Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi ..

101쪽

procreari ab agente naturali, o motu pissico , verum es: a Deo autem , paer. creationem , falsum est. Decimumquartum argumentum Procli .

i. Uidquid gignitur , materia eget & efficienter quod si id non semper est, id fit aut propter

efficiens , quod non semper idoneum est ad efficiendum ; aut propter materiam , quae non est semper habilis; aut certe propter utrumque. Quare si Mundus aliquando non suit, id accidit ei, vel propter i psius Mundi effectorem, at Deus Mundi opifex, semper ad efficiendum Mundum est satis idoneus, eum ipse idem semper permaneat 3 nec ullo modo immutetur, nam si

Ilianae o Platonicae lib. I x. Contendunt idem Cudworthus in Systo Inteli. cap. 3. Sect. a. f. I 4. Huetius in Ainetan. lib. II. cap. s. Andreas Dacerius in vita Platonis edita Gallice . . Sed tantos viros nulla habere opinionis suae. se probabilia quidem argumenta ostendit vir doctus Laurentius mishemius iis dissertatione, an Ethnicor. ulli mundum n Deo ex nihilo creetium docti rint in secundo Cud rthi tomo pag. 937. Quid, quod

in Timaeo materia Deo tam manife se coaeva supponitur, ut mirandunt sit viros alias oculatissimos in ea re caecutire potuisseti Nec vero aliter veterum in Platonis Scriptis exercitatorum ullus ea de re dubitavit unquam.

Abscisse illi docent, tria Platoni posita principia, ma- Deum , ideas; viri autem eruditi & perspicacem Plutarchus , Apuleius , Alcinous, Chali vide & Laertium in Platone. Sed ne juniores qu;dem illi Alexandrini Platonici diserte ingenitam primam materiam fatentur omnes ἡ & qui fatentur, ii ab

aeterno & naturae necessitate a Deo emanasse conten

dunt : quod decretum priori illo pestilentius quoque est. Sed ea de re dictum est a nobis saepe in prima par

102쪽

nune est idoneus . & ex aeternitate non suit, nec nunc quidem est idoneus: Uel propter materiam: at Materia vero similiter semper fuit habilis , ad procreationem Mundi, cum sit incommutabilis, & semper eadem pem manens. Cum igitur, quod Mundus aliquando non fuerit , nec materiae, nec essicienti, ascribi polsit, pro fal. so ribendum est.

Ad decimumquartum argumentum Proeli . : a. TN Lc argumento multa sunt vitia: primum es illud, I quidquid fit, indigere materia ς , multa enim solum

requirunt euι ιens, ut anιma rationis compos, quae oe a

Deo condita es, quoniam es immortalis, ex materia feri non potuir. Materia item prima vel non es a Deo producia, quare Deus non omnium eris opifex , sederunt duo . principia prima , Deus materia prima , quod redolet nugas Manichaeorum ; vel f es produ-eta , exvi materia alia produci non potuit, ne res in in-fnitum abeat. Neque vero ad liendendum , non quid D ,- materia egere, multum interes , Me id ab aeterno ,sve de novo factum fuerit. Quemadmodum igitur qui faciunt Mundum sempiternum, o materiam, tamets dicant Mundum a Deo fabricatum ese, nolunt. tameu ma seriam praeces se conseitutionem, Mundi , sed una cum Mundo ab aeterno productam fulse: sc etiam nos qui Iumus hunc Mundum aliquando coepisseidicimus materiam smul cum Mundo coepi sse . 'Alterum vitium es .cod sumitur ramquam certum, materiam esse immutabi.

em o sempiternam, quod falsum es , O a nobis fu-pra improbatum fuit. Tertium vitium est , . quod duplex tantum causa a signatur , propter quam Mundus non semis Wr esse potuerit, nempe materia Piens: cum neutra earum si causa, sed alia, quae praetermissa fuerit , nimirum , quod repugnet naturae ipsus operis aequale esse suo opifci, o repugnet Mundo ipsum coaeternum esse Deo , a quo fuit conditus e vel quia Deus ad manifes α-

tionem suae gloriae perfectionis , melius esse judicavit

103쪽

ELE MENTOR. ΜETAPH. mundum feri de novo, quam illum esse ab aeterno ; vel quia ex parte Mundi repugnat ipsum esse aeternum: Ttim shuic postioni multa, quae Dur perspicue falis , ab urda, impossibilia , Iint necessaris consequentia ; id quia Iu-' pra breυιter ostendimus, is acιuratius , ac diligentius Iu-- sta docebImus. δ Decimum quintum argumentum Procli.

43. o Artes Mundi, nempe coelum, & quatuor ele-

A menta, sunt aeternae ,' ergo etiam Mundus .

Neque enim totum ignobilius est suis partibus , cum sit id cujus gratia partes sunt , & non ἡ contrario . Coelum autem Platoni sempiternum esse placuit , quod vel motus ejus, qui fit in orbem , apertὸ declarat: nam ortus, & interitus inest iis, quae habent contrarium. Praeterea, unum uni tantum propriὸ est contrarium, ut a Platone explicatum i est on Protagora ecum igitur Coelum contrario careat , nam si Coelo laliquid eontrarium esset , motui quoque eius , alius motus contrarius inveniretur , at quis is esse potest . cum enim tres sint motus smplices , circularis ,& rectus , qui duplex est , unus qui sursum fit, alter qui deorsum : quis erit horum , circulari contrarius Rnon is qui furtum fit, nam opponitur ei qui fit deo sum ; nec is qui fit deorsum, advertatur enim ei qui fit sursum . & iam positum est uni unum tantum eo trarium eis e ,' 'ehnquitur igitur, neque motui coelesti, neque ipsi Coelo quidpiam esse contrarium. Quare Corpus erit diversum ab iis, quae ortum habent & interitum , ut sunt quatuor elementa , & quaci ex ipsis fiunt . Porrb , i pia elementa, licet secundum partes suas gignantur, & intereant, nihilo minus tamen semper suum statum naturalem retinent in suis locis remanentia . Mixta vero, non partes Mundi, sed potius effecta dici debent; ad quae procreanda, Dii, ut est apud Platonem , ex integritate elementorum partes mutuantur,

quas iterum restituant illis : quod dictum est propterre tolutionem mixti in elianenta, ex quibus conflatum

104쪽

. P A n s T E R T r A. 83 erat. Ex iis .igitur, & vere, & convenienter Platoni cis decretis atque principiis demonitratum est , Mundum sempiternum esse . -

. Ad decimumquintum argumentum Procli.

44. oniam Proclus nimium Platoni tribuens , ad confirmandam aeternitatem Mundi , tesιmoniis ejus abutitur, velut etiam nunc, Mirmans eo Ium fecundum Platonem non esse compositum ex quatuor elementis, sed esse quintanx quandam natumam omnium sublunarium comorum lon e dissimilem, hoc dicens con-nienter magis do binae Arist. quam Platonis ; videndum es , an Plato ita se erit ἰ an potius, ut nos ostendemus, contrairium. Plato inquit Proclus tribuit Coelo motum circularem, qui disersus es a motibus omnium elemento rum; ergo voluit illud esa diuersum . ab illis. Procederet fauὸ argumentum s Plato fecisset Coelum, via coimus smplex, vel ro intum , sed inanimum: tale enim ariumentum ex motu naturali datum in semplicibus corporisus, o compositis inanimulis robur habet, ut videre licet apud Aris. in 1. de Coelo. At cum Plato dicat Coelum ex quatuor elementis, mafori tamen.ignis portione, eonflare ἰνpsumque arismatum o ab animo motu cieri velit , planum es, Platonem attribuisse rotandam conversionem Coelo, non quatenus corpus es se undium ab anima , sed qua renus es animal quoddam, cui anima motum circularem impartitur. Nam, o im animali motus progre1sionis , qui fit ad interiora, naturalis est ipse, non ratione corporis , fortasse namque illi a rebatur, sed iratione animae. Praeterea , quid dicemus de sirpibus , quae una cum So'

lis conυersone circunferuntur, quamobrem cognomines mo-rui folir, Heliotropi nuncupantur R dicat nobis Proclus , cui nam fmplieis corporis naturalis es ejusmodi motus ZAnima igitur Coeli circularem motum illi tribuit, ut ari cat ipsum, quoad ejus flexi potes , ad imitationem mentis intelligentiae , L cuius asstione , ut Platoni placet , persσcte ines converso , re motus circularis. Quem ad F 3 ' mo-

105쪽

86 ELEM WNΥ R. METAPH. modum igittir , ut lunt diversa flenera animantium , vs- Iatilium , icrrefrium, o aquatilium, sic anima , in in ipss es, diversos motus exercet , o ad tales motus

exequendos, natura diυersas figuras eorum eorporibus a commodavit, cum ramrn omnia corpora ipsorum eae elementis pariter composita snt : se erit Coelum . quamυis ex elementis conflatum fuerit, ob diverstat m tamen ania 'ae a qua cietur, Er figuram , morum disersum remotibus omnium elementorum fortitum est. Adde , quod si proprium es animetntis movere hipsum, ut est apud Pi ronem Io. tib de Lee. alus in locis: cum Coelum Pla-rojetnimatum faciat, aliquem motum habebit ab anima sua, qui praeter circularem alius ese nequit. Haec rgι- rur duo in doctrina Platonis non pugnant inter se, ut oeCoelum cousaltim si ex elementis, quatenus corpus est, oenihilominus tam-n, quoniam animatum est animam flabens divinam, longe diseream multoque yraestantiorem iis, quae suut in.cadmis ymortalitus animantibus , motum a L pint ab amma'tua di eoum a motibus elementorum .

si id fi dicamus Coelam , quum ex purissmo igne fere constatum si, Guyrentim locum Occupaste , ibique constitisse, motum autem ciri tilarem , quo circumfertur , ab alto prιuctylo, ab anima nimirum accepisse quemadmodum in elementis, quae in suis locis naturalibus masTnt, ι rara

mamus : nam quis qui es sub concavo Lunae ca) nec sur- a) Nemo hoc in loco a me expectet , ut pererii quoque errores, quos ille ex veteri Schola saepe sumit, re- sellam : nimio enim sunt plures, quam ut in brevi opusculo redargui possint. Quantum hoc monstrum est , Sphaeram ignis sub Luna poneret quod obtrudi non potuit , nisi hominibus, qui totam philosophiam in technicis verbis ponebant, disputabantuue magis , quam philoso phabantur. Sed & tota superior oratio , non minus , quam Procli argumentum , ideis constat chymericis , principiis praecariis, telis, quibus muscae eapiantur , . in qui-

106쪽

ΡAns TERTIA. 87 sursum nec deorsum moυetur , sed motu orbis, cui cohaeret, circumagitur. Quod igitur coelum, squidem simile est elementis ς neque deorsum feratur , neque furnum , causa es ,

quoniam tu suo loco naturali exi lit e nullum enim elementum in suo 'loco naturali manens , potes si x eo tillo genere motus naturaliter dimoveri , sed tantummodo- ω ς quod autem in suo loco manens coelum in orbem fmratur ,

Iacit id quidem anima Coelesis, cujus ipsum eli proxiamum instrumentum e quae anima, cum ut intelligibilem conversionem, o perfestismum illum motum circularem ,

qui menti m intelligentiis ines, in mundo sensibili , min omnium corpore nobilissmo exprimat; tum ut res quae sub Luna sunt, temperato h erum motu regat, conferbet

atque moderetur, motum circularem coelo impartitur.

Sed pergamus ad alia , quae Proclus in suo argumen. to sumit, expendenda. Ae primo quidem Eroclus sibi contradicit nam ait ea quae oriuntur Ο intereunt, non esse partes Mundi, sed potius essecta e idem quoque dicit, par tes elementorum oriri intdirime: cum igitur quicquid esspars partis, sit pars totius, ut quia manus 6l pars corporis , o digitus es pars manus , erit etiam digitus pars corporis e s partes elementorum'non sunt partes Mundi , neque ipsa elementa erunt, quod est absurdum : quod si1 ut partes Mundi, cum oriantur θ intereant , falsa erit opinio ipsus afrmantis, partes Munili ab optu int ritu alienas esse . Praeterea, s causa ortus, ct interitus

es contrarietas , ut ipse Proclus dixit ,' talis autem con trarietas non modo in partibus elementorum , sed etiam

quibusque homines etiam capi potuisse, miraculo simile est. Quam bellum erat paucis respondere, nego tO- tum , quam in illa dumeta platonica ingredi, unde exi tus nullus sit Quum haec cogito , me pudet ingenii humani , quod laudiu in his nugis, velut in gravissi Inis rebus, nulla generis utilitate, divagari potuit: mi rificeque nostrorum temporum Physica, plina illa , ac naturae exPerimentis contenta, delectat.

107쪽

. 88 ELE MENT R. M ΕΥΑΡΠ.-is toti mentis primo, per se immitur . totum elementum ab ortu , interitu alieniam non erit. His ad M, quod Iupra dictum Dit , cum totum nil aliis sit quam suae partes conjunctim sumptae, eum in torporibus smyticibus o homogeneis, cujusmodi sunt elementa,

eadem set ν atto curuslibet partis atque totius , si omnes partes elcmentι sint caducae , totum item caducum , ern cesse es. Quid λ quod non potes aliquid

manre 1dem ratimero varantis omnIbus partibus eiust Outim Nattii nulικm elementhm idem ntimero 6 Per maneat ut pote cu us omnrs partes varientur, sene et Mettir smile figmento , totam H m ntum ab mu , o interitu iandicare . Illud autem , nec verum , nec Platona consentiens videtur , corpora

aetractione , vel abi enita , aliquid impersectum, dimi NIG um es, fucmque perdit integritatem, sine dubio , et HOM , et cl ad lubstantiam ipsius pertinens censeri de Bet o haec enim duo, retum, oe persectum reo procantur , di coce rasoteIs 3. Ps c. rex. 64. Uuod igitur facit ad perfectionem alicujus, id quoque ad evus integrItatem 'er tinet , ac proinde pars illitis es: sed Plato itiit in ' maeo χυδε ad Dat mortalia animantium penera Mundum non 1Ore ρ Vectum; haec 'istir in iUs Mundi partitusntimerarι delent. Verba Platonis in Timaeo haec sint a in ducit enim Dium spiscem Univers praescribentem Diis , se ea quae Dottiri erant, ad tunc modum. Tria peneradi, Nob/s retinet a sunt, e tie mortalia, quibus praetermissis .

D coelι abi olutio persectia non eris, omnia enim genera annis mautium remplexu suo nona nesIto teneat alitem oportet

t G c d abste quae s a me esseeia snt, Decrum D Uitana possunt adaequare . Ut igitur mortati conditioneri generenturi, timis tim vere si universum, vos susciam 8, /i 'Rustii, imiteminique vim meam a me in 'esro ortu ti,messem misis. Si genera ipitar an mantium Mtindo defint, Mundus Platoni non erit pressctus , cen t IPttir is, animantia in Isstini partibus eme meranda . Et ricte hane : nam mixta perfectiora Gnrc nuntis i so haec ili rum cavsa sunt consitata . Denim

108쪽

P. A R s Τ E R T r A . e , sive hoc quod omnia continet, Mundum .pelles ab ornatu sive universum, Omne, ac Totum , utpote cujus amplexu omnia coerceantur negare non pote , ejus partes esse o quidem potiores , corpora mixta , quippe quae , cum varietase , rum perfectione na uiro , multum praestam elementis. Platonem autem fensisse, ex quatuor elementis tum Coelum, tum Mundum totum esse coagmennatum , ex iis

gurae subjungam , perspicuum erit. In Timaeo se ait , se in iis Mundus esset an anti absioluto smillimur, hoc se ipso quod ipse solus, atque unus esset, idcirco fingularem

se Deus hunc Mundum, atque unigenum procreavit. Com .is reum autem , atque aspectabile omne necese est esse , ,, quod ramum s. Nihil porro igni vacuum videri potes, ,, nec vero tangi, quod careat Ioliri: solidum autem nihil , is quod Drrae si expers, Quamobrem mundum escere m M liens Deus, teriam primum ignemque jungebat. Et quares sequuntum usque ad illa verba . Earum autem. qua ,, tuor rerum , quas supra dixi, se in. Omni Mundo, pamri tes omnes collocarae sunt, ut nulla pars cujusvis generis, , excederet extra, atque in hoo uniserso inessent genera illa ,, -iverso. Ex qnibus verbis apertum est, Platonem, O Coelum, re ratum Mundum ex quatuori elementis consis Di se . In Cceis autem, plurimum igneae substantiae i 6se dixit . Nam eum amor snt animantium genero . ,, Unum coelesse, atque αυinum; Hierum p/nnigerum , σω, aereum tertium aquatile; terrentim quartum ; dicinae ani

,, mationis inquit Plato fprilem , Detis ma imὸ faciebat ,, ex igne , ut splendidissmus esset, o aspectu pulcherrimus.

,, Cumque eum smilem univcrs naturae escere vellet , ,, ad volubilitatem rotundovit, comitamieque eum sapientia, ,, οytimae mentis essecit, circumque omne Coelum aestu se liter infribuit, ut hunc virietate distinctum bene.Graeci ,- Κοσμον, nos lucentem ornatum Mundum nominaremus. Haec ex Platone. Quae vero adversus hanc Platonis sentemtiam in I. Meteororum Aris. scribit, parvi momenti sunt. apud Platonicos. Si enim, inquit Aristitoles, coelum ignem eliser, cum increabili propemodum excessu unc Mundum infe-

109쪽

9o ELEMENTOR. META AH. inferiorem superet, jampridem omnia , quae continentur, in

ipso incendio consumpta fuissent. Sed imi respondent, cum

elementum ignis contineat caetera elementa, ac proinde

multis partibus major si illis, qui si, ut quae ab eo

continentur, non semiliter conflagraverintὶ Deinde, Aristoteles libra. de Generat. tex. eto. a I. ait quem elementarem nostrati qui diυersum esse : hunc. enim non esse s licem , sed mixtum, habere caloris excessum, vimque urendi oe absumendi corrumpendique corpora , illum autem minἱme: quemadmodum nix, seu glacies , seu gelu, frigidi es excessus; naturalis enmi ignis vitam potius impartiendi, qu- tirendi viribus praeditus es, ceu in nobis, tus calor. Praeterea, quo ignis es in tenuiori inat ria , eo minorem vim habet urendi, ut ferrum candens magis urit, quam carbo, flamma , quam elementaris ignis. sitim igitur coelum ex purissmo , tenuissemque igni conset; mirandum non es s quametris maenitudine mtitirum excedat, ea tamen quae sub ipso sunt nequaquam

.ncendat.

Platonis autem praeeipui interpretes idem, quod nos supra docuimus , sensesse Platanem, res erant. Taurus ut refert Philomnus in I. com. in Timaeum, postquam locum Platonis a nobis supra citatum exposuit Teophrasus inquit, quod s aspectabile traftabile ex terera Iunt igni , ex his coelum , ct Ura consabunt, non sunt autem haec , inquit , ex illis, quintum compus introducens, odversatur in orbem. Vertim, ubi quintum corpus illud sis,

docuerit, tunc hisce rentradicat. Haec Taurus. Qui noumodo utili Coelum , ct Mundum ex quatuor elementis concretum esse, Ied etiam adverbatur Theophraso id neganti, o quintum quoddam corpus ex Arsotelis sententia introducenti . Porpbrius in expotione eorundem Verborum ,

idem sentit: ct post multa , subiungit haec. Mundum ex quatuor: constitutum esse elementis, diserte dicit Plato, quas quintum illud corpus, quod ab Aris. Archita inducitur , non esse putaverit. Pracias quoque, tum in expositione Timaei , tum in eo libro , qui inferibitur Obser-Vationes eorum, in quibus Platonis Timaeo contradixit Ari

110쪽

PAns T A R T I A. 9IAristoteles, pos quam multis verbis explicuit quomodo

timuerim ex quatuor elementis conset , o Coetam exigui, itemque ora : poseremo Iubiungit haec, non ieitur,

quas peregrinam in uuiυerso coelorum natistam inducere

oportet , JeA illic jummam perfestionem naturae eorum , quae hic vi untur, consituentes, per illam, eamque quacillis si cognata , his corporistis ortum tribuere. Protinus in lib. de Mundo, eandem , quam nos , Platoni sententiam tribuit, eamque multis verbis , explicat, oe tuetur , adversus Arisor. cujus verba, ne sm prolixus, hie non diribo . P0iremo , Arsoteles Platonis discipulus, sensem riam , Platoni Mycripsimus , reprehendens, fecit Coelum quintum quoddam 'corpus ab elementis diversum . His accedit, Plato non agnoυit corpus aliud smplex , ,, ter quatuor elementa e se enim i Timaeo scribit, Udicen-

dum es igitur cujusmodi potissmum quatuor corpora fant;

nima si hoc femel erimus consequuti, procreationis terrae, is ig-, edi eorum, quae pro rata portione in medio eo ,, Interiecta sunt, veritatem facile consequemur: tum enim D nemini concedemis , pulchriora iis, quae sub aspectum ca-3, , corpora usquam inveniri quorum quodque ad suuma, referatur. J Sc Plato negat ullum corpus use pulchrius his quatuor elementia , aut his quae suur ex

ipsis, Procul dubio non putavit Coelum e se omnino diser-1um ab illis. At dicet aliquis , Platonem quinque folidarum figurarum , quae restis constituantur lineis , ernis smilibus, naturae ejusdem, cujusmodi sunt Cubus Dramis , Octaedrum , Icofaedron, Dodecaedrum , quatuor

priores , quatuor elementis attribuere ς nimirum terrae Cu-bum , Oramidem seni, Icofaedron aquae , Oftaedrum aeri, postremam autem, Doricaedrum , fine dubio Coelo ascribsere o is non obscure indicavit, JAt figuram , sc etiam n turam Coeli, diversam ese ab eleminiis . hi errante non enim Plato illa 'tira Dod caedri Deum usum esse ait ad compostisnem Coeli , sed ad uni Utatis consitution m d ut ex iis verbis, quae sunt in Timaeo, perspicuum

es , cum praeterea, inquit, quinta quaedam si bompostis,ca Deus ad univers consitutionem es uos eaque mi

rarit,