장음표시 사용
61쪽
eam ex analitica scientia,& parte ciuilis secuItatis,quae in moribus versatur, esse conflatam O paulo supra dixit itaque si 1. Rhet. ea ut Rethorica sit propago quaedam ,& quasi pullulatio diale- pite. .cticae,& facultatis eius, quae de moribus tracta t, quam recte scientiam ciuilem appellabimus uocat igitur facultatem de uirtutibus proprie civilem sue politicam. eam Nero,que est de legia
bus, inscripsitpoliticam ,si quisem si pars ad illam , ut per se en
politica,conferens. ceant statue iuristeriti, Mi virtutum, Omorum disciplinamsibi asciscuntDamfacultatem asperentes non modo philosophiam Nerum etiau scientiam,id tantum abest a verit re , N nihil veritati magis possit esse contrarium. Claruit ex dictis de legibus facultatem complemsub disciplina morali per accidens
Neramquefacultatem timilem spoliticam eam esse,quae de moriabus , est uirtutibus disserit.Ex quibussimiliter licet inferre eorum facultatem non essescientiam .finis enim scientiae,Ῥt patet r. met. δή ςt ph e Iscire,qui vero est ciuilis,magis est opus νt fricto. a. ethic. at inde. ea oniam igitur praesens tractati non est speculationis causa, pite. a. queadi nodum aliae c non cnim fit ut cognoscamus quid sit uirtus sed ut boni cssciamur, alioqui xnlla cius esset utilitas P quare uocata non erit scientia. Datae sunt enim leges, nisecundu uirtutes operemur.Praeter scientia es eoru,quae sempitereasunt , nonpossunt alitercte habere,Ῥt liquet i .post. ciuilis uero de iis est,
quae mutationsiet uarietatem patinntur,oe proinde Arist. I .ethi. I .ethici ea
dixit Honesta autem , di iusta,de quibus ciuilis considerat, p/xς 3 tanta differentiam, tantumque errorem in se habent, ut lege, non natura esse uideamur.eἱ 3. ethici sic ait lex id sumit, quod s .ethici ea ut plurimum fit,non ignorans sane quod peccatur, & nihilomi pi ς iv nus tamen recte se se habet, quippe cum peccatum in lege minime st,neque in legi satore, sed in reipsus natura consistat, statim enim reru agedarum materia eiusmodi est.T terrasci etiagignitur ex causa,quae in rebus humanis inuenirino potest, qua 'quiescausa eorum sunt, qua natura constant, copositaquesunt,Vera isti in messem aliena ponunt falc non es enim eoru munus quarere an ciuilis facultas 'mentia,cu quae adscientiam requitatur, prorsus ignorent. De alia re non disputent nisi de rebus cotrahe is de matrimoniis, O depositis O de eiusmodi rebus minimis , in
quaru tractatione intellectus feri uilis, imperfectus redditur. '
ec eos iactare oportet,quὀdplurimupecuniae,optique uaslisimu
62쪽
. : Ascanij comitii praefatio. t.
mare ex iureconsu lio rκm libris comparent, versenturque in n i, dio maxima laudis, O honoris. Nybilitas enim facultatum non e . a lucro , O νtilitate ut uulgus imperitorum opinatur Iumen en, sed ex praeHantiori operatione, aliter ara pistoria , ct coqui
naria , quarum usus magnopere necessarius in, ex quibus maximam accipimus utilitatem, facultatibus illustitioribus adnum rarentur,quo d nemo profecto affirmaret. Homines nero noriri seculi usque adeo diuitias dιligunt, O venerantur, H anteponam iurisperitiam caeteris omnibus. Veru cum his cenandum non eΠ, rerum nobilitaIem lucro comparari putantibus, felicitatem uenalem esse.Deploranda sunt hyι nostra tempora, in quibus quasi
O altaritia omnia sunt deprauata , diuitiaeque uitae , O Dη ratiρ feruntnr, apud philosophos plus uera ratio ualeat, qriam uulgi opinio . Regium es autem philosophorim uiuere, qui nota modo homini , sed ne cupiditati seruiunt , nec auri, O a genti indigent sua magnitudine quidque metientes . Sed nunc me reuocabo , unde 'uxit oratio, O rem nonram exequar.Post Iurisperitiam constitu imus artem Nilitarem,cuius pars Venato-I. Polit-ς ria est teste grin. i .Polit. Re .autem, O felicitati acquiren P ' necessaria est ars Nilitaris, νt homines multi,a 'fue magis r ν. Politica tibus, O legibus cogantur obedire, Neluti tenatur Arist. . polit pixς - 3. qui ea recensens,quae ciuitati necessaria sunt sic ait, Terraum ma,nam qui simul in communione vivunt , necessarium est ipsis habere arma,quibus de magistratibus parere inobedientes compellantur,& quibusvis cxterna propulsetur. O infepisti et rius inquit bellum quidcm ipsum cogit homines csse iustos ac pitet. I s. temperatos Veriau cssin maior armis, quam legibus insit Nis, mitioraque debeant praecedere, non initiria facultatem de legibus militari praeposui us, nam ueluti etiam dixit Aris. eodem l eodem lib. b .Pax, ocium bello negotio est praeferendum, O paulo i p fra ait maiora esse bona , quae ex uirtutibus proveniunt , quam quae ex bello, o iccirco Laceda onios carpit magis rem milita
rem , quam uirtutes caeteras insequentes . Sed tam ΠRo.
Tbysiognomica disciplina disseruerit , aliquam sedem obtinere putandum vi, pon artem igitur Militarem eam locabimus ta quam mimus ad felicitatem conferentem,necessaria tamen es ciuia .Poli ς- rati,quandoquidem sic ait Arist. 7 Olit. studiosi autem legu poy ψμ' storis'considςrare urbem c iraturam hQminum Omne aliam
63쪽
aliam communionem uitae laudabilis, quo participent, quantum fieri potest, scelicitatem. Ex signis autem hominum ingenia innotescunt,signorum aut e doctrina ex hac habetur facultate,&gitiator nn etiam animaduertere oportet,quid unicuiqueportendatur, qui pro felicitate comparanda sit eligeos,ait enim sic Ari . Politi casto.7.Polit. Circa cxpolitionem autem uel educationem fili Pi isi rum lex sit, nihil orbatum natura fore educandum. eiiciuntur enim d ciuitate,qui ad finem consequendum non seunt idonei. Tonbanc eae sequuntur facultates,ex quibus profoelicitate acquirendano parum momentifumitur,ut Logica, Dialectica,Rethorica, Gr matica,O Poetica,quarum aliae methodum tradunt, qua probabili . ter ea assequi doctrina possimus, quae ad felicitam acquirmidam
conferunt,ut Reblorica,O Dialetica.Logica uero Instrumenta co- . .: .
gnoscendi docet, sine quibus nec aliquidnocere liceret. Verum ci inscientiis O Huserioribus facultatibus quouis uti semone no debeamus sed eo tantum, qui orationi magnum asserat ornamentum, ideo fuit inuenta grammatica, quae rectum loquendi modi, m trade rei. grino.autem 8.Tolit.quatuor attulit disciplinas, quibu ivve hi.,
nes imbui oportere arbitratus est,nempegrammatica innastica musicam , figurandi peritiam, laudat uero Muscam illam, qua Dorica nuncupatur,ut patet cap. 7 .referta rem cap.6. ex ueteru β: sententia Minervara abiecisse tibias ob oris deformitatem.rati ita P que ordine facultates,quae ad mores componendos, animam vir tutibus ornandam conferant,digerenda sunt. 'Nec aliquis nobis uitio uertat, qui medico disciplinam negleximus,ab iisq; abstuleriamus,quas felicitati necessarias esse putaui s.Data es enim humano generimedicina propter necesiitatem O corporis salutem,ut de ea id dici possis,quod de Agricultura, ct arte faciendorum symporum,qua etsi necesiarissunt,ueluti ct complures aliae luitati,non in iis tamen facultatibus numerandashm,quas proxim/ ad feliciatatem conferre diximus, praesertim,quia Aristo. 8.Polit.uocusor 8. polit.e. dida exercitia, quae mercenariasunt,o sic ait itaque di artes iliat, quae deterius dispbnunt corpus,& cuncta mercenaria exercitia, sordida nucupamus,mentem enim occupatam,& uilem reddunt. est autem medicinasordidum exercitium, paγω po laesiacit Sed refert plurimum cuius gratia quis agat, uel discat, nam
64쪽
si gratia sui,uel amicorum, uel propter uirtutem , non est illiberale, qui uero idipsum agit propter alios,supc utique uidebitur illiberaliter ac sordide agere. nemini dubιum sit,medicos non propter virtutes ostiatim alioru qusrere aegritudines,sed magis utilitate O lucro moueri.Praeterea Arist. I .Poli. quaerens cur medicina non es pars rei familiaris sic inquit. Enimuero dubitaret utiq; aliquis, cur ea diligentia,quae ad acquirendu pertinet, pars rei familiaris sit,medicina non sit eius pars. Atqui sanam este familiam oportet quemadmodum & uictum habere,aut aliud quiddam necessarioraimperspicuo igitur fatetur medicinam no essepartem ciuitatis,e que coferre,ueluti quae ad alimenta spectant. Deinde Auer. in Paraph. de Rep. Platonis bis uerbis iudices, O
medicos carpit. Neque certe quidem aut maior aut ucrior de affectibus ciuium uitiatis,corruptaque opinione coniectura haberi potest, qiram si medicis iudicibusque opus sit, qui ipsi quidem per se nulla dignitate aut honore ccsentur,nisi ob ncceia sitatem, quantoq; magis hae duae corpori ncccitariae sunt artes, quoq; magis florescunt illae &uigent,co longius ciues absunta recto,est ergo consequens ut Reip.huic proprium sit, neutra istarum artium indigcre, nec ullum omnino aut medicum aut iudicem postulare. Liquido igitur exsententia Platonis Θ ciuitatate ei tiendos esse medicos ceset Auer. Mibi uero in hac re ignoscat medita,meae essent partes eorum artem illastrare, pro ueritate tamen etiam propria oppugnare oportet,plusq; ueritatι quam a citie tribuendum.Sed atis de felicitate dictum vianor , plura autem quam de reliquis iccirco diximus,quia pulcherrimae occulisque rei u inritas tam facile persuaderi non potest, vulgo imperitorum p fertim reclamante ac
65쪽
Auctoris institutum proponitur.
V N ea,qua ad primam Praefationem,oad librude pusico auditu attinent, plane ct enucleatd perstrinxerim,rn praesentia ad secundam praes tionem me conferam, in qua ea disserere institui, quae philosophi peripatetici in libro de caelo praemittere consueuere, eo ordine progrediens ,quo Gussum in priori praefatione.Quae autem hic di1putaresolent, quatuorpol ,-ὰ uniscopussiue materia operis,ordo,inscriptio, diuisio,in quibus non minor incιdit dissicultas ct interpretum diascordia,quam extiterit in paulosupra disputatis. Ideo accurato studio, quamitin mihi licuerit,expedendasunt, ut ab οι labe erutaveritas clareat, unicuique innotescat .exordium autem faciemusdsubiecto O ab auctoris intentione, in cuius disceptatione ordine nobis cosueto procedentes prius cum alijs contendemus, antequam nostram afferamus sententiam.
Opinio Iamblici, Sc Magni Syriam.
- N ISSIS iis,quae praefatifumus desubiecto in principio huius operis, quae nisi ibi fuissent copiosὰ declarata, locus hic expoRularet eorum tractationem, statim aggrediemur rem,quamproposuimus. Primum opinio Iamblici O magni Syriani sese ostferi,qui teste Simpl. arbitrati sunt subiectum in hoc uolumine esse corpus esse, quorumsententia nec rationibη occ
66쪽
Ascani j Comitis Praefatio. I I.
auctoritatibus destituta est. Oi Ieditur primum,id est facultatis fabiectum O materia, ad quod caetera referuntur, caelesis coapcris gratia omnia tractari dicunt,disseritur hic de elementis, uisub illo clauduntur,oe ut pro inferiorum generatione impartiunt virtutem I. Meteor quam ab ipso receperint,conflat enim I meteor.hunc mundum subc p. 3. ' lunarem superioribus lationibus gubernari. Addit Syrianus agi de elementis aliam ob causam,quia multa de corpore caelesti ex elementis denoscimus,ut ' necgraue nec leue sit, alteriusque aballis sit naturae idque nobis innotesce quando certiores de natura, raui tale, leuitate eorum fuerimus facti. Pro notitia igitur corporis caelestis ope pretium erat prius de elementis loqui , ut eι pro operatione Opro cognitione conducunt .Quare de his sermo D/pter corpus calesciPraeterea quacunque de uniuerso hic monstrari a j asserunt,ut quod sit perfectum, finitum, unum oesternum, prius oe antiquius coelo competunt,de eoque prius offendi erat ne cesse.Quae igitur in primo O in Hirs posterioribus uoluminibus fuere pertractata,omnia ad caelestis corporis cognitionem dirigi cogimur fateri. Deinde operis inscriptio sempera re,quae consideratur, et a subiecto suscipitur, inscribitur aist uber hic de cno,de eo igitur en primarius; copus, rario.intentio. Hoc ide eo,quod initio primi Meteor.positum est,confirmatur, ubi summatim ea omnia, qvs mcommentari s superioribus dicta sunt,colliguntur,simul O id quod in hoc opere, ibi tamen epilogus nihil costigit,quod spectat ad hunc Iibrum nisi astra oe caeleste corpus.Si igitur de eo disseritur in tracta tu,quod conclusione complectitur, corpus caelese, O non aliud Itabiliri oportet subiectum. Deinde idem patet in exordio, o epilogo cuiusque capitis,in quibus de coelo proponitur oratio, de eoque epilogus colligitur.
Improbatio opinionis, rationumque solutio. Cap. 2.
Η i florum opinionem Simpl. rem,t multisque modis
eius leuitatem a trit, primum ait Mru no esse elementa per accides tractari ut puta propter corpus ea esse,quae enim perse in facultate non di putantur,sed ex accidentι,obiter, pauc
67쪽
pauca de eo pronuntiantur, at multa cerino. de elementis in hoe uolumine disseruit,ut dimidium totius negoc' fuerit de issis.Praeterea,ut philosophus duos posteriores duobus prioribus libris coniungeret, in initio terti, exordiu faciens ait se dixisse de primo elemento,quod es cetum,pollicerer postea se de reliquis nempe de quatuor
elementis aisum uerba autemsunt haec De primo igitur clcmetorum dictu in quale quid est secudum naturam,& quod incorruptibile,ac in generabile. Reliquum est autem de duobus dicere, limul autem accidet de his dicentibus & de generatione re corruptione considerare. Deinde epilogus initio libri meteor. positus non solkm quae dictasunt de corpore caelesti, colligit sed quesunt de elementis disputata.Quare intentio operis aeqnὰ respicit utranque considerationem. duersus eandem opinionem aliuuti possumus rationibus.dicitim eri in prima praefatione, in quolibetsubiecto duas spectari partes,rem consideratam, oe modum considerandi,corpus celeste simpliciter prolatum caret altera parre,no recte igitur fuit positum subiectum.Praeterea Arist. insermone de
elementis non ea omma tractasset,qua ad eorum attinent naturam,
multa enim de eis in hac scientia perse erant cognoscenda, quaesii dixerimus nonfuisse hic dissutata,imperfectam O diminutam fatebimur Arist. tradidisse de elementis mentiam, quippe oportebat coliderari,ut sunt partes Vniuersit, atquesimplicia corpora,ct ut motu
recto mouentur, grauitatem O leuitatem habent. Ad haec cum
in libro degra. corr.tractentur,ut sunt corporis mixti principia debebant igitur prius considerari,utper seipsa sunt, o non ut ad alterum referuntur,quod hic fieri erat necesse. Preterea id persetractari affirmandum est, cuius in facultate propria principia Oaffectiones inquirytur,hic, ut patet tertio O quarto uollimine, elementorum principia traduntur ut grauitas ct leuitas, quae ibidem definiuntur. plicantur etiam eorum affectiones,ut motussursum. o deorsum,ortus, interitus. Nec rationes aliquod habent momentum.Prima soluitur, inficiamur omnia caelesse ob corpus conmorari, costitit paulo supra elementa persetractari,magisque ad libros degen. corr. Meteorum quibus de illis disseritur,ut compositionem mixtorum ingrediuntur, attinet de eis fieri orationem ,
quatenus uirtutem,quam a coelo acceperunt, alijs communicare ualenta
68쪽
lent.Nec uerum in nobis comparari ex elementis caelesis corporis notitiam,ordo enim poposcisset prius de elementis dissutari, eorumque tractationem istam,qua est de corpore caelesti, praecedere. Aia tera ratio opinionis auctores prorsus decepit,quippe ultim pars est uniuersi,prsdicata, qus utriq*eco Gunt,uerius o proprius toti quam partι convenire putandum est,in principioque operis de uniauer o ct non de coelo ostenditur perfectio, de quo nec unitas, cum
plures sint coeli moGrarι poterat. ec quod de inscriptre ne affertur,nobis negocium aliquod facesiit,a multis enim libri inscribu tur ne emper 2 re,qua pertracta ur,licet in boc eis assentiri possimus,faterique a resubiecta inscription fuisse factam,quam caelum este non negabimus, ut paulo pori aperiemus,cum de nomenclatione loquemur. Ouod attinet ad epilogum libri Meteor.dicimus satisfuissesi de nonnullis eorum,qua hic disputantur, riR. ibi meminerit,ut librorum ordinem ostenderet. Additur,quod nec tant umde talesti corpore epilogum costegit,ue vim etiam elementa complexus est,ut patet, quando ait. Adhuc autem de recte dispositis secundum superiorem latione astris, de clementis corporalibus δε quot, quae,& de ea,qui adinvicem transmutatione .cuo fit,ut de omnibus fuisse intentio efficemur.Nec exordium O epilogus cuiusque capitis eorum confirmant opinionem , si quiadem alio modo intelligi verba iaci .monstrabimus.
A I mPLICIVS aliam insecutus est opinionem, quippe
corpAs simplex H simplex arbitratus es materiam huius Uc ris, sunt autem corpora simplicia quatuor elementa, O ccline corpus, quorum primum O nobilius es corpus celeste, dPosuit inscriptum opus, ait de omnibus bis tanquam deprimis Osimplicibus fieri sermonem. Hanc opinionem rarionIbus θ' autoriataribus molitur, primum ordine,quem in rerum naturalivmscientia
seruauit risto. de iis enim pin librum de Physico auditu, in quo de naturalibus principiis sit disputatio,erat agendum, qus proximdex principse naturalibus constant, ut se haberent scientiae perinde ac res,qua autem Hatim ex illis componantur, sunt hec,qua simpli
69쪽
cia corpora vomamus.Merito igitur simplex corpussubiectum esse Iiabiliuimus: ostendit deinde ea ut plicia considerari. rixis. initio tertii libri uno nomine complexus es ea omnia, uocauitq; elementa, existimamus sic nuncupari quatenus simplicia sunt, quippe celum non esia ratione putandum es dici elementum, nisi quatenus est corpus simplex, non ut ex eo aliquid componitur ,sub ratione igitur simplicitatis conflat haec corpora tractari. Et confirmatur ratio,quonram in hoc primo loquitur de caelo,utsimplex est, motu simplici mouetur,probatque de eo simplicitatem, eluti enim passiones tractantur, ita O res , cuius fiunt affectiones , at hic de motu simplicitas offenditur, ergo ut simplicia corpora illa considerantur. Praeterea refert idem ex prooemio duorum primorum librorum ostendi, ubi asseritu tientiam de natura in corporibus versari , quod idem terti, initio repetitur, perinde ac si scopus Aris.' agere deprimis corporibus,ueluti etia uisus es innuere,cu in exordio de corpore de eiusq; perfectiones uerit locutus. P ec interensi de mundo sit ostensum,quod ingenitus,incorruptibilis,unus, sinitus, sphaericus sit,haec enim primo coelesti corpori inexsunt, Oper ipsum toti mundo.Liquet igitur ex Simplicio totius operis materiam esse corpus simplex . cliis rationibus eius opinio potest fulciri. ordinem secvndum naturam iacuer.ait in prooemio primi Meteor. ristotelem seruasse ad librum usique de animalibus,ergo cum de corpore naturali in communi in libro praecedenti egisset, ordo poscebat,ut de simplicib. corporibus dissereret,haec enim proxime sequuntur corpus naturale.Traeterea in copluribus libris de corpore mixto locutus es, ita erat necesse de corpore simplici alicubi fieri sermonem,bac enim duo, corpus uidelicet simplex O mixtum, fiunt primae naturalis corporis species in Vniuersum uero nulla corporis naturalis sit distributio. Hoc idem confirmatur ex huius operis doctrina, quae de alio non sit, nisi de coelo quatuor elementis, quae omnia cum subiectum esse non pinini,quandoquidem unius facultatis unum est subiectum, operaepretium en ad unu ccmmune conse ri , quod aliud non erit nisi corpus simplex, nimirum ea plicia sunt corpora.Deinceps ides subiectum, cuius partes inquiruntur,
constat hic partes corporis simplicis tractari. uuare simplex corpμ subiectum esse confiteri oportebit. Improbatur
70쪽
. ME C Simplicis opinio doctrinam peripateticam non redolet, facileq; refellitur.Si enim hic corpus siniplex essetfubiectum,perfecta scientia de natura non haleretur,fui set enim relicta nobiliorspecies naturalis corporis, nempe miser- l. De cceli. Mn.Deinde Arseolrimo de coelo Nocat reliqua corpora partes uniuersii O non corporis simplicis,ergo non de illis disserit,Ῥt simplicis corpori uni parteribaec autem sunt uerba. ipsum autem omne, Fode lib. cuius lis partes sunt,perfectum necesse est esse. oe paulo pon. xς 's' pollicetur se tractaturum de Vniuersi partibus , sic autem inquit De ijs autem, quae secundum speciem ipsus partes sunt, nunc dicam ii s. illa igitur corpora non redigit ad corpus simplex intfuisset necessarium ,si id essetfubiectum sed ad Vniuersum. 2 ec re cie sensit opinoo, cum simplex putauerit esse modum considerandi, unus enim inscientia considerandi modus,qui omnibus, quae in ea dispultatur perse,competit Fositum es ιn priori pr atione modum scientiae naturalis considerandi esse ut habet in oeipso principiumotus, qui similiter communis es partibus huius scieritiae naturalis, at magnum in discrimen inter modum considerandi, quem huic operi tribuit Simpl. eum, quem nos protulimus esse uniuersa Icien- r. li. tex. tiae naturalis. Traeterea Arso. I .cari. finiens corpora simplicia , ait esse ea,quaecunque motus principium habent secundum natura, ε Mel. rex. si igitur modus considerandi similis en definitioni,ut patet 6. Puttam'.definiuntur bὶc,ut liquet,haec corpora simplicia non ut simpliaria,sed ut in seipsis babent principiam motus. Dein subiectu cum unicuique conspicuum esse exposcat,in scientia non monmatur, Oid de modo considerandi uerius en,at eriso. initio huius uoluminis ostendit ex motu simplici de coelo simplicitatem, illudque corpus simplex esse aperit. Additur quod si simplicitas esset modus constaderandi,non esto modo illa tractarentur, nisi ut simplicia sunt: quod infertur, conriat,quandoquidem in scientia hub uno considerandi modo res declarantur,id vero in absurdum,multa enim de coelo Oelementis dicuntur,quae eorum simplicitatem non res ciunt. Deinde modus,sub quo res tractatur,no accipitur ab Aiqua affectione, at simplicitas est rerumsimplicium affectio,veluti compositam mixtio