장음표시 사용
321쪽
Priminis Desarum argumentum Fato omnia rapi ex Chrisianorum docὶrina perpenditur , refellitur.
f. II. DRimum autem argumentum est huiusmodi:Seria L ptores Evangelici docent, ne arboris quidem frondem moveri sine voluntate Dei omnes ergo motio nes naturae a voluntate Dei repetunt immediate , ita ni homines nihil faciant sine illo Itaque Theologi quidam eo venere , ut pronuntiarent , res creatas n ihil prorsus efficientiae habere , s ed Deum ad earum praesentiam efficere omnia: creaturarum Hse pati, Dei essiaeere , quemadmodum PHlo loquitur ca). Gabriel Sch lae Theologus in primis acutus & perspicax probabilem hanc dicit opinionem s) , confirmatque verbis Pauli , Deus operatur omnia in uobis I. ad Corinth. cap. xI II. Inde Thomistarum' doctrina , omnia a Deo pssce pra determinari r inde Cartesianorum , ereatas res nullam habere motionum suarum enicientiam , sed elle earum ea as , ut vocant , occasonalis . At hoc totum cum humana libertate pugnat, quam esse aliquam invicta a gumenta dei nstrant , ut/necesse sit , alterutrum esse
g. III. Sed totum hoc argumentum non Christianae tantum Theologiae, sed intimioris quoque Philosophiae imperitiam patefacit , estque a nobis faepe retusum. demonstratumque , una esse posse & concursum Dei cum . causis secundis , & earundem causarum acti vita . em & libertatem ; quum actio Dei in erraturis concauinia su earum actionum, quae ex potentiis creaturarum naturalibus mantiri , ut idcirco libertatem non evertat. Sed retractemus hoc accuratius . Principio nego , aut Evangelicos Scriptores, aut Christianos Theologos omnem
a In lib. de Cheretistu ρο flamma gladii .
322쪽
i nem rebus creatis essicientiam denegasse . Num eaedem illae Scripturae, quae docent, Deum & υolatilia Coel li pascere, Matth. VI. 26. foenum agri circiam-υesire Ibido ver. 3o. &.nec passerculum cadere Iu- per in rerram sine Soluntate Patrix Matth. XIX. v. 29. & Deum operari omnia in rebus I. ad Corinth. cap. x i 1 r. & non esse nos sufficientes cogitare aliquid ex no-
his , sed fuscientiam nostram ex Deo efe, 'II. ad Corinth. cap. 3. ac similia, quae supremum Dei in res
omnes imperium , ejusque curam & providentiam nos docent; eaedem Ainquam, Scripturae, & praecipiunt & vetant, & exhortantur, & rogant , quae totidem sunt argumenta , nos aliquid posse ac agere . Eaedem lamentantur nos minus divinis legibus parere . Eaedem dicunt, nos Spiritui Sancto ressere Ac . via. v. 3I . . Quae si quis cum Stoicorum invito illo quidem & ineluctabili . fato componere potest, is aut neu trum intelligit , aut quae dicuntur contraria igitorat'. Deinde quam Deistae Christianis tribuunt sententiam, eam illi non aversantur modo, sed & stultam vocant, ut B. Thomas a) , & temerariam, ac erroneam 0 . Itaque ille idem Gabriel veritus impietatem non est ausus defendere . Diserte quoque veteres Theologi adno- tant, Deum verbis illis, quae sunt in primo Geneseost capite, germinet Tm ra herbam virentem c rerum essicien
tiam significari . Neque id illi ipsi , qui ph icam ae-
'determinationem induXerunt, pernegarunt unquam , quod quoniam tellatissimum facere posIunt eorum opera , i , pervacaneum est eorum loca proserre.
f. IV. Quid autem divini Scriptores modis illis lo. quendi
323쪽
π4 ELEMENTOR. METAPH. quendi sibi velint, ut explicemus, panto altius exordienis
dum est . Deum esse primam eorum quae sunt omnium causam , constat inter omnes./Eorum autem Omnium , quae sunt, duci constituimus suprema genera , corpora , & mentes . Constat praeterea quod suapte natura non existit, nec suapte natura conservari posse, ac ut alterius virtute existit , ita alterius quoque vi conservari . Corpora ergo , & mentes , quae Mae naturae necessitate non existunt, ne conservari quidem suapte natura possunt. Dei erso vi atque potentia, qua primum esse coeperunt, existere pergunt, idest conservantur, quo modo praeclare in Scholis dicitur, & vere .
confervationem esse perennem creationem . Quum autem dicitur corpora & mentes set e conservare non posse,
id se intelligi debeti, ut nullas sui proprietλtes, attributa , qualitates conservare tibi possiat ; sed quemadmodym quas habent naturales proprietates , ac attribu . ta, ea a Deo habent , ita a Deo , ut conserventur quoque habere . Inest autem quum in corporibus, tum praecipue in mentibus , praeter proprietates alias suta santiales , vis quaedam activa , &. Operatrix , veluti gravitatis, attractionis , motionis , vegetationis, generationis&c. in corporibus: intelligendi, volendi. movendi &c. in mente : ea igitur vis, potentia, facultas , nec existit primum, nisi a Deo, nec operatur quidquam, idest existere, & conservari pergit, nili vi, actione , aut, ut vocant , concursu Dei . Itaque nihil magis peripi euum in natura est , quam Deum sua immensa, atque infinita actione cuncta conservare , id est omnia a Deo,& ut fiant, & ut conserventur, pendere . Id Scripturae divinae docent, in quo cum recta ratione adamu Ωs in concordant . Ac certe mirum est posse Deistas in hanc doctrinam invehi. Quid emcerent si quidquam eius e , aut fieri Scriptura diceret, minime quod , ut esset,& fieret a Deo penderet Duorum alterum inde confici clamarent di aut esse in rerum universiitate entia quaedam aeterna, ac independentia , aut purum esse in
Natura castum . . Ita essicitur, ut studio contradicendi, in
324쪽
. aluo contraria invehantur, quod fieri non potest , nisi duo quoque contraria vera esse fateantur , uti Logicae Tirones norunt: nam qui est non est juxta negat , is non est , es una opera affirmat. 3. U. Porro quod aiunt, actionem hanc divinam stare non polle cum humana libertate, imperite faciunt. In tribus iacultatibus posita est humana libertas. I. In telligendi. tr. Volendi . tar: Agendi r Radix volendi intellectas , agendi voluntas . Tres eae facultates humanae menti essentiales sunt. Ut quum mentes aeque& mentium proprietates, & ut sint, & ut conserventur a Deo habeant, a Deo ut sint , & ut conseruentur tres illae sacultates, est . Conservantur autem ita, si .illis Deus actione sua vim non inserat , sed ut con causa adjuvet . Fac enim vim illi inferri, jam non natura sua mens intellipit , vult, operatur , ideir , nec intelligit ipsa , nec vult, nee operatur. Quomodo non dicitur agere lapis, qui non ipse se ad motum impellit,se. ab exteriori causa impellitur et ita compreisis , aut extinctis mentis facultatibus , ne natura quidem illa mentis consistere potest e actione ergo sua Deus rerum naturas evertit; quad quum sit contradictorium, quandoquidem actione Dei res omnes conservantur ex suis periori j. non illis facultatibus vim inseri Deus. Adjutor ergo est concausa . Ac id scripturae ipsae Nos docent , quum invocare Deum adiutorem docente Deus in Adjutorium meum intende. Psalm. 69. I. re Adjutor meus es tu Psalm. xxxv I. 9. super quibus Auguliin O praeclare observat , nomen Adjutoris praeis scribit tibi quia υ tu ipse aliquid astis . Nec nunc inquiro si ultaneus ne sit Dei concursus ille, an prasveuteus, ac ρω determinans . Quicumque sit, talis prose cto esse nequit, quo volvatates humanae cogantur. N
rue vero Dei itis, ideit iis qui soris sunt, rationem redere debemus earum quaestionum , quas cum fratribus Tom. III. . V nostris
325쪽
etos . E LEMENTOR. M T APH. nostris agitamus , quando utrique fratemur nihil pri Matis nos opinionibus humanae libertati detrahere uel- Ie ., Sed videor dongius progredi , quam via , & ratio institut i operis patitur, ac veniam repeto. S
secundum Argumentum ex particulari Des roni te o gratia desumptumi , refellitur
. H. Λ Lterum vero argumentum, quo saepe Dei Il stae utuntur, ninc depromitur, quod scri- . .ptores Nov. Testamenti doceant Dei bonitatem , &gratiam non ad omnes pertingere, sed ad eos tantum, quos Electos vocant. Videtur, inquiunt, diserte eam
causi es agere Paulus in ' Epist. ad Rom. Accedit eo dem . 'quod revelatio hujusmodi, sine qua homules nulla pacty seriari possunt ab aeterno interitu , nec pertii taris olim ad omnes, qui epocham Chrissa anteverte-tiee hodje prosit illis, qui eam ignorant , quales illima Telluris pars. At haec pugnant cum DeitatΨ, qui ut est' dmniuns pater, ita par est ' omnibus praesidia vitae suppeditare . Certe praesidia vitae corporeae suppeditat omnibus , quacumque patet Tel- sns. Netabit autem vitae moralis , & aeternae beaκ-
f vII. Hoc argumentum partim ex imperitia doctririne Novi Testamenti, partim etiam ex agnorantia veteris historiae proficiscitur. Principio falso dicunt, in Jlhrti Novi Testamenti νraedicari bonitatem Dei , &, Gratiam peculiarem, quasi Deus aut . non omnibus conisidiat hominibus, aut non omnes velit beatos fieri. Accuratissime totam hanc rem pertractavit Claudius Pel- secterius in opusculo de Gratia universali edito Lucemburgi anno I723. Huius nos homisis ratiocinium paucis complectemur. Primum ille argumentum desu
mit ex ips nomine Jesu, quod ei es inditum, quia ipse
326쪽
Pans T E R T I A. 3 7 eundor peccatores invitat .' ad eos venise se fatetur . Mati. IX. I 2. I 3. Nemo autem non peccat aliquid:s dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos s ducimus. Johann. Epist. a. cap. 8. Praecipue ver omnes in Adam peccant, Apost. ad Corinth. I. II. Omnes ergo vanit salvos facere. Tertio Matth. xxvo I. I9. Data es mihi omnis potestas in Gelo, in Temra s euntes e o docete omines gentes oec. vocat omnes ἔApostolos mittit ad omnes: haptiaari vult omnes. Quarto Petrus Act. xi. 17. Et erit in novissimis diebus , dicit Dominus, effundam de spiritu meo super omnem camnem . erit omnis quicumque in caverit nomen Domini salvus erit: Praedicari vult omnibus spiritu suo: vult omnes ad se converti, ut omnes salventur. Quinto Maeniatum Dei vita aeterna . Iohan. x II. IO. Quoniam autem impleri nequit praeceptum sine gratia: ne Deo enim nihil possumus ; mandatumque est omnium;& gratia est omnium , ne dicamus Deiam finem quidem velle, non media. q. VIII. Nec vero hane universalem gratiam ne
eat in Epistolis suis Paulus, qui non potest aliud doceri a Magistro , cuius & spiritu doeet. Eam potius
saepe laudat. Atque in ea praecipuus est Pellecterius . Principio prima aci Corinth. x m. ad 22. Sicut in Adam omnes moriuntur, ita Chrso omnes vitas tantur romnes autem & unguli in Adam moriuntur : omnes ergo & singuli in Christo vivificantur . II. Charitas enim inrisi urget nos , aestimantes hoc, quoniam fi unus pro omnibus moratius es Christis . . . . Pro omnibuς mortuum, & resurrexisse Christum quum praedicat Paulus, is prosecto omnibus Christi gratiam dari consequenter praedicat. III. Fidelis sermo , o omni ac reptione dignus , quod Chrisus Jesus venit in hune Mumdum peccatores sal s facere : sunt autem peccatores
327쪽
3M ELEMENT R. ΜΕΥΑΡΗ.& verus: eum emphas, quasi inter praecipua , quae a eeptione tat digna, resonat, pro omnibus venisse Christum, ac consequenter omnibus prospicere . Quarto tandem protritum & apertum est illud Apostoli r Deis it omnes homines jamos feri I. ad Timoth. II. 4. . Sed & in eadem illa Epist. ad Rom. Illustre testim nium praestat gratiae universalii An Iudaeorum, inquit,
Deus tantum Imo O Gentium . Quoniam quidem unus
est Deus, qui jus eat circumrisonem ex fide, o praeputium per fidem. Quod confirmat in Epist. ad Galatas : Quiquumque in Chriso baptizati esse, Chrisum in
dusis. Non est Iudaeus, neque Graecus. f. IX. Deinde falso quoque dicunt, Paulum in Epist. ad Rom, Cap. IX. hujusmodi particularem gratiam do cuisse, quam Supralatarii, aut Instalapsarii docent . Id ut intelligantur, ab Epistolae fine rem totam repetam. Disceptat in ea cum Iudaeis , an lex Hebraica salvare homines possitὶ Praeterea an iure Deus Ethnicos ad veram Religionem vocaverit, ac loco pertinacium He-hraeorum esse voluerit λ Nam Judaei . qui tempore Pauli his de rebus disputabant, & tuebantur sola Iudaica Iege servari homines posse, & non jure repulsos Iudaeos, eorumque loco Gentes ad scitas, quam ob rem p tissimum indignabantur Apostoli . Utrumque refellit Paulus. Quumque plurima eam in rem dixisset capite illo IX., deinceps, quo magis superbiam Iudaeorum &praefidentiam retundat , & hoc addit, gratiam hane, qua olim vere Israelitae, deinde veri Christiani fiunt , mere esse gratuitam , idest Dei donum , ne illam operibus legis se posse consequi superbientes Iudaei confiderent . Id autem ut conficiat exemplis utitur Iudaeis notis, id est e Veteri ipso Testamento depromptis: primum Sarae & Rebecchae, quae tum filios filiceperunt , quum Parere natura vetarentur e tum exemplo
Jacobi & Esau , quorum ille electus fuit , ut haeres esset promissionum Abrahae factarum, hic quamquam primogenitus rejectus, idque antequam nascerentur , atque boni aliquid, aut mali agerent, ne id promeri-
328쪽
Pans TERTIA. 3 9tos quisquam dicat. Opponit deinceps sibi . id si ita sit, iniquum esse Deum . Abst, inquit: Mostsi enim dicit .
miserebor cui misereor . . . . igitur non volentis , nequc
currentis, sed miserentis es Dei . Idest non iis exem-lis doceri volui, Deum esse personarum acceptorem et ed hoc tantum, gratiam operibus nostris minime nos promereri, sed misericordiae Dei esse donum . Idipsum porro ostendit exemplo Moysis , quem excitavit , ut
ostenderet in eo virtutem suam , ut annunciaretur men suum in universa Terrae excitavit autem ex imfinitis aliis, quos ad eandem dignitatem, idemque mu-Nus praedestinare poterat, quosque pro aeternis suis iudiciis praeteriit. Atque hoc item ut superbiam Iadae rum retundat, qui lege & maioribus luis confidentes , indignabantur Gentes in eum a Christo vocatas locum, quem ipsi olim obtinuerant. Id quod iis iterum e vaticiniis probat: sicut, inquit, mea dicit , vocabo non plabem, plebem meam, o non dilesiam , diis tam . . . 4 erit in loco, tibi distam es eis , non plebs mea υos oec. Probat & a supremo Dei in res omnes imperio , velut figuli in cretam : numquid dicit figmentum fi uri suo, eur sic me fecipi Ex quibus tandem eoncludit , quia ergo dicemus P Quod Gentes, quae non festabantur iustiriam, apprehenderunt justitiam . Jusitiam autem quae ex fide est non ex lege , ne superbiatis . Uraes au rom festando legem quasi scilicet ex sola lege esset iustitia in legem justitiae non peremit. Quare ρ Quia nomex fide, sia quasi ex operibus. Itaque patet nullo pactis paulum gratiam & bonitatem Dei universalem, quamaepe praedicat, in hac Epistola oppusnare voluisti . f. X. Postremo quamquam revelatio Evangelica laevolutior sit, & copiosior, tamen non ita Dei beneiacia hoc tempore coarctanda sunt, ut per totam retris actam aetatem desuerint. Divina enim doctrina, qua homines ut cum virtute vivant , egent, primis pro
secto hominibus coaeva fuit : nam Deus quum dupliciter ad homines loquatur via nataerae, v via prophenae, ab initio utroque modo sese hominibus communicari U et nec
329쪽
hec ferriel, sed saepe , nec uno modo , sed pluribus ; at si homines attendere voluissent, nihil eis potuisset deesse quo veram pietatis , & virtutis viam intelligerent. Ac demus hoc in loco non aliam histoliae Mosaicae fidem , quam quae caeteris antiquis . historieis praestatur , quam ei denegare non possumus sine totius rationis eversione : Quis ignorare potest, non Adamu
modo, sed & Cainum; atque Abelum. & Sethum, .& Enochum , ac sortassis alios, quos praeterit Moses, in hae Dei Sehola edoctos suisse P Quis in eadem instructos Noemum ac liberos, deinde Abrahamum, Isaacum,
Iacobum ac deinceps alios Itaque non nationum m
do parentes primi, sed porro alii saepissime a Deo ed cti fuere , ut si romines eam d8ctrinam 'Tervare voluissent, ac non 'assectus suos sectarὶ , habuissent procul fluhio postmi omnes illa omnia pietatis &rvirtutis
praesidia, quae Hebraei. Quaerere autem , cur Deus non aliis nationibus similiter secerit, atque Hebraeis , est nimis curiose in arcana Providentiae Deῖ decreta inquirere . Constet hoc in loco , divinam revelationemo ita hominibus iactam, ut & ad omnes portinuerit nat ra sud , & omnes eam conservare potuerint, si , ut dixi, iis ea eustorienda dilisentiores suissent veteres Gentium parentόs. Quod si quis iterum quaerat , cur non prius euolactor haec & copiosior Novi Testamenti revelatio facta fuerit, binis verbis cum Theodoreto respondebo et Reprehendite, si potestis, Medicos , quod valentiora medicamenta postremo loco refer ent. Nam lenim usi antea, fortiora postmodum adhibent D). Fraeclare haec δisserit& S. Athia sius inllib. de Inca t.: Ibi, prolapsis in peluesima quae e ortalium Itisdiis, ne moribus , aeon defuroo Numim pro Mensam it , quo minus iis consuleret , ac ρulius par erat modis o talionibus ad soluturia σ
330쪽
mars, elememorumque omnium ac corporum quorum ex
mirabili concentu , ct in unam consentiente varietate de
preheadere ac iasse poterant aα cem Dei sapientiam . Sed quum frustra haes expertus hset, Legem o Propheras , vivis scilicet pro malis praecones , doctore que submissse . Quod quum nihilo felicius respondissia , tum mmum filium Dei necessario descendisse. . Haec latius ibi dem Athanasius. Locum eumdem egregie pertractat S.Iohannes Chrysostomus in libro, quem ad eos . scripsit, ut scandala erant assectis ubi divinam erga homines curam, ac solicitudinem, & innumera in eo beneficiἀpulcherrime describit. Legendus & Theodorus Ancyranus in Oratione Natali Domini ca)- paulinus Episcopus Nolanus in Panegyrico do obitu Celsi idipsum ce
cinit ver abus his, . πMulta mihi dederat prius re promissa salestis ,
Et praecepta , quibas per bona diriget er . - quia nec legis posito medicamine, priso Inveterata patris vul ora dilueram :Et praemissis divino ex ore Prophetis r Expeaare Dei munera, credideram : L
Et genus humanum passem sne lege fidei
Desperata salus merserat in tenebras , Regnabatque smid peccatum in corpore nosero , Mors in peccato, daemsn m interitu, Captivumque homiκem trisis metus, miser erroν Altitis in mortem praecipitare dabant, . IIInterea Pater ipse polo miseratas ab alto Errantum lapsus pes eros hominum ,
Serpentemque truci dominantem ιn morte cadentum . Non tulis, Cr natam mim ad omne bo m. i
a) Videatur Petaoius Theologicorum dum. m. IV. lib. II. cap. 6. 3. 7.