장음표시 사용
61쪽
VERI A NO Δ reliqua. Modo in interstinguendis vocibus semicircellorum sorma usi sunt,
in, RAPIDIO , O , F , LEM MULIONIM ORATORI LUDI ; CIRCEN , ET AGITATORI
FACTION , VENET. et cetera. Modo figuram glandium aut foliorum, iam pendentium, iam er elorum, interiecerunt; apud REI NESIUM , in append. n. assi D m M ' et reliqua. Modo tria puncta, simul una cum aliis figuris permista, loco simplicis puncti, interseruerunt. Apud GR PTER. p. n, n st
QVONS ET V HOC MAVIS CONTIGIT ESSE SOLO FAEDICVLAM F HANC NYMPHIS POSUIT F
Quam interpungendi rationem cum OCTAU. BOLDONIVS, in Est, graphico suo non attendisset, has figuras pro notis distinguendi basebaricis habuit, ac nominatim hoc signo dolorem cordi mate no intimum significari, perperam diuinauit. Ceterum haec et
similia distinctionum signa, quibus artifices et librarii monimedia H sua,
62쪽
sua, ac sortasse etiam titulos et dedicationes librorum , pro lubitu
ornare itentidem instituerunt, paullo rarius et certe praeter ordinem occurrunt. vid Θ quod inueniuntur etiam, quamvis r rius adhuc. inscriptiones quaedam antiquae, ubi puncta inter singulas vocum syllabas interposita deprehenduntur. Obseruauit hoc RAPH. FABRETTVS, In Syntagm. de Column. Traiani, c. VIII, et in opere antiquarum inscriptionum , c. V, idque variis exemplis comprobauit ; e quibus unicum hoc iam prosero:
Interim , etsi ita olim singulae quidem voces aut aliquando syllabae suis vel simplicibus puncitis, vel aliis aliquando figuris dispungerentur, non solum squod ERY c. PUTEONus iudicat ornatus caussa, sed etiam, ne verba coalescerent; non tamen partes sententiae, siue membra, peculiaribus notis a se inuicem tunc disereta fuisse deprehenduntur. Hinc igitur, licet singula verba stilo pungente separari solerent; non tamen poterat. lion adhuc impedita et paullo dissicilior in iri lectio; idque tum tanto magiS , cum
nulla plane distinguendi vestigia existerent. Id quod ex A. GEL-
63쪽
Li1 L. XIII. e. so Nota Atti . intelligimus : ubi hominis alicuius inepte gloriosi fit mentio ; qui, curia Sa yras M Varronis nullis fortasse, aut certe non iustis, interpunctionum signis distinctas legere iuberetur: male sententias intercidisse, et verba corrupte pronunciasse dicitur. Accessit igitur demum Grammaticorum studium, quorum erat, non sollim vetemna scriptorum exemplaria emendare, et annotare; sed etiam distinguere: quemadmodum ex Vita M. Valerii Probi apud suETON iv Μ discimus. Isti vero Grammatici Latini, omistis singularium vocum interpunctionibus, totidem notas, quibus Graeci Orationem distinguebant, in Latinam quoque Linguam introdu*ere , ita quidem , ut maiores minoresue in versu et periodo distinctiones ex situ et loco punctorum discernerent. Haec interstinguendi signa, teste Dio Musio HALI EARNAssENSi, L. I Anit v. Rom. Latini a Graecis accepere, et Graeci quidem Θέσεις et Latini, posituras, imterpunctiones distinctiones trique vero et distinctionem, et subdistinctionem, et mediam distinctionem, habuerunt. Cuius interpunctionis rationem satis euidenter D i o M E DE S, II, Cap. de discretione, exposuit: Lectione inquit, soMuras accedere, vel distinctiones oportet, quos Graeci Θεσεις vocanti, quae inter legendum dant copiam Spiritus resiciendi, ne continuatione deflciat. Hae tres sunt:
Distinctio, Subdisinctio, media di nctio, seu mora, vel, Ut quibusdam videtur , submedia. D inctio est , opposito puncto, nota itifensus, vel pendentis mora, quod locis ponitur tribus: SUMMO; quum sensum terminat , et vocatur alis a nobis ; a Graecis
MEDIO; quum respirandi doctum legenti dat, et dicitur
medias Graece, laseη IMO; quum lectionis interruptum tenorem adhue aliud illoturae suspendit, et vocatur a Graecis υπο- τιγM; a nostris, Subdistinctio. Similia fere sunt, quae Do ΝΑΥus, in libella de titeris et dilabis, tradit, et ex eo CASSIODORUS, L. I de insit. divin. Dct. Quibus adde Isi DORVM, L I, c. I , qui
inter alia haec scribit : Prinia positura subdistinctio dicitur , eodem et comma. Media distinctio sequens est, i a et Colon. Vltima di-
sinctio, quae totam sententiam claudiis ima et periodus. At monet nos doctissimus Mo TE FALCON Ius, in Palaeographia Gra ca, L. I, p. Sr, haec quidem in regulis apud Grammaticos haberi;
accurate autem obseruata nusquam reperiri in marmoribus, et tabulis, vel libris vetustissimis. Hinc etiam inter ipsos vetereS Gram-
. maticos sunt , qui istum distinguendi modum aliquando aliter ex-H a posuerum
64쪽
6o DISPVT. II. DE ORNAMENTI sposuerunt, pluresque interpunctiones statuerunt. Ita sTEpΠΑ- Nus , vetus quidam Grammaticus, in libello περὶ quem ex Codice MSC. Barocciano ανεκδοτω, II1, p. s. excerpsit Vir Evcellentissimus, GOTO FREDvS OLEARIus, et mecum humanissime communicauit, primum quidem eadem ratione, qua auctores supra laudati, naturam et situm trium distinctionum explicat; deinde vero monet, ab aliis non tres, sed quatuor, imo quinque, ni
'Lὶς δ' αυτ μέγα, ριυΘον ἀκέσας. Δά σM 'Aλ κ δατος επηράτου εργα μομηλεν. Quid, quod idem ille Grammaticus commemorat, Nicanorem docuisse, octo eiusmodi ιγ κας essep Quod ipsum de eodem Nicanore etiam refert DIOMEDES SCHOLASTICus, in Commentariis suis in Diondisii τεχνην, quae in illo ipsis, de quo modo dixi, codice MSCto habentur. Ita enim iste scribit: Κατα μD τον Διονυσιον se
Cetera nunc praetereo, nec plura, quae huc spectant, assero. Imterim Vero fateor, me non parum vereri, ne Nicanor illam inte punctionem, de qua nos hoc loco agimus, non intellexerit; cum potius ad caesuras et poeticas obseruationes respexisse videatur.
Est vero, ni salior, Nicanor hic Grammaticus, ειγμα τιας cognominatu'
65쪽
minatus, qui sub Caesare Hadriano claruit, et de quo EvsΥΛ-
μάχη. κ. τ. λ. Sed, quidquid est, antiquum illum interpungendi modum posteriora demum secula immutarunt, cum in characteres Latinos barbaries impetum fecit, illaque signa, quibus hodie utimur, paulatim inoleverunt. Neque tamen inficias imus quod et v ALERIANvs ANDREAs in libello derecta interpungendi ratione affirmauit,) recentiorem distinctionem etusta multo pleniorem esse atque perfectiorem. Quando autem nostrae distinctionum notae primum inuentae sint, mihi sane latet. Equidem Cl. saestv vivs , in Actis litterariis , A. MDCCIII, p. 3y, scribit, distiliniones, quas nunc usurpamus, seculo demum quinto fuisse usitatas; siquidem nouum
scribendi genus appelletur a Hi ERONYMO. Sed profecto, nec vulum codicem MSC. qui ad ista tempora pertingat, proferri p'sse credo , in quo plane nostra haec distinctionum signa conspiciat
tur; et prorsus persuasum mihi habeo, Hieronymum , cum haec scriberet, nihil minus, quam nostras interpunctionum notaS, respexisse. Sed ipsum audiamus HIERONYMvM; qui, cum huius rei mentionem facit, in Praefat. in f uiam: Nemor, inquit, quum
Prophetas UERSIBUS viderit ese descriptos, metro eos aestimet apud Hebraeos digari, et aliquid mile habere de Psalmis, vel operilus Salomonis : Sed quod in Demosthene et Tudio flet fieri , ut pereola scribantur, et commotu, qui utique prosa, et non versibus, conscripserunt 3 nos quoque utilitati legentium prouidentes , interpretationem nouam es nouo Aribendi genere, distinximus. Ex quibus ve his apparet, HIERONYMvM de noua aliqua distinctione per potius, quam de nostris interpunctis, loqui: alioquin stiperuacaneum fuisset . praemonere lectorem, ne crederet ex is .a colorum et
commotum distinctione ligato sermonis genere illos libros conscriptoS esse : quia certe libri, per nostra cola et commota selum modo distincti, haud facile cuiquam versae orationis speciem praebue rint. Illam vero distinguendi rationem, quam Mi ERONYΜVS in
telligiti in aliquot libris operum Diui Hieronymi, quae Parisiis,MDCXCIII. prodierunt, imitari voluit io ANNEs MARTIANAY
66쪽
. dum exempli gratia, ostendit, pso in I Dauidis per huiusmodi
τίχων distinctionem antiquitus scriptum missio: Beatus vir, qui non abiit in considio impiorum, et in via peccatorum non stetit, et in cathedra pestilentiae non sedit: Sed in Iege Domini volantas eius,
et in lege eius meditabitur die ac nocte. Commemorat etiam CL. SALM Asius, in Prolegonti in Solinum, sub
em , extare in Bibliotheca Regis Galliae Codicem Tusculanarum estionum , manu exaratum, satis magnpe vetustatiS, in quo non ordine continuo , sicuti in aliis tralatilium est, libri descripti feruntur; sed saltuatim, per inaequales periodoS , eo prorsus mOdo, quo Biblia sacra videmus. X. Haec sunt , quae de interpunctione veteris scripturae
nunc ῶς is παροδφ commemoranda videbantur; plura fortasse quam et res postulabat, et ipse ego cupiebam. Multa, fateor, reliqua sunt, quae de aliis etiam signis moneri poterant, quibuS voces olim sententiasque vel discreverunt, vel Circumduxerunt, Vel quocunque modo notarunt: sed sciens prudensque harum rerum Commemoratione in praesenti abstineo ; nec liberius ad τίχους,
siue versus , digredioi , in quos tum Graeci, cum Latini, priscis temporibus, libros suos , siue yorsa, siue prosa oratione conscriptos, diuiserunt; quorumque summam diligentius subductam, vel sub initium, vel sub calcem operis, plerumque adnotarunt. Quam perutilem consignandorum versuum operam librarii olim suscepisse videntur, partim, ut auctorum libri sic eo facilius dis
Cernerentur, ac magis integri ad posteros peruenirent; partim, ut si quis nonnulla ex scriptoribus citare Vellet, tunc haberet, quo Velut ad certiorem notam prouocaret, lectoribusque inquirendi lDborem quodammodo imminueret. Vnde ASCONIvS PEDIANUS, in commentariis, ubi verba Ciceronis versu, inquit, a primo DCCCL Item: circa versum a primo LXXX. Cetera. Pa tim denique, Ut magnitudo et precium cuiusque operis inde promtius aestimaretur. Hinc enim Opera paullo ampliora, Graecis βι-esie ; Latinis , multis versuum millibus constare, dicebantur. Ad hunc modum DIOGENEs LAERI Ius, in vitis Philoisophorum , saepius ipsbrum libros recensens, numerum Ue suum , quibus constiterunt, annotauit. Etsi vero nemini ambiguum est, quin olim 'su Ma fueris minus tamen ce
67쪽
tunc significet, cum utriusque nominis notiones latius pateant, pluresque interpretationes admittant. Illud v*ro cum primis inter eruditos etiam nurn in quaestione versatur , utrum in huiuscemodi versuum computatione lineas, seu triatus singulos; an periodos, aut aliquando membra et incisa Rhetorica librorum, numerauerint, numerataque , vel in fronte , vel in fine operum, adnotauerint. Et sane in utramque partem quaedam succurrere videntur, quae dubitationem iniicere possint. Verum nos hanc Controuersiamnunc quidem nostram non facimus, nihilominus sic satis persuasi, viriumque suo modo suoque tempore contigisse, ita quidem, Vt . . aliquando singulae librorum timeae . aliquando , κῶλα κομ- χατοι Rhetorica ab antiquis numerata fuerint. inam sententiam alibi, si licuerit, pluribus declaraturi sumus. Imo, inuenimuS, veteres aliquando non solum is siue versus librortam; sed etiam singula verba connumerasse , ac in fine cuiusque libri annotasth. Ita , teste illustr. NEsSELso, Catalos p. a ς , in Bibliotheca
Vindobonensi extat CLYYx viri codex MSCtus Theologicus Grae-Cus , i Sque membranaceuS et peruetustus, quo continentur IV Euangelia , tanto studio scripta , ut in fine cuiusque Euangelii non
tantum annotatUm sit, qUOt seu versus, Vnumquodque comprehendat, verum etiam quot ίματοι, siue verba. Interim, quod ad sue versus veterum attanet, Cui lubet, adeat auitores, qui hoc ergumentum magno studio pertractarunt, veluti sunt: CΛ-s AvBONVS, ad Athen. VL Io. fALM Asius, in P uegom. in Solin. vos sivs D de vitiis Serm. L. XXUL Io. Cito ius, in scr. obsieris. in N. Z c. II. BARTH IVs, od Script. Venaticos, p. NI. HEINSIVS, in proleg. in N IT c. II et Ist. et in Arilurch. Sacr. c. U. LIPSI VS,
in Epist. visceα Cent. IIL Ep. I. M. CARus, in libro des veteriabus sacrorum Bibliorum titulis. si fionibus, et FIENR vΑLΕsius in Lusebii Caesiar. Hisi Eccles ERAS MVS SCHMIDIUS,
yroleg. iu diuinum fibliothecam S. Hieronymi. io CAS P. SUICE
nus, in Thesauro Ecclesiasico sub voce et reliqui XL Has minores verborum sententiarurnqtie distinctiones
sequebat Hur aliquando adhuc maiorer osurum inigrsectiones, quas
68쪽
ta, appellabant. Equidem vetustissimi opera sua, licet satis ampla, continenti scriptura et perpetua serie, nulla facta in certas partes diuisione , olim perficiebant. At Grammatici demum, qui in emendandis interpretandisque scriptoribus antiquis occupabantur,
nonnunquam commodioris Vsus causa eiusmodi opera in certas sectiones et membra disportiebantur, adeo, ut ea non tantum distinctis voluminibvis describi possent; sed ut etiam in uno eodemque volumine plures huiuscemodi sectiones , quas capita, bra, partes, dicimus, existerent. Sic Iliadis et Odysseae carmina, quae sine ulla librorum distinctione ab Homero exposita fuisse
aiunt , Aristarchus in partes Vicenas quaternas diuisit. Sic cum Naeuius Punicum bellum unico volumine et continenti scriptura exposuisset; Caius Octauius Lampadio, celebris Grammaticus, illud in septem libros partitus est; ut postea in Vargonteius annales Ennii, teste C. sv ETONIO, de Egustr. Grammat. c. a. ina de re vir summus, CL. SALΜASIVS, in protegomenis ad exercitationes Plinianas ita inter alia disserit: Non nescio, et plerisque antiquorum usitatam hanc rationem, quod bbros in varia νι ριατα partitur; Sed antiqui mis horum minus celebratam reperio. Ante annos milis et citra, praecipue inualuisse hanc consuetudinem apud Graecos et Latinos scriptores, certum cst. Hinc recentiores librarii vetustiorum auctorum continentia scripta quamuis ad hoc instar secta ne diuisa non essent, morem secuti temporum suorum, partitionibus eiusmodi ae titulorum inscriptionibus inqui 'orunt verius, quam emi ornarunt. Satis tamen multis, abhinc seculis iam ipsi auctores opera. sua in maiores sectiones, puta ζμους, λογους, et συντάγχοιτοι, diuisisse deprehenduntur. Sic apud DIOG. LAERTIvΜ, L. Ira, is, Libri Antisthenis φῶς δε- h. e. in decem partes C f . et librorum sectiones, distributa leguntur. Et apud HERODo et v v j ΘΓ- , in Terpsichore: ως δήλωταὶ δε- των λογων. Item apud
Pi v TARCHUbi: τῆς τυχης η ἀρετῆς λcγος πρωτος. Etenim, quo auctores nimiam voluminum, eamque legentibus pariter atque circumserentibus incommodam, molem euitarent;
opera sita, quaa vel ob argumenti amplitudinem una volubili charta aegre capi poterant, Vel quae alias ad pompam et splendorem parabantur, in aliquot partes dispertiebantur; tantum materiao plerumque cuiuis parti destinantes, quantum quidem ad decori et commodi voluminis mensuram utcunque sussicere putabant. Sic
69쪽
ΜΑstri A Lis labrum suum secundum, qui X C III epigrammata comtinet, hoc modo alloquitur: Ter centena quidem poteras epigrammata ferre; Sed quis te ferret perlegeretque , Liber. Hinc, quot partes maiores ac sectiones unius eiusdemque operis destinabantur; totidem quoque volumina et βιβλιοι, siue libri, seorsum describebantur. Εν enim , inquit Isi Do R. L. VI, c. I eo ex multorum tibi orum; liber , unius voluiminis. Volumen quippe proprie dicebant veteres librum plerumque seorsum ac per se subsistentem ; siue eius argumentum uno volumine prorsus absolveretur; siue per partes certas pluribus voluminibus continuaretur. Quemadmodum vero plura volumina unius corporis colligabantur certis fasciculis, uti Fig. VIII ostendit; ita singula volumina extra fasciculos spectata dicebantur βιβλία ἁπλοῖ. Atque sic
interpretor PLvΤARCHvΜ, in Vita Antonii, ubi commemorat, hunc donasse Cleopatrae Bibliothecas Pergamenorum, inquibus fuerint ducenties mille ἁπλῆ βιβλιοι, h. e. simplicia volumina. Ita vero auctorem librorum ad Herennium opus suum quatuor
distinctis voluminibus, siue libris, primum describendum curasse, ex his, quae su b finem voluminis primi leguntur, colligo: uuoniam satis huius voluminis magnitudo creuit , commodius est in altero libro de ceteris rebus deinceps exponere , ne qua propter multitudinem litterarum possit animum tuum defatigatio retardare. Sic, quamuis Ciceronis Quaestiones Tusculanae, si hodierno more in libro quadrato compingantur, tenue corpus emciant; quin tamen olim separatis quinque voluminibus descripta fuerint, vix mihi dubitare licet, si, quae cicello ipse, L. III, I seu uos. scripsit, ad animum revoco , Quoniam duobus superioribus de morte et de dolore dictum es, tertius dies disputationis hoc tem. tium volumen e ciet. Quibus verbis addas, quae idem sub initium V voluminis dixit: Quatridui quidem sermonem superioribus ad te serscriptum libris mi mus; quincto' autem die P eum eodem in loco consedisemus , Ac es proposituni, de quo disputaremus. Ita cum
PLINIvS SECUNDI S, L. III, Os. F, auunculi sui opera recenset, et inter alia commemorat, tres ab eo libros de Studioso scriptos esse ; opus illud propter amplitudinem in sex volumina diuisum esse testatur quoniam fortasse tribus voluminibus, nedum uno volumine, comprehendi commode non poterat. Cum igitur
librarii olim opera paullo ampliora in aliquot separata volumina I diui-
70쪽
DISP v T. M. DE ORNAMENTI sdiuiserint; cumque quodvis volumen seorsiam descriptum, etiamsi mole exiguum et totius alicuius operis pars siue tomus fuerit , Graecis in Latinis , Liber , dictumisit: non sunt de nihilo, quae hinc Cl. HER M. CONRiNGius, in Epiuola ad Boineburg. de Bibliotheca Augusta, hariolatus est : Cum legimus, inquiens, in Graecis Latinisque veterum Bibliothecis triginta, imo quadringenta iseaeeenta mih a Lbrorum ; non est, quod iuxta morem nostri δε-
culi, ubi volumen dici vix siet, nisi hi sor grandiorque eo lexi
totidem grandes codices numeremus. Libri enim et volumina fuerunt , quorum hodie centena aliquot unus grandior noster codex com- flectitur. Qismadmodum vero ingentia opera plerumque commodioris usus splendorisque causa in aliquot separatis voluminibus describebantur: ita non negamUS , volUmina aliquando etiam continenti scriptiira in magnam molem potuisse extendi, pluresque eiusdem auctoris libros complem. Cuiusmodi volumen τευχος appellabant. Sane , fieri potuine , Vt omnia Homeri opera, Ilias et Odyssea, quae quadraginta partibus diuisse constitissent, in unum
corpus redacta unum effecerint volumen, indicant haec vi Pi A Niverba: Si cui centum libri sunt Iegati, centum volumina ei dabimus, non centum , quae quis ingenio suo metitus est. Vt puta, cum haberet Homerum totum in uno volumine , non quadraginta octo libros
computamus idi sed unum Homeri volumen pro libro accipiendum est. Pandect L XXXII, LXM. Etsi vero antiqui scriptores opera sua, una plerumque
serie contexebant; attamen rerum de quibus agebant, argumemta colligebant, compositoque volumine sub Vnum conspectum ex
hibebant, quo ordo operis cognosceretur, et quo condaret, quid in quoque volumine quaeri inuenirique posset. Huiusmodi indices , qui sola praecipua rerum capita continebant, et quorum descriptio modo συλλαβος , modo ἀναγραφή, modo πίναξ, modon Θεσις , modo ελεγχος , modo , modo κατάλογος ,
Graecis; Lmnis , ma, breuiarium, et sic porro, dicebatur; veteres plerumque in limine aut fine libri ponebant; nec per literas, sed secundum seriem materiarum , sicuti in libro expositae erant, digerebant. Ita ΡLi Nivs in libris hi oriae naturalis indices a Pimentorium uniuerso praefixit operi; nisi forte peculiari eos volumine seorsum exhibuerit. Ita vero in fine praefationis scribit: uitia occupationibus tuis publico bono parcendum erat, quid singulis
contineatur libris , huic epistolae subiunxi , summoque cura, =re perlegendos