장음표시 사용
201쪽
182 ELEMENTOR. METAPH. Hesisne regula, eas non posse recta finem suum peris sequi. Quia enim non infinite intelligentes , pCilunt affine aberrare: & quia ellantialiter liberae, pollunt deis ficctere a rectitudine. Coroll. Quum providentiae Dei sit proprium , ut sin-rula ordinatissime ad suos fines regat , providentiae Dei erat ἡ legem creaturis rationalibus dare, qua illa. ducerentur ad suos fines. Nili enim eam legem dediti et, Nec providus , nec bonus fuisset. Enam vero ut eas creaturas ad suos fines, perduceret, nec l egibus mechamicis uti poterat, quin regulas sapie . tiae Bae violaret, nec eas infinite persectas emcete. Adaeet p steti cum natura ipsa creaturarum pusnat et prius vero, quoniam esset vim libertati huiusmodi creaturarum inferre , ac propterea earum naturus pervertere, pulnat cum regulis divinae sapientiae. Praeclare Dio.3ysius M Grνumpere naturam non es diruuete pror idem M . Prop. XXIV. Deus est bonus, & beneficus. D. Deus omnium, quibus constat universum, curam gerit . & providentiam, praecipue hominum ex pro xv. , quorum non solum non vult miseriam . sed vult beatitudinem ex prop. I. & 2o. eosque lege morali , quibus illi .indigenti ex piop. 23. γ', regi d ex Prop. I. P. . Praeterea quoniam & ut sint, & ut conserVentur, emcit; prosecto quidquid boni habent , Dei donum , & beneficium est; ergo bonus est , &
M l. Sed quaeritur, quum Deus si bonus , raheneficus, sapientissimus, & potentissimus, unde mala originem ducunt, quibus homines perpetuo afflictantur Leinitius tria malorum genera secit , metopbscum, morale , & phrsicum . Metaphysicum est deficientia asiam ma , & perfectissima perfectione it morale est legistransgressio, seu peccatum : physicum sunt dolores cum animi, tum corporis . ollendemus nunc ex nullo ho-
202쪽
PARs TERTIA. 183rum, malorum divinam benificentiam oppugnari, simul
que eorum malorum Originem ita explicabimus, ut ea naturae divinae consentanea esse intelligantur.
Prop. XXV. Malum metaphysicum non pugnat cum Dei bonitate , & beneficentia , ejusque origo in
D. Malum metaphysicum est deficientia a summa persectione ζ ex Schol. prop. superioris :; summae
autem, idest infinitae persectionis creaturae capaces non sunt , quia entia dependentia , A contingentia ; ergo in earum natura positum est, cur eas infinite persectas Deus essicere nequeat vide prop. 22. ac proinde origo mali metaphysici in ipsa creaturarum natura inest, nec pugnat cum Dei benificentia . Quin quum tantb majus beneficium sit , qualemcumque ei sentiam tirealitatem habere , quam nullam , quanto majus bonum est esse , quam non esse; fit ut unde alii argumentum desumunt contra Dei bonitatem , uberti lima a gumenta sumi possint divinae beneficentiae , ti benignitatis . Ac vero vix hominem reperias , in maximis etiam animi corporisque cruciatibus , & doloria hus eouili tutum , qui non malit esse potius qualiscum que , quam nullus . Prop. XXVI. Mali moralis origo in natura entium rationalium sinita', eiusque libertate posita est , nec pugnat cum Dei bonitate, & beneficentia. D. Quoniam enim nulla creatura infinite persecta eL se potest , adeoque ei malum metaphysicum necellaria adhaeret prop. 22. , omnis creatura rationalis
errori subjecta esse potest . Ex quo fit, ut lege mora li indigeat , qua possit recta finem suum persequi ex Prop. 23. , cuius legis promulgatio inter maxima
Dei beneficia connumeranda est. Iam creaturae ratio
nates ut sunt esentialiter intelligentes, & potentes, ita sunt esentialiter liberae, quum libertas in ratione sit posita essentialiter ω , adeoque etiam adversus vitae re M 4 . gu
203쪽
184 ELEM Euro R. METAPH. gulam beneficentissime eis a Deo latam agere possunt. Hoc vero est malum morale ex Schol. prop. 24. pergo mali moralis Origo in natura creaturarum rata
nasium finita, ejusque libertate posita eis. Porro id Dei benignitati non adversatur. Quid enim legem dare non debuit At id cum eius bonitate , & providentia pugnat. An libertatem auferret Abstulisset etiam naturam, ut praeclare ratiocinatur B. Basilius a , id vero
Sapientiae divinae regulis contrarium eit . An tandemnu las creaturas rationales secisset ξ Sed ita nulli suam bonitatem communicasset, nec proinde bonus & beneficus tuisset; nullo ergo modo malum morale cum Dei benignitate pugnat. Quinimmo quum his malis moralibus Deus in bonum finem utatur , nam ea quoque in finem universorum ordinata sunt , ut disputat S. Auguilinus O ; inde magis etiam, ac magis'divina bene.
. Xa. VII. Mala physica sunt argumentum Dei
D. Mala physica sunt media . quibus Deus nos re-
Vocat a nimio praesentis vitae ejusque bonorum amore. quo amore fit , ut aeterna bona contemnamus , atque legem violemus: scilicet sunt aut praeparationes ad vir
prehendit , quod non natarnuit eccati nor expertes erem - , ' aliud nisi rationis expertem naturam rati nou praefert , o immobitiis , atque impulsu , an appetiti m carentem et , quae et iisne, actione praedita es. Maximus quoque Martyr in eaput rv. de divinis nominia bux noc serabit . oliui hoc sciscitantur . eur non ratis Deus ae creaveris , Mi res 'vellemur, ' minime peccaremus , is vim facere M arque si interrogarent , cur non mentis , OF moniraexperies nos roduxerit . . . tolle enim a nobis lia ferum arbitrium , non , aerimus amplius imago Dei , nec σπώ
H In libris de Ordine. . ζ.. e
204쪽
tutem, ut non peccemus; aut justae punitiones , quia peccamus, ut a Peccatis recedamus : ergo mala phylica iunt media , quibus Deus utitur ad nostram perfectionem.& felicitatem faciendam ἰ id vero argumen intum est Dei in nos benignitatis, & amoris; ergo mala physica sunt argumentum Dei in nos amoris , R beneficentiae . .
Schol. Praeclare Salomon e meliora sunt υmrbera dilι entis , quam oscula odio habentis . Scilicet nisi Deus huiusmodi anim , A corporis doloribus perpetuo nos admoneret . non esse hanc, quam incolimus, nostram Patriam, esse hospitium, aeternorum honorum o liti, Praesentium aequo nimius amatores , terrae proni, α ventri tantum obedientes viveremus ; Quemadmodum enim disset it B. Augustinus a , duo amores duas C Arates fecerimi e amor nostra ad ebntentum Dei , civisatem diaboli : amor Dei ad mut nitim nostri, Civitatem Dra . Providentiae ergo divinae est, bc beneficentiae, quod nos his malis admonet. & revocat. Seneca ex natura Dei,& hominis, b) cogitate pronunciat, Drum , quos amat, Iibi indurare. ερο praeparare. Tacitus quoque naturae humanae genium reputans , s cribit : secundae res acriciribus simulis nos exagitam quia miseriae tolerantur, felicitate
205쪽
In nu beneficentia , o de origine m . . ' lorum disseritur copiosius o accumτω . g. I. Uae superrus a nobis prolata sunt argumen-- - ta , ea non exissentiam tantum primae ac summae universi alis rerum Causae demonstrant, sed eius quoque perfectionem infinitam, bonisarem , ε providerariam , beneficentiam. Verum quum hoc .in Ioco totius Rel gionis principia & sundamenta constituere decreverimus, atque adversus Atheos &' Deitas tueri ; totius vero Religionis praeeipuum 'sandamentum sit bonitas , pr videntia , & beneficentix Dei; operae praetium esse ce iii copiositus & accuratius irem tatac tractare , ac Phi-osophum nostrum in eo undequaque munire , , quod fiabascat, ne reliquum quidem Religionis eorpus stare potest. Agendum autem ob id etiam studiosissime, quod non defuerint nuper ψascivientia quaedam ingenia, quae veterum Epicureorum ac Μanichaeorum manes perab surda quadam ambitione ex inseris revocare conati sunt. Petrum Baelium me in primis significare omnes intelligunt. Nam is ut rationem naturalem, quod ad Religionem attinet, in ordinem cogeret , Epicureorum &Manichaeorum adversus Dei bonitatem argutationes eXO navit , ac nimium quidem exornavit, ut tunc demum,
quod eleganter Leibnitius dicit , rationem ad silentium adigeret, quum diu illa impudentissime , o proca Ismes ersus Mem elamitasset , non ignarus , tum facilius repextum iri homines, qui de fide adversus Deum subdubitarent, quam qui rationi tam astute instructae rein nunciarent.. Et plures quidem viri docti bonitatis mi
Causam egerunt, quos ego vehementer etiam tum laudare soleo, quum intelligo Mn aeque omnibus rem απ
206쪽
PAns ΤERTIA. I voto successisse, certus eadem alios mecum humanitate acturos . Est enim profecto aliquid in tam justa tamque perdissicili causa etiam conatus, quo intelligant Athei, siqui animo sunt, quam exiguo numero sint ii, qui gigantum
in morem adversus Deum praeliantur . β. II. Deum esse intelligens & ineorporeum , Eng necessitate naturae suae existeas , opificem ac Patrem Universi, mundani operis , coaltat ex.superioribus . Quum autem quod naturae suae necessitate extitit, non
pol sit non et se quidquid esse potest ,' consequitur, Deum esse quidquid Vbe potes, idest infinitum undequaque,
cui nulla sit nec extilentiae, nec essentiae limitatio,ideli qui nec mIdo ullo terminetur , nec ulla qualitate finiatur. Nam ut modi, ita qualitates argumentum sunt existentiae & essentiae depenaentis . Ac vero pone Deum non esse quidquid esse potest, jam potest esse aliud, quod naturae tuae necessitate non sit. Id autem esse potest naturae suae ne capacitate , an vi alterius causae ὶ non primum e nam si natura aeterna & necessaria esse potuit quid perfectius, quod non ab aetemno fuit , ea ne necessario quidem fuit. Nec pollerius . Primum natura aeterna & prima , quae sit omni uti eausa ab altera pendere nequit. Deinde res, quae natura sua non potest esse, nisi quod est , ne vi quidem ullius causae esse aliud potest, quam est. Natura ergo aeterna & necessaria ab aeterno , & necessario fuit
quidquid esse potest, idest ab aeterno & necessario suit
infinite persecta. q. III. Praeterea, quae rationes demonstrant Deum esse, idest aeternam N primam cunctorum causam , me una opera demonstrant , in hac existere rationem
lassicientem exis nitam omnium & polfibilium , quae scilicet ratio nisi in Ente aeterno & necessario sit, in nihilo erit, idest nulla , quod est contradictoriam r
a Vide Autlarem operis de cognitione veri inter opera Augustini My. v xl. lib. uti. . Plura quoque habet in candem rem Franciscus Suareetius in inta Uvia i p. 3O.seM.1. .
207쪽
188 ELEM NT. METAPH. exiliere autem debent hujusmodi rationes sufficientes flean eius intelligentia intellisibiliter creatrice, & in ejus ellentia eminentissime. & in potentia, quod a nobis in prima parte demonstratum est. Nisi autem natura illa undequaque sit infinita, hujusmodi rationes nullae erunt. uae tamen sint necessie eli. Quibus ergo argumentisce monstratur Deum esse, iisdem conficitur esse undequaque infinitum. Quo modo quae argumenta demonstrent, In data superficie contineri infinitas figuras planas eminenter, quae sint maiores semper.& majores, eadem Oiritrant quoque infinitam Zesse debere huiusmodi tu perficiem. Itaque quum possibila infinita sint, ac maioris semper & majoris persectionis in infinitum;
quae natura eorum omium rationem sussicientem continet , undequaque infinita sit necesse est sa). Quae adeo explorata sunt, ut communi omnium lentu semper comprobatum fuerit, Deum esse 'id , quo majus
nihil esse pol sit, optimum sci licet maximtim b . f. I . Quum ergo Deus sit infinite perfectus; sequitur esse & infinite bonum , ac sibi ad beatitudinem suincientissimum. Et primum quidem per se eli perspicuum et quoniam, ut Philolophibomnes maxima consensione do cent , naturalis per)ee io, & bonitas ab oluta inter se reciprocautur, ut tantundem semper insit rei bonitatis ab- Duuae, quantum periectionis , seu realis entitatis. Quum ergo Deus naturae suae necet state sit infinite perfectus.1tlcem naturae suae necessitate summe bonus est , &undequaque absolutissimus . Id Theologi dicunt bonum perfectum per esentiam cc . Sed . & inde consequitur eadem peripicuitate alterum , esse nimirum sibi ad beatitudinem sufficienti stimum : n hil enιm a d inquit Beatus I homas d) nomine beatitudinis intelligitim, nisi
208쪽
: Ρ Arn s TERTI A. . - 189 fionum perfectum intellectualis naturae, sit suam jus scientiam cognoscere in bono quod habet . Ac vero non quis facile reperiet, unde illi minus perfecta beatitudo inesse possit . Non desectu entitatis & bonit iis, quae in illo est sumnaa & absoluta . Nec aut contrarietate partim naturae suae , quae in natura simplicissima nulla est; aut externis contrariis, quoniam naturae infinitae & summae , ac unice infinitae & summae , omnino nihil est contrarium. Jam nec affectibus , qui in Deo nulli esse polsunt: affectus enim naturae sunt minime quae sibi ipsa sussicientissima sit , seu naturae, ilquae erga externa bona rapiatur , qua sit in sui complementa , aut sibi abi externis objectis timeat, velut sibi 'infestis & contrariis r quae nunc duo a natura Dei inis finita longe absunt . Ita necesse est Deum , Patrem illum ae Opificem cunctorum , esse beatistimum , nec rei cujusque externae indigum, qua possit esse beatior, nec sibi ab ulla externa re timentem , qua perverti aut turbari possit. Uno verbo , plene persectum, plene tutum ς quae duo ubi adsunt, beatissima natura illa eit. f. U. Ex divinae naturae persectione infinita eius consequitur absoluta bonitas & beatitudo: ex hac vero bonitas relativa, seu potius munificentissima beneficentia. Scilicet natura ista beatiis ma nec invidere ulli potest, nec irasci, nec omnino malefacere, nec non esse
large benefica. Ac principio nihil verius & praeclarius dici posse arbitror, quam Platonicorum illud , bonum
est ni diffusuum, summum summe, praesertim si bene
ficentia nihil de natura benefica demat. Observo inter homines, quo quis est dignitate ac loco eminentior .honis affluentior, virtute ac sapientia ditior, suae digni. tatis ac status tutior, eo esse publicae se licitatis amantiorem, eoque magis pro virili illam promovere . Ne- cellario inde me concludere posse arbitror , Deum natura sua beatum ae persectum , infinito supra creatu. 4ras loco situm , qui nec timere sibi quidquam potest, nec minor fieri participatione honorum naturare stine, creaturis rationalibus beneficium esse debere , potissi
209쪽
19o . ELEMENTO R. METAP u. mum, quas beatitudinis capaces efficit. Intelligoe prae terea, quo quis imbecillior est, re & mente pauperior,
minus loci, & status sui tutus, eo esse alieni avidi rem, sui parciorem, invidiae, odii , fraudis plenum; ergo nisi Deum constituam bonum, & beneficum , de
naturae suae maiestate deturbo. f. VI. Idipsum ex natura nostra concludere possumus. Nos enim Deas beatitudinis capaces creat, iaita, ut natura i p., A necessario Macitudinem appetamus & sequamur , mi feriam aversemur . Praeclare Auga tinus, omnes beati essee υolumur e miseri non solum nolumus, sed nec velle posumus . inum autem , quZenaturales insunt rebus & congenit e proprietates, ia-clinationes , habitudines , capacitates , eae a Deo immediate sint, idest a prima cunctorum caula ; fit , ut immediate a Deo in nobis si & conservetur naturalis iste 'beatitudinis appetitus, aut saltem capacitas, misellae vero aversatio. Quod si nolit beatos , deludit prosecto , ac Vult miseros, quod cum natura sua pugnat. Vult ergo beatos. Esse autem nequimus, nisi sui beneficentia , &bonorum diffusione : ergo nili essiciat, quum possit , ne vult quidem p atque idcirco ne bonus quidem est. Est autem bonus, & vult nos heatos, & potest, &naturae suae est velle ti efficere ; beneficus igitur est . . f. VII. Itaque Deus nec invidere ulli potest , nec
irasci, nec omnino malefacere, quia is mereatur . Nam invidere & irasciis imbecillitates sunt naturae aut aliquo bona indigentis, aut quidquam sibi timentis : nullo vero bono indiget Deus, nec quidquam sibi timet . Praeterea invidere & irasci dolores sunt, qui cum natura beatissima pugnant. Quo circa mirum est, Lactantium virum alioquin disertum ti acutum , nes Theologiae naturalis imperitum, affectum irae vere ac
proprie Deo tribulae in eo libello, in quo id ex instituto agit. Potest esse enim quidpiam aliud , quod penitius naturam beatam tollat Arnobius Lactantii huius magister inde maxime Homeri Deos ridet, ac jure quidem & merito ridet, quod iracundos illos & conten
210쪽
Pans TERTIA. 'Itiosos laciat , nunquam pacatos , nec tibi, quod inde
Consequitur , constantes . . Quum ergo nec invidere, nec
irasci possit Deus peripicuum est, nesi posse alteri m lefacere , quod ille non mereatur , aut quod illi non sit utcumque honum . Alteri enim malefit , siquidem ille non meretur , aut si ei utcumque bonum non est, vel ex invidentia , vel ex odio, vel ex ira. Quod si quis suspicetur, Deum , immota natura sua, nec turbata pace, sic velut per iocum , quin & cum voluptate alicui malefacere, quin illi prodeise velit, is mari, mam Naturae hujus malignitatem praedicat. Neque enim malignitas major fingi potest , quam gratuitum alteri malum inferre, non sine ira modo & odio, sed
Cum voluptate . Qui autem sic ratiocinetur , is totam illam Dei naturam, quam superius constituimus, eve tere quoque debet, ac pro Deo optimo maximo, rerum
opifice ac parente , fictilium nestio quem genium di malignum sibi obtrudere. f. VIII. Quae quum sint, consequitur, quae hominibus accidere videntur mala , nec mala ea esse , nisi praesente sensatione aestimata , sed bona, quod bonum I rocul dubio nostri finem spectent : nec nos pati R. ma-igno Deo, sed a bono: nec esse argumenta Dei in nos irae, sed ejus, potius in nos amoris.' nm Vero, qui illa non ex fine nec nostri, nec Dei, ut par est, sed ex praesente & molesta sensatione aestimamus , ut amara medicamenta pueri, mala habere; atque unde Deo gratias habere maximas opstet, inde ar3umenta capere eriminandi. Enim vero cujusque rei honum dici non potest nisi ex me. Quaecumque rem aliquam ita perficiunt, ut ad finem suum ducant rectius & facilius, sunt illi hona, utcumque molesta sentiantur . Contra quae a fine avertunt , utcumque iucunda, mala esse necesse est. Homines ergo , qui ratione sunt praediti, non Ut bruta animantia ex praesente tantum sensu , sed ex
fine de bonis & malis judicare debent. Quae dici vul
go solent mala, ea reperientur hona, si ea regula uti Velimus : ac e contratio eorum plurima, quae bona