장음표시 사용
741쪽
INΤER VETEREM, AC NOVAM LEGEM. Legis s
De legis definitione . Caput L
EX est quidam rationis oedinatio, ad bonum commune, ab eo qui euram communitatis suscepit, promulgata. Haee quippe ordinatio, norationis est speculatiue, sed pratici, ad actiones praticas optime tendens, Quod pulcherrime ex alia legis definitione deelaratur. Sie enim aliter definitur. Lex est mensura,vel regula,humanorum actuum, directiua, Legis nanque est praecipere, punire permittere, di prohibere, quae, actus omnino rationis pratici sunt, ob idque directiva asseritur. Hincque fit, ut voluntas principis,ratione ipsa regulata, lex dici valeat,quae si ratione careat, haud lex, sed iniquitas appellitanda sit. Quod vero ad eommune bonum sit ordinata, patet ex Isid.lib. v. Ethimo log .cap.xxj inquiente Legem nullo priuato eomodo, sed pro communi utilitate ciuium,esse conscriptam oportet quoque legem
742쪽
rem ipsam a principe, vel communitate esse protectam,quod optime asseruit idem Isid. lib. Ethim. cap.
Lex ei constitutio populi, quo maiores natu, retia. cum plebibus, aliquid sanxerunt. Princeps quoque communitatis curam gerens, legem coactivam propter proteruos, pqnalem, propter male dispositos, condit, atque promulgat 3 Promulgatio nanque de ramul- ratione legis omnino censetur , iuxta illud Disi nil alio. eri Facte sunt leges, instituuntur eum promulgantur de ἴne IeQui enim fieri potest ut lex ipsa obliget, nisi pro sto.
mulgetur in populique notitiam deuem ac ma quo ex du-nia ni legum altera interior, exterior altera extat, ob plex. id tranque pro triuigari asserimus interiorem quidem seu legem naturae adeo promulgari fateirur, cum eandem mentibus hominum inserit, naturaliter agnoscendam, exteriorem vero, verbo, vel scripto promulgari videmus
ES X nanque tres in partes di secatur principa L . Ates,in aeternam, videlicet, inditam, imposio. tam deii diuinam,naturalem,& scripta. 'E terna lex aeternus est diuina sapientiae conceptus, 'V, quo res conditae acesteriae, reguntur a gubernan tu . Est quoque eadem lex diuinae sapientiae ratio, omnium actuum motionumve creaturarum directiva. Harum definitionum haec pulchra est explanatio. Quoniam sicuti in artifice quolibet, rerum fienda rum exemplar extat, vel idea, ad cuius similitudi. nem sunt effectae, ita&in summo artifice, rerum omnium ab ipso conditarum, praeexisti ratio, qua praedictae res, actiones, motionesve,eidem subdita .m derantur atque reguntur. Cum enim deus per artem suam, vel sapientiam, omnia in debitos perduincit
743쪽
eit fines , omnia sua aeterna lege gubernare dicitur. Augustinus sic eam in lib. de libero arbit de finit. I et iste Lex aeterna ,est sutris a ratio, cui semper obtempena idem randum, propter quam mali, miseriam δε boni, bo te ab A. nam tam merenῖur, propter quam illa quae tem x in poralis ei sertur,rect que mutatur. Istaque lex rotidaia. trinitati competit, quia cum in lege qualibet auctoritas, veritas,& bonitas, requirantur, auctoritasque deo patri condonetur, filio, veritas, bonitasque Spiritui sancto, merito toti ut prae d. ctum est,attribuitur
L. Mna naturalis hominum mentibus, inserta,
malum operandum sit, optime dinoscitur. Cumque 'irtutes, ae virtutum actus boni sint, vidiquρqueae eorundem actus mali. ob id lex hare naturilis, ut illa ampIectamur, haec fugiamus, perpulchre docet.
Hac quippe lege initi uimur, ut deum prae omnibus diligamus, ut tamen totius naturae principium e Natura at, auctor Haec naturalis lex omnibus eommunialia lax..I eu cum ubique in itinctu naturae, non conititutione omisit; aliqua , habeatur, Nam hac lege, viri mulieri quecbmunis . comunctio fit, liberorum iuccessio atque educatio. commvn. omnium possi sit, una mi omnium libertas, acquisitio eorum quae sub coelo terra mari te capiuntur depositaeque rei, ac pecunia restitutio, Lem violentiae per vim repulsio, haec omnia, huic iuri subduntur. Leu natu Est quoque haec lex immutabilis ad hune quidem rat ima sensim, ut nemini liceat ea minuere, vel aliquid sub mutabitu abere, qua subtractione, id quod ortus erat de si
est ac naturae,de tali lege esse desinat. Vnde Dist. v. dici
744쪽
tur. Naturale ius ab exordio rationalis naturae ne avariatur tempore, sed immutabile permanet. Et an in
notandum est, legem naturalem posse, quidem a lege scripta corrigi S additionem recipere, sed non mutari, Dicit enim in particulari, quod lex naturae
minime dicebat,in corrigitur quandoque dum sie bleuratur, ut quae mala sunt, bona censeantur. Et licet quadoque lex humana, possit iuxta de causa mutare quae lex naturalis dictat, ut utilia & ad finem expedientia icut patet de lege naturae ante peccatum uae libHrtatem dictabat in post peccatum, dictabat seruitutem ae dominationem ob pacem conseruari da, non tamen immutare potest ea quae secundum naturae legem sunt debita, ut fiat quippiam de non praecepto, praeceptum
Rursus lex naturalis,indelebilis est quoad princi Leaenat pia omnium communissima, mammia, tametsi false, inde quoad nonnulla praecepta particularia operabilia, labilis .ae seu quoad applicationem communium praeceps tat. rum ad aliquod operabile particulare, vel ob malas persuasiones vel ob eoncupiscentias, vel praua ς consuetudines,& habitus eorruptos, metue,deleta possit, ut testatur Apollo lus Rom. l.
De lege scripta . . Caput IIII.
LEX scripta duplex est, diuina scilicet inu Iet scrὸ
mana, at diuina in duas secatur partes, in Mouis in laicam, scilicet Euangelieam, seu in instru ff.
Lex ve us bona sarie fuit, ut testatur Apostolus Rom. vij. inquiens Lex quidem sancta cli mandatum sanctum, iustum & bonum, a bonitate quadam imperfecta,quoniam docust quae agenda quidem erant quaeue vitanda, at ad finem consequendum, in me perducebat, qui quidem finis, peifccti rationem ha
745쪽
bet. Quare aiebat Apostolus Hebr. vij. Neminem enim ad perfectum adduxit lex . Docebat equidem hoc esse faciendum, illudue cauendum , at nullas adiexequenda mandata vires suppeditabat, sicque neminem perfectum reddebat, quod optime lex noua Lεωλκο- efficere potest. Hinc Apostolus. Non enim erubesco. essea Euangelium Virtus enim dei est in salutem omnicis credenti. Lex itaque vetus non perficiebat opera vitae aeternae meritoria, nec hominem ad hanc consequendam poterat perducere, lex autem noua emete Vtrunque, quoniam lex gratiae per Christo colla- ted opera meritori essicit, ad gloriam perducit. Ad inuicemque comparantur haec duae leges sicu-iti medicina imperfecta tersecta, quoniam imperfecta ad sanitatem duntaxat disponit, non autem ad eandem perducit, perfecta vero sanitatem optimei confert
De veteris legis auctore, eiusque
L. i. . T GIS veteris,auctorem malum extitisse, hq i. is is ci ςxici nonnulli ut, Cerdon, Marcion que eius A. . . bscipulus ecnon Manicheus asseruere, obcl. - ' u A vi ibant legem praedictam esse malam,
in is quod quia iam falsum esse monstratum est, inde se-
leno. δε ζ-m ipsa a bono promanalle principio, alia .ile j ςO, Videlicet opse,summo optimoque bono. Cum enim lex illa vetus ad bonum tu ordinata, non nisi a bono principe pro manare potest. Et licetia est ex ideo prosecta sit, haud tamen immediate sed per Angelo' manus, ut testatur Aposto tu , Ga iij. inquiens Lex ordinata eis per Angelos
in manu mediatoris Legem enim hane inter tem Pu ur ac gratiar tempus, congrue ordinatam asses endum it, ea nutu per Angelos, id est per sacerdotes
746쪽
dotes, siue per Angelos veros, dicimus esse tradita, in manu mediatoris Christi, ut tamdiu ipsa perduret, quamdiu ipsi placuerit . Qui enim condendi legem, abrogandi, habet facultatem. Lex vero noua utpote perseba,immediate a Christo data est.
Solis Iudaeis data est lex vetus .
LE WVetus solis Iudaeis data est, quoniam po
pulus a deo electus est,ut itaque hie populus, tria ab alijs discerneretur, eum lege donauit ii 3μν , demque soli, hancipiam est elargitus, ut promissio. 2 sentnem quam Abrahe fecit de Christo nascituro, imple iami. ret.Ob id inquiebat Apostolus Gal. iij. Abrahe factae sunt promissiones Iemini eius, non dicit in seminibu aquasi in multis, sed in no&semini tuo, quod est Christus.
LE X vetus tria continet precceptorum genera,
moralium, videlicet, ceremonialium, ac iudiei alium Praecepta moralia,decem sunt decalogi praecepta, primitus Iudaeis collata, ut per ea a vitiorum actibus retraherentur, ad virtutum opera inducerentur, tametsi ad haec, timore magis, quam amore adducerentur. Praecepta vero ceremonialia, ea sunt, quibus homines ipsi ad dei cultum ordinantur. Non enim solum mentis actibus interioribus , ut sunt credere,sperare, & amare, ordinantur homines ad deum, ut hunc ipsum colant, atqui exteriori-hus etiam actibus, quibus diuinam profiteatur struitutem, iiij exteriores actus,ceremon a nuricupantur. Apud latinos autem, testatur. Dahom primat, secundae,
747쪽
secundae, q. xcix. art. lij ex Valerio maximo, introductum et hoc cerimoniae nomen, ad lignificandum diu num cultum, quodam oppido, quod ere, vocabatur, eo quod Roma a Gallis capta, illic sacra Romanorum oblata sunt,& reuerendissime habita, Ita que praecept illa quae in veteri lege ad exteriorem , dei cultum pertinent, ceremonialia vocitantur,
P cepta denique iudicialia, ob id in lege fuere,
quia licuti per praecepta ceremonialia facta fuit de Ierminatio praecepti communis de diuino culti, ita etiam per praecepta iudicialia determinatio effecta est praecepti communis, de iustitia peragenda. Et haec ma praecepta optime a Paulo Rom. vij. descripta sunt, dum dixit Lex quidem sancta & manda tum sanctum, iustum, bonum . Mandatum quippe sanctum, ad ceremoniale praeceptum attinet, iustum, ad iudiciale bonum vero ad morale.
De impotentia,&inefficati veteris iugis Caput L
Veteri, VM in veteri lege duplex immundicis in-xi, No cura eretur, corporis, videlicet, D animae, le-
euιia gis praecepta cerimonialia, talem immundicia in qu irregularitatem quandam praeseserebat, expiabant, ut cellatur Apostolus Hebr. ix, inquiens, quod sanguis hircorum Taurorum,& cinis vitulae aspersus, inquinato danai filabat ad emundationem carni , ex hoc ipso, quod expiabant ab immundicia corporali , ignificabant iustificationem flendam a peccatis in noua lege per Christum . Ab immundi cla vero mentis, a peccatis nequibant 'η 'im eremoniae vel ex purgare. Quod optime declam' Apostolus Gai iiij vocas n. veterem legen , elemen
748쪽
iustificantem nequaouam condonat. Cap.quoque.
ij. sic aiebat Si data est lex quq potest iustificare,ergo Christus gra tis mortuus est. Verum id tamen est, ut lex vetus iustificationem ipsam significet, ad iustificationem disponat, at iustificantem gratiam minime conseri, sed id proprium legis, est nouae. Vnde Paulus Rom. iij. aiebat.Iustificati gratis per gratiam
Quot sint Ceremoniarum disserenti Caput VH L
CE κε Mo Ni A veteris legis in sacrificia,sa Cerreno
cra, sacramenta4 obseruantias diuiduntur uias AfNam sacrificia, illa fuere, quae in dei cultum re nita Ec reuerentiam offerebantur,4 ordinata fuerunt ad ..t repropitiationem . Sacra illa dicta sunt, quae ad de qua frui. cultum depurata sunt, talia ad dei honorem sunt ordinata sacramenta illa extitere,quae quadam consecrationem,uel populi, vel ministrorum praeseserebant,& ad sanctificationem ordinata sunt. Obseruantiae vero ille dicebantur, quae ad quandam identitatem populi colentis, deum ordinabantur,4 eliminabant idolatria superstitionem. Ad sacrificia item pertinebant animalia. terrenascentia. Ad sacra Tabernaculum,templum, altare,vasa,solemnitates, inuiusmodi. Ad sacramenta, attinebant, Circuncisio,esus agni paschalis, purificatio,oblatio duorum hircorum, caetera id genus, quae in ipsa veteri exprimuntur lege Ad obseruantias autem ea pertinebant,qua absurditatem quampiam conti
749쪽
De Euangelii nominis interpret tione ac definitione, deque discrumine Euangelicae legis a veteri.
VANG ELIVM graece, latine, bonam nun- i. D' elatione, significat,&haec quidem nunciatio, bona simplieiter asseritur,tamquameaipsa sola bona dicatur, quod utique verissimum est,tum ex parte rei nunciate, quae integra sepieitas si, quaes
solam ut verum bonum nunclat, tum ex parte eo in
rum quibus nunciatur, quoniam sola bona est Omnibus hominibus , cuiuscunque gradus,ac conditi O-nis existant, tum ex parte modi,quoniam sola, modo optimo, semota quacunque obscuritate omnibus clare nunciat,tum denique ex parte, eius a quo pro- manat tamquam a prima causa&primo authore, qui deus est. Ipse enim deus med ijs, Apostolicae Euangelistis,bonam hanc nunciationem quibusque
Euangelii Definiturque Euangelium ab Apostolo Rom. j. de ιio sic inquiente Euangelium,Virtus dei est,in salutem omni credenti. Vocitat namque Paulus Euangelium, virtutem , seu potentiam non quidem hominis, vel coelorum, aut Angelorum, sed dei, haecque potentia quae Euangelium dicitur, haud in perditio nem est , sed in salutem omni volenti ad deum per fidem accedere. Differt igitur Euangelium ipsum, quod lex noua Vultiple' dicitur a lege veteri, vel Mosayca multipliciter ivter ἰς Et primo quidem,quoniam lex antiqua&,ςxu , g is figurat dumtaxat iustificationem, peccataque Osten ης si νε dit,actio ua iussificationem assertae peccatorum ab olitionem.Vnde Ioan.s.dicitur Ecce Agnus det,eccst
750쪽
qui tollit peccata mundi. Nam in his verbis, ostenditur figura iustificat id nis fiendae per Christum, quae
ad veterem attinet legem, dum dicitur. Ecce Agnuia
dei, S pariter ostenditur figuratum quod est Christus , dum dicitur. Ecce qui tollit peccata mundi Christus enim per agnum qui in veteri lege immolabatur, figuratus, in cruce immolatus, totius mundi, peccata abstulit,& ob id inquit Apostolus. Rom. viii Qui filio suo, non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum . Et primae Petr j. Qui peccata nostra pertulit,& Isa iiij. Vere langores noli ros ipse tulit,in dolores nostros ipse portauit Lex antiqua , lex est timoris, inducens ad virtu secundo.
tum opera, litationem malorum siue vitiorum ex solo timore peinae quae Iudaeis comminabatur, Lex autem noua exest amoris, inducens ad praedicta, amores caritate. Rom. viij. Non accepistis ustum spiritum seruitutis in timore, c.
Lex antiqua, lex est irae versuroris, quoniam esse Tm: .ctum irati, punitipnem ipsam acriter asserebat, iuxta, illud Apostoli Lex iram operatur, At lex noua, lex est pietatis Mesementiar, sicuti habetur expresse de muliere adultera Sin adulterio de prehensa Ioan . viij cui Chri lius indulsit, dicens Vade noli amplius peccare, & de multis alijs idem legimus.
Lex vetus, lex est seruitutis, volens omnia, timore Quarta
seruili essici, Lex autem noua, lex est libertati tu . tabens omnia fieri amore, vel timore filiali ob reuerentiam summi patris. Rom. vii Non accepistis, Sc. Lex antiqua, lex mortis est, quoniam reos mortem snt . mulctabatd mortificabat.Sed lex noua, lex vita est, per gratiam vitam omnibus praebens. Rursus lex antiqua lex litterae est, Lex noua, lex spiritus, Vnde Apostolus. ij. Cor. iij.ait Littera occidit,lex scilicet ue D 70ρm tus, spiritus aut vivificat, sex scilicet noua. Vnde pry ημ v aduertendum est, quod ad legem Euangelij, duo per Osi tinen scilicet gratia Spiritus ancti interius data, que ri '