장음표시 사용
121쪽
G RE DIAMI ' modo sermonem de Ucriptione, vsecundo laco fuit proposita. Albertus magnus cognomsne opinatus est vocari librum Meteor.d meta, quod emtros O teorou,quod est contemplatio,ut de his hic fiat contemplatio quae 'ni trans,boc est,qua in alto generantur. versen haec expositis mihi non placet,meta enim ct trans nullo modo ea significant, qu e in alto ublimi loco aerisgignuntur. affert secundam interpretationem,ut dicatura meta,quod est, , reoris, quod est uidere, ut de rebus nisibilibus disseratur. Similiter bae eius expositio falsa est inara prater id,quod inscriptio id nonsignificat, etiam hὶede multis sit sermo,qus uisu non conspiciuntur, ut tonitrua, terra- motus,ct maris salsedo. Quare nos aliter dicimus, quod meteoron id, uodsublime en, nificet,logia uerosemonem siue contemplation , habetur enim hoc in libro contemplatio O scientia rerum subsenium. Sed oritur dubitatio,nam ueluti dictum eri, hic non solum de iis,qus in loco aeris sublimi producuntur, disputatur,sed re quae intra terram generantur, as enim paulosupra posuimus mi xti imperfecti species, quare igitur magis ab iis,quae in sublimi filii, liber fuit inscriptus f in hac re Olympiodori sententiam non probo, quia materia ratione insicriptιonis accipi arbitratus risuapte enim natura materia,ex qVa cuncta,de quibus hic agitur, oriuntur, sursum fertur,intra terra que non clauditur, nisi H.merito igitur pote B diei libersublimium luia materia, ex qua gignuntur, qua vi duplex exhalatio,'apte natura in sublimem locum fertur. Hsc in qua expositio mihi no arridet, ut dicatur liber subitatu, quia eorsi materia in 'blimem locum ferturia re enim valde extranea tacta fuisset inscriptionis ratio. Deinde licet halitus sua natura superiorem petat regionem, ea tamen,qua ex eo fiunt in terrae uisceribus , ut fieri non dicuntur,simili ratione omnia mixta praeter naturam Pgni oporteret. iccirco nos aliter dici sine cienta, ut Iste enter dictum est, librorum insiriptionem a multis fieri posse, cum n menclatio ad rei naturam non attineat,interdum enim . principiis
fit,ut liber m uocatur deprincipiis,o liber de anima liquando uero ab aliqua affectione , ut de generatione o corruptione liber,
122쪽
saepe etiam 2 specie notiori,ut liberpo Li.dicitur de demonstratione, licet etiam inscriptionraccipere interdum a specie nobiliori, a qua
librum hunc fuisse nuncupatum opinamur, ae enim sunt mixti imperfectispecies, una eorum, qua in sublimι loco oriuntur, O haec praestantiora sunt,altera uero eorum,quae intra terram fiunt,aspecie igitur nobiliori fuit accepta libri inscriptio. Additur etiam quia plurasunt,que in sublimi gignuntur. O ideo au Ioa. gramas amplioriparte huic disciplinae nomen imponitur. Et haec dicta sint de inscriptione.
s T sit modo disputatio de diuisione operis,uniuersa facultatem meteorologicam, quam tribus prioribusti su duntaxat libris eo rebendi opinamur, in duas principes partes secamus,in prooemium, o narrationem, prooemium uno tantum capite continetur,in quo 'ster operis institutum etiam epilogus fit eorum omnium,que hucusisse disputata sunt. 2Varrationem multas habet partes, ab Arist.in tres libros distributa, prima pars porrigitur ad caput usque quartum, ubi principia rerum meteorologicarum uenatur, multaque disputat de situ ordine elementorum, ut locum generationis earum inueniat, ait principium efficiens esse coelum,causam uero materialem remotam quatuor elementa, ostenditque totum id interustam, quod ab Hiris ad terram usque protenditur,aeris plenum non esse sed in supremo huius munisublunaris loco esse ignε, sub quo aer locatur Ob hoc vero aqua O terra. Constituitur iliter materia proxima, quam duplicem halitu dicit esse imu*; eius generationis modus a sole declaratur. Insecunda parte,quae,mma secuta comprebeditur , modus traditurgenerationis eorum, qus ex calida,O sicca exhalatione funt , ueluti sunt imagines accensae,uis 'dera discurrentia,cometae, O circulus lacteus. rario redditur ab Oi Upiodoro,quia Me igni resonden qui primum omnium est elementum, primo igitur loco quae ei similia sunt,tractari debebant. Verum reliquis omisiis, qua ex eadem procreantur materia anquam inferius explicandisjermonem in tertia summa aggreditur de iis, qus ex altero oriuntur halitu ,
123쪽
quandoquidem manifeniora erami ut pluuia,ros, pruina, nix,grando, caetera id genus. vliquum autem erat deinceps eaprosequi quae ex sicco balitu producuntur, O quae prius ob aliquam occasion fuere derelicta,quare in principio quartae summae inuituit sede uentis Ostatibus uerba facturum. uerum quia incidis in sermonem de uise,quod primo instituerat, des rit, secundum aggreditur loquens de fluuirs,ct de aquarum permutatione ad finem usque primi libri, O propter sermonis asynitate in priorisumma secudi libri de mari,de eius falsedine, O perpetuitate disserit, reuertiatur tandem infecunda summa ad tractationem de qs, qua ex sicco
halitu oriuntur, Ode uentis uerba facit. in tertia uero loquitur de terraemotu . in quarta de corruscatione O tonitruo. In tertio ueia libro eorum prosequitur generationem, quae ex exhalatione ortum
babent,ut de procella,uortice, fulminib. deinceps redit ad femonem eorum, quae ex humido fiunt balitu, qus ex eo quod perspicua non erant, postremo loco fuere pertractata, ut iris, O area. in fine uero terti, de finitibus O metallis inchoat tractationem,ut librum
FV IT quarto loco propositum de nomine auctoris, de quo n3nnulli,ut Olympiodorus refert,ausi sunt ambigere opinantes falso libros hos Aristoteli ascribi, prolemque adulterina eius ese dicentes,moti nonnullis rationibus,quarum prima est.oratio haec dicendi modum Arist. non redolet,diuersamque formam diacendi hic usurparissuam ei conueniat,asermonis enim facilitate norecessit,abborruitque a conseta di tandi ratione, erudito diacori genere, en enim genus sermonis aridum o minutum, cum aliis locis sententiarumgrauitate oe tierborum ponderibus sit usus,fuitque eigrauis O plena dignitatis dicendi facultas. merito igitur q*ionspicari posset libros hos essesupposititios . Additur rationi rota Gnam cum autori titulis t,de quibus esset locuturus, rnes modum procedendi, ait, de propositis Me dubitamus, haec autem titaimus quodammodo,qua dicendi figura nullabi inuenimus usum geoquin etiam in libro de anima nihil tale protulit, ubi incredibia. lis
124쪽
Iis rei magnitudo atque difficultas inerat, nec philosophum dec bat,qui certas rerum causas rimatur. Hisecunda ratio ad hoc idreonstruendum,quae consimiliter ab Olympiodoro recensetur, quod hoc in opere reperitur unum, quod tardio. decretis maxime repugnat, rebus ab eo alibi explicatis,loquens enim in tertio de iride uisionem per egressum radiorum fieri stabiliuit, cum in opusculo defensibili aliter senserit. Praeterea hic traditu r,solem segregationeo attritu aeris,qui ex radiis proficiscitur,calorem efficere, quod admodum uidetur absu riam, quandoquidem lumen ivata Aristo . telis opinionem corporis est expeta , repercussus uero O attritus solum est corporum. Hoc idem alia confirmatur ratione ex circu lo lacteo desumpta, de quo hic loquens auctor asserit ex sicco fieri halitu ,in aereque constitui,quod adeo a ueritate alienum est, ut nihil absurdius diciposiit, idem enissemper conspectus est, necaliquo tempore mutatus,eodemque loco nunc cernitur,quo Chaldaei descripserunt, nec unquam palsus es mutationi quod non contingeret in aere reponeretur. Verum magna est temeritas ct audacia flutatorum improborum hominum. O admirabilem istorum licentiam,
si enim liber bis a naturaliphilosophia esset delendus, o ab Aria
Iotelis operibus,diminutum esse fatebimur virum illum, quemcunctas scientias perfecisse omnes praedicant,disciplina enim rerum meteorologicarum desideraretur. Dein Jurium non esse Aristote sis librum ex prooemia constat,quod huic uolumini praponit,in quo quae dixerat in adiis libris,de quibus nulla est ambiguitas, repetit. Praeterea instituit uniuersae scientia naturalis finem,quem clim artigerit,finem bi Iloris de natura imponit,cum igitur eo ordine, quebi proposuerat,processerit, quilibet potest coniicere id opus esse A ristotelis.Nec rationes,quae ab illis afferuntur, sunt alicuius negocij, as Olympiodoro diluuntur. primam igitur restondetur negamus nulla hic Aristo. uti obscuritate,licet si orationem ress xerimus,faciliori incesserit via,eo quod de rebus satis singularibus egit,quibus facilitas orationis maxime es necessaria,non adeo tamen a consuetaphilosophandi uia discem quin sententiarum O rationum obscuritate uteretur, fortasse hic obscurius quam in Iubris de Oim,ut nobis indicio sunt neris exordij, quando dixit sede aliquibus dubitare, alia uero quodammodo attingere, faciliora
125쪽
tamen intellectu uidentur quae de anima dictasunt, inquit Olympiodorus,ob similitudinem inter id quod intelligit O quod intelligitur,
anima enim ibi animam cognoscit. Soluitur secunda ratio, id non esse praeter Aristo. consuetudinem,ut de aliqua re in alieno loco aliterientiat, quam ubi est suus tractodi locus , quodc enim ea propolito rem non discutit,uulgarem O peruagata equitur opinionεeoq;IIcrmone,qui eri multιs in ore,utitur,de uisionestius diiserendi
locus no en hὶcsed in libro de anima, O de sensibilibus ubi propria
aperit sententiam,visionemq; per intra misi icncm fieri docet.Olympiodorus eodem pacto soluit dubitationem de productione caloris a Sole. possumus etiam dicere ut criRoteles nomine attritionis ore percusionis late usus fuerit, cisa proprie sit corporum. cd id quod de Circulo lacteo allatum eri r pondens Olympiodorus ait certa noprotulisse de eo sententiam seluti nobis uerba exordis id uidentur significare,quando dicitur de aliquibus dubitabimus,alia uero a tingemus,ob circulum lacteum iuvisse dictu putat. Verum haec expositio mibi ambigua ess, locuturus enim fristoteles de circulo I cteo aliorum prius reiscit opiniones, ronibusque deinde confirmat suam sentem iam, quam non dicendum est attigisse ,Ied constanter credidisse. Et ideo negamus absurdum esse circulum lacteum fieri ex sicco halitu,in aereque conmere, licet me non fugiat in re hac diuitus existere difficultates, quas alibi ci in maiorem nacti fuerumus occasionem,dissolvemus.
VPEREST modo aliis explicatis,ut de operis utilitate disseramus, haec est enim hominum coditio, ut nunquarem aliquam aggrediamur Ars alicui usui fore cognouerimus,utilitasque laborem omnem vincit. IIultae autem sunt ut hiates,quas ex hac facultate accipimus, una tamen primaria en, quoniam ea pro comparanda felicitare,quam contemplativam nuncupamus adiuuamur,s enim pars scientiaspeculatius, in qua, ut in prima diximus praefatione felicitas speculativa conit.Sinebae igitur parte intcsiectus fuam ncn adsiscitar perfectu nem . ectetiam nobis magno Gui multis in rebus,plurimum medita facultati
126쪽
eonducit,qua Mesanit uim tueri uelit,sive morbis mederi,pranat
Fam maximd aeris qualitates dignoscere temporum mntationes, regionis sitam prospicere,expedit etiam uentorum stantium naturam. uiosq; docti mentes, rema spetiem noscere,an sit arenosa,coosa, O cuius facultatem referat,sic enim futura precauebit, O quae presentia sunt, ab ciet,quorum di ciplina his compam tur libris,neque enim adsumtatem parum confert situs locorum , pro qua tuenda o recuperanda non regio tantum, sed regionis locus eligi debet. Si mihi cura alicuius ab ipsa infantia commissa foret,ex regionibus eam eliger quae Sicilia est, in qua ualida temporis mutatio non sentitur,eu quoque butus rei inditu fertilitas Orerum omnium abundantia, ut non desit copia, boum, oviu suum,
aulam domesticarum, atq; siluestrium ocupleti na est etiam mellis,olei vini,tritici uero tanttim in nulla alia regione inuenitur ut uere dici possit,uniuerse italiae horreum, cuius nullum e t Oppidum,cui regio hae copiam frumenti nonsuppeditet nimia etiamfructuum ubertare plantae lasciuiunt,ex mineralibus uero nullum de-en, ut uno uerbo complectar,nihil est,quod humano generi necessariumsit,ad uitamque conferat,cuius maxima copia hic non sit. Pro regione igitur Siciliam admodum probo . Locum vero comm diorem nustum babem8s in tota hac regione )Iessanae ciuitate, in qua perpetua est aeris temperier , di habitatio saluberrima, quod raro maritimis usι uenit,in primis autem tempore assivo,quo a polos tetrionali runt venti plurimum salubres O aeris temperiem afferentes, ciuitas etiam ueluti decet,uersa est .rd orientem septentrioni aliquantulum patens, babet autem partem sublimiorem montibusque positam,quae ad occidentem uergit,quae uero ad mare uersa es humiliorem. Meridionales uero uenti imbecilliorem quam in aliis regionibus,habent vim, frequentissime frigidiorem faciunt aerem.Huic demum nihil eorum,quae sanit.rti conservanda , VitGq; prorogande necessariasunt, deficit.Preter caetera es genus piscis , quo si latis tempore bie uescimur,alibi uero rarem inuetv n cuius esu mirifica tum suauitas tam delectatio est, ad similitudinem aute
ρ bae,quam infroa e gerit,Spacta nuncupatur. Sunt autem i fames,qui hanc colunt ciuitatem,natura peracuti,ct prudentes ODomnium disciplinarum periti mos fore OBendunt. Hactenus de
127쪽
hae ciuitate illustri admodum, uirorii conssem Ornaeti a drem nostrara reuertamur,medicus itaq; huius facultatis, 2 qua 1entia perdis M. Set praesidio. Ab eadem noparam nolumenti prologus capit,qMi ex eo eris O terraemotibus futura praedicit,diuta nationesque rerum exercens bcst Oprincipum exitus prynoscit. Me moralis philosophus suo es destitutus auxilio, pluris umque huie disciptinae debet. traditur enim hic in mundo hoc in riori nia hil semper flabile Osimum pemansurum, ov. neqtie fragile Ocaducum esse,ut quod ante fuerat mare aridum sit euasurum,montes uero recipere planitiem. Cognoscuntur etiam uarij rerumosus, O incerti euenitis,que cum Moralis perceperit, rebus blimanti O mutabilibus non considet, quinetiam appetitus compescet, animamq; uirtutibus exornabιt. Haec quoque doctrina naetitis o Agricolis auxiliatur, uti enim facile uentos uehem tes O immoderatas pracognoscent tempestates,si uesitrporum varietates, coelique mutationes, qusque segetibus sit tempestas euentura. Nulla tandemes ars,nullaque facultas,qua ab hac disciplina non exposcat auxilium. Alacri itaque laetoque animo quilibet pro ea capessenda eonari debet, nullique labori u--. cendum . Et de quarta Praefatione hae sint satis icta, ad quintam re transeuntibus.
128쪽
Autoris institutum proponitur.
VIS es tam vecors,qui tam rerum naturas ordianemque respexerit,mundum Dei prouidentia admini Lirari non cognoscat c huncq; rebus humanis nonsolum νniversis,uerum etiam singulis consulere' Vnicuique apertum perspicuumq; sit, neminem magnum sine aliquo asstatu diuino uinquam fuisse. Reud admodum hominum rebus Deus perspexit, cum nasci Aristotelem pemiferit, a quo tot commoda nobis dari O impartiri uidemus , in quo procreando natura omnes feta uires consumpsit: bis nemini Ieoindui , ab eoque sectinos plurimum distat. Quis unquam plura in communem utilitatem hominum attulite Cui maior gratia es habenda e hic ut ueritatem tenebris inuolutam aperiret,maximὰ elaboraruit,remotus semper ab odio Oamicitia as omnia; animi affectu, ut uirum decet pbilinubum
Neri a maiorem. 2 mo unq; a natur ecreta. quaecunq; cum
li conplexu continentur subtilius rimatus est, hic Rethoricapraecepta tradidit omnibus numeris absoluta,2 quo posteriores, quicquid, boni dixerint, acceperunt. Tatefecit,que ad Poeticam spe bant, utinam aliqua non desiderarentur, quae se edidisse fatetur. Nonimeta reliquit logica eamque in artem redegit, quae ante eius ic satem rudis impolita erat. Vniuersam etiam Dialecticam complexus eri,hic tandem acri iudicio summaque breuitate Morallu, Haturalium, O Diuinarum rerum tradidit disciplinam,resque omnes eostudio ac uigilantia descripsit,ut no modo doctiorem, sed nec
129쪽
omino paTem quenquam habuerit. D are nusill gloriae, nullum honoris praemium est,quod non illi merito tribuendum sitsed quo progressus sum Quintae prssationis rationem reddere institueram,uerum nostra oratio ad hunc deducta est locum,ut philosophusse plurimum a Deo diligi sentiat,eumque omnium rerum esse moderatore optimeq; de genere hominum mereri. 'Nunc me revoco ad id, quod proposueram,o que in posterum tractaturus sum ponam.Quatuor hic di putare decerno, quorum primum est quod institutum sit Ari-xtotelis in libro quarto Nocato Meteororum, qusque sit eius materia. Alterum de sede ct loco est,qui huic operi ascribendus sit. Tertium Diuisionem in picit. Postremum vero ad utilitatem attinet.
Alexandri opinio refertur. Cap. I.
E a nostro consueto philosophandi more discedamus, desubiecto di putaturi prius aliorum recesebimus opiniones,
in primis Alexandrisententia nobis occurrit,cuius mens licet uario modo ab eius ea positoribus interpretetur,nos eam illius opinionem arbitrabimur , quae ab Obmpiodoro initio libri Mercororum refertur, quod scopus praesentas voluminis de compositis siue menis, qua elementis constant, extet. nec nobis obstat, si hic in exordio dixerit testitutum esse deus,quae ex primis qualitatibus efficiantur,earum intelligens actiones O passiones, inte rionem enim,quae primaria est, non prodidit,hanc enim ob causam, tene Olympiodoro, dixit lex.hunc quartum uocatum Meteororum esse iungendum libris degen. o corr.quandoquidem illi de elementis disserunt, hic vero de iis, quae ex elementis componktur:qu re iuxta Alexaricti sententiam subiectum huius uoluminis erirmixtum in com uni,quod elementortim mixtione essicituraro hac opinione non desunt rationes, quarum prim est, initio huius operis Arisoteles complura de qualitatibus repetit, quae in libro degen. O corr.ad elementa relata sunt, ergo ne eum supe macaneum Gequissuspicetur,fateri cogimur propter mixta hic de eis disseri, alia ter ide fuisset bis declarat .PVterea cum opus hoc illa equatur, quod degen. O corr.inscribitur,ope pretiu est,hic de mixtis tractari ,quia ibi de elementis ius minora principia sunt,fuit disputa
130쪽
tu siqnide de copositis tractatio ei proxima est,quae de initus. De'. de illud est subiectu, cuius principia facultas inquirit, est enim os
Μ x-pb- dcxa modus,quo .aris. utitur 4. Meta cum de enteIem mm fieri moustrauerit, quia principia enris indagantur u se uero mixtι corporis laygiantur principia, in initio uero quatuor accipit elementa,
qua ex primarum qua uatum coniugatione fieri asperit, hsc autem relati principia sunt. Praeterea id subiectum esse νη0qusque cc n tebitur,cuius facultas venatur efectiones ,δει i .pos. liquet,tractatur Nero hic de mixti palyionibus ut Icneratio, corruptio, o concoctio, quanquam O libro degen.O corr. de ortu: inreritu dictum
es bitamen ut elementis injuni,hic vero ut mixtis.Deinceps concoctio in i s duntaxat inuenitur, qua ex clamcntis procreantur, Uiatur etiam de concretione, quae eisdem tantum accidit . Tatet igitur
Opinio improbatur,rationesq; soluuntur.
Τ.AEC autem Alexandri opinio recta non est,pace eius dixerim ,pro ueritate enim nemini parco, O primum arguitur, p tunc liber hic esset praeferendus facultati mete .rologicae,quandoquidem hic de mixto communiter agitur, in libris uero meteororum de mixti Jeci e nempe de imperfecto mixto, ut in priori Praefatione diximus, uniuersa vero 'gulis praeponuntur, id autem latum abest a veritate,ut nihil absurdius, ut parebit cum de ordine loquemur. Praeterea nec erat necessariis hic agi de mixto post tractationem de elementis,quoniam in libro degen .er corr.pleni silmd de eo Disfacta oratio,in quo ut in tertia constitit Trafatione,m tum in communi operis materiam posuimus. idem igitur duobus in locis Disset tractatu. Deinde tuc libra hunc consequerentur libri Meteororum,quo alsum es, nam in calce huius quarti . solet.piaricetu e tractaturum de animalibus , plantis,quare de his tractatio proxima es huic volu dii:quod hero intulimus,o teditur,disciplina meteorologica precedit eam,quae est de animalibus plantis,Neluti mutum imperfectumna ra prius es eo,quod ess