Exercitationes paradoxicae adversus Aristoteleos. In quibus praecipua totius peripateticae doctrinae fundamenta excutiuntur. Opiniones verò aut novae, aut ex vetustioribus obsoletae stabiliuntur. Auctore Petro Gassendo, regio Parisiis matheseos profe

발행: 1659년

분량: 155페이지

출처: archive.org

분류: 철학

101쪽

- EXERCITAT Io

non dicimus otiine vivens est animal sed actuo quodcunque exemplum demonstrationis voliteris, senter aliqua ex illis eoiNditionibus deficiet miti igitur, nullam-- habent cui omnes hujusmodi propristates conveniant'. Aristoteles ore nullam

profert. Ecce tamen unicini quae jam in ore sit omnium, Omne rationale tu risibist omnis homo est rationalis, ergo omnis honis eii, Mus Uerum enimveris demonstratio haec ei ne minus idicula qu)m demonstran, homo eli digiatis qui rideatur, hoc est enim quod excluditur, risibi e quippe lonat id quod rideri debeat, aut mereatur. Sed demus id significet quod isti intendi, ni videlicet ritus capax, seu ridere valens, hoccine quaeso sillogismo continetur idea illius .absolutae demon lirationis Examinemus unicum principium, Majorem nempe propositionem, primo si verum sit Deum esse rationalem, quod ex Aristotele ante citato colligitur, ex definitione illa personae, quam Theologi omnes Divi 'nis Personis attribuunt dicitur enim persona rationalis naturae

individuasubstantia si Angeli rationales sint, ut d multos Philosophos, in Muni Gregorium vidimus supra asserere,, nihilominus sateare neque Deum, neque Anselos risbiles esse;

Pomodonam universalem propositionem iaciensasseris omisera

tionale esse risibile. Secundis dicis Propositione in necessariani Spust, supponisque propterea, dicis risibile fluere per se aene cessarib ex rationali. Sed quaeso te per quos canales derivari oncipis quaenam est utriusque connexi, connexio quaedam

appareret, si diceres iuratimal est ad inrationis, reas ipsineri Dix, at risus capax, quis capiat dicunt risibile fluere mediante admiratione; at imprimis non est ii Iitur propositio ptima atque

immediata, qualis tamen esse debet, si ill inii ne conditiones adsint. Deinde par dissiculias est. i. n auri attendendo perspi .ciat connexionem risus cum admiratione e nonne serae admiran. tes obrigescimus tantum abest ut rideamus e Prditereo quod ri. sus videatur potitis effectus, ginti in stultitiae, quam rationis. Qitomodo ergo proposito est nec visaria, pei te, nam luod iam piterna, seu aeterne vera non sit, me hil cerie tutaris, is di .ctis superiori exercitatione manifeste colligitur Tertio dicis esse

det omni, praeterquam quod istud idem est, ae esse universa- lem,

102쪽

lim, ut incia ni eloqui desit rationes humano, quae solutae stivisse potes omnem hominem risibilem esse ' Quid hinneis homines vidisti Qui stis an sit forte Regio aliqua in qua

homilies non rideant ' Nonne plurimos historia commendat, ciuinunquam riserint ' cur igitur omnes etiam ἀγελας ου asseras sibiles esse Dices etsi a tu non riserint, at habuisse tamen poteriariam ad risum sed istud quomodo scis nam interna potentiae per solos actus externos noscuntura Dices quia homini omni in- enitum est ut possit ridere. At mi amice, principium petis,

oeΨnim ipsum in quaestione est. Quarto dicis esse secundum quod ipsum, quasi subjectum&attributum efferri possint adeo

vertentiam. t quomodo dicere potes omne risibile esse rati nate nonne enim lemnes ridere saepe noctu perhibentur, ac demones tamen isti non sunt rationales eo sensu quo tu accipis. Dices risum aequivocum esse at non sit risus humanus, humano

tamen est similis, habesque proinde aliquam generalem rationem risus Deinde qui scis an animalia, quae irrationalia eense non

rideant ' Quae te enim quid est risus si accipias pro laetitia, laetantur animalia, rident isitur: S pro rictuac diductione oris 5 saucium, nonne hujusmodi rictum de deductio leni in animalubus eruamis 'asces hune rictuma rictu humano disserre, sed quemadmodumillianimalia specie ab homine diGrunt, a to& risum illorum specie di tre ab humano at risum tamen ab

ipsis omnino ne tollito int priorem, notiorem, Veriorem, causam conclusionis. At quomodonam potest prius rationaleridere, quam homo quomodo tibi notius est ut ratioriale possit ru dere quam homo Z quomodo verius rationale ridere ponit quam homo quomodo in ratione existens causa est facultatis risus,quae reperitur in homine Ut proinde illud rationale est risibile sit cauissa illi is ho)3i 1 bilis. is forte statimno mappareat ex eo quod isti vobis it isti id rationales lajoris nec latius nec strictius pater qu, mi uini nebri conclusionis, majorem conclusionem idem

prorsiis esse raciliae istos nihil hu bella demonstratione probare , sedis uicipium petere. De Minore nihil est dicendum ne i es evadat aequo orator.

103쪽

superest pauca attiniamus circa formam demonstra Gius, quam volunt esse syllogiiticam Imprimis ergo si verum sit quod

Aristoteles docet tune arbitrari nos scire sic consequenter domonstrationem habere cum causam cognoscimus, propter quam res necessario est constat syllogismum ad hoc non esse necessarium, cum sine ipso possimus causam necessariam cognoscere vult quis exempli causa scire, seu quod est idem, sibi demonstrari omnem hominem risibilem esse dices tu illi, omne rationiale est risbile, omnis boni est rationesti, ergo Omnis homo est risibiti non utar ego hac eadem syllogistica forma, attamen si dixero, omnis laomo ethrisibilis quia est rationalis, nonne & eandem quam tu rido idero causam, & brevius ac sine ullis ambagibus id feceres Certe vero

illa causalis particula, quia clarius exprimit quemadmodum ration e sit causa risbilis, quam tota illa tua ratiocinatio. Porro si res ita se lubeat, demonstratio ex naturassia syllogis inusi eouaquam est. Et san id mirum est quod aliquoties diximus, nullam

exstare in totis Aristotelis operibus demonstrationem non modo non carentem supradictis illis conditionibus; verum quae nequidem constet explicatione syllogismi. Mila vero si Aristoteles fuit magister artisi accuratissim Philosophiam tradidit, non

debuerit omnia demonstrare forma persectissima, Wquam praesertim ipse exegisset, nisi forte quidem tunc voluisset nos ludere lmirum mi caeteris artibiis, ac in Mathematicis praesertim ad quas fere relegatum est demonstrandi artificium syllogismum ullum vix unquam audiri. Clavius est qui demonstrationem primae propositionis Euclidis syllogismis variis explicare tentaverit, agnoscens ver bdemum hujus artis syllogisticae inutilitatem, Negligunt tamen, inquit, vi hematici resolutionem s. in fui de n. frationibus, eo quod brerius ac facilias sine ea demonstrent id quod proponitur. Hinc est quq prima exercitatione concessimus posse Quidem quamlib*t argumentationem ad syllogismum redigi, attamen inutiliter, citra ullam necessitatem. Dices ut hoc ipsum arguit demonstrationem ex natura sua esse syllogismum, clanin syllogismum possit redigi.Attamen quae est conrequentia ' dicendum igitur est M rem adhuc exstantem in sylva esse exime

xura sua, Desie aliter caninum, quod in scamni mam

104쪽

possit redigi 'paritas est in exemplo ac praesertim in eo,qubdit ex eodem ligno variae operum species possunt confici,ita ex eadern demonstratione variae 1pecies arsu mentationis. Ex allata enim illa tua demonstratione potest eri Enthymema in hunc modum,

-- ratis ora, bile ergo -- - est risibilis potest inductiose, 'bam si auom tu risibilicia, itemque ille, Mali ac eaederi, ergo omnis semestri itis. Potest exemplum, moriari, era ridet, careri- δε--, Ma 7 Ad sint ratiories, rident, ergo amnis b=-estribi sis. Atque isto quidem supposito quod indoctioin exemplum ins germanae species arguntentationis ut tu eum Aristoteleusseris; porro ut alias quoque formis seu species proponam, si quis diceret omnis homo est ri bibi, quia omni

est rationalis, ct omne rationale est risibile, vel omnis homo est ratιonalis, ct omne rationale e trimile ergo omnis homo est risibilis, vere profecto: eLare non miniis quam tu deliron lὶraret, etsi in forma, . sigurasyllogitinum non faceret. Dixi Sc lac clare proponi, omnis homo est risibilis via est rationalis, posset & dic qina omnis homo est rati=nass, taque Mi risibilis, vel sic, causa cur omnis bo I rimilis est

ratio, retrationalitas, .isel quod rationatissit, c. Uerumtamen hu

jusmodi formas comminisci licet propemodum infinitas. Sed ut artis syllogisticae iii ter probandum ae demon Mandum

inutilitas paucis ac maius nesarescat Age ostendamus syllogis mo nihil posse probari quia peratur principium, pr---m 'idem per idem aut incidatur indiallelum, seu alteriitrum, hoc est ex duobus probando unum peraliud, quod probari ruintai digeat per alterum. inrurimis rasamis ut loquunt per quale robamur, vel particulare, seu niuas Mirersiis per auisvi murescias . Ad priore in casum quod spectat, ad ipsum eliquod paulo antE visi sumus innuere. In hac enim demonstratione, nise rasium is est

risibiis, Omnis homo est rari uis, ergo omnis bom in risi uis, quid amplius dicisti conclusione, quam in majori propositione vis

tu rationale non latitis patere quam hominem, nec hominem stri-xι qtiam rationale, alterutrum igitur dicens, idem dicis Sane vero rationale, quae explicatio est concretorum idem est ac habens rationalitatem; quid autem aliud intelligitur per habens rationa

105쪽

minem esse risibilem par illam propositionem, omne rationale est ri mile, probare idem per idem iroinde est enim ac si diceres, Ovmis homo est risibilis, quia omnis homo est ri bilis. Que in etiam vides si quis tibi negaverit hanc propositionem omnis timo ri ibi te in se contencere ex eo demoniti are quod omne rationale sit risibile,nam&pande causa, ac secilitate Propostionem istam negabit, quodninil amplius sonet, quum illa. Vt enim una sub se continet artis culares omnes homines, quorum ille aliquo volebat excipepe, ita continetalia, ut pari iure proinde excipiat.Neque dicas ration

te exhibere quendam conceptum distinctum a conceptu hominis: nam ut concedam rationalitatem posse exhibere, cum sit quaedam tantum pars humanitatis; at ex quo tamen dicis rationale nihil

aliud dicis, quam habens rationalem, hoc ipsum autem nihil prorsus ab homine differt, ut praediximus. Neque dicas etiam per ratio irale importari causam cur homini risus aut ri libilitas conveniat, Iram cum haec duo synon ima S aequalia sint cimo cum rationale homo in re ipsa nihil differant, non potest unam ullam exercere causalitatem in alterum, ut proinde rationale non sit magis causa homini, ut sit risibilis quam homo sit rationa Iis, ex quo etiam fit ut hic vulg&leu circulus, seu regressus non improbetur; omnι homo

est,istibilis, omne rationalesii Omo ergo omne rationale est risibile, quod

precor quid aliud est,quam incidere in diagelum' Circa posteri reni catium,esto haec ratiocinatio, invii homo es animes, sed mu, st Mma, igitur mi sol mi Quae verbis clim diei, οι - λ--imal, vel sub hac voce, inmi bdim includis Platonem vel non 3 si non ineludis.& propositio salsa est, & concluso ex illa non pendet; si includis, vel probare via Platonem esse animal, quia caeteri homines simul inclusi sunt animalia, vel non ' si prius perinde est aes probares Platonem esse animal, quia ignis est ealidus. Quid nim nostis sarit ad hoc ut Plato sit animal, quis Socrates, tiod

Demouhenes, quod caeteri habeant animalitatem, sunt nimirum prorsus extralptum, progenitoribus exceptis, nullam habet dependentiam caeteris certe ut animal sit. Si posterius ergo in Propositione illa ad Platonem solum respicis, underi solum dicere contendis Platonem esse animal quia Plato et animal sicque

probare idom per idem. Et confiniatur quia si quispiam tibi negarit

106쪽

vides eadem de causa negaturum illMn Propositionem omnis homo est animae, Ga concludis cilicet sub illa lingularem hominem,

quem ille exclusit. Ac de carte iis concedat Platonem semper ex piet, ut intelligas se ultra nisi te per illam unitiersalem Proposuionem quod Platonem attinet probare idem per idem, quod caeleros homines nihil . t quaeso fui istis ex te postquam eam ciesrclusionem probasti per illam propolitionem, qua ratione o ei lute probes hane propolitionem, omnis ho11isis animal diceres in demonstrabilem. Dicerem ego improbabilem nisi de Arilioteles communis sensus manifestum faceret probari posse inductione. Qtiorsum ergo illi assentiris nonne quiarii laxo, Socrates &Demosthenes,&caeteri sunt animalia jam igitur diali elum vide, rprobaras enim Platonem esse animal, quod omnis avo ei libaniamini nunc proba omnem hominem animal esse, quod ato eum caeteris hominibus sit animal

Ad haec confirmari voluntaonclusionem demonstratioth LV istientificam vela priori vel a steriori, hoc est per causam consim dendo esse tum, vel per esse tum concedendo causam sed imprimis eausari effectus svnx Relata; sunt ergo simul cognitione Impossibile scilicet videtur cognoscere illud ess e causam illius essectus non eodεm momento hunc esse effectum illius causa. Si igitur in Majori propositione noveris causam, quam assumis, non inne etiam novilli essectum ' Quid ergo laboras Tudas in contex- Indo syllogismo ut in conclusione cognoscas quod ante jam noveris an non labor irritus elit Deinde secutus Aristotelevi adamittis regressum in his demonstrationibus, ut scilicet postquam

probatis effectum per cautam possis probare causam per effectum at nonne istud nugari estisi jam ante noveris absoluto uno syllogismo hunc esse causae illius effectum; par ratione noveris hujus eia rectus illam esse causam rus id igitur illo tuo regressu vel facis, ei proficis respondereenim quod nonnulli faciunt titisse antea consi in solum cognitum,quod illaesset hujus ei sectus causa, vel contra quid aliud arsuit, nisi fuisse demonstrationem imperie bim, tanquam e minus cognitis, minusque certis procedentem' Creterum ut hoc postrem battingati demostratione, quae esta priori; facere solent certiore manifestiuorumdemsistratione apostriori; cedo,quo et iure,

107쪽

io EXERCITATIO

jure ae titulos Demonstratio u priori est ex causis muniversalioribus demonstratioci posteriori ab effectis minus universalibus at nonne effectus sunt notiores causis, cum disquisitio causarum sequatur observationem effectuum' nonne particulatia vel minus universalia sunt notiora universaliolibus clim haee habeantur ex inductione illorum prius cognitorum' Quae demonstratio igitur est a posteriori notior est, sive procedit ex notioribus ea, quae est a priori, quocirca & certior est, seu procedit ex certioribus. Certitudo quippe est a majore seu evidentiore notitia. Neque dicas effectus quidem esse notiores nobis, partieularia similiter a causas esse notiores natura, similiterque universalia, demonstrationes quippe habituri quaerere solemus quid nobis, non quid naturae notum sit distinctio esto perquam lepida; at insisto, agnirne de demonstratione quam faciat natura, vel quam faciamus ipsi nos ' Qtia si ver,adeo ad parasidam nobis evidentem alicujus conclusionis notitiam juVet, ac promoVeat nos,

quhd illa sit nota naturae, velut exocas , secundum naturam, si illa interea nobis vel quod ad nos spectat, sit obscura desinevidens.

Eodem spectat alius quispiam loquendi modus ridiculus, quo

propositio quaedam dicitur per se nota non secundum nos. Quaeso enim quibus seipsa specillis intueatur, aut quo genere notitiaest nota, sine ordine,, relatione ad noscentem Siocirca non immerith quispiam existimaverit, cum omnis notitia ac proinde demonstrati ob quae dicitur a priori, pcndeat ac petatur ex ea, quae haberi dicitur a posteriori, necessarium esse hanc semper haberi Mevidentiorem, docertiorem illa, cum juxta illud Aristoteleum, propter quod unumquodque es tale, illud magis ausit ut taceam proinde posse fortassis opportunius transmutari vocubula, ut filiae esta posteriori, diceretur a priori quae a priori, a posteriori. Sed in hoc haerendum non est.

108쪽

lomest quod initio mirere, eur non videantur omnem sei .entiam ex aemio esse impugnatiari Pri uiuenim contendere posse cognitionem Mysteriorum Orthodoxae Fidei appellari scientiam debere, aut posse clim praesertim Apostolus dicat scire nos Christum c- - 6 cantet Ecclesia siue nos Christumsurrexi a mortali, adeo priande ut liceat ut que dicere, scire nos Deum esse trinum, eo iras Dominicum extare in E inristicis

speciebus,atque ita de caeteris ut praeteream dari Scientiam,quam vocant Sanctorum, de Theologiam Scholasti eam inter Seientias Vulgh nil merari. Quamobrem principio statim ab ipso useque tithilo nullam Scientiam hujusmodi profitemur hic impugnari.Non est quippe Seientia Aristotelea, ut quae conjunctam certitudi evidentiam non habeat, nec demonstratione, quae est ex naturae principiis, sed Fide lola,' iae est ex revelatione & authoritate divina nitatur. Hinc eum vulgh non tam Scientia dicatur quam des, per ipsam non tam scire dicamur, quam Uedere, Poterat

quidem per titulum intacta hic intelligi ut cavilli tamen retarent, visum est haec diu a praeseri, attexe eque donostraficere Mec j se D. Augustini verba, adcauraexercemvir e fortasse ;--Ande, Mi Ad initur, ibi stren naserisiis inde verb admittere posses appellandam scientiam esse notitiam ouandam experimentalentri rerum apparentium, ut euri dicor latre me sedere , me nunc potiusquam stare, interdiu potiusquam nium, impiamium poti-MQuam saturum, domi potiusquam in foro. Itemque scire mel in potiri videri dulce, qu- amarum, calidum ignem, potiusquam frigidum,nivem albam,potiusquam nigram ducidum Solei

potiusquam obscuri m Ne igitur quispiam hic nobis facete invidiam conetur, quod perspectas ade,& illustres res pernegemus,

insequamur; idcirco pratanonendum est ejusmodiscitnyae genus a 3 nobis

109쪽

nobis his omi impusnari Atque hoc quidem etiam imito exescia

poterat intellio si satis constanter tueris scientiam esse alicujus moriam, ementem per necessariam causam, seu Demonstratione habitam notitiam nac enim ratione illa experimentalis seu apparentium notitia nomine Sciretis non veniret, Attamen veri quia Uini nos solam illam tuam Atistoteleam Scientiam insciemur, tu tamen a Scliolari usu ad vulgarem descendens usum, inam Scientiam cum alia confundens, statim objicis, Quid e ros nudas Scirmis, sci- ω-πιε'ca M. rusinius lacere Solem in mi-ridies vi similia; ea propter adiiciendum fuit, quod genus cientiae hic insectaremur. Porr,ut discrimen utri utque, instituti nostri

ratio luculentius exemplo appareat, cum de mellis dulcedine v. e. quaeritur, respondo ego mihi quidem mel apparere doce, quoties enim experior dulcedinem lingitavi palato sentio. Unde in me quaeras an sciam mel mihi apparere dulce, vel me experiri degustando dulcedinem mellis, respondebo scire, & hoc modo Scientiam hujusce rei haberi concedam. At vero tamen si quaeras kinde an sciam mel esse ex natura sua, secundum se, & revera dulce, hoc est quod tum demum nescire me fateor, quippe necessatiam causuri aut monstrationem notities, ena inimi miserim arguitientipolitis niuisa suppetant, iam suspicor mel non 'esse ex natura sua dulce potiusquam amarum qu lacumque milii propter meam 4, positivitem Oareat, seu respectu me se habeat. Haec igitur est scientia, quam impugnare agredimur, ut post ever- sun Demonstrationem,qua praesertim conitare putatur, specialius iam ostensuri simus non posse nos scire,seu certis& evidenter nosse. ac infallibiliter,& tuto timcujusmodi res aliqua ex natura sua secundum se,&ser causas intimas, necessarias, infallibilesque sita

Imprimis igitur clim constet notatiam omnem, quae in nobis est,uel sensum esse, vel matherea sensibus, ideo constare etiam videtur non posse aliquod de ulla re judicium ferre, nisi euisensus ferat testimonium. Hi ne est enim quod & jam ante vidimus adsensum semper esse provocandum ut ad tribunal supremum, examenque ultimum juxta Aristotelem notius videtur, quam ut dici debeat,idcirebios judicare Solem esse lucidum sursum contendere, aquam esse frigidam, dc fluere in declive, mel essedulae,

110쪽

ωaptum elaborati opera, nivem esse candidam, disgregativam visui; plantas humore nutriri. tempore Uerno florere, ac vireseere Animalia gigni, sentire, crescere, senescere, mori, aliaque similia, quod senubus attellantibus remita esse comperiamus. Di L fi liacis ergo primum est an cum iudicium feratur de rebus prout illae objiciuntur, apparent si bus, res eaedem eodem modo omnibus omnium Anubiis appareant. Nam sim v. e. omni om-mno visui eandida apparuexit, tum videri sanum poterit jussisunus pronuncietur. Niscamsid.; at sisti quidemcam,ida, illi alteriis eoioris visa suerit, quomodo semim iudicium seret qui absolutε

pronunciarit nivem esse candidam nonne enim poterit alterius esseeolqris, si ut tibi candida site isti nigra, illi rubicimta, aliiviridis appareat Caeterum ut liquidue constet varias variis objiciis rumam sentias sic enim quas Graeci dicunta tam liceatis rere,ac impostorum usurpare seligemus tria capita illa, quae in

Metaplaysicis lib .. cap. 8 licet ordine immutato indicat Aristoteles memorat enim antiquiores in opinionem hanc incidisse, qu bd ejusdem rei iterent diversae apparentiae. Prim,variis inter se Animalibus. Seeunci variis etiam inter se hominibus. Tertio

uni et Lim homilii olitarie cola liderato. Quocirca ut hoc argumentiam non nihil amplificemus,adeoquevi a Pyrrhoneorum Methodo plane nos recedamus arcendamus, arcenda principio non sunt ab huiusmodi negotio animalia caeteraeneque enim sunt hornini'

l, ut solis facultates sentiendi eone ne verumperinde ae hominea animalia vident, audiunt, olfaciunt, gustant, caloreque frigore, caeterisque tangi ilibus qualitatibus assiciuntur. Quin etiam ut vulgo admittitur, Mi aper Maia. is risu, simiasi . Audienda ergo quoque sunt circa olsectorum serisibilum apparentias animalia caetera priusquam de illis feratur iudicium. Siquidem ut succenseremus aliquibus abstemiis de sapore vini judicantibus, eo quod tam multi ali homines non minus gustii pollentes ad judicium non vocarenter in succensendum videtu omnibus etiam hominibus si s bi solis credendum velint in ferendo judicio de rebus iensibilibus, non a russas agiis animalium

SEARCH

MENU NAVIGATION