physicum, est, ut solum a materia sensibili particulari abstrahat non autem a materia sensibili communi, neque secundum esse, neque secundum rationem , siue desinitionem
sintque genera ista scibilia, penitus distincta,& diuersa, ita quod unum , sub alio minime continetur , ob id ens mobile, ut abstractum , seu ut habens talem abstractionem nullatenus sub praefato genere scibili Metaphysico continetur, quo fit, ut scientia ipsa naturalis nequeat dici,& nominari, pars Metaphysicae. Male itaque assumebatur, quod ens mobile ut tale ingreditur genus scibile contineretur sub ente, genere scibili Metaphysico quia ex vj. Metaphysicae tex. ij. iste duae scientiae genere distinguuntur. Quod autem ens mobile in genere rei, absolute contineatur subente Metaphysica subiecto, ut res est, nil ossicit con lusioni
nostrae,& determinate veritati, cum scientiae, penes hoc genus, minime distinguantur,
alterius pars, dici debeat subiectiva. Et haec de quaestione hac dicta
93쪽
Quaestio de grauibus ac leuibus, a
VAE MI Num grauia, ct Levia per se a suo moueantur generante. Quid autem per grauia leuiaue intelligamus arbitror uni qui
que manifestum esse Nam quaedam simpliciter grauia,
quaedam vero simpliciter le-ula. esse dicuntur. Simpliciter quidem grauia, ut docet Arist. iiij coel tex com. vj ea amrmamur, quae deorsum, S ad medium, nempe ad centrum terrae feruntur, leuia vero simpliciterea sunt, quae sursum ad extremumque, concauitatem, scilicet orbis lunei, suapte natura sese conserunt; Ex hoc sequitur, terram, grauem simpliciter ignem vero leuem , simpliciter esse. Ex quatuor vero elementis composita, tanto dicuntur grauiora leui raque, quanto magis terra, vel igne, participant. Quid vero per generans intelligere velimus,4 hoc quoque conflata quoniam non aliud quam effciens, Sproducens ipsam et grauia, & leuia, ut in rerum existant natura, intelligimus. Ad quaest igitur,liacvnica respondemus assirmativa pilusione, videlicet, Gravia, aeuia, per se,a generante moueri. Quae quid m hac ratione firmissima probatur Aquocunque, aliqua, intrinsecum sui motus principium habent,ab eodem naturaliter ter se mouentur, at a generante grauia, deuia habentis trinsecum sui motus priucipium, igitur ab ipso naturaliter, per se, sursum, Vel deorsum, mouentur Maior ex eo liquet, quoniam a quocunque, et causa, naturalis, per se sum ciens, ae naturaliter agens , ab eOdem est & illius ea uia effectus, ab ipso pro manan. . Minor
94쪽
Minor vero probatur uia cum generans per transmutationem ipsam substantialem, introducit in grauibus, ct leuibus, formam substantialem , introducit etiam naturali resultantia, siue concomitan te retrauitatem, leuitatem, formam substanti lem conis
sequentia, quae quidem principia sum intranteca, passua, motus grauium, devium, Iraque per pulchre sequitur ipsa coclusio, nempe, ut grauium ac levium motus sit per se a generante, sicque ab ipso moueri
Atqui dubium consurgit arduum, quo scilicet ubis in ipsam et grauia, leuia,postquam gerit a sum,& ex duum, intra propria reperiuntur loca, ipso generante corru perdilicipio, per se moueantur , ad sua ferantur loca le. Quaeritur nim an a seipsis, ita ut intrinsecum sui motus principium habeant activum, an passuum raduntaxat, Huic dubio sane difficili respondetur,pri stonditurmo in medium afferendo id quod ex Aristotele clarum extat, aperteque constat, deinde breuiter quid alij sentiant, perstrigendum est Ex textu siquidem. xxxij. xxxiij. elarissime habetur, tum grauia, tum leuia, per se a generante moueri, per accidens vero a remouente prohibens , brincipiumque sui motus solum habere passivum. Inquit enim . Quod quidem igitur nihil ipsorum mouet seipsum, manifes uest, sed motus habent principium, non mouendi neque faciendi, sed patiendi. Et iij. cel lex comm . xxviij ait, Quoniam autem natura est in ipso existens motus principium,uirtus autem in alio, secundum quod aliud motus autem hic quidem, secundum naturam, hie autem violentus omnis iiij. Ccel. tex com. xxv. Inquit .mouet autem S quod a principio fecit Mimpedimentum remouens, aut
unde resiliuit quemadmodum dictum est in primis sermonibus , in quibus determinavimus quod nihil horum seipsum mouet, Declarat nanque Aristot. dictum immediate praecedens, reserendo se ad dicta
95쪽
Quaest de grauibus ac leuibus,
viij. Phyl. ex com. xxxij. ne forte quil plam arbitraretur, quod quia natura est in ipsis grauibus, aeuibus , principium motus, quae dicitur tam de forma quam de materia, quaeque forma videtur esse principium activum motus, a seipsis moueantur prefatis verbis, id prorsus excludit. Quod ij. Coel tex. com .ix Sic inquiens,corroboratis affirmat, Inani- Exori malorum enim in nullo videmus unde principium
Rotelu di motus Clarescitisecto ex hisce Arist. dictis, grauiactu cla-- leuia principium solum in seipsis passuum sui
Nisara motus,habere,activum vero omnino extrarium,
uia, te extrinsecum fore, Atqui si haec Aristotelis est et arauia, inse sententia , ut haec ipsa grauia leuiaque a generante, ipsi , soli quod corruptum est, ν in quaestione suppositum haberepo suit, moue ii nequeam, a quo igitur movebuntur' si prim Videtur plane concludendum esse quod solum a sericipium ipsis ut plerique tenent Verum ex Aristotelis pro- Obiectio fundissimi sensus ignorantia, hae e prouenit obiectio Solutio. Ad cuius claram solutionem, sciendum est. Μouens Novens secundum Aristot duplex esse, quo grauia ipsa pari- duplex ter deuia mouentur, alterum quidem activum, quo , o quod, alterum vero passivum, quo primum ex- quod trinsecum, quod eli ipsum generans, secundum vero est grauitas, leuitas, a quibus habent ut eorum Astuum motus naturalis esse dicatur. Verum activum prin- penicipiis cipium bifariam adhuc diuiditur,alterum quidem, duplὸ io est, adgrauium leuium ue generationem concurres s ei solis, solum in fieri, seu dum fiunt, tale est proximumer in se generans in particulare Alterum est, quod in si de is fieri,& in facto esse, seu conseruari, concurrit,& talecto esses est uniuersale generans, corpus, scilicet coeleste; mul. Nam coeleste corpus,in grauibus,& leuibus, grauitatem pariter ωleuitatem conseruat,quoad in natura subsistunt quae conseruatio ipsum isse iam productum, continuans cum ratione solum ab ipsa productione distinguatur tandi dicitur ea producere
quandiu in esse producto, ea ipsa conseruat, Quapropter
96쪽
propter dicendum est, generante particulari corrupto,superesse uniuersale, quo moueri possunt grauia ipsa,&leuia. At si quispiam obiceret tale agens obiὸctio.
non esse sussiciens,quandoquidem oporteat effectui particulari in actu, correspondere δε causam non uniuersalem , sed particularem in actu, ut ij. Physic. tex com xxxi x xv Metaphys ex com iij clare Ad obi habetur. Dicitur quod quia agens uniuersale agi ctione remedia grauitate, cleuitate in grauibus 4 leuibus Onsio. existente, virtutemque coeli uniuersalem,modificante, propterea ad motum, id sussicit. Appropriat enim S modificat virtus particularis, uniuersalem, quo fit ut coelum hoc modo, huic graui, vel leui, applicatum, sit ita agens motum huius, quod non alterius licet simpliciter quatenus coelum motum , omnia moueat . Nec est necesse aliud agens particulare in tali motu ponere, sed solum tunc ponitur dum graue, vel leue fit & generatur Correspondet igitur effectui particulari in actis,particularis causa in actu,
eo quo dictum est modo, Sed adhuc instari potest Alia obiee Aristo t. dictis, quibus inquit, quod postquam ctio. graue vel leue per generationem ab ipso generante,
adepta sunt formam, qua reducuntur a potentia essentiali ad actum essentialem, sunt tamen adhuc respectu operationis, in potentia accidentali, a quacum reducuntur ad actum secundum, quod fit, dum actu moventur, non indigent aliquo extrinseco motore, quoniam ex seipsis moueri possunt. Respon solutio. detur ad hanc instantiam, inquiendo, nullatenus e Dia, Arist. intentionem, negare exterius mouens, in grauium, vel leuium motu, quia si ab intrinseco solum mouerentur, ita ut principium activum, quod,
in seipsis esset, dubio procul se ipsa mouerent, quod
ab ipso me Arist. tex. xxix viis Phys quattuor improbatum est rationibus, sed eius intentio est, nega re ipsa gravia, ac levia,esse omnino in eadem potentia postquam genita sunt,&antequam gignerentur.
97쪽
Quaest de grauibus ac leuibus,
Nam alicequam generentur,nullum penuus mirinsecum principium habent, quo moueri possint, sed
illud nec istrio a generante producitur, verum cum secta sunt, iam pruacipium intrinsecum habent, quo sua e natura moueri queunt sursum vel deoruam,
S ita non indigent extrinseco agente, postquam genita sunt,sicut antea, quia nunc quidem principium passivum,& activum quo habere possunt, 'abent prius vero omnino nullum. Quare cum ipsa intrinseco sint fulcita principio, quo naturalue a generante moueri possunt, a seipsis minime movebun Redditur tur, dictum est; Et isto modo ad hunc que sensum, germanus inteJbgi debet Aristot dictum . Coel tex comm . se iis er xxx γ quo ait, grauia, deuia ab alio sursum vel bu Arid deorsum minime ferri. similiter dictum D.Thom. er D. Th. ibidem. Intelligunt enim quod non ab alio feruntur, quasi quod nullum in seipsis habeant principiuin trini ecum, quo moueri valeant, quoniam tunc nonaturaliter at violenter mouerentur. Haec sane est
Aristot opinio, quam sequitur D. Thom ij. Cces. AD Thet tex .co m. ix. iij. Coel tex. com xxviij ubi illo recte re vlt: mo loco ait contra Commentatorem, ipsum eκidargvi μ stimatis,formam grauium,&leuium esse principium Commeν activum per modum mouentis, quod motus non procedat immediate a generante qui dat formam, quod est omnino salsum &subdens ipse .Thom. ait. Nam forma grauis,& leuis, non est principium motu sicut agens motum, sed sicut quo mouens
mouet,Sicut color est principium visionis, quo aliquid videtur, S citat subinde Arist. dictum in viij. sabina Physic. Idem dicit S. Thom ij. Physic tex. comm.j. 4. Metaphys tex com xvis iij. q. xxxij ar iiij. cor ij dis. xiiij ar iit cor.&ij contra gent cap. xlvj. Et si alicubi videatur idem D. Th. dicere grauia Naevia,habere principium activum intrinsecum,
principi. Distinguendum est quemadmodum ipse distinguit η ubi supra ii senten. Quod principium activum est dupleἀ
98쪽
duplex effeci tuum, scilicet 'uod, formale , seu pis esse- quo, in grau: bus quidem deuibus,aetiuum prin- iμω,s
cipium diser male ut quo, reperitur, non autem ut
quod Nam forma substantialis, Imiliter forma quod eraccidentalis, ut leuitas, vel grauitas, sunt id, quo formale mouens, seu generans mouet, quo mobile moue μ.tur,& si in eius dictis nulla penitus repugnantia r
Quo ad aliorum opiniones sciendum es Com com .is mentatorem iij. Coel co . xxviij tenere grauium, leuium, motus, primo, Sper se,&essentialiter, non esse a generante, sed ab ipsorum grauium, leuium V 'sormis . Verum licet oporteat motorem a moso distingui, motorem , aliud quippiam esse ab ipso moto in animalibus, ut ipse inquit, in simplicibus tamen arauibus ae leuibus, talem distinctionem Quom ponere, necessum et minime, sed idem erit mouens, do secun- motum , tametsi secundum modum sint differen dum Comtia. Nam lapis, qua enus grauis est acti mouet mentato in se, mouetur quatenus si potentia inferius, liu rem graiusce rei causa est, quia inuenitur uno modo in actu, ue moue&alio modo in potentia,cum lapis ex materiacon a se, erstituatur, dornaa. Forma enim inquantum for moueaturma, mouet, is cmetur, prout est in materia, Atta Grave δε-
men subdit Commentator, qud propter hoc la cunia etipis, non est per se essentialiter motus sed assimila dem Comtur ei quod per se mouetur, quare non mouetur nec ment.nora mouet se essentialiter, sed accidentaliter hoc modo mouetur, Quia graue aliquid mouet essentias iter, a quo ip necmouet sum accidentaliter mouetur, sicut dicimus de homi se essentia ne qui in naui existens, ipsam per se mouet Messen uter, sed tialiter ad cuius motum, mouetur& ipsa accidentali accidentater. Mouet igitur graue per se,&essentialiter aerem, liter, eri quo est, mouetur vero accidentaliter ab ipso aere quomodo. moto. Haec est Commentatoris opinio, ut ipsum Reprobae legenti loco eitato, facile patet xii j. Coel eo.xxij. fata Co- xxv. Sed opinio hare plures sane continet ambi ment. viguitates, t
99쪽
Quaest de grauibus ac leuibus,
guitate , ad inuicem pugnantia ponere videtur.
Nam primo ponit grauia, cleuia, non immediate, per se,& essentialiter moueri a generante, quod salsum eli, quia generans uniuersale quale est coelum primo , per se,& sientialiter,ac immediate mouet immediatione virtutis, licet non immediatione suppositi, agens autem particulare siue generans, imme diate mouet immediatione suppositi, si ponatur existere, respectu fieri, non autem immediatione virtutis. Loquendo igitur de generante, mouente uniuersali, quod mouet, particulari generante corrupto, dicimus quod immediate mouet modo dicto, cum vero, inquit, quod mouetur primo. per
se, Messentialiteri forma moti, contradicit sibi ipsi, in hoe eodem commento inserius, ubi dicit,n ideo
non est per se motus hic lapis essentialiter, neque mouet se essentialiteri Adhuc ponit graue vel leue moueri per se primo tessentialiter a forma sua, vel er-po mouet ipsa forma vi quod,&hoe esse non potest, quia apiti Arist. forme non sunt agentia ut quod , Arsiis, , sed quo Mob id dixit primo de Anima tex.co .lXuli. dicere animam intelligere, est dicere ipsam texere vel edificare; pro hemio Metaph. actus, actionesque suppositorum sunt, id est ut eorum, quae agunt & operantur. Idem dicit pluribus alijs m locis . Si autem moueat, ut quo, id est sit quo generans mouet, verum quidem est, sed non videtur hoe intendere, quandoquidem exesudat ipsum moto rem extrinsecum, postquam grauia leuiaque genita sunt quare videtur secundum ipsum, F moueat ut quod,&idiam improbatum est. Si vero asserat ipsum graue vel leue mouere seipsum, ita ut moueat
ratione formae,& moueatur ratione materiar, ut Verius videtur ponere, id quoque impossibile redditur,
quia tunc diuideretur in partem mouentem. partem motam,quod falsum est,in Aristoteli repugnas rimo , ii Physic tex eo xxix. Quod vero id sequatur claret
100쪽
laret ex Amito et Ogo processu, ubi semper aurule mouens seipsum diuidi in duas partes quarum altera mouens, at era mota dicatur sequeretur insuper .i uis
idem, omnino mouens esses motum, quia totum b. A mouebit, totum mouebitur cum grauia ipsa sint utatu quaedam tota continua, ct eorum partes non sint se his iis parate nec mobiles per se, sed per accidens solum ad his igm, motum, scilicet totius, quocirca ipsum graue moue .isi Obit,4 mouebitur ut quod, ut patet, quod contr/di Ga i m. ctionem implicat Sequeretur etiam nullum esse ais. discrimen inter animata, cinanimata quo ad morum, quod minime dicendum est. Sequeretur postremo idem simul actu potentiaque existere. Cum
itaque haec impossibilia sint,in opinio haec impossibilis erit. Petrus autem de Alvernia iiij. Coel tex eo. xx Petr cesuam ponens opinionem ita cones udit,sic igitur pia luerni paret,quod principium motus activum grauium, Quintis. leuium in actu,soluto prohibente,quod est mouens perse,est ipsum graue,& leue existens in acti, principium autem quo agunt huiusmodi motum, sunt grauitas , leuitas, qua in ipsis sunt a generante prius , ita quod grauia cleuia mouentur secundum lquod grauia & leuia sunt, per formam grauitatis,&leuitatis , mouentur autem non inquantum habent istas formas primo, sed inquantum sunt inpotentia ad loca sua primo, quod contingit eis per accidens δε ideo per se mouent se, per accidens autem mouentur,& concludit tandem, quod non mouent similiter se habentia , nisi soluto prohibente prius a quo est principium motus. Nec inconue PrU taniens est inquit, vel impossibile idem a seipso moue Petri Q ri per accidens, licet idem a seipso primo,&per se ni Arist. moueri sitim possibile. mane autem opinionem, repUnsita Arist. repugnare v. ij. Phys. ex .eo xxxij clarissime Fidestrς constat,& ideo tanquam falsa penitus est relinquen linquς da . Verum quia contra se argumentum conspicie Ti