장음표시 사용
111쪽
matex. com i . sic intelligitur. Quia quemadmodum sensus est potentia passiua, nullam penuus habens speciem sensibilem ipsius obiecti sensibilis, potest tamen omnem recipere, sicuti potentia visi-ua nullam prorsus habens cuiusuis coloris speetem actu, potemamen omnium colorum species recipere, ad quas est in potentia, ita intellectus possibilis, pura est potentia passiua, nullam omnino habens speciem intelligibilem actu eum sit vesuti tabula nuda in qua nil est actu conscriptum potest tamen eam ipsam habere, obiecti sui intelligibilis,repraesentari uam Minor quoque eiusdem est Arist. ij. de Anima tex. com .cxxl xest ipsius sensus in communi,definitio, quam a simili probans, inquit, Sicut se habet caera ad sigillum aureum vel aenetum, ita se habet sensus ad obiectum suum sensibile, atqui carra recipit a sigillo figuram, siue speciem, atque imaginem, sine materia aurea vel aenaea, ut patet, igitur sensus receptiuus est specierum obiecti sensibilis sine eius materia Naoculus in quo est potentia visiva, non colorem secundum suum esse materiale recipit, prout est in subiecto , at eius speciem, quae modo quodam . pro gradu aliquo habet esse spirituale, ammateriale quae quidem species, proximum est principium sensi Deelara tuae cognitionis . Quod autem tales species sint tur quod impresse tam in intellictu, quam in sensu δε quod Deete, im principium cognicionis sint declaratur. Quia cum presse sini obiecta sensuum nequeam secundum suum esse ma- is i. teriale, es natural C in sensibus ipsis tum exteriori-n psis e bus tum interioribus recipi, vir clarissime cernimus, prum s ob id recipiuntur tantum eo itidem obiectorum spe-
ω, δἰ cies in ipsisque imprimuntur hacque ex impressio-Σι.ll. sis ne obiecta sua cognoscunt, sine qua sane ea ipsa minime cognoscere possent. Si enim sine talibus spee ebus, sensus cognoscere possent uti superuacaneaeerte posita suisset ab Arist. haec specierum receptio sine materia 4 cum hoc neutiquam anirmandum sit
112쪽
sit , necetiaria igitur et talis specierum in sensibus, impressio. Hac quoque eadem ratione. similitudine, ponimus rerum intelligibilium, species,recipiae imprimi in intellectu possibili, ipsarum repraesentati uas,ut intelligendi formale principium existant, quae a sensibilium speciebus discriminantur, quoniaille uniuersales meae vero particulares existunt. Et id expresse astruit Commentator ij. de Anima. com tament. cxxj. ubi de utraque specierum passioneae receptione disserens , inquit Secundum hunc modum patitur unusquisque sensuum ab eis, a quibus natus est pati, sine colore, sine sono, sed non patitur ab eo secundum , quod est color, aut sonus, quoniam si ita esset,contingeret,quod cum reciperet ipsum, esset color aut sonus non intentio, hoc intendebat cudixit, sed non secundum quod dicitur unusquisque, sed secundum quod est intentio, Intentio enim coloris alia est a colore, dixit secundum , quod est in haedimpositione, interitione, obseruando se ab intentionibus quas recipit intellectus, ille enim suntumuersales, iste autem sunt particulares . Ex hac
nanque auctoritate, aperte constat Commentatorem
velle intellectum pollibilem receptiuum esse intentionum, seu formarum uniuersalium eo modo quo sensus receptiuus est intentionum , seu sormarum particularium a materia modo quodam abstractarum, igitur quemadmodum heae sensibiles species in sensibus recepte,formarumque particularium repraesentative sunt ut sentire valeant, ita intelligibiles species, seu intentiones secundum ipsum Commentatorem uniuersales in intellectu veluti in proprio subiecto recepte,& rerum intelligibilium repraesentative erunt irincipium intelligendi Comprobatur hoe idem hae secunda ratione, eludara Quoniam id quod est omnino in potentia, noni O tio, cocia- teli ullatenus operari, & propriam habere operatio sonis pronem nisi ad actum redueatur, atqui non potest ad a battua.
113쪽
ctum reduci si per aliquam sormam intrinsecam , seu in ipso existentem .igitur cum intest ectus possibiliis sit pura potentia non poterit intelligere nisi reducatur .adactum per aliquam inrmam sibi inhaerentem, ipsum iri actu primo constituentem, sed talis actus nequit esse ipsum obiectum intelligibile quoniam est aliquid ad extra igitur erit eiusdem species quae in ipso recipi potest, qua mediante praefatum repraesentari ac intelligi potest obiectu Ipsa enim immare iis eli, non autem obiectum, propterea earpsa in intes lectu immediate recipi potest , non auteobiectum. cum secundum se materiale existat,nec imihi eriesue te praesentari, seu ob ijci intellectui, valetit, nisi per speciem impressam Rursus argumentatur ad huiusce positionis , aebatur M. conclusionis corroborationem. Quia Omne agens, postico inquantum est actu, sed non est in actu nisi per clost. 3 sotmam igitur forma erit operandi principium. Etruson. hine fit victam intellectus possibilis sit agens, seu in telligens non agat nisi per formam, percunctatur modo,qutinam lit illa forma, dorma quidem materialis esse non potest igitur spiritualis,& immaterialis, talita autem est speetes intelligibilis ipsius obiecti, non autem intelligere, quoniam cum intelligere sit actu te operatio immanens, ipsius intellectus Drma se possibilis necersario formam supponit qua operetur eund Α- ωintelligat Enaanc ob rem aiebat Arist. Dj Pnys. risor est tex. com xvij. existim adum esse semper aliquam forsem ne o- mam esse mouentem ad operationem ipsam, qualisperati; cunque operatio sit illa , quoniam quantum ad hoc
principi non discriminantur operatio immanens,& transies,
quoniam utriusque principium est forma, vel substantialis, via accidentalis substantialis quidem, ut
remotum,&mediatum accidentatis vero ut proximum, ximmediatum principium,oportetque praedictam formam esse operanti,4 agenti intrinsecam , vel inhaerentem,ut eius operatio diei queae obiectum
114쪽
ctum autem nequit esse intrinsecum a solum eius species in intellectu recepta. Ad rationes autem Ioan Bachonis quae breuita a L.
tis causa non formaliter adducunt ut breuiter dici 2 mu . Et ad primam quidem quam facit aduersu, se et ' η' tum, Thom eorumque sectatores,responde
mus,dicentes, maiorem assumptam, utique veram esse, nempe speciem impressam, habere rationem formalem impressam in intellectu in praecedere primuintelligendi actum quoniam est id quo intellectus possibilis intelligit, ne ullatenus sine ea intelligere potest Minor vero falsa est, Scum eam probare contendit asserens de intentione Aristot esse, intellectum noli rum sine specie impressa, posse in omne expressum sibi lumine intellectus agentis, id inficiamur, quia ponimus obiectum uniuersale non aliternatelligi posse, nisi repraesentetur per talem speciem quoniam est id quo intellectas possibilis, intellisit Sid quo primo fit praesens eidem intellectui, linequa an E presentia, obiectum ipsum nequaquam intelligeretur. Necessium est enim cognitionem qu
libet per 'milationem intellectus ad intelligibile fieri. Cumque assumptum probare conatur, quia se ilicet secudum ipsum Arist. intelligere est primum, quod recipitur in intellectu, seu anima ipsa id inficiamur, quoniam id nunquam somniauis Arist. cum Arist. di- secundum ipsum, id probare enititur , quia nihil est s-mps
intellectus eoium, quae sunt ante intelligere,&quod cherrim. intelliger &species sunt idem . Dicimus vetum declar equidem essecintestinum,ante intelligerrinihil actum' esse eorum quae sunt, ad hune, scilicet sensum, quia
cum Empedocles inter eteros antiquos, voluerit omnem cognitionem, p r assimilationem fieri ipsius cognoscentis ad cognitum, arbitratusque fuerit intellectum nollium omnia dignoscere , propterea posuit eundem intellectum ex omnibus rebus, vel
saltem ex earundem priueipijs actualiter componi, quod
115쪽
uod penitu, desiluens Aristoteles aduerlus ipsum, ibd fit, intellectum ipsum, nihil actu esse eorum sunt secundum eorum pioprias naturaS,ante Intelli re si vero ex hoe ulterius inseratur ergo non po
test esse ipsa intestigibilis spGN 'π' 'distra
sequentia, quandoquidem talis intelligibilis species psum intelligere omnino necessarioque praeceda . Ouod Commentatoris auctoritate comine' - .pΣbatur e inquientis. Dissiniti inre u
materialis est illud quod est in potentia omnes in-mnes formarum materialium uniuertalium,' non est in actu aliquid entium antequam im ligata n nihil est actu eorum,quae sunt,ante intelligere, scili-
expia az, Esti potentia ex tali receptionec a pinsum intelligere quod est actus secundus, operatio, ob id ante talem specierum receptio 22α ntelligere eausaliter,est, nihil est penitus quae debet intelligere. kgatur demetini consequentia ergo intelligere, & species , idem iuret is huiusce negationis ratio est, quoniaπintelligere actus est seeundusin operatio quae duas secatur,in indiuilibilium, scilicet intelligentiam,
compotationem, ac diuisionem,dectata iii de Anima atex xxi ad textum usque xxvi.
Spe te vero impressa actus est primus, larina quioam accidentaria permanens, ipsius inlesuinonis
formale principium,&ob id in vivim coire nequeui.
ron π zmplui idemptitas haee specie in elligibilis, S p--mta viii. in quianti,qubd eum mi eluctussa res lingu
i nim modo, factus inteluctus iam singula inte gibi iii lia, per ipsas species, ut omnes verile ipatetici ex ponunt erit in potentia ad ipsum inte ligere Hoe
116쪽
enim implica,quia eis et uua uiaticio inaaia, inpotentia, respectu eiusdem.
Ad secundam rationem qua probare contendit, intellectum possibilem per speciem prauiam non reduci de potentia essentiali ad actum, imo quod primo de tali potentia ad actum per intelligere reduci tur, quia secundum ipsum philolophum, non oportet ad hoc ut intellectus, quippiam patiatur ab obiectis, quod aliquam habeat infra naturam', formam limitem eis, sicut nee tabula nuda antequam recipiat picturam, sed solum , quod ipsa sit in potentia naturali ad receptionem talium passionum, sicut tabula, seipsa est in potentia ad picturam,is propterea, et in potentia, intelis gibilia; ultra subiungit quod tunc primo est similis per aliquod superadditum ipsi intelligenti, quando actu intelligit, non priusquaactu intelligat, imo mediante actu, ad eorum esse simile, in intellectu reducitur. Subindeque ait, quod in actu intelligendi resplendent obiecta in esse cognito sub modo eorum existentis extra, sicut primo tabula non assimilat ut alijs depictatis, antequam sit actus de progendi receptus in ea, sed mediante actu acquiritur, color vel figura, seu imago, in tabula de-lpicta. Et post pauca ex his talem sormans rationem Ratio flait. Quod est in potentia essentiali, primum quod logistica
recipit est actio, qua transilur ad sormam, ut patet B in tabula, sed intellectus est in potentiae sientiali, er- bonis.
go primum receptum est intelligere, Si post res proinducta in esse intellecto , simili modo existentiae suae
Ad haec omnia facile respondemus, dicentes , in Ad Iouis. praedictis assumptis,4 probationibus, complurias Bacbonis sumi falsa, Et in primis quidem illud falsum est quod Omplura scilicet secundum philosophum ad hoc ut intellectus obieeta raaliquid ab obiectis patia iur, necessum minime sit, Pansa. ipsum habere aliquam sormam eis similem , ut iam probatum est dodeclaratum di amplius ostendetur.
117쪽
Nee similitudo intellectus ad tabulam , quippiam ei
suffragatur, quoniam iu in principio, dum intellectus ei in potentia remota ad ipsum intelligere , sit veluti tabula nuda in qua nihil est actu conscriptum, tamen ante eius intelligere, quod est eius ultimus actus ipsum perficiens, possunt plura conscribi, qua-doquidem sit specierum obiectorum intelligibilium receptiuus ut clare fatetur Arist.& id iam supra ostensum sit, quibus receptis est in potentia propinqua ad ipsum intelligere. Rursus falsum est illud, quod tunc primo intellectus est similis per aliquid superadditum ipsi intelligenti quando actu intelligit, non priusquam actu intelligat, quodque mediante actu,scilicet ab intellectu possibili producto ad obiectorum intelligibitium similitudinem reducatur. Non enim per opera ionem aliquid primo fit alteri sim te, sed per operationis principium sermale, quod est forma permanens, non actus transiens Operatio etenim veluti intelligere ex intellectu iam
specie intelligibili formato pro manat uti prius ostensum est. Falsum quoque assumitur, quod in actu intelligendi resplendeant obiecta in esse cognito sub modo eorum existentiae extra, quoniam obiecta secundum eorum esse essenta P vel existenta a , incommuni, non nisi per verbum pei ipsum intelligere productum, in eis cognito resplendere possunt,
quod verbum vocuatur, species expressa, quoniam exprimit in repraesentat obiectum actu cognitum, cui perpulchre a mimilatur, Spectes vero intelligibilis idem repraesentat, non in esse cognito atqui melse
cognoscibili mee similitudo de tabula subiuncta,
aliquid aduersus nos prohat . Si tamen quippiam probare concedatur, non aliud sane concludit, nisi smediante actuin actione non quidem intellectus
possibilis, sed intellectus agentis acquiratur similitudo seu species intellectui possibili, impressa, per quaxepraesentatur obiectum ut intelligibile. ob id inquiebat
118쪽
qui bat Acili. D l. de Anima ex .cona.xvii ques intellectus agens quieti factivus ita se habet in faciendo omnia, sicut ars,ad materia. Et hoc quidem optime
Ad rationem autem syllogisticam, quam for rμυς mauit, negatur maior , nempe, quod illud, qu Hρ' est in potentia essentiali, primum quod recipit siit a rast ς' ctio qua transitur ad formam , quonian id quod βμMURO est in potentia essentiali, primo ter se recipit, non Dρη ἐφ'
actionem sed formam ad quam immediate equitur actio ea propter cum intellectus possibilis sit in potentia essentiali, primum quod rccipit est ipsa spe es per actionem intellectus agentisin ministiri phantasmatis producta, ct eidem intellectui postibili impressa, qua recepta, ad libitum operatur. Nun ponit igitur intellectus pollibilis actionem quidem intellectus agent; s, at non suam. Nec Commen loris au Commenctoritas, exiit de Anima com X mi cstata hanc no latoruaustram sent etiam impugnat, imo huic fauet, Si cenam ctoritas inquit iniemadmodum enim tabula nullam habet postioni. picturam in acti, neque in potentia propinqua a nostra nictui,ita in intellectu material non est aliqua forma In incurum intellectarum quas recipit,neque in actu, neque in potentia pro quinqua actui, voco autem subdit potentiam .ppinquam actui, dispositionem mediam Inter remotam potentiam, S poliremam perfectionem . Ex hisce nanque verbis, solum habetur intellectus non hiabet aliquam formarum intellectarum,
quas recipit, neque in actu ultimo, S perfecto, dum scilicet intelligit neque in potentia propinqua actui ultimo,quia omnino est in potentia,nullum penitus actum habens, non tamen negat quin possit effici in actu, imo admittit, cum inquit, quod in intellectu possibili no est aliqua sermarum intellectarum, seu specierum, quas recipit. En quod aperte hanc specierum receptionem admittit. Est enim haee species necessaria, ut obiectu, praesens, absens,repraesen
119쪽
tetur . Et n. ii hoc Commentato cista clum intelligatur ut exposuimus, iam non sibi ipsi constaret, vel liquet ex eius dictis supra citatis . Si vero quispiam contenderet, Commentatorem velle hoe in dicto
suo, neν re huiuscemodi species impressas, in intellectu possibili esse ponendas, hoc dictum suum, veluti
erroneum a nobis repelleretur. Adiae ra Alia autem rationes quas Ioan Bachon dist. Vj.
Dones ini ij qu r. iij subinculea , facile distatuuntur. Et adnis Baebo omnes simul respondetur, inquiendo quod primus nis secun Intellectus Dossibilis, actus, est directus, non refle-do sent xus, supposita specie intelligibili impressa, quia in- facta ad tellectus primo. per se in obiectum fertur per spe- uersus p. ciem impressam sibi Lepraesentatum in per eandem sitione uo speeiem primo ac per se intellectum mouet adsitsra ut intelligentiam, po estque dici mouere intellecturr re1ponde in quodam esse obiectivo ut eius verbis utamur tur non quidem intellecto, atqui intelligibili,quoniam Intelles. obiectum respectu intellectus, duplex sibi vendicat obiectum esse antelligibile, scilicet dum per speciem, intelle- duplex ba ui praesentatur, δε intellectum , dum per verbum, bet esse in ab intellectu, per intelligere productum repraesen- intellectu tatur. Intelligit autem tranque speciem, solum peractum reflexum. Sunt enim haec quibus obiecta m- tellectui offeruntur,& ut intelligibilia, ut intellecta Et similiter dicitur, quod siue ponamus ipsum intellectum, agere, siue pati, necesse eli ponere ipsam speciem praeuiam impressam,quia intellectus est potentia cognoscitiua quae lassiua,est,respectu rece-i,tionis ipsius specie intelligibilis, tui me actus, in ipso precepti, lactiua , quoniam specie impressa informatus , ipsum intelligere producit, quod est
Amplius concedimus unionem praeexactam inter potentiam apprechensiaam in suum obiectum esse unionem cognoscentia cum cognoscibili . Et
cum dicitur, quod de praecisa ratione talis unionis
120쪽
est, nec pius exigit ut nisi quo cognoscibile ut principaliter expressum ipsi cognoscenti in quodam esse obiectivo, si intelligatur unionem hanc fieti posse sine specie intelligibili, id alsum omnino dicimus, quia cognoscibile non potes cognoscenti aliquo modo uniri, nisi per similitudinem in speciem immaterialem, in ipso intellectu cognoscente immateriali, recept n.
Item ad rationem de assimilatione, dicimus talem assimilationem potentiae , ad obiectum, non
posse fieri nil per speciem ipsam impressam, monper intelligere, quia vera assimilatio,in propria
semper per aliquam formam sit, sicuti dicimus soriatem assimilari I, latoni per albedinem, vel nigredinem, huiusmodi, quae sunt vere sol mae acciden
Nec postremo sequitur, arguit ex aliorum argumento,quis d si ponatur species impresssa, in intellectu, sint plura accidentia, solo numero differentia, in eodem, quia scilicet essent simul actus intelligendi, qui repraesentat rem intelligibilem, puta lapidem, sicut & ipsa species impressa , quae sunt duo accidentia eiu iacm speciei, soloque numero differentia,non sequitur inquam, quoniam falsum est, quod actus intelligendi, rem ipsam intelligibilem repraesentet, ut supra patuit, εχ falsius, quod idem a tus intelligendi, sit eiusdem speciei,cum ipsa intelligibili specie impressa, quia talis actus, si sit immanens, dicit actionem ab intellictu, specie intelligibili informato, pro manantem, species ipsa dici formam quadam permanentem, firmam,& stabilem quae est,actus intelligendi, principium: Haec quoque in prima qualitatis specie collocatur, ille vero in genere actionis, non quidem physicae,qua dies motum, qui est actus imperfecti atqui in genere actionis immanentis quae alia est species motus, ut inquit Arist. iij. de Anima tex .com xxviij. quaeque dicit actum siue opera-