장음표시 사용
31쪽
Cicero etiam de illo,quod disturarat AEthera esse eum, quem homines appeliant Iouem. Imo in aetnere, & rem dixisti.
Ob ra aut impenetrabilis Dei notitia: sermones ancipites r attribui tamen quaedam recte a Stoicis, ω primo Unitatem.
Vio Es Animam Mundi igitur Deum iis esse: atque illam Ignem, aut verius in Igne . od Philo etiam Iudaeus prorsus haud abnuit, distinguitque e mlti et
au ενrimis: Uniuersi Animum Deum esse,quodam intesiem. Quo quia nos S omnia vivimus, &movemur, & sumus in Deo. Siquid .verbis aliter dixerunt,abeat : &miremur in via,&sic prope metam Veri fuisse: nec insultemus incommunibus Ombis tenebris non peruenisse.Quis enim a se,& ingenij solius luce, videat & noscat illum infinitum, immensium selisibi quam tus est notum Ιmo vero, ait Damascenus argute, - νηδυώ si in; ν, ἡ α-ρία ψ-Solum hoc eius comprehendi potest, quod comprehendu non potest. Et hoc Seneca vidit, & sortiter extulit: NEMO Novi T DEUM. multi de illi ex stimunt vii. Quast. impune. Quin & cauillas alibi inquirit,& promit:.Siue issi tantasVBTILITAS ET CLARITAS est, quantum consequi acies bum
non potest, siue in sanctiori secessu MAIΕsΤΑs tanta deluuit. Plae& bonae rationes: addo & tertiam e Damasceno: segnitio eorum est quae Sunt . at Deus super ipsium Esse M : ergo ω supra atque e tra notιtia qtuasupra sentum. De natura itaque eius propria omittamus, nec ipsi Christiani eius gnari,nisi quatenus diuini
litterae nos docuerunt, .leuiter&ingustum. Nam , Ut iterum Damascentis,om-οωρθωκ ἐδαιαί- βας ἔρειν, ἀπεσιω σω : auod ex usu nostro scire erat , aperuerunt; quod non lassae, ω ferre aut capere non poteramus, tacuerant. Iis
igitur missis, magis quae de ipso dici & attribui solent, lustre
mus : & per ea in amorem limul & admirationem eius ducamur. Enimueris sagaces in istis Stoici, sed & veraces. Sunt autem trium sere generum, quae de illo usurpamus. primum . negando, &-αγυρέσεως, ut dicunt Graeci: sicut oim Infinitum, Immensum, Incorporcum dicimus. nihil cnim adstrui
32쪽
sTOICORUM LIB. I. Mmus, nec esse significamus,sed aliquid non esse. Alterum, similiuxta halitum. ut cim Dominum, etorem, Patrem appellamus : significant tale agerc,dc taliter aflcctum estc. Tertium denique,quod κα- φύσιν , secundum naturam dicunt: cum aliquid conamur ei insitum & amicum ostendere, ut Iustum, Bonum,Sapientem esse. Primum genus tutissmum est, & admirationi,u non notitiae,facit: alterum tenue,& non nisi a Do stri,aut operum eius, adspectu ductum : tertium conatur adure, sed arcetur; & aliquid circa naturam, si non ipsam, libat. Plura in his talibus sunt , Stoicis etiam tractata : sed ego eximia tria tangam,quae valide & utiliter adstruxcrunt: Unum csse, donum esse, Prouidum csse. De primo, prae iuerant iam alii Philosophi, & pulchre Pythagoras : qui non Unum proprie vult& Solum dici, sed vitie voti: Sobtatem , Vmtatem. Optimc. non enim oportet specie accidentium de illo dicere, aut sentire : Κdmagis & deceat & doceat, ut substantiam efferri. Philo Iudaeus . - ουδεν : Subflanitia est, quidquid de in concipimus,'extra inum: b,
sd antiam nihil. Ergoaustitia magis Deus & Sapientia est, quam Iustus & Sapiens : cisi modulo nostri captus non damnamus sic loqui. Teneamus tamen illud Arnobijβuidquid de Deo dixeris, quidquid tacitae mentis cogitaimone conceperis, In humanum transibi ces corrumpitur sensium et nec babet propriasignifica tionis notam . quodnostris verbis Acitur, atque ad negotia humana compositis. Sed pergamus in re, & addamus ; Stoicos quoque Deum unice Vnum sensiste, cisi nominibus pluribus affecerunt. Laertius inter Zenonia: Δια, πο ῖς τε λ ως ονομασι ς πηο νουάosti: Unum quid esse Deum.
sed tamen Mentem ,-ntum, e Iouem, abisque pluribuN nomenclaturis solere esserri. Hoc & Minuciusnoster Felix de iis attesta
tiformes, sed ad vNITAΤEM Prouidentiae omnes reuoluuntur. Ali ter alij de Deo, sed de Uno omnes loquuntur & adfirmant. Multitudo autem illa nominum non enim numinum) ortum habuit a vi aliqua & peculiari affectu vel effectu , quem Vol bant expressum. Seneca: Auaecumque voles nomina propria Dro . aptabis, vim aliquam esse Iumbis caelestium continentia : tot appelD- i. . C 3 tiones
33쪽
times e esse possunt,quot era. Sed eius,& unius. Ecce idem alibi) Vis diam Fati caret non errau. hic est ex quosussistensa sunt omnia, caussa caussarum. Vis itam Providentiam ' recte dices.s enim cuias consilis huic Mundo prouidetur, ut incoarcussus eat, o assitas suos explicet. Vis Naturam Nocare non peccas s. est enim ex quo natas ni omnia,cuius Spiritu visumus. Vis Mundum ' ipse ea enim totum quod vides, tuus is partibuι sed rus,mse sustinens visua. Atque idem loco priore sit biicit, eundem esse Liberumpatrem, & Herculem, itemque Mercurium : oc quae talia Stoici e mythica historia ad my sticos sciasus reserebant: & operose re
serebant, satis sibi in istis allegoriis, siue ut ipsi appellabant
νοί-ῆ, placentes & plaudentes. Cicero: Magnam suscepit m lestiam, minime necessariam Zeno primus , post Cleanthes,deinde Jοδρω,commentitiam alvearum reddere rationis; vocabulor m, cur quidque ita appeianis sit, caissas explicare. Culpat&Lactantius Stoicos, quὸdcum non perviderint quid in vero sit,
conentur fabulares Deos inm rarain naruralium ratione coniungere.
Et veris tenuia haec plurimum, aut infirma, & argutiis saepe mdendis . Exemplum & gustum e Laertio habe. G
nominibus appetiatur,ut sumpotestates. Nam in Dia Graeci dicunt, quod per eum sint omnia: , quatenuae vitae est auctor, mel quodper vitam transiuit. Athenam etiam siue Mineruam, quod in AEthere Principale eius sit extensum o viri graues&seriit magis talia licebat agere. Sed in vemis Laertij obiter moneo, quod legitur ita in via /im , falsum videri,scribendumque, Duplex enim clymon adsignant,vel a v ita, vel a feruore: atque
hoe postremum de iis Athenagoras r Z , ηδεια, καγα τους Στωῖ ς' diu feruens essentia uxta Stoicos: id est,ignis. D I s s E R T. X.
Eundem Bonum Beneficum esse, ω hane velut opriam eiur n
VNum igitur iam Deum donanti sed qualem illum dixi,
Bonum Frouidumque. inae duo pluribus verbis, sed e dem
34쪽
i dem sere spectantibus, imie aperuit ille inter Stoicos exim ius Cleanthes: qui Theogoniam, siue Decvrumgeniturum inmersia scru
psit. Uersus sunt in Clemente Alexandrino sitam versibus pleraque ille usus) plane aurei,imo de Deo diuini
Eos ita reddimus: Si quale sit BoNv34 roga ita accipe. Est orianatum,iusta in es anctum iam, Sui potens, commodum alis pulchrum,decens,
Rectum atque constans, semper autem conferensi. Expers metu,dolore,curas omnibu
Duos, benignum,siabit amicum,amabile, Honore dignum, confitendum
E loriosum, non superbum, quod gerit furum omnium, placens,Wwribus Nisus, Aut vetus, culpae inficium, semper manem. vilis ill Opinuisem quia piri Tamquam duce hae vent rus o Verisiopum. Consideta mi Auditor. sunt a profano sacri versus &sensus: ac negem aliquid tam sublime de auFiunn ab alio veteris aeui scriptum. Finis ipse dc clausula, quam damnat non occulfi r ceptas de Numine opiniones 3 vana illa gentilium, & a vero longinqua Z Sed attriouta ipsa dces etia si vides, suid uberius aut verius dici potestt Omnia autem inserina illa sermonisi obseruab qua Substantia notatur, ut ante attigi r Deus bonum, ni iustum. Et cum pluscuis sint, id quoque obserues, omnia
35쪽
24 I. I P s I p Η Y s I Ο L o C I AEsere ad duo laaec capita reuocari, Bonum, Frou umqt e. Prima est ipsa Bonitas: quam quot nominibus describit, & inculcat : atque ipse in De divin. Deum initio Bonum appcllat. Recte. nam & Dionynus Arc
esse : ipsamqueμbstantiam diuinam,Bonitatem appetiari. Tristae-
qu ir, το ἀγαΘ, eume o Aoc: num in nulla,nisi in Deo esse. ymo vero ipsium BONUM EST DEus. Quare Z quia Natura eius Bo- De Ixi r r. iritas: nec potest aliter esse. Noster Seneca r Haedumsunt, que' nocere non possunt, nullamque vim nisi beneficam , subtarem habent: ut Dij immortales. qui nec volunt obesse,necpossunt. NATVR A enim illis mitis in phreida est,tam longe remota ab aliena iniuri
Epist. quam a sua. Mabi: Hae caussa es Diis bene faciendit
N ΑΤ v R A. Errat, siquis idos putat nocere velis: non poss-t. nec iniuriam accipere queunt, nec facere. Et vis argumentum Bonitatis certius, quam quod pessunis,& in se ingratis, imo maledicis at-Sen. viri. que impiis, non cessant cottidie benefaccre 3 Ecce Deratis Sol. f. oe piratis patent maria. Quid amplius Z Ten fiasiuag- vir. De norantibus dare incipiunt,ingratisperseuerunt. IgnorantilausZ vide; 'ς P -nostram, fateberis e bona percipimus', ante eorumscnsum. Ingratis Z reliquum omne aeuum. Et quotusquisque agnoscit, imis cogitat quam multi dubitant, disputant, ab-Ι. 4ς - 1 iuuntJ Et nihilominus, more optimarum parentum , qui maledictis suorum infantium arrident,non cessant beneficia congerise de benefici rum auctore dubitantibus. Omnibus, inquam,' sine discrimine: non aliter quam Sol ille in promiscuo lucet. Neque enim hic, ut in theatris, sparsio aliqua est aut missilia, in paucos & apprehensuros : emia omnes, est in immerentes, est in abnuentes. Ihi O ADqi di tenore bona sua per a NT PO Los F, distribuunt, unam sortiti potentiam, PRODESSE. Atque hoc dogma ita pr primn Stoicis, ut Tcmillianus ab co errorem Marcionis deri-uci: Inde, inquit, Marcionis D Evs MELIOR , de tranquillitates Stoicis' vennui. Quia scilicci Deu in semper i Bonu in i sti statuebant, & nihil ab co mali manaret; Ponticus ille' fatuὸ fabrucandum alium statuit,huius auctorem Frustra,& hnge a Stoi
36쪽
lenique Deum Trouidum , curatorem omnium esse, atque etiam singulorum. aliter, reiecti. SED tertium inter Attributa erat, Trouidentia, Deo semper a Stoicis asserta, & Clcanthis etiam illis versibus nomine Eπιμελους, itemquem sepεροντο , inserta. Asserta autem ab illis sic crebro, sic valide, ut ludus iocusque fuerint aduersariis : qui hanc , sutidicam appellabant. Sed ades nostra Anus, ades, amanda nobis super omnes Ueneres, & Uenerum Amores. Te asserimus, & cum Seneca, De mulεdentiam, interes e nobis Deum. Ita sane. gubernat & praeelhillud Numen; sed adest etiam & interest , & scienter dc cum in-- spectione nos regit. Cicero: Prouidentia Dei orundum, OV oM- 2 De NEs eius ΡΑRTEs , ab initio constitutaN esse, , omm tempore administrari. Nota duo Prouidentiae ab eo subiici, Constitutionem rerum, & Administiationem. Iungi enim haec duo de bent. Ac Necesses in Datinasccnus J eumdem efficio litorem remm m Administratorem: neque possunt, aut debent diuidi. Sic nim imbecistitati alteruter esset obnoxius , quasi aut se condere non posset, illi non Administrame ω conseruare. Sicut parentis boni est.& gignere prolen .& deinde alere atque educare: ita & magni illius nostri. Cicero igitur haec duo bene iungit, ex nostrorum
sententia : Materiae iniuerse FICTRICEM ac MODERATRΙ- De
CEM esse diuinam Trouidentiam. Quis enim credet, ait Seneca, sine CusTODE tantum opusflare h-c siderum cursem disium D. pi,ui1 sumque fortuiti impetus se * Quis etiam crcdet, liaec tam pu- P gnantia seruare ordinem S: statum, nisi Rector ille sir, cu Sen. i. consilio huic emundo prouidetur, ut inconcussus eat,actu Me suos emplicet ῆ Sed vim huius Prouidentiae, & variantcs etiam luper cas sus, pulcherrime Epictetus exsequitur, apud Arrianum: d ad Deos attinet, sunt qui negent ullum Numene'. Sunt qui se donent,sedignauum, incurium,'nulli reiprouidere. Sunt tem VP
rii, qui esse, prouidere,fidnon nisi magnis sty caelegibus, terr norum autem nudi. Amti, i, caelesbus O terrestribui ; sed uersia dumtaxat, ma aut singuli sin icuiqueforsim. At qM nti,
37쪽
I. L I P S I P H Y s I O L o G I AE in qua parte Mustes oe Socrates , asserumstatuuntque,Auod ΤΕ Ο DEvs NEC IN MINIMO MOTu lateam aut saliam. Ecce pulchruin adscensium, & vere adscensima, a tcnebris & impietate paullatim ad lucem & veritatem : quam quinta illa sententiacit amplexa: id est,nostra. Ita enim & Platonici,& nostri,om Seneci nia minima, maxima, Prouidentiae stibiici: necsine Ratisne, quamuis bubita, accidere. Nihil est a casu, ubi casus maxiinc apparet : sed occultum aliquid diuini consilij cst,quo diriguntur. Plato sermoni suo toti de Diis hoc velut fundamentum pra
Iozμ- struit: Auodcurent omnia,magna ea sint aulparua. Atque id ratione etiam scita docet Lib.x.de alibi , his sere verbis, aut sensu : Ω- α' sint, non conuenire ut otiosi degarit: curare ergo res humanas. Om autem omnisiij sin etiam . mmma trirem n e censendum est, eaque igitur cinare. Auidni . procul enim ab iu ignauia cr inertia: nec minor potessas rurum in m nutis, quam in magnis: neque indigna etiam maiestate idorum haec cura. ymo eam Wω gradum ad maiora ilia habent. Optime, & varia ac valida ratio in paucis verbis. Itaque apud Ciceronem Stoice
dicitur: Non uniuerse sno, homini flum, sed etiam singula, a
Dius immortalbiu considi ac prouidera. Qii id hominibus singulis imo animalibus. imo animalculis &ui sectis i & iidem Stoica Lia i idem Ciceroὶ μι maiestatem inque adaptumser carumquepes
ctionem deduc t. Si perscctionem, etiam curationem. Bene&hoc Damascenus : πρόνοια ρει β εο crues, a lia eariti m - ονίτνο Prouidentia est diu va voluntas siue sententia, per quam o MNI A conuementem ordinemo regimen balent. Ilcmquc Alexandrinus ille Clemens: Dissam ,οιαιδία. χρὴ δMMH ,-: Ect 'Trouidentia PRIV ATI , , PUBLICE, vBIQVE. Est & in acthus singulis singulo- De Iia, rum, ut LactantiuS : Curat hominum virum Deus, ac S IN GV Lo- 2' ' Acrus animaduertit. Nonne ipsum hoc eis, quod supra
nostrae partis Epictetus, Te teus nec in minemo mo ἰ Atque ii ccum ita habeant, quidam Fommς omnia transscribunt: nequi Seneca j intra via um dementia est,fMSapientiam quoque profess contigit. t enim qui putent, Hiipsis 4 mum es, o qimilem proludum ac dispensantem singula, , sua Eiena: hoc a tem Vniuersum, in quo nor quoque sumuου , experi se consilii,sta*t
38쪽
s Y o I C b R v M L I B. I. 27serrimeritate quadam , aut Natura msciente quidsciat. Errant hic profecto, mi Seneca, ctia sapientiam professi: nec Epicurus ille solii cuius nota deliria,& qui de Beata illa Natus profatur, Immortab aevo, summa cum pace, Amri Semota a nostris rebus,seiunctaque longe. longe semota, atque adeo extra Mundum etiam proiecta. Non ille, inquam, solum : sed quod miremur, Plinius,ille in pleri l-que Stoicus germanus. At hic quam degenerat Z Irridendum, Lib. . inquit, agere curam rerum humanarum tigia qui'uddes,Summum. Et caussam addit: An tam tristi atque multiplici ministeris non Liui creduos, dubitem veἶ Ne dubitemus quidem, Plini, adeo non credamus. Quid enim censes, humano more quodam agere&curare, sollicitum, districtum,distractum, iratum Z E ras. ille cum summa quiete,& placide agitans, haec agit:
tractim non transiens e loco in alium, sed ubique semperexsistens, o nu quam circumsicriptus: tomae mens, totus lux,totus oculuae, omnia videns, omnia auiens, omniasciens. Et quam pronum tibi haec credere, si vel cadem his verba tua attengisses3 misiquis es Deuιοῖ mundo est abusὰ ω quacumque in parte, totuw estsensiuae , tomae risus,totis audisus. Talem & tantum cum facias, quid metuis, cum Epicuro aliquo, pollui aut fatigari 3 Et tamen a Sapientia cum hoc dogma spernas, Prudentiae trans cribis,& ais: Deos curam agere rerum humanarum, credi ex 's, wtae est. Im is ex ratione est. quam,ut alios omittam , te quoque teste princeps ingeni rum, Homerus agnouit. Ille quam non saepe, sed ubique eam.
- mortula facta I rtalesque videt, delinquentes quoque pMnit. Ecce inspeetionem, ecce&animaduersionem. Quin idem pud eum Iupiter effatur:
39쪽
Non potuit longius penetrare in adytaProuidentiae, quMut diceret, tunc quoque cum pereunt non negligi a Deo; sed bono aliquo fine perire,aut denique se disponente. Plura in illo limi poeta sunt, omitto: & Stoicis hoc testimonium a Tullio
E Prouidentiantum consequi. quid istud' ede quomodo libertatem
Es T ita. gradum ab hac ad conuenienter prosero : quia illud ab ista est,& valde cum ea nexum, imo innexu m. Itaque ab ipsis Stoicis coniunduntur haec saepe: si tamen discerni placet, sic fiet. Vt Prouidentia in ipso Deo sit scientia, vel sententia, omnium; haec distinctius lex ipsa & decretum singulis datum. Itaque a Deo est istud, magis quam in ipso. Addo, quod illa velut Proconsul est, qui decernit & statuit; istud,velut lictor, qui sententiam illam facto promit, Momnibus propalat. Ita Apuleius, ex sententia Platonis: Fatum se, per quod ineuitabiles cogitationes Dei atque incepta complentu . Plor. de Nota, cogitationes: Ita enim Primam Prouidentiam summi Dei)'' definiebant Platonici, ut esset m. OGυλοῦν ο ς : se premi Dei cogitatio siue voluntas. Se rudum autem volebant dici secuniarum Deorum, calumpermeantium , per quis inferiora m mortalia omnia ae pensarentur , generi cuique siue flectet ipsi tuenda in seruandae. Tertiam deni que, qua Gemusta auream tangit, . humanorum actuum arbitros er custodes. Ita per gradus distinguebant,&ad nos derivabant: utprima Protridensia Fatum contineret ; secunda,'sia esset Fatum , tertia, quod ex Fato set. Plutam De Dogm chum, sodes, vide lioello huic rei proprio: & Apuleio, qui ista conformiter, sed breuius, lucem ab eo mutuare. Nos ad Sto cos imus, tot discriminum incurioses. Ab uno Deo ista omnia; imo confundunt saepe cum Deo. Seneca: Vis istum Fatum iocurey non errabis. hic est,ex quo su pensa fiat omnia , CAVss A. C A V S S A RVM. Optime,optime. ratione tamen & intelligentia distinguimus,ut saepe dixi. Lex est a Deo. ut ipse Seneca: Om-
40쪽
nis cert 'in Memum Lege decurrere: id est,tato. Cicero: Omnia aeter Legis imperio fieri. Plato, Misastia 2.4ERE, Legem dixit. An non & Pindarus intellexi cum μον παντ- με; --, ΘναδT M e. α-- Legem omnium Regi m,mortalium immortalumque esse puto,inteli exit. Et certo iam Manilius: Sed nihil in tora magis est mirabile mole, Lib. 1. 2 m RATIO , in certis quod LEGI Bus omniaparent. Habes Prouidentiain,quae Ratio est; dc eius prolem, Fatum,L gum nomine dictam. Homerus pulcherrime ita. αἰλου, statim initio operis:
sue potius, consilio OV decretum. Atque o diuinum vatemiqui caput hoc Sapientiae humanae ita mihi videtur statim op ri praescripsit, suae indicem vel testem. Narrabo, inquit, & c nai vhaec atque ista: iras,bella,sunera: sed iamnunc praedico &moneo, ab hominibus ista, sed ex Dei voluntate, administrata. Neque enim,quq vel fortuita putantur,ab hac lege siccludimus: neque incidunt ea ipsa, sed veniunt. pendet ex cause, PRI
Ego quidem litur illa, Odi ata item omnia, 4Accidere noὶvis censeram Fato Deum. AEuodsiquis haec in mente non probasta, yde ala teneat insequatur . sta ego. Sed aiebat Seneca Longum ordinem rerum esse : quid ita citia causarum implex eries est,ut idem alibi: siue ut Stoici, apud Laertium : ατια ὀ tWτανειειώνη ' cauo rerum implicata. quia scilicet m. n. ehula quidam est, & nexus ac catena. Id curo sensu dicant, Chiae sippus apud Agellium explicet, senadelinitione : DHώvia , Lib. ur.