Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi ..

291쪽

M 2 ELEMENTO R. METAPH. R quidem haec omnia ei praestanda non in externis

tantum signis, sed in spiritu, non in superi titione , sed

in veritate Johan. I V. 23. : Gratias ei agendas ad Ephes. v. 2o. & saepe J. praeterea vetantur in his libris omnes actus, etiam cogitationis, qui sunt hujusmodi ossiciis opposui. IX. Quod ad nos attinet, praecipitur nobis, studere non bonis huius ,vitae , quae praeterit , sed bonis

aeternis, quae nos vere & sempiterne beatos facere possunt. In huius vitae beatae comparationem instrui mur nedum uxorem , filios , parentes, amicos , bona fortunae, sed etiam Vitam contemnere Matth. xv I.24. Luc. IX. 23. ad Titum XI. I 2. & passim . ι X. Circa alios homines , amor speciei humanae, idest omnium hominum, nobis natura aequalium, ex quo a O-τe caetera fluunt in societatem humanam ossicia , facit in Scripturis Sacris utramque paginam.Hinc Matth.XXI I. 39.

4o. dicitur, ex his duobus praeceptis , Dilige Dominum Deum tuum super omnia , o proximum sicut res um, totam Legem o Prophetas pendere. Apos . ad Rom. XI II. 6. & seqq. egregio id ratiocinio concludit: reddite igitur omnibus , quod debetis, cui tributum, tria fatum ἰ cia vectigal, veeligat; cui timor , timorem y cui honor, honorem . Nemini quidquam debere, nisi ut abi alios diligaris p nam qui diluit alterum, legem impleviι:siquidem illud non moechaberis, non etiades, non 1Arab ris , non Ddum testimonium dices , non concupisces , savuid est aliud praeceptum , in hoc sermone summarιm comprehenditur: diliges proximum tuum sicut te ipsum .

Quid amplius, & praeclarius de Ossiciis erga homines

ratio naturalis praedicatὶAmor erga proximum, oblequium erga Majores, reverentia erga Magistratus , obtervan

tia legum civilium, abstinentia ab alieno. Iam, quod est divinius , ipsi inimici nostri diligi praecipiuntur . Matth. v. 4. , & adversus eos , qui nobis infesti sunt, mitem animum, & patientem exhibere ibid. 39. Beneficentia porro perpetuo commendatur , praesertim

protrito illo, quaecumque vultis ut facient et bis hemi-

292쪽

phetae Matth. v II. I 2. Lucae v I. 3I Haec delibaLse sat erit. Ex his vero patet , veram esse , & sanctissimam Novi Testamenti doctrinam moralem. ' . Pr .XXXIII. Uera miracula non possunt esse nisi a Deo, aut Dei Imperio in Naturam. D. Nam vera miracula sunt , quae aut substantiis, aut modo, in vires rerum naturalium superant, & contra eonstitutas in universo mechanieas ligeς fiunt ex des 1 IJr id autem totum nemo potest, nisi qui vires harbet tota natura majores, quique imperium in naturam exerceat, idest Deus totius naturae auctor , & mod rator ; vera ergo miracula Dei sunt opera. . m Sehor. Plures viri docti de natura miraculorum di seruerunt, eaque Dei esse opera demonstraverunt . A curate hanc rem inter caeteros pertractavit nuper Se

ges. Hie liber ad incredulos refellendos utilissimus esse potest . Sed dolendum est , Auctorem Gente Anglum

ea admiscuisseri quae necessaria non erant, suaeque

dium in nos indignum Philosopho & Chri stiano osten. dunt. Potuit enim in vera causa versari, quin Cath

Prop. XXXIV. Libri novi Testamenti sunt Divini. D. L Libri novi Testamenti per omnia veraces sunt

ut superius demonstratum est: Eorum Auctores eaetera omnia genuinitatis , simplicitatis, veracitatis manifestata argumenta praeseserunt e impostores ergo haberi non

possunt: saltem nihil est ia illis , ex quo suspicari

possimus voluisse mundo imponere ; adeoque sine ulla ratione, imo adversus gravissimas simplicitatis , & veracitatis rationes, habere illos impostores , est omnino furere . Affirmant autem huiusmocii Auctores, doctrinam quam scribunt divinam esse; nam aut ea scribunt, quae a Christo audiverant, qui a Deo Patre acceperat , ut Matthaeus, Iohannes , Petrus , Iacobus , Iudas ; aut quam acceperant ab ipso Deo ut Paulus, qui se sat tur Apostolum Iesu , non ab hominibus , neque per ho

minem , sed peη Ioum Christum, σ Deum Patrem a4

293쪽

2 4 ELEMENTOR. META PII. Galat. I. I.) : aut eam tandem, quam ab aliis Apostolis, qui cum Christo convixerant, edocti erant , ut Lucas Luc. i. a. & Marcus. In hoc ergo mendaces non sunt, alioquin sceleratissimi imposiores fuerint oportet. Quae enim sceleratior hominibus impos tura fieri potest, quam iis Dei nomine mentiri i Divini ergo sunt Novi

aestamenti libris . D l l .

f. II. Ad haec addi possunt 'plura alia di Vinitatis

argumenta. Primum sanctitas, puritat, sublimitas

doctrinae, ad quam mortalium nemo usu itantum raotionis unquam pervenit. Quis certe non miretur, homines litterarum rudes & in rerum contemplatione minime versatos non tantum naturae leges ac hominum officia explicuisse diserte, ac ita ut nullibi fallerent , sed de Deo & providentia, deque altera vita tam distincta , ac toti rationi conformia docuis e i Quis praeterea , tantam dCctrinae constan tiam, atque harmoniam Certe nihil tale unquam ne Graecorum quidem doctissimi generi humano dedere, quorum philosophia & sibi minime conlians & in tot sectas divisa quot capita , satis demonstrat hominum esse opus, non Dei. Secundum, spiritus propheticus , qui in Auctoribus horum librorum reperitur, quiqueelse nisi a Deo nequit. Et sunt in Novo Testamento Prophetiae non per ambages, sed luculentis verbis seri. Plae , eaeque impletae adamussim . Longum esset omnia pertequi. Unam memoro, mala quae Iudaeis evenere , obsellio, fames, Urbs solo aequata, totidem pene ver

bis praedi ha a Christo suerant, quot facta narrat I sephus in libris de Bello Iudaico. Nemo Iosephi nar

rationes cum Evangelicis praedictionibus conseret, quin satim sacro quodam horiore corripiatur. Tertium vis

ad persuadendum novam Religionem, qua Religio dominans Ethnica, & spiritus carnis potentissimi hostes evertebantur, & quidem tanta celeritate, quanta non dicam ulla alia doctrina unquam, sed ne ullum quidem imperium armis dilatatum est. Romani enim ut ad eam imperii molem pervenirent, quae sub Augustosuit, septingentis prope annis continenter bellum ges

a . -

294쪽

PAxs TERTIA. 273 sere , & Mahummedani sexcentis propemodum an nis . Quartum tanta Discipulorum in hac Religione tuenda, conliantia, & Hrtitudo , uti durissiimos cruciatus , exquisitissima supplicia, & mortem contemnerent, homines non idiotae tantum & simplices, ne quis dicat pecorum more alios post alios ruit se in tormenta caecos,

sed praeclari Gentilium Philosophi, viri litteris, avita nobilitate , & gestis magistratibus illustres. Quintum,& maximum infinita miracula variorum generum, &talia, quae satis constat non potuisse , nisi vi divina perfici. Operae pretium est eos consulere, qui huiusmodi argumenta latius deducunt. Nos argumentum a miraculis desumptum hoc in loco uberius illustrabia

l. III. Quum libri Novi Testamenti veraces sint, sequitur, dubitare nos non posse de miraculis, quae RChristo & Apostolis facta , ut doctrinam quam prae dicabant , divinam esse confirmarent, in iis libris narrantur . Narrantur autem talia miracula , quae non

nisi a Deo perfici poterant, aut, quod perinde est, ab aliis caulis Dei ipsius imperio & vi . Huiusmodi sunt, conversio aquae in vinum ; panum & piscium

portentosa multiplicatio; mortuorum etiam quatriduanorum resuscitatio; desperatorum morborum sanationes solo verbo factae, ut caecorum a nativitate , paralytic

rum per plurimos annos , imperium in daemones &e. Et haec quidem miracula non clanculum , sed propalam efficiebant Christus, & Apostoli , quorum tintus populus testis erat oculatus. Sed perpendamus pauca , idque exempli loco . Panum, & piscium multiplicatio , quae bis eodem modo contigit Math. XIV.& XU. creationis species est, quae non hominum ta tum vim , sed totius naturae superat . Miraculum autem eius generis, in quo nulla impostum subesse potui rape quod reales effectus secuti sunt, saturitas plurium tum hominum; fragmenta pluribus sportis collectar

miraculum in quo sensus ferme omnes ubi mutuo te stimonium dicebant, oculi, odoratus, gustus, tactus in-S a te

295쪽

1 6 ELEMTNT R. METAPH. ternus, & externus; cujusmodi certe nullis impost uris subesse possunt; Miraculum praeterea, cuius qui modum attentius considerat, nequit non in Christo vim Divini tatis , intelligere. Jesus autem convocatis Discipulis suis

dixit et mi reor turbae, quia triduo jam pers erant mecum,

non habent quod manducent, ct dimittere eos jejunos nolo', ne defciant in via. Et dicunt ei, Discipuli , unde

ergo nobis rae diserto panes tantos, ut faturemus turbam tantam ,Nempe humana ratio cum exigua potentia

eonjuncta sibi diffidebat. Habemus hic argumentum humanitatis . Quid autem ad haec Iesus Nihilo commovetur magis, quam si nemo adesset. Itaque more suo tranquille ac eonfidenter, quor, inquit, habetis panes At illi dixerunt, septem, paucos pisciculos. Quis ad haec non expavi s. set in tanta ieiunorum hominum copia Erant enim quatuor millia hominum, praeter parvulos & mulieres. Ille vero audacter praecipit, turbae ut discumbant. Qui hic divinae potentiae characterem non agnoscat, is omnino bardus & stupidus sit necesse est . Nemo enim tanta animi firmitu.ine & confidentia de re tanta quidquam spopondisset, nisi summus Naturae Auctor. Verbo res ex voto cedit . Discumbunt turbae t is accipit septem panes & pisces, gratias agit, frangit, datque Discipulis suis, Discipuli populo. Et comede ut omnes, o fatur ii sunt. Et quod superfluit de fragmentis, tulerunt septem

portas plenas. Ei uidem generis est alterum miraculum quod cap. XIV. enarratur . Vespere autem facto a V sunt ad eam Discipuli ejus dicentes, disertus es locus , o hora jam praeteriit: dimitte turbas , ut euntes in ca sella , emant sbi escas . Jejus autem dixit eis, non haberet necesse ire: dare illis ara mandvitare. Est hoc cum Discipulis ludere velle, quos non ignorabat nihil habere tantum, quo quinque millia virorum, praeter mulieres & parvulos,

saturari possent. Itaque Discipuli, non habemus hic nisqMinque panes o duos pisces . Qui ait eis, asserte mihi illis Luc. Quid iacturus inque ne etiam panes, ac duos pisces tantae turbae dividet ρ Non est id integram uentem ludibrio habere velle P Uideamus quo evadat.

296쪽

pARI TERTIA. 277 Iubet turbam di lcumbere: accipit quinque panes Rduo; pisces . Nempe potentiae tuae conscius erat: ali quin Insanire oportebat, qui id ageret, ut tot deludificaret . Iam aspicit in Coelum , benedicit, frangit, dat Discipulis panes. Discipuli turbis. Et manducaυeruntemnes o saturati sunt. Et tulerunt reliquias duodecim: eophinos fragmentorum plenos. Manducantium autem fuit numerus , quInque millia Uirorum , exceptis mulieribas,

parvulis. Quem haec non illacrymare cogant prae laetitia Nam hinc non solum Iesu potentia in totam Naturam intelligitur manifeste, sed etiam summa in te,

ligentia A providentia, ut, quemadmodum dixi stupidus sit, qui in hoc ejus divinitatem praetentissimam

non agnoscat .

f. IV. Atque ea via est. & ratio, qua Christus

omnia sua miracula eficiebat. Nempe non laborabat, ac se angebat, velut qui impetret, exitus incertus , sed effundebat confidenter ex sele ac natura sua, nihil cunctans, nec suturi imprudens i Conscius ergo sibi erat naturae suae divinae ac potentiae. Sunt praeterea talia quae perpetravit miracula, ut scientiae natum lis periti facile intelligant. imperium sui Te illi in rerum Naturam , quam solo nutu moderabatur. Rogat leprosus, ut velit lanare. Volo , inquit: Mundarer ρο mundatus

V Matth. VIII. v. q. Centuriomi , υade , ct scus credidibit sat tibi e ct fanatus es puer in illa hora

Ibid. v. I p. tetigit manus Socri Simonis, & reliquit eam febris ibid. v. Di. J . Paralytico ait, furge , tollelectum tuum, o vade in domum tuam & surrexit ibid. v. 27. . Imperat mari, & placatur Matth.XIV. :fictili maledicit, & are actu es continuo ficunea Matth.

XXI. v. I9.). Mitto caetera quae eiusdem sunt Naturae . Quem hunc esse oportet , cui tota rerum natura

obsecunilat, nullis,illa machinis , nulla vi corporea acta ' Qui igitur haea miracula legunt, non facta tantum legere debent, sed modum etiam , quo sunt sacta. Qui si ita Novi Testamenti hi storiam legunt,non possuntii non Christi vim divinam agnolceie, ac divinam to-

297쪽

2 8 ELEMENT. METAPH. am, quam ille praedicavit, doctrinam . Sed & illud etiam in primis animadvertere debent, haec Omnia miracula non in alium finem fuisse comparata , nisi ut homines crederent, Iesum esse a Deo missum, eiusque doctrinam veram Etae & divinam . Nec vero

aliam ob rationem haecccredere oportere, nisi ut nova haberent & potentissima ad virtutem calcaria : ut non solum Deum amarent ac metuerent, quo par est obse quio, sed praesertim ut amarent sese mutuo , ut alii aliis faverent, ac vitam & societatem facerent paca tam & iucundam, ut ne cuique inferrent injuriam , ne que molestiam, ut ne essent fures, mendaces, calumnia tores, adulteri, periuri, uno verbo , ut virtutem c

terent , horrerent vitia . Nihil inde sibi nec honoris , nec commodi, nec voluptatis promittebat, quod fieri oportuisset, si non fuisset. nisi purus homo, nec egisset, nisi ex solis motivis naturae & rationis humanae. U. Accedunt iam eodem miracula alia plurima, quae primi Christiani in confirmationem ductrinae suae ediderunt , quorum totus antiquus orbis Christianus testis extitit oculatus; quod testimonium , qui respuit, is dicat etiam necesse est, tot gentes Graecas, aegyptias, Asiaticas , Romanas, omnium cultissimas , Christianae praedicationi credidisse , nullis miraculis actas . Quod praeter quam quod manifestissimum est, ut dixi, veri tatis Christianae doctrinae argumentum , est etiam miraculum miraculorum, ut ratiocinantur August. lib. 22.

de Civit. Dei S. Chrysost. homil. 34. in Matth. & Damala. lib. iv. Fidei orthodoxae. f. VI. Huic argumento ita respondent Deistae. Primum , non eine argumento , ut liber , quo miracula narrantur, sit divinus: nam potest etiam profanus Amctor miracula ab aliis edita colligere , quin is divinam auctoritatem suis historiis conciliet . Deinde etiam eos. qui a Deo missi non fuerant, quique idololatriam profitebantur, miracula edidille : nam Magi Pharaonis quaedam & ipsi miracula fecerunt ipso Mose teste. Miraculorum quae apud Graecos facta iunt, plenae sunt

298쪽

Graecae historiae Herodoti, Diodori Siculi, Plutarchi e

Latinorum Livius. Uespasianus caeco visum, claudo integritatem membri dedisse, dum in Egypto esset, retulit' Tacitus scriptor coaevus, & alioquin severus . Apollonii Thianaei miracula narrat philostratus in eius vita . Ea vero talia, & tanta fuerunt, ut Hierocles Genintilis Philosophus parallellismum scripserit vitae Ebrini,& Apollonii. Ad haec Moses in Deuteronomio negat ex solis miraculis divinitatem Prophetae aliculus digno sci posse. Tum Chri ilus Matth. XXIV. pronunciat et Iam impostores facturos miracula. Surgent, inquit , ficus

Chrim , o Pseudo- Prophetae , dabunt signa magna s

o prodiqia . Tandem miracula esse polsunt eflecta causarum naturalium ignotarum . Enim vero ignoramus quousque natura rerum agendo progredi poteli', adeo' que non possumus assirmare ea quae dicuntur miracula non esse effecta causarum naturalium, ted Dei et quo potissimum argumento vim miraculorum elevate ConR-tur Spinoeta in Tract. Theologi eo polit. f. VII. Sed haec facile refelluntur. Et primum qui dem argumentum vim aliquam haberet , sit qui ieribunt Chriltiana miracula non iidem essent , qui tec re. Nunc autem quum iidem Apostoli , qui haec n8rrant , & doctrinae , & miraculorum in doctrinae 1llius

confirmationem patratorum auctores sint , conlic Itur ejusdem utraque originis esse, idest a Deo ..Alterum vero argumentum duas habet partes . Prima urget miracula Magorum Pharaonis l. At cum ea Deus. seu o Culta naturae arte, seu Cacodaemonis ope fieri perini seri t, ut ex collatione miraculorum Molaicorum intel ligeretur vera Divinitas , quod perspicuum est ex ipla Mosaica narratione, causae Dei starum non favent. Rtera de Ethnicorum miraculis nititur vulgatas , & an

iquis rumoribus, quos posteriores Historici collegerunt,& quibus propterea quae fides sit adhibenda , nemini

ignotum esse potest . Pleraque etiam eventa fortuita, aut quorum causas ignorabant , antiqui inter miracula retulerunt . Itaque Cicero in libris de Nat. Deor.,

299쪽

18o ELT MINYOR. METAPH. tum in libris de Divina t. veterum Romanorum miracuisla aut ridet ut fabellas aniles , & rumores vacuos , aut ad causas naturales refert . Rident quoque saepe Livius , &.Tacitus , nec raro Plutarchus. f. VIII. Sanctus Augustinus de Civit. Dei. x. I 6. hunc in modum totum hunc locum pertractati: Haec

ergo , miracula Gentilium atque alia hujusmodi, nequaquam illis , quae in populo Dei faeta legimus , vi

tute ac magnitudine conferenda sunt z qu rmo mInus ea quae

illorum quoque populorum , qui tales Deos coluerunt, legibus judicata sunt prohibenda atque ρkEtenda ,.magica Icilicet vel theurgica ὶ quorum pleraque Decie renus mo talium sensus imaginaria ludificatioue decipiunt, quale es Lunam deponere, donec suppostas , ut ait Lucanus, pr pior despumet in herbas e quaedam inro eis nonnullis piorum Ddiis videantur opere coaequari , finis ipse, quo discernuntur , incomparabiliter haec nosra ostendit excellere. Illis enim multi tanto minus sacrificiis colendi junt, quanto magis haec expetunt: his vero unus commendatur Deus,

qui se nullis talibus indigere , Scripturarum suarum regi catione, o eorundem po lea sacrifciorum remotione demonserat. Quae doctrina huc redit I. Quaedam Gentilium miraeula ludificationes phantasiae esse , & sensuum . a. Quaedam alia videri nostris coaequari , sed fine longe discerni ..3. Finem illorum esse plurium Deorum cultum , quem ratio ipsa naturae improbat : h Tum unius tantum Dei. 4. Itaque etiam si demus sa-Θa illa esse, ex fine ipso redarguuntur . Caeterum non ita haec sunt accipienda , quasi Daemones Vera miracula possint efficere : ea enim non potest , nisi qui im perium in Naturam habet , id est solus Deus . Solum Deum miracula facere posse, pluribus demonstrat B. Thomas a , qui idem cap. seq. negat miracula substantiarum aliarum spiritualium vera esse : quae duo capita lectu sunt dignissima , simul & quae ibi adnotat

300쪽

PAR s TERTIA. 28 It acutissimus Theologus Franciscus Ferrariensis. . - β. IX. Quod spectat ad miracula Uespatiani , Io- hannes Clericus a , Christophorus Augustus Heu mannus Iohannes Laurent. Mos emius ad Cudinori hum c aliique inter arcana Maiestatis reserunt, ut scilicet cupidus novi Regni firmandi Vespasianus ea ad plebem circumveniendam excosita verit, complicibus Sacerdoti bus Serapidis , iisque sibi lavore Numinum majestatem majorem Conciliaret. Id ex ipsis Taciti , & Suetonii

Marrationibus constare arbitrantur. Ille enim his prodigiis faυorem inclinationem Numinum erga novum Imporatorem demon iratum esse s hic vero auctoritatem

f. X. De miraculis Apollonii Thianaei. ia diversa abierunt Theologi. Ueteres, in primis Origenes contra Celsum, & Eusebius Caesariensis adversum librum Hieroclis , partim conficta putaverunt , partim ope Daemonis facta . Cudworthus se censuit genio malo armatum Apollonium, ut Servatoris nostri factis fides detraheretur , atque labefactatis Christianorum virtute turpissimis is perstitionibus auxilium ferretur . Mosshemius autem ad eum Cud Northi locum not. I 8. neutram re

sponsionem probat. Nam quum Thianaei gesta magna Veterum consensione narrarentur, si ut conficta habeantur . nihil putat reliquum esse ex veteri historia', uod simi liter rejici nequeat et in quo B. Augustini pruentiam imitatur, qui, ut vidimus , non omnino ea Gentilium mira facta negat, quae facile sit ostenderea causis naturalibus fieri, nec esse vera miracula . Deinde si ope Daemonis dicantur iacta quae de Apollo . nio