장음표시 사용
131쪽
bit rubeas, easdem enim statim pust si contueatur sola luce dest, tutas, aliud seret judicium. Quid dicani de Iride, qua Metilii . bem judicabit, si incerto loco constiterit, non iudicabit si in qu piam alios Quid item de columbae collo, quod fuscum alias judiearis; a1 Solent tamen facile aestimabit vario uua .colonini V Iuia res infinita est. An- non vides igitur fore ut ille etiam videri Mortalium solertissimu in tanta judicioru in varietate distrahatur , ut pronunciare non valeat clijusnodi res aliqua secundum naturam sit At finia
sit quidem illum de corpore sanissimum is ingenio acutiss-inum adhue tamen velit nolit, iis constat in corpore partibus,
quae eandem rem sibi diversimod exhibeant, tamen esse noni terit sine variis habitibus , ac saltem ratione aetatum, qui rem eandem vari repraesentent. Quid pronunciabit igitur de re diversis modis braesentata Qui poterit dijudicare quod talis p riusquam. alia lite Nonne poterit dicere ad summum videri ubi Mam pluviam e. e. salutarem si reseratur ad oculos, noxiam vero si ad pulmones, at secundum se non videri salutarem p tiusquam noxiam, noxiam potiusquam salutarem; cum siseret ex se salutatis , ubique 'odesset noxia ex se , ubique nocereti
Nonne item dicere ad summum panem spelaceum v. c. apparere sibi suavem si comedat famelicus, insuavem si saturri absque eo quod possit absoluteis secundum se dicere suavem dumtaxat vel insuavem Ex quo proinde sequitur, ut quas affectiones seu proprietate rerum dicimus, non tam videantur illis esse a natura insitae, quam exterius ex ipsa ad nos applicatione attributa . Ut vero etiam concedamus beatum illum hominem toto decursu aetatis persectissimas retinere facultates, nec mutationes illas experiri , quas natura secit necessarias: Adhuc tamen velit, nolit, res ipsae, quasconsiderabit, innuia eras mutationes Malterationes
patiunntur, adeo ut saltem successiv div mod assectus osse vaturus sit adhuc ac ipsas nunquam observata nisi eum Matione ad aliquid, adeo it si ad unum solam reserat , allatur, si ad inulta, variEsentiat. Ecquid ergodiςet de rebus nisi quod in hoc quidem statu tales sibi appareant Minalisaliae , at non liquerem.jusmodi tandem si habendae secundum naturam Nonne proin .
132쪽
de dieet ad sumnium videri sibi arsentimi e e. in massa album, in ramentis nigrum s at ex se non videri potita i- - νώα aliud , quia siseret album ex natura sua tale ubi euntieae quoin . doeunque esset , appareret, desinigrum,s istes hi liam dicendum de aqua, quae si Bret ex natura sua ejus cujus videtur coloris, eiusdem etiam appareret in nive, aut spuma , hon candida oti observatur. Nonne item dicet Terram magnamsibi Videri si comparetur ad pulicem, parvam si ad Firmamentum kat ex se non videri potius magnam haberi debere quam parvam, quia si foret magna se talis esset respectu omnium , quae cinnim compara
rentur, similiterques parva, quemadmodum nubes nigricans non est potius dicenda, quam rubea si spectetur secundum se, cum si esset nigra ex se, talis appareret quoque ex possit Solis radiis, &s esset ex se rubea , talis quoque appareret radiis Solis destituta. Dices quidem posse hunc hominem qua erit praeditus solertia discernere quaenam sit vera ex diversis apparentiis quomodo id discerneis certe aliqua apparentia. quanam vero, simili ne sicut ista
similem probabit, se contraria sui similem, an dissimili at haec semper probationem feret adversus dissimilem. Id experiamur vel in ipsa aqua re familiarissima. Silene fluat per canalem, sui coloris visitur . decidat eadem per praeceps, apparet esse candidi uir nam est apparentia vera priorem dices quia post causima qua reditissuum collarem fluendo per planitiem at cur non dineam posteriorem , cum s occurrat ruris pratapitium , colorem album rursum induat Dices aquam quilcentem non habere abbum colorem, sed decidens non nabet alium. Pendet ergo x lor aquae ex eo statu in quo est non autem ab ejus natura. Quid
enim habet praeter aquam, seu quod antea non haberet ubi deci- dies aut quid habet eum lene fluit se quod decidens non haberet. Idem sum saepe miratus, in nube quae nunc supra nivem fosculo Ianae candidissi inar albescit nunc atrore etiam horribilis est, nunc roseo est colore vividior, absque eo tamen, quod ipsi praeter lucem, umbram quicquam adveniat, aut pereat. Verum, inquies, si non sensu aut apparentia at saltem mente aut ratiocinatione discernet,& ver,quomodo id tandem, cum Mens non ratiocinetur nisi ex iis, quae apparuerunt sensibus; nonne autem ut una aP- parent
133쪽
rarentia suas habet causas, alia quoque habet fias nonne ut una se alia fulcitur suis rationibus Dices, at montenta causatilin, rationsiliique disparia sunt, ut baec proindella vincanti Grumtamen hoc est divinare momenta esse impari. cuni ut una apparentia revera sensum afficit, ita alia revera asciat, ac suo quiadem modo utraque Sed ut demus est ei inparia, qui id illiuernet Intellectus, cum eorum saepe . quae minit apparetit inajora mos menta sint, neque moliri quidquam possit sine nova apparentiari piobatione, qua judicabit tabulam planam & baculum rectu ni Zmerito huic posteriori inlittit appaleiulae, aliam vero ut falsa in explodet Attamen ut tactus agnoscit visus protuberationem itoni
que propriam rectitudinem, incurvationem. sic agni, scit visus
propriam Agnoscit ergo tactus punitiena in tabula picta neque fallitur; ar agnoscet eminentiam, neqm similiter falleturi scilicet ut aliquid ver emineatis oectu visus non exigitur ut sit aliouid adtactum protuberans, sed iussicit quod ejusmoti lineamemtis indetur. Quo loco nota sic possetnterdum vices commutari, ut apparentiam tactus salsam dicas per visum corrigi;quiope si ovem piam ingentem globum finxeris, ipsus superficies vilui vereri hos apparebit, at si manum admoveris judicabit a MMase itanam. Ut nihil dieam de praestigiis illis, quibus si indice ae medio digitis transpositis globulum attrectaveris geminum cens
bis cuni visus tamen uti est unicum esse judicet. Quamobrem non est solus tactus veritatis arbiter, neque visus similiter, sed uteriaque suas habet partes ac proinde dici solum potest respectu quidem hujus senuu talem sieri apparentiam, respectu illius talem, at quaenam duarum vera sit, hoc est, hi od discerni non possit. Du rum est hoc inquies revera enim tabula picta plana est concedo tibi esse planam, sed rei pectu tactus dumtaxat,4 fateor quidem vulgarem ac receptiri morem locuendi planam appellare illam superficiem, qua est otii, aequabili regula taliscom- r obatur, undes velis hae norma probare visuales ouasdam emiscitentias. salutiobabiturus sis. At seclusoboc more loquenes, test una eadεmque resacoia visui eminere, vere plana ana rere tiam, dc contrὲ quim non debeat magis tactus immnere visui tam eminentiani , quali visis is , a
134쪽
nitimi , quemdmodum quod ungue in suavispinum olfactui est,
insuavissimum est gustatui ab eo, quodalteruter sensus donii nare debeat , aut erroris arguere alterutum. Etsi enim dice epossis alguram esse sensibile commune de visuiri tactui, cuiusmoιli
tamen non est vel odor, vel sapor istis duobus sensibus, attamen de visi & tactu sic movet figura diversimode ut rationem subeat duplicis objecti , sicque in utroque per modum recipientis recipiatur, ut uirunt verius non assiciat suo modo , quam alium suo. Sed satis
Quanquan qti id est primum, quod sperare liceat hominem tantae perfectionis , qui licet onanibus naturae, fortunaeque dotibus instructis prodiret, ite iraque licet dijudicare posset quaenam ex contrariis apparentiis foret verisimillima, naturaeque rei maximὰ
conseruiis; attamen adhuc deberet nutare num quaedam possibiales essem apparentiae ver miliores, naturaeque conismiores. E quis enim certus esse potest an non longe piti res qualitates in rebus tint, quamqpar percipiuntursensibus livmanis nonne ut usu desti. tutus imaginari non potest quatuor qualitatum senstahum gen .r , qui si foret etiam audi , aut ollactumioque a natura orbus nonnisi vel tria vel duo solum conciteret, neque nisi quis iam neret, plures esse suspicaretur ita cum vulgus hominum reperi
tu ad quinque Sensus a natura limitatum, concipit sol iam qui citae generales sensibilium differentia, neque suspicari potest qualesnam praeterea possibiles sint a quorsum tamen jurare liceat, quod plures csse non valeant ut quaedam Animalia limitata esse ad unum Sensum perhibentur, quaedam ad duos, quaedaia ad tres, quaedam ad quatuor sunt enim quibus gustus, quibus olfactus, quibus auditus, nibus sisus denegetur Ita contingit hominem cum plaerisque aliis Atrina alibus litalitatum esse ad quinque; at qua
non potuerit Deus propagare quaedam ad sex , quaedam ad octo, quacitam etiam ad plures lemus 3. Quasi veris homo esse debeat mota divinae potentiae, aut si in hoc dorlatur sesummum exu mum divinorum operum, lituita quoque alia Animalia eadem ratione gloriari non possini Qi aeso te autem quorsum cani non tribuatur serto semin, quod tu refers ad olfactum Z 'Cedoenia
eclarore quid reni et in vestigiis, quod offactum ipsius atri
135쪽
tat ut eomedam ex lepore remanere aliquid, quid ex bero te. manet, elim praesertim induerit calceos , quos canis nunquam M. ieerit Demus& ex hoc remanere; at postquam herus apidem eon
jecerit in profluentem, quid remanet ex manu heri lapidi impressum, quod canis insundo subodorari valeat nonne siquid impressum fuerit, id per aquam ablutum est cur suspicari igitur non liceat esse in ea ne alium sensum , quem Os nequeamus concipere, eum simili nempe destituamur, quo munia ista peragat Z Cedo item cum Animalia plurima quaeritent actam facile ii veniant plantas, quibus egent, duas tamen minquam viderint, ut cervus dicta.mum, mustella rutam, c. v smittate puta id faciunt quam aliquo sensesuper Milo, quem nos non labeamus Dicis esse occulatuminstinctum at cur mihi sensum cultum dicere non liceat,cum
st ficultas euiuspiam ob in sensis o cognoscitis Z Quid, quisdii, qui festim Minimae Wibalis , dicerent ipsis mervatos esse,
plures sensus&nobi se utquidebeant proprius ad naturam, v ritaremque rerum e nearea nobis autem homiincionibus eosae tales esse relictos, qui nobis sciscerent , quorumque capaces
essemus. Quod tamen ut praeteream, quaenam putas, causa est, cur tantopere caligetinis incognitione rerum naturalium nisi quod noster Intellectus non satis juvetur ab administris sensibus Quippe si nobis sensus inessent, quibus agnoscere liceret quemadmodum saeuitates illae internae Animalium , plantarum, atque omnium adeo rerum operantur nihil iam prorsus nos lateret, nullusque prorsus effectus adeo mirabilis proponeretur cujus causas non explicaremus. Sed nimirum caecutimus ado 'ectunt vel mini . mum norem , si rogemur scilicet quomodo, qua solertia, qua dispositione & diltiibutione materiae, quibus organis, e abierit hic flosculus in adeo eoncinhum ordinem soliorum , in tam puleram colorum mixtionem, in tam orisinatam figuram, coine senti
finita emorimus , inquam .rui mutire dicitur, qui visu estot sad objectam aliquam elegantem imaginem, quod hic non habet sensim, quo eviores lina inis vidia, ita de nos earenius sisti, quo operationes illas admirabiles pervideamus Dubioenim imessensibiles si tu inim sint nempe corporeae, neque mere spiritu
136쪽
ulli posse unxnriali multiplex sit illa qualitas, qua una aliqua res cadere potest in varios sensus: ut pro nostri proinde possit quod abund inspectasti Quis eruit, certo vicere possit an calor,
odor sipor, laevor, quae percipiuntur in pomo sint quatisrdia Verta inter se qualitates, ut vulgo putantur, an vero, prout ad vivium allabitur sit color, prout adolfactum odor, prout adgustum sapor, dcc nonne enim ut superilis philosophabamur de
eodem flatu recepto in diversas tibi is de eadem aqua exsusta diversis plantis, de codem cibo assulo ad diversas partes corporis, nonne incluam, contingere potest ut una, eademque res sello ne multorum atque diversorum objectorum lubeat, prout in diversis ensibus recipitur 3 Quod si verisimille sit, cur eadem plures adhuc non posset exhibere apparentias objeeti sensibilis si ad plures scii sus allabaretur Ut enim caecus non percipit unam, quae praeditus vili percipit, ut orbatus olfactu aliam praeterit, quae
praeditum olfactu non fugit ita nosserthmultae latent, quae ali is propter alios sensus possent innotescere. Quae quidem omnia commemoro, ut intelligere liceat non contare an esse possit, qui habere queat omnes sensibilium rerum apparentias, quibus di)in dicare valeat quales res sint inlas, per se, vel secundum nat
Nunc igitur ut redeamus tandem ad id quod initio optatuni
est,c munius ejusdemque rei tam diversae fiant apparentiae, ac tam diversa proinde ser intur judicia, a variis animalibus, . avariis hominibus,, ab uno etiam homine Quid superest nisi conchidamus sciri non posse cujusmodi res aliqua sit secundum se, vel suapte natu ii sed dumtaxat cujusmodi his aut illis appareat Ac praeterire quidem praesenti Exercitatione oportuit quod superiore planion fecimus, primum non cognosci ab hominibus intimas rerum naturas, seu ut vocant disserentias, quae si clam innotescerent hoc tum demum esset scire, seu veritatem rerum nancisci circa quod tamen frustra taria diu tot mortales laboravere Deinde neque percurri posse omnes ilicujus rei species, seu,ut vocant, individua ad conuituendas inquas Propontiones
ive sales quod quidem si praestari posset mn dic bidJo uno beato homine, de quo paulia Eloquebamur clarum est enim
137쪽
feri non posse ut unus omnia videat, audiat, experiatur sed a plurimis aut etiam omnibus hominibus, factum proseisto esset maximum ad scientiam habendam coiripendium. jicio itaque hic sillim Coronidis vice duo Capita, quae ropositioni illi, Quod nihilsiatur, aliouamsdem concilient. Alterum cumirum quidpiam dictu viuelicet ex quo tempore homines Philosephantur.
seu veritatem, atque adeo naturas rerum pervestigant exstare adhuc non potuisse non dico unum hominem, sed unam vel Gentem vel Scistam, quae veritatem erueret ac in aperto collocaret. Ecce enim inter mortales exorti sunt primuna, qui sapientes ac d inde, qui si pti magna turba sunt appellatii ecquid-nam tamen vel aliqui vel omnes simul profecere nimirum se isti perpetuo sunt in Seistas tam varias, ut nihil in hanc usque diem relictum sit praeter contentiones. Sane vero si aliqui veritatem pri
dem detexistent, nonne e concurrerent omne I, ut concurrunt,
qui in solitudine extremam sitim explere cupiunt ad detestam, ostensamque limpidam scaturiginem y at quod hi quidem haec sentiunt, illi autem contraria, quid aliud credere par eis, quam quod neutri sint veritatem assequuti. Hinc cernere licet has Sectus sese invicem confodientes manifestissimo argumeto lubsim
mortalis, inciria dc pacisca veritas nulla ex parte ibi allucescat. Cedo autem si de ulli re constare deberet inter Philoseph o nes nonne consentire praesertim deberent circa incipia, sive Elementa rerum naturalium. Quitae qui possit manifestari alicujus rei naturalis essentia, nisi constet ex quibus internis constituatur rincipiis At ecce nihi ideas in majore esse controversia, ouam ex quibus principiis res naturales sint constitutae. Quid quaeso exinde potest colligi, quam cum nulla Secta sit, quae non plurimas circa hoc adversantes habeat, nul. adhuc germana re- 'rum principia innotescere Porro quamvis alicui innotuisse jam concedamus quid exinde profecto est 'Suntoo Aristoteles 5 Peripatetice bone Sunto rerum principia Materia, Forma, . Privatio Quaesis ut mihi per illa declares vel unius tantum,
ac minimae rei naturalis essentiam, in veram radicem tcausam tot operationum proprietataim, quae in ea visiuntur. Non provoeo te amplitis ad Magnetem ad Remoram
non duco te ad Caelum usque, aut ad fundum maris vel Disitire by orale
138쪽
ad recessus Terrae intimos Accipio ecce animalculum, quo fit, penumero infestaris, videlicet pulicem, rogo te ut in eo declares quodjam propositum est . Dicis hiulice esse materiam ac sese: suum , privationem hujus formae praecessisse pulicis gerieratio-:nem in hac materia At nihil nevilud habes in divite vel iudinu, vel censu, o admodum certejejunam, crudamque Philosophiana. hoc non .uaerebam esset ii in pu 'ice aliqthi materies cl.irum est
enim nequc controuersum quidquid cli corporeun conitati e ex materia Non quaerebamam esset Forma non quaareb Im an antea fuisset talis formae priuatio in il a materia, cum perspicuuin sit hanc materiam non habuisse perpetuo hanc formam Scire volebam qualisnam esset hujusmodi materia, qu .is iij ositioncs exegisset uti hanc formam assequeretur quorsum testiterit distributa ut haec ejus pars abierit in promuscidem, illa in pediculos, alia in villo oc quammas, caetera in reliquum corpu' quae v;s&quomodo applicata Am hoc corpus integrum, tum iis partes tam Varias hoc ordine, hac figura, hac textura, hae magnitudine hoc colore, Armaverit, Qualismam item fuerit hae Arma, unde&qua vi excitata, quomodo in a facultas ipsius cognoscens, dc sentiens, quomodo per ad lenises infusa particulas, quibus intra illas organis utatur, quomodo talia organa usurpet qua vi te ad acriter pungat, qud demtuat alim-tum, quomodo illud c coquat, ac partim se inde per varios
canales enutriat, partim efformet spiritu quibus sese contineat, ac totum corpu' vivificet, partina per varias intellinorum convolutionem superfluum e)iciat ibi resideat illa vis, qua tam celeriter saliat, quomodo sese creat ac tam facile digitis tuis subducat, quid cogitet cum prehendi non Vult quae proprietates, quonaodo illam inti in e consequantur, in quid abeat cum corpusculum ipsuis opprimitur, se excenta ali. id genus Haec sunt xae ego scire volebam; tu vero nihil gessisti aliud, quam esseu malefiam desermam. Quid vero dices,eI minus vel amplius
quodcunque tandem quaesierinia Dices mihi esse in sole matelam&Armam, dices ea in aere materiam&Armam dices en
im luvia materimines ,rinam . ἡ Gin lapide dices hine in re dices esse in nisi sine instiarines la fremam i bellam
139쪽
Pnilosophiam tantum nee' temporis desudandum est, ut mis
turas rerum cognoscamus, cum uno ecce verbo omnia habeamus
perspectissima, edocti videlicet omnia habere materian M formam Et forte quidem ad icies reperiri in quolibet mixto quatuor, quae vocas Elementa, at eadem in farmitas est. Nam in homine, in pisce, in herba, in metallo sunt quatuor Elementa at quae portio singulorum, quae mixtio omnium, quae temperies con sequens,ac ne longum faciam, explica mihi, existentibus in pulice quatuor Elemantis, non quomodo sint quomodo misceantur, lini
temperiem habeant, sed qua ratione exinde edoceri possim qtiar cumque dixi me quaerere. Non si dies desciat, ac teri eris,quidquam amplisis protuleris, quam quod sint ibi quatuor Elimenta, Occerta quadam, ac nescio qua ratione contemperata, quod uenide nihil, vel amplius, ves immispoitarespondeae quocunque te rogaverim Porro eadem urgeri posse adversiis Democritum. Platonem miluoscunque alios manifestissimum est. Unde &ILquido constat nihil adhuc ver sciri per Philoseptuam universim ex Rebus Naturalibus. Alterum est, ouotquot hactenus fuere Viri sapientissimi habiti.
eos fuisse in enue professos hanc ipsam rerum ignorantiam. Quae . ex te apud nos quis sapientior unquam habitus est Salomone,
cujus sapientia praecessit sapientiam omnium Oilentialium, gyptiorum, qui fuit sapientior cunctis hominibus, ac propterea nominatus in universis gentibus quae Scripturae verba sunt Sanaisi ct quis magis umqtram ct acum est philosophatus non modo circa mores, quod testantur qui huc extant praciarissim ejus monumenta , -- νιι 1 ct circa--πι--hiam disputarit, inquit Scriptura, ibid.siper
portue tantus Princeps demota si inascientiavi sapientia censius. Putas simpliciter dixit euntiores esse diffciles, nec posieras h minent explicare sermonesEcce enim cum detestation eri sthim quit, in animo mea prae res is restigare sapienter de amnibus suasu 'νειν; hoc occv-οηem pesiimam dedit Deus Fliis bominum ut accus liminis ait 'nem subdit possinodiui bis ' bi . - puia l
140쪽
dici luculentius Luerum anter Ethnicos nonne sui ragiis omni
um, ipsiusque ad eb si Deo placet Appollinis conspirantibus sapientisIimus mortaliu habitus est Socrates' Quaeso te autem quae nam fuit ipsius haec in parte sententia' symbolum ejus celebratum est, Hoc sinam scio,quod nihilscio, at si seriem eorum, quae disseruit retexuerimus, quid manifestius quam quod hoc unum perpetuo in-culeaverit 'o quam lepedissime convellere solet nophistarum arserogantiam, qui omnia sevi optim sam docere, is prostentura perlate ves unicum apud Platonem libellum, e qui Bh a jο eui ultra inscribituri, non nisi ingenti suavitate d .re hendes, qua solertia consciat sciri non pora quid sit pulcritudo.
quod idem etiam observabis pro ratione ac verietate argumentora in aliis, ex quibus tamen probatum videbis,quod ille dixit in Apo, logia, videlicet non alia ratione putare se sapientiem suisse ab or culo pronuiiciatum quamqubdeum caeteri habiti sapientes existianarent se multa scire,qui revera tamen nihil scirent Lipse cum nihiI quidem sciret, sese quoque nihil scire & agnosceretis profiteretur. Sed lae ipso Platone quid dicam, cum non alius, sed idem sit ipsi iis ac Socratis sensus 'Omitto prodide quam saepe iactabundos Sophiltas contodiat, quamque saepe testetur sussicere si probabiles ali. quas inter disserendu rationes attuleri r quippe cum veritas sit Diis,Deorumque filiis concedenda,hominibus autem una satis esseverisimilitudo debeat Perlege vel solum Timarum seu de niverso Dialogum, Sc pervidebis, quanta cum modestia divinus hic Philosophus circa naturam philosophetur Adjicio dumtaxat merito Platonem haberi parentem totius Academiae seu enim eius sectores habebant omnia incomprehensbilia, siumque assensum aequ continebant ab omnibus, existimatites videlicet nullames Propositionem ratione suffultam cujus opposita non posset pari ratione suffulciri, qoud Arcesilai fuit institutum in aliqua admittebant prae aliis verosimilia, adeo ut etiam asse
sum ad illa inclinari paterentur cum certa tamen ac indubitata minime concederent quod Carneadis propositum fuit. Profecto hoc unum propositum ipsis fuit, Nihilsciri. De rrhone