장음표시 사용
151쪽
fALE TICAE duae sunt Partcs Inventio Dispossitio ut docet praecipue Fabius lib. S. cap. I .in Cicero in Topici S. Inuetio est pars Dialecticae de Argumentis inuente dis Estq; quasi Praedicamentu quod da Relationis, quasi arbor Consanguinitatis in quo personae res Variae inter sese coi eruntur ut intelligi potest ex ipsa
Arist.lib. .Metaph. cap. I . Doctrinam a uicin Inuentionis variis in locis Aristo teles in organo tradidit omnium autem commodissi me in Rhetorica lib. a. cap. 22. Quem secutus Cicero,
cam in Topicis ad Trebatiu expositit Philippus autem cum alibi, tum in Methodo Simplicium Quaestionum, in doctrina Locortina, Methodo Didascalica Simplicis compossiti Themati explicat. USVS aute huius Doctorinc est, non solum ad proba, duna, sed etia ad docendia, dicendu , Ornandia, amplifica dum,mouendum, delectandum siue de persona, siue de re aut facto, titue de simplici, siue coniuncto Themate agatur. Denique ad bonos autores' ipsam Sacram Scripturam tractandam interpretandam: ii nomisiaca nobi proponitur. Quod docet Erasmus lib. 2. de Concion adi ratione,&lib. a. de Copia. Quare etiam semel ea doctrina tradi potest. Sed usus eius variis exemplis, personae, rei,d hematis Simplicis compositi,tum in docendo, tum in probando monstrari potest. Qua in re magnum est discendi compendium quod nos se
Ad inueniendum autem siThema compositum Osfertur id est, integra Sentctia&Oratio priuarum in palatc.
152쪽
tes ioces silvia plices resoluenda est. Vt si quaestio seu Themissit An Fides iustificet Mad hanc probandam argumenta quaerenda lini Primum res hienda cst in partes duas, nempe Fidem Iustificationem tum viri sq; partis argumeta seorsim quaerenda sint, primum Fidei,
tum histificationi S. Argumentum autem est minima pars orationis Logicae, quae Thema arguit. Et Catheg Orema, Locus, Principium, Elementum, Mcdium, Terminus, Ratio Probatio etiam dici ruri&vel una voce vel oratione pro Voce simplici sumpta, continetur. Vt autem Thema smaile est .personae de cuius cognatione quaeritur . Ita Argumentusimile est personae, cum qua illa confertur. Et Argi menta quidem&cum Themate ipso &interscs conferuntur.Et Thema quidem pro Argumento,cum UO, Ofcr-tur,Varia nomina sortitur. Sic in Oratione, Fides iust i si cat si Fides, Thema accipiatur, caume cilicientis nomesortitur iustificare autem e flectu . Si autem dicatur, Fides est donum Dei iam Fides Estectu sit: cus aurciri
caussa est iciens. Vt autem Omnia Argumenta Vniici co-
petere posituat Itactiam Vnum ilicina omnium Argumentorum nomina induere potest cxcepto Deo, Qui cum sit causta Subiectum rerum omnium nullius rei est ectus aut Adiunctum esse potest. Argumenta igitur Summa sunt rerum Onan ma&Cognitionis atq; Scientie human capita&genera. Suntq; quasi Elcmenta litera cognitioni humanar, t ait Cicero in omnis doctrinae Fontes, bcrrimi. In Argumento autem interdum Hyperbole cst cum id naturam ci.&Fide excedit ut cum dici tui Terra fluens Lycte mol-l Exod. 3.V. 7.Et Saul&IOnathan Leonibus Ortiores&aquilis velociores erant, a. Sana. I.V. 3.
153쪽
Rgumenti ciuiusq; ea es natura, tres Omne suo, ambitu complectatur S per tota Ha rerum natura extendi potest. Quicquid enim exempli caussa, in naudo est, caussa alicuius rei, Estectus alicuius rei, Subie ctum alicuius rei, Adiunctum alicuius rei est.Vnde sit sin gulorum Argumentorti Genera Specie fierent,doctrina infinita nasceretur, cinaliartu artiti sine irrue rei. Nam Playsica rerum naturalium Substantiarunt Q Ilitatum argumenta explicat: Medicina morborum&remediorum: Aetlaica moria, Osticiorum, Virtutu navi
vitiorum Theologia Qualitatum actionum ad cultu Dei&lio minum Salutem, adeoq; Dei ipsius, Christi&Spiritus . Argumenta CXplicat. Vt igitur huius doctrinς sit naodus:pretermictis Argu mentorum speciebus vel non necessari is,vel ad artes singulas pertinentibus Generales tantia ad doctrin coelestis tractatione Species in singulis Argumentis χΙ- cmplis recitabo Deinde unius rei seu Theniatis Argu- mera eius lem generis varia esse posmunt sed certa ratione distincta quasi sub ordinata. talia sint Prima, alia Media, alia Postrenaa, alia Rem Oriora, alia Viciniora, C lia Comuniora, alia Propria. Vniu ergo rei Vari causi , , vari Enectus,varia Subiecta varia Adiucta ede posciant. Sic, exempli causa,Fidei plures sunt caiisse Prima Spiri tus . per verbum auditu aut lectum cilicax a Verbu Dei seu promist io Euangeli de Gratia&remissione peccatorum. 3 Mensin voluntas per Spiritum S adiuta d verbo Dei assentiens. Eifcctus autem ainc plures. . Primus austificatio:id est, remisio peccatorum 4mpu
154쪽
tationi stitie Christi. a. Donatio Spirithis .&Regeneratio . . Pax Laetitia conscientiae ac alitescentis in Deo propitio . . Onania bona opera. 3. Vera inuo catio Dei. . ita aeterna. Subiecta etiam Fidei plura: Primum Subiectu est homo ipse totus deinde antiariis est io inta quatenus fiducia est. Subiectum circaqueiod est doctrina coelestis, in hac promissio remissio ni peccatorum iitae aeterna propter ChristunL. Deinde etiam promissiones bonorum corporalium,&ipsa. bona, sic de aliis. Atq; Omnia quidem Argumenta eiusdem generis scire oportet eum, lulicria quamq; perfecte intelligere e lit Veri unca praecipud maxime obseruanda sunt, quae rei Vicina propria, propinqua sunt.De quo utilis extat admonitio apud Aristotelem Rhetoricorum lib. 2. cap. a L. Ea, inquit, Argiumaenta, potiTun in collige da Mobseruanda sunt, quae ad rem ipsam quam proxime accedunt. Haec enua ad docendlim accommodatiora sunt.
Voco autem Communia hoc modo,ut si quis Achillem lini det, quod homo sit, quod Hero sit, quod ad bel
lum Troianum profectussire. Haec enim alijs.etiam multis competunt lare qui thaec commemorarit, non magis Achillem quam Diomedem aut alium aliquem laudarit. Propria vero illa dico, quae nemini ali contigeriit. Vt quod Hectorem Troianorum praestantissimu δε Cygnum, tu cima Vulnerari non posset, Gr co omne lit- tDre prohibuit,interfecerit: quod omnium csset maxime adolescens: quod iureiurando non astrictus ad id bellum profect asiit. Haec Aristotele S. Qu are propria. maxime Argumenta, tum in perinis, tum in rebus obseruanda aractan
155쪽
gumentorum seu Locorum attinet parum inter autores conuenit.Vix enim Vnus cum alio consentit. Et de his fortasse nunquam inter Omnes consensus crit. Nos in praesciatia decem Capita titulos Argumetorum, ad quae omnia Omnino Argumenta, quae quidevera Arguimenta sunt,referri possint,recitabimus. Quae haec sunt:
Subiectum. diunctum. Dissentaneum. 6. Comparatum. . Dictributio. 8. Definitio.
Haec summa hic ordo ad Leges artis, ad intelligentiam, ad memoriam ad usum commodissima sicuti detur.Et cum Methodo Simplicis dii estionis di Methodo Didascalica Philippi in Dialectica Rhetoῖicastreco uenit nisi quod pauci tituli hic addantur,&Nonaina quaedam mutata sunt, Ordo nonnihil inamutatus est. Distributio enim,Definitio Nomen, quae ipse proponere solet hic posteriori loco collocata sunt. Etsi cnim Nominis explicatio, Definitio&Diuisio prima fere in doctrinis esse solent tamen hec ipsa ex prioribus magna cx parte pendent &ex iis,Materiam lini sumunt,&ί- ne illis proinde doceri inueniri commode non possunt.
Conuenit etiam cum Ramea Locorum dispositioue
156쪽
nc postrema Sed hic quaedam tamen immutata sunt. Materiam enim primum Iormam, quas inter caustas recitat, ad Diuisionem in alte referimus, i artibus subi j ciemus. Nam Aristoteles qui quatuor illa Causesarum G cnera, Essicientis, Materiae, Format, Finis proposuit: ctiam Materiam&Formam inter parte numerat Metaph.libro quarto, capite vigesimo quinto. Et Ro-dolphus etiam inter partes refert libro primo capit
Deinde in doctrina Coelestis tractatione non magna usum habent haec Argumenta. Doctrina enim Celestis, Deo fereri homine excepto, in Accidentibus rebuSincorporeis vcrsatur,ut sunt Articuli Fidei, Euangelium, I cx Dei, Praecepta, Peccatum,Poenitentia,Fides, Iustilicatio, Sanctificatio Regeneratio, Precatio, Bona opera, sec. Accidentia autem res incorporeae materiam non habent: si1 bipsa sunt Forma: Vt etiam Philippus in Methodo Simplicis hipestionis indicat. Quare corum duorum Argumcntorum in doctrinae coelestis tractatione usum habere non videmur nec a Philip do in Methodis adhibentur. Et ipsi interdum adhibita, doctrinam magis inuolite rein obscurare quam ilhistrare videntur ' plerianque inanes ταυτολογί, gignere
Atque hac etiam de causin: Aristoteles in Rhetoricis, cicero in Topicis fore lassibus, praetermisisse haec Argiuuenta videntur Formae enim apud illos hoc lensu nulla fit mentio. Materia autem inter efiicientia, obiter quassia Cicerone mentio sit Quod ea pariun ad so- rumin Iurisprudentiam pertinere ipsi visa sint . Iuris Prudelia enim tota in rebus incorporeis cosistit.Vt suntla haereditatis, Vsus, sus fructus, Obligationis, Oc. Vt
157쪽
Si quis autem horum duorum usus esse poterit ex Diuisionis loco,is peti potest. Deinde caustam Finalem partim ad causiam Eslici enatem quatenus in cogitatione agentis efiicientis vera satur, eumq; ad agendum&essi credum excitat atq; in pellit, partim ad Effectum referimus quatenus in usuci actione versaturin conspicitur. Erasmus in Ecclesii aste pag. 79O. Sicut quida loci,inquit,ita inter se constant,ut ijdem videantur, veluti cotraria dc repugnantia eadem videntur,ut Effecta, euenta&consequentia causa ni cicias generatio, caussa eiiciens finis. Et haec ratio etiam ad doctrinae coelestis tractationem commoda es
se videtur. Cum enim Finis ab Ellectu distinguitur 6 se orsima ad Themati explicationem adhibetur, plerunq; -τολογία fit. Sic si de lusi ficatione dicatur di finis e ius Gloria Dei, Effcctus ius Gloria Dei dici potest.
Quod si inter Eslicie res causia Impulit uanumere, etiaGloria Dei caussa impellens Deum ad iustificandum homine esse potest. Vnde duplex ταυτολογί nascitur.Vnde&Theologi ipso usu monente, non raro in doctrina e plicatione Fine cum Est hctu coniungunt. Sic binis Effectus fidei dicitur iustificatio iustificationis aut e tranquillitas gaudium conscientia, G c. Atq; haec de Numero, Ordine Nominibus Argu
158쪽
ciens se Cau et is origo, Principium Elementum,o Materia,6 Semen,or Seges,o Radix, o Caput,se Tons se de Personaseorsim Autor,
ber, sex, Tax,tubadicipolin. De quo Argumento cecinit Virg. 2. Georg. Fclix qui pUtia irarum cognoscere caussis. X Caussa autem merito doctrina Inuentionis inchoatummodhic ut rerum,ua Scientiae origo sit. Et in causibo Effectispraecipuum omnis doctrinae fundamentum ent. CAUSSA prima, Sc Summa,&Caussa caussarum, V nullam Caussam habet, est Deus, mundi&rerum omnium opifex. Gen. I V. I In principio creauit Deus Coelum&Terram.Deus igitur Fundamentum, Caput&Radix est Caussarum ricientiae omni S. D EVS idem sua praesentia prouidentia omnia adhuc conseruat, sustentat& gubernat Ioli. 3.V. Ι7.Pater meus adhuc Operaturo Ego operor. DEUS D neris humani propagationem tuetur. Psal. 3Q.V 13 Qtri fingit sigillatim corda eorum. L EVS piis laborantibus opem fert. Quare non est timcndum aut desperandum Psalia'. 36.V. I 2. De Ofido,
non timebo quid faciat mihi homo. DEVS ijs adest ergo nemo ipsis nocere potest. Ad
Rom. 8.V. I. Si Deus pro nobis quis contra nos DEVS resipiscentes iustificat ergo nemo eo condemnare potest. Ad Rom. 8.v. 3 3 Deus est qui iustificat: quis est qui condemnat 3 DEUS est autor Magistratus: ergo ei mos gerendus Nn est.
159쪽
est. Ad Rom. 3.V. I. Omnis aninia potestati superemi
nenti subiecta esse debet. Non enim est potestas nisi
IJ EVS autor est doctrinae coelestis Ergo discenda& audienda est.Esai. 1 v. 1. Audite Coeli quia Dominus loquitur.
ID EVS est autor doctrmae Apostolorum: Ergo impedirino potest.Act. .v. 8.Dico vobis abstinete ab hominibus istis Qtioniam1 est ex hominibus cossiliu aut opus hoc dis luetur Sin ex Deo est, dis luere non potestis.
DEVS mandat bona opera Ergo sunt necessario facienda. I. ad Thes .v. 3. Haec est Voluntas Dei, sec. Ad Rom. 8.V. 2.Debitore Dei fumuS non Carnis. DEVS est autor poenaru crucis. V are aequo animo ferenda sunt Esai. 3 V. 7. Ego Dominu crean pacem iaciens malum Amos . V. 6. Non est malum in ciuitate quod non facit Dominus. DEVS infirmos tolerat Ergo nos etiam ferre debe. mus. Ad Rom. 14.V. 3 Infirmum assumite Deus cnim euassumpsit. etiam volens aut permittens fortuitorii euentuum caussa dicitur, Vt EXOd. 21.V. 12. Qui percutith
mincm Vt moriatur, morte plectendus est. Sed si quis nodedita opera interfecerit, sed Deus manui citis obiecerit is ad Asylii in confugiet.
ID EVS non est autor peccati. Psalm. 3.v. b. Non Deus volens iniquitatem tu C S. NE C est autor mortis .EZech. I.V. 2. Nolo mortem peccatori S ,circ. CHRISTUS cum Patre omnia condidit coseruat. Ad Col. I V. 16. Per cum codita sunt omnia, o c. Om
160쪽
CHR IS TVS c demit nos Qvj sua passiione&morte Patrem placauit Ad Gal. 3 V. 13 Christus nos redemita maledictione legis dum pro nobis saltus cst maledictdi. CHRISTk S Antichristum conficit. 2.ad The T. 2.V. 8. Dominus conficiet Antichristum Spiritu oris sui: id est, doctrina Euangelii. CHRISTUS est auro Resurrectionis: Quare si ipse
resurrexit,ldomine etiam resurgent: Sin minus,non resurgent. Ι. Cor. IV. V. I 2. Si Christus resurrexit, etia mortui resurgent. Si non resurrcxit, non resurget.V. I. Uia
cnim per hominem Ors: per hominem quoque Resurrectio. DIABOLVS homini peccati mortis caussa fuit. Gen. 3 J Ioh. 8 v. .Diabolus mendax est, late mcdacij dcst, primus fons cauillam edaci &Omnis peccati. I.IOh. 3 V. . Qui facit peccatu ex Diabolo est. Quia ab initio Diaboliis peccat id est, Primus autor peccati est Diabo IS. HOMO Diabolo impulius etiam peccati autor est. Ad ROm , v I 2.Per hominem peccatu intrauit in mundum id est, homo sua libertate se a Deo auertit, suasore Diabolo. FHOMO hominis causa est, dum procreat. Sic parentes sunt liberorum caussa.Vnde varia sunt Scripturς Ar
A paretibus plerunq; de filijs iudicatur. Et filii fere patrum similes sunt aut esse deberent. De ut. 3 2.V. 2.I Allegoria de vite cedunt viti eorum. I. Sana. 2O.V. O .FI-li Mulieris virum rapientis id est, adultera: .EZech. 6.V. 3. Pater tuus Amorraeus Mater tua Cethea fuit:. 'bi&Hyperbole est. Et v. 4. Qil alii, Mater,ialis Filia Matth.