Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi ..

61쪽

t cis , ob novam molitionem mMndi , mutatio ulla emittagit. Ad 7. Principium di finis motus circularis , non penes mobile tantum attendi d bet, alioquin nullius comoris rotundi motus, vel globι , initium, aut suem habere pollet ς Ied 'en s motorem , qui ab aeterno decreverat ut aliquando motus coeli incipe retI Juιt autem motus

circularis cum cocto productus a Deo I Dei esset tis es ab intelligentia, quae cum primum orbis eaelinis eis a Deo conditus, vim suam ad eum mowndum applicuit . Ereo licet motus circularis non habeat in parte circuli tertiuus aliquod initium unde incoeper i , habet tamen ex parte momentis intelligentiae pendet autem ex mor ente duratio motus quae non semper moυit , sed ab aliquo principio coepit movere ι Ad 9. Ut verum si, coelum ab omnibus putari locum Dei, non tamen ex eo escitur, ut fem 'iternum sit, quemadmodum Arisoteli placuit: non enim coelum sedes , ac domicilium Dei esse dicitur , quassi Deus

illo indigeat ad conservationem , vel habirationem ,' sed quia in eo supra caeteras res creatas vim , magniscentiam, atque gloriam suam clarissime Vendit . Vi te enim , quam multos ipse ex antissis philosophis commemoret, o in a.

tex. libri 8. Pis in ultima parte primi libri de Coelo , qui longe aliter senserunt, quam Ari . nou jacientes mundum aeternum sicut ipse facit. Quod autem , nec in coelo , nec in aliqua parte ejus ulla tinquam mutatio visa fuerit, id quidem arguit coelum esse incorru tibiis, o in- generabile motu pbsco , non autem non esse productum a Deo per creationem. Ad Io. Esse opificem , vel creatorem , es respectus quidam Dei ad creaturas , in crea- ruris quidem realiter exi lens ; in Deo autem non nisi fecun tam rationem, O terminatiυλ . Quare aliqaid ae no- o facere, nullam novitatem , aut varietatem ponIt ruCreatore , sed tantum in creaturis ; ideo enim aicitiar deno creatur ab ipso , propter uscitatem c eaturae , nouosus creatoris. Sed hoc infra exponetur accuratius. Ad II.

Otiosum , O imperfectum es, qtiod non obtinet finem itum,

aut caret dispositione necessaria ad consequendam pedestio

nom suam . Dei autem, qui per se absolutὸ est beatur s

62쪽

Dintionem ponere in relatione aliqua ad creaturus, qMavum ipse es auctor , abfurdum es. Stetit igitur Drus ex se habet esse , o non in ord, re vel ex relatione ad creaturas : ita ex se habet omnem suam perfectionem . Itaque, licet nulla esset res creata, nihilo minus tamen Deus aeque atque nunc es , beatus oe proesus esset . Ad 12. Non potes mundas aeternus esse , aut cero melius es eum non fui se aeternum : mn quidem, quia opifex non fuerit -- per aeque potens , ct idoneus ad esciendum mandum ἔsed quia vcl repugnat creaturae , ut Creatori suo coaetemna st; tei qma posita aeternitate mandi , permulta es dentur inde ab Ua sequi , ut infra mons abimus ; vel quia cum mundus ad demonstrandam Dei aloriam conditus si omnia enim , ut 6i in facris literis , propter Ie metipsum operatus es Dominus) .eias infinita potentia .

libertas voluntatis , providesntia omnium re rami , denique perfecta independentia a rebus creatis , elarius elucet ιnnosa effectione mundi , quam in ejus aeternitate . Verum de argumentis Arsoletis haee snt ditia r d inceps ad expostion m confutationem eorum argumentorum , quibus aeterenitatem mundi Proclus pugnaciter pra fracteque defendit, veniamus. Haec autem arqumenta ex eo opere, quod Philoponus eadem de re contra Proclum

- Q Mihi & Aristotelis argumenta pueriles captiua

culae videntur, & Pererii confutatio tota e veteribus Scholae praejudiciis pendens , ut censeam paucis retractanda omnia . Ac prima quatuor argumenta ex Peripateticae tantum sectae di peculiaribus decretis , non ex rationis aeternae & naturae scitis concluduntur ;itaque cogere neminem Pollunt, nisi qui Aristotelis sa

63쪽

Viginti argumenta Procli pro aeternitate, mundi, ' 'A solutiones eorum . Primum argumentum Procli .

. , , 4 . .

II. I mundus ortum habet , cur non ante factus O suit, quant nos asserimus eise conditum prae sertim cum Deo tribuamus infinitam facultatem.&affirmemus mundum multo ante potuisse condi.

cramento teneatur. Quis ea dabit materiam inpeneralialem esse θ' incorruptilem: G nerationem sine motu feri non posset tempus, quale Aristoteles concipit, in motu positum, & motu emensum , e me semoiternum , quibus quatuor illa inaedificata iunt argumenta Quibus de rebus quoniam a nobis plura saepe dicta sunt in prima parte, nihil hic longius diiserere attinet. Monuisse tantum hoe in loco susscit, decreta illa Peripateticae Scholae nec ipsa per se esse perspicua . nec esse κως demonstrata et adeoque esse instar civilium legum , quae unam quidem gentem, non ovines prae serti m li- Deras obligare possint . Iam quintum & sextum argumentum vim quidem suam haberent integram , si Dhus necessitatae naturae suae , quod Aristotςles censuit , extra se ageret . Attaoniam hoc cum natura persectissima pugnat, id quodaepe a nobis demonstratum est: eum tantum movere

possunt, qui arrogantissime sibi persuadeat, nullas alias Deo subesse agendi rationes, misi quas ipsi intelligere

queamus Animadvertamus autem hoc in loco , quintum argumentum ex Leibnitiano rationis fulscientis principio vim suam accipere, nam inde saepe vetereS. a gumentatos legimus. Septimum vero argumentum illud est, quod universurii

originem habuisse aliquam perspicue demonstrat , ta

64쪽

PAR s TERT 2A. 6s Responsum ad Primum Procli argumentum.

. . ,

16. CLut, quia infinitum, ause in magnitudine, aut is numero , actu in natura taliare mn potes ut plurimis , firmissimqque rationibus demonstraυit Arint. tum in a. lib. Phs. tum in I. libro de Culο sedi necesse es

is rerum

tum abest ut Aristotelicae causae faveat . Nam natu Talis motus , quod & docent philosophi omnes , & es i

. per se manifestum, rectilineus esse debet . Motus curvi lineus ex conflictu duarum. virium , graυitationis & projectionis, naicitur: itaque natura tua naturali impe- . tu rectilineo posterior est. Quare habu se mundum oriaginem aliquam nihil aeque clare O:tendit At Oct Vum argumentum, quo laepe mundi aeternitatem tue. . - tur Aristoteles , ne valde quidem antiquum esse probat.

Nihil enim exploratius eise potest , si & analogiae le

ges sequamur,& phaenomena Stellarum observemus,quam easdem generationes, corruptiones , mutationes in Coe io obtinere debere, quae in systemate inistro Planetario locum habent. Nam & sunt Stellae fixae totidem Soles, ac materia, aeque ut Sol , mutabili constant ; & earum , si qui sunt , Planetae , itidem ut nostri . Naturae viciisitudinibus obnoxii sunt. Quid quod novae Stellae exoriuntur interdum, veteresque evanescunt Nam & Hipparcus novam primus in Coelo Stellam observasse sertur e & anno Is r. novam itidem in Casiasiopca Cornelius Iemma, quam iterum conspicati sunt Tichonis discipuli an. 3374. & Stellam miram in collo Balenae an . iue ς6. David Fabricius: aliam in collo Cyc- mi an. I 6 . Guillelmus Ianson : alia m. in Serpen-- tario an. clueo. discipuli Kepleri: aliam Hevelius I 67o. Itaque qui dubitat totam rerum naturam , quacumque. Um Versum patet, continuis mutationibus este subjectam, nec hoc ordine , quam pereanem intuemur continori, nisi

65쪽

46 ELEMENTOR. METAPH. rerum omnium o molem . mme' um finitum es rL .diculum estquaerere, cur non plura , o majora ιn: mundo procreata snt a Des; quandoquidem sue dubio poterat id facere ς etenim cum illa quantacunque , oe quotcunque --rent, oporteret esse finita , semper eadem maneret dubitatio, cur non plura , majora facta Digent, Eadem rarione dicendiam est dr mundo ἰ cum emm res mundi , scuti nec magnitudine , numero , sc nec dura- infinitae ereari potuerint mox docebimus ) sed necuse est omnia aliquando primum coepisse s ridiculum es

quaerere , cur mundus Detur fuerit: Iemper enim xadem haereret quaesis, ante factum esse mundum , pendet ex voluntare. sola opificis , cui tune libuit facere, non oleat et ea emm Ggeutia ,-luntaris , ac liberὸ operantur , pleruuque ita murat,

rantum quia sc volunt, pingit num o non post,

nisi potentissima & sapientissima Dei manu, is ne la

tum quidem unguem in physicis profecit. In quatuor tandem potiremis argumentis nihil ego immorabor: sunt enim aut inepta , aut iisdem sectae praejudiciis, quibus superiora aliquot , superinstructa . Nam quis non subrideat, quum audit, necessis est Coe- 'lum esse aeternum, ut consentaneam naturae suae se dem aeternae Dei natura habeat i Id enim vero obtimet in substantiis formatiter extenses, qualis Dei natura non est. Quid, inquit aliquis, nihil ne spatii ante conditum mundum erat Z punctone geometrico Dei natura coarctabatur Ego his quaestionibus respondendum

non esse cζnseo, quae 'totae .sunt e phantasia nostra deuromtae. Locum enim Deo aeternum dare aliquem

volumus, quod nihil nisi in loco esse consuetudine Corporum excogitare valeamus . Naturam Dei essingere & delineare magis amamus , quam intelligere nec nos unquam ingenii mitri stupiditatis & crastitudinis pudet.

66쪽

PARs T E R T I A. stantum, di non plus , interdum non aliam ob eaufam , nis quia ita vult. Quocirca in his verum es illud, quod

vulgo jactari solet, si pro rat:οne voluntas. Et licet Deus nihil agat sine Iumma ratione , mundumque tunc, o non ante vii pose fastum esse , non casu acciderat rationem tandem hujus rei quet ere, ac perjcrutari velle , sulitim es , cum plurimarum rerum , ctiam vilissimarum , oculos habemus , sensibus uuipamus , caussas penitus ignoramus . Satis igitur si, Mundum vel non potuissse , t non decuisse fιri ab aeterno o cur autem non ante ,

Dei voluntate pendear, occulto nobis ejus consilio , praefat pie ignorare, quam curiose ac juperbe per)crutari. Secundiam argumentum Procli .

x . T E natura boni est , seipsum cum aliis com δ municare, suamque bonitatem aliis rebus , quantum fieri potest, impertiri, & id maximi convi-nit summo bono, qui Deus est. At si mundus non sit ab aeterno , per .aeternum ut ita dicam tempus Deus nihil egit & suam bonitatem non communica vit . Quaero, aut potuit ab aeterno mundum creare , aut non; si potuit, voluit etiam: quare secit i quid enim ei obstare potuiti si noluit, ergo non eit summe --nus , & invidia tangitur: id quod impium est cogitare, nedum loqui, aut sentire. Sin Rutem voluit, sed non potuit, ergo est finita vi, & circumscripta facultate praeditus, & inaequabilis, & non simplicissimus, quando

in eo non est eadem ac par voluntas & virtus , at- quo potentia. Ad secundum argumentum Procli. I8. Um dicimus mundum ab aeterno non siis fa-Eium, nec de bonitate , nec de potentia opiscis quicquam detrahimus e sed asserimus aeternitatem a e

67쪽

48 ELEMENTOR. METAPH. dus a Deo fatὶus es, ab eo suum esse , ac duratiam accepit ; at s coaeternus ipsi fuit, non potuit accipere . Nam quod Iemper egi, quomodo ad ipsum esse produci potes ρ omnis enim productio aliquid novum necessario μgnificat . loquor de productione cremurae , quae fit ad extra. Praeterea, s mundus superatur ab opifice in ese sentia , in viribus , in actione atque perseetione , isper

hitur etiam in esse , ac duratione ς quare mundus erio poserior ipso, non coaeternus et . Nullam enim, nequσnaturae , neque arris procreationem cernimus , in qua causa non antecedat efectum. Praeterea, si mundus es ab aeterno, sequentur haec abfu cia; 'Unitum eqse nrania iamrerunt enim usque ad hune diem insisti anni transeoli eo dari maius infinito e nam numerus annorum transactus infinitus, nugetur per additionem annorum, qui sequunturto multiplicari infinita : nam si species cum mundo sunt

recternae, fecundum unamquamque speciem erunt transadita

infinita individua, imo erunt praeterita in ities infini-ra : nam usque huc praeterierunt infinitae horae, o im itae dies, similite, hebdomadae , menses, ami, lora, saecula, o alia hujusmodi infinita . Infinitum autem , neque a finito , neque ab infesto pertransri posse demonstrat ArisOteles d. lib. Pisse. Praeterea essent astu inmitae animae rationales, ct in unoquoque homine una rNec valet dicere, infestum in actu non repugnare iis , qua materia, situque earent. Nam Aras. in 3. P0 f. 4r. de omni numero universe loquens assierit eum infinitum e Ie nullo modo posse . Neque etiam valet dicere , Mundum secundum partes aeternas, ut Angelos , o Orbes coeles ob aeterno exsere potuisse, non autem secundum partes corruptibiles, tire per occessionem multiplicantur ἰ hoc enim es dicere mundum non vis imperfectum , ac mut tam misere potuisse . Neque rationi consentaneum es dicere, entia nobiliora, ct perfectiora ab aeterno feri potuisse, ignobiliora vero, atque imperseditiora non potuist e .s enim quod ma us es potuit fieri , προ etiam quoesminus es ; si corpora coelesia fuissent ab aeterno , arterno tempore Ii, pent privata suo mοὐ naturali; q-rsum

68쪽

PAR s TERTIA.' q9sum enta ab aeterno moverentur, s nihil potuit ab aeterano per motum produci sic Aab aeterno Intelligentiae motrices fuissent otio ae , oe sane hoc non dicitur conis nienter congruenterque Icurentiae Aristotelis , qui m rem coeli, Decies omnes , o generationem aeternum esse pluribus in locis manifejiὸ auerat. Praeterea , hinc necessario feret , ut infinitum, qua insurrum est , cognitam eset. Intelligentiae enim , cum aeternae Inerant, ins nitum , quod jam transactum es , cognoscerent et, nam si

cogitationem horum injerιυrum 7sis aiaιment, attamen comversionem coelesis globi , quam quaeque conficit, necessario cognoscite conversiourar autem ejuscemodi quemadmodum odies innumerabiles jam extiterunt. Quocirca infinitum perceptum ab ius Disset. Nisi quis quod tamen abjurisimum

ell) fingeret oblivionem praeteritarum rerum in eas cadere. Od 1i infinita cognoscunt, unaquaeque erit infinitae Ur tutis , ac sentiae ,' nam plura simul perfetu cognoscere , 6ι majoris persectionis; ergo semul infinita , erit perfectio nis infinitae r erunt igitur nou unum tonitum ad v, ve

. Tum complura .

Si quis autem putet, Mundum , O s non es aetem. nus, potuisse tam n feri ab aeterno, posset aliter ad hoc

argumentum ita responderi . Licet Deus potuerit creare mundum aetemnum , id tamen 1acere nolaife , quoniam ita melius erat ; vel quia ex novi molitione mundi, manife. situs , certiusque cognoscitur perfestio, o gloria Dei cujus causa mundus es couditus quam ex aeternitate e us: vel alias ob causas, quas nos mortales humanae inscitiae

caligine circumjuios , ceu alia puraque, latent a) . Tom. III. D Tem a) Imbecillia mihi videntur omnia, quae huic Proeli argumento reponit Pererius. Nimis est Peripateti cus. Quid si Proclus e4 Aristotelis dogmata ignorare se fateatur Quid si ab iis dissentiat P Neque enim ea omnia , quae Pererius absurda vocat, ex aeternis rationibus nuunt, sed ex peculiaribus Peripateticae Scho lae

69쪽

Graium a umentum Procli.

iq. R Liqui effectus sunt simul eum suis eause estu. Lx cientibus , neque priores . neque posteriorex ipsis: Uempli gratia, corpora opaca . quae sunt in lumine, iunt simul eum ea umbra , cuius causa sunt tSol etiam ςssicit lumen, cum quo tamen simul est ,

lae deeretis . Ac vero infinita esse aliis infinitis malo. xa tam est perspicuum, quam infinitam superficiem eia se linea infinita maiorem . Itaque super ea re . magnus est Mathomaticorum consenius. Quod si infinitum in. finito maius excogitare , cum ratione non pugnat , noesse quidem pugnabit . Sed & infinitum actu existere tam non pugnans recentibus est philossiphis, quam, non mundanam extensonem eis e undequaque. infinitam, &sngulas materiae partes minores alias continere nume . . ro & exiguitate infinitas Ad argumentum procli quod attinet, adeo illud Augustino visum fuit dissicile , ut de Civili liba a. I7. sateatur se non videre , qui possit intelligi, Deum per aeternitatem cessavisse, postea fuisse operatum. Et lib. XII cap. I 3. se in ea re assirm re aliquid pertimescere ait. . Inde est , ut veteres qui dam Theologi creuiderint . Deum diu ante corporeum mundum creatum per plures aeternitates , ut loquitur Hieronymus . Angelos creavisse. . , Ego vero in Procli argu monto duo esse sophismata video , Quaerit enim, potuit Deus ab aeterno mundum cssicere 2 demus, Qua rit iterum, voluiti Id si neges, invidum suisse Deum concludit: si affrmes, concludit factum . Bina sophism ta, Nam & velle potuit ab aeterno, quod emceret in tempore , quod quamvis non admodum clare irvelligo. pugnare tamen non video: & si noluisset, quum nihildum existeret, cui rei invidere malus potuit honitatem Itaque tota argumentatio . nullam habet vim ,

nisi in verborum di notionum involucro,

70쪽

P A v. s T E R T r A. , Irneque antecedens ipsum , neque subsequens . Ergo mundus, etsi a Deo si conditus A nihilomiqu4 tamen potest esse coaeternus et . Neque pugnant haec inter te, ut effectus sit tempore simul cum sua causa efficiente .' i ,. - . Ad tertium argumentum Procli,

ao. xemplum smbrae vitiosum es duabus de eam L a Da primum quidem, quoniam umira non es per se res aliqua , Ieιι rau;um mera negatio , seu Vivat luminis p at Munias esὶ res quaedam habens conssentiam . Sed dicet quispιam , umbram non esse meram negatiovem luminis ; alioquis esset tene brae : atqus in umbra colores cernimus , qui fnr umine videri nequeunt ό est itaque umbra lumen quoddam imperfecism . Verum hoc oliatur ad luno modum . Umbra tumen quidem habet tint non a corpore cujus est, Ied ab ilian ante ς quod tamen lumen iliud sit imperfectum maiori perfectisne carens id quod

privitionem quodam esse constat . causa es ipsum corpus opacum e impedit enim obsatque ue ιlla pars aeris positi perfecti iureserari' a Sole . Reel Vitur . in principio di Elum suis, umbram , quatenus oscitur a corpore opaco , suum esse prisationem luminis: nam umbra ut es in

men , est ab ' illuminante ; ut es sal curum o imperse- .

Eium lumen , 6i ex corpore opaco . Draud ς , alio quoquo vitio exemplum μmbrae laborat: neque enim omnino Wrum est, corpus quod est in luminc umbram necessari omittere . Nam Ii Sol in eo pundis sit, quod corpori re spondet ad verticem, quemadmodum apud eos accidere fi let , qui incolunt loca subjecta AEquatori, vel quae u πα- Tropicos extenduntur , palam es sine umbra esse ibi

corpora jubjecta, ea certe, quae, cum terea ita continuata sunt , ut nihil aeris interiectum sit. Umbr, igitur, tum quia non necessario producitur a corpore quod es in lumine , non potes .esse imago , ρο exemplum idoneum bux , quod in nauentia inquirimus . Alterum exemplum nihilo plus vitet ad propostum D a com