Valeriani Magni, ... Principiorum Philosophiae. Editio 2. Continens. Axiomata. ..

51쪽

Axior rata a ponatur aeternus, necessario sunt infiniti, situri vero sunt finiti , licet semper plures succedant in infinitum. Huic constat, quod procellus infinitus a mouente posteriore ad an teriorem, intellis Hur impostibilis, eo quoque argumento, quod in Vol vatia uniarum inlinitum, quem demonstraui in intelligibilem At vero procellus succe illuus a termino motus antecedentis ad terminum iubiequentis non potest ex hoc capite de moniliari impossibilis demon' itratur tamen talis, eo ipso argumento, quo prior processus damnatur impossibilitatis. lic enim ratiocinor. Degradatio terminorum trianseuntium a mouentibus sub ordinatis, propagata in infinitum , involvit gradu sentitatis infinitos in quolibet

dato gradu.

Id autem, quod involvit gradu sentitatis infinitos in quolibet dato gradu, ne cellario et tens limitatum, quod posti participari gradibus luccessive finitis. Ergo degradatio terminorum transeuntium a mouentibus sub ordinatis alipponit ens imitatum, quod posti participari gladibus luccestiue infinitis. Haec polro conclusio est contra theses expositas, Millatas nimirutri En sinum ridem, erit finites infinitae entitati 5 Ens enim finitum daret gradu sentitatis infinitos. itaque propagatio Entium desinit in Entibus, quae nequeant C

uere transeunter Verum ea demonstratione non infertur. Quod Insim motivum transeunter. Vt immotivum, immanenter. Sane nullum enitum movet transeunter , quin moueat immanenter ad vero motus transiens Non videtur nec ellario consequi motum

immanentem Vt ut sit , haec quaestio est altioris indaginis non enim potest satis euidenter definita ex demonstratis. Hil e vero auditis non dubito Theophile, quin tibi videar Exce sisse terminos, quos praes ipsi huic tracta tui. Rationem motus niveis abstinae conliderati constitui demonstrare quiro Ens mouens immobile Ens motum Immo rivum , quae Entia , non solum sunt existentia, sed illud inter existentia est primum , ac summum. Haec vero fortassis une frequentiora, de plurima si quidem ona ia mouentia desinant in en

tia immortua.

At ne o Theophile, me in ilisse existentiam eiusmodi entium, sed duntaxat exposui rationem suboidinationis mouentium c mo

52쪽

In successu vero Philosophia ub: posuero existentiam eiusmodi

sub ordinacionis, teram Ab radio harum pro tot elium exilientiam di naturam illorum entium: hoc enim loco ignoro, an existant ei uim O di mouentiain mobilia sub ordinata Encia vero conciet a me com Emorata, non ducuntur per modum argumentia ed per modum exempli, ut alio loco praemonui. . CApv IX. Axiomata ex identitate rationis.

SII persunt loco postren o illae habitudines ratiocis identicae quae

non cognoscuntur sola comparatione, sed intercedit altatio mane identuas rationis in te. duo cutia, distincta entitatiue, intelligitur sola comparatione Verum , ut dixi si quis cognoscat hanc identitatem inter uti mouentia, hic rei proportionalem identitatem In terminis motuum illorum , nulla acta comparatione aut consideratione eorundem erminorum : nam haec identitas infertur etiam antequam mouentia subii stant in suis terminis exeantque in actum motionis. Hinc vero assignantur, ac demonstrantur quaedam axiomata , magni vi us in ea parte Philosophiae, quae denominatur Mathematica, edprius expono, quod illa quoque entia a me hoc loco dicantur esse eius de aut diues aerationis, quae eundem actum participant aequaliter, sucina lualiter. Dentur ic lapides, quorum primus sit in longitu-d me aequalis secundo, tertio it inaequalis aio me conliderare in illis triplicem rationem, una est naturae lapideae altera quantitatis continuae Tertia numeri partium longitudinis uti tres lapides conuerarunt in eadem ratione natus ae lapideae,&quanritatis continuae, sed discrepant in numero partium pedalium. Distinguo quoque mouentiae necessitate naturae a mouentibus

cx arbitrio voluntatis. Verum, ne hoc loco de linem ad motus speciales, declaro me loqui de mouentibus secundum integram , quam ha bent, virtutem motricem Petrus ambulat, qui, si veli potest currere. Hunc considero se se mouere ea velocitate , qua maiorem non habet

in sua virtute motrice; distinguo productionem ex nihilo subiectia motione, quae praesu ponit ens mobile. His autem praelibatis scat g tamentor Mouentia non possiunt subsistere in terminis, qui superent tuam Vis tutem motricem, Jc,persu positionem, mouent secundum integram suam virtutem motricem.

53쪽

illa. qua non possiunt subsistere in terminis qui superent suam vir tia

tem motricem in movent secundum suam integram virtutem motricem, necessario subsistunt in terminis habentibus inter se eandem proportionem entitatis ex motu , quam habent virtutes motrices suorum

moventium.

Ergo moventia subsistunt ei terminis habentibus inter se eandem proportione mentitatis ex motu, quam habent vii tute smotriccs suo- una moventium scilicet, Moventia aequalia in virtute, subsistunt in termiuis, aequalibu in entitate, ex illo motu Moventia inaequalia in virtute subsistum in terminis, inaequalibus in entitate ex illo motu . Movens habens virtute mi. g. centuplam alterius moventis, sub si sti in termino habente entitatem e tali motu, ςntuplam tormim al-rcrius moventis.

Et quemadmodum proportio virtutis motricis ejusmodi movenistium infert similem proportionem entitatis inter terminos motus sic proportio ejusmodi entitatis inter terminos motus inlati similem prooportionem virtutis motricis inter moventia supra dicta. Scilicet termini motus aequales in entitate procedunca moventibus aequalibus in virtute motrice, Termini motus inaequales non litate procedunt a moventibus inoaequalibus in virtute motrice. Si calor A sit centuplo intensior calorem necessario principium productivum caloris A. babet virtutem calorificam centuplam ejus, quam habet principium productivum caloris B. Haec autem axiomata sunt communia tam productioni ex nihilo subjecti, quam mutationi Entium praeexistentium; haec tamen mutatio explicatur in propria axiomata. scilicet. Movens plura mobilia praeexistentia. secundum integram suam vir tutem motricem subsistit in terminis, habentibus inter se ex motu eamentitatis proportionem quam potentiae passivae eorundem mobilium babent adactum moventis si potentiae passi, sint aequales emitates terminorum, ex elui modi in otibus,sunt aequale Si illis potentiae fiat inaequales, entitates terminorum, ex eluis odimotibus, sunt inaequales.

si sol calefacit A calefactibile, ut quatuor,& B. calefactibile ut octo, calor

54쪽

34 Valirio magni calor productus in Assi est subduplus caloris prod vim in B ut passiva potentia ad actum caloris in est subdupla ad passivam potentiam

ad actum caloris in B. Hinc derivantur plus axiomata, quae suis locis demonstrabo. T X. cuomodo mens humana per axiomata praefata moveatur ab ignorantia adsilentiam.

HAbes Theophile illa axiomata per se notat demonstrata, sine quibus sit impossibile Philosophari de natura Etatiuis quoniam

vero humanus intellectit serpit a cognitione unius ad cognitionem alterius entis,expono tibi differentiam hujuscemodi motuum mentat tu, ut proveniant ex identitate es sentiae, ex identitate rationis,& ex motu. Sane propositio, essentialiter identica, in praedicato repetit subjectum, idem essentialiter, sed diversimode cognitum, non solum si de subjecto praedicetur definitio subjecti, v.g. Homo est animal rationale.

Verum etiam si in praedicato repetatur subjectiam, prout subjicitur,

puta hanc: Petrus est Petrus. Nam stirmatio legatio involvunt iudicium humanae mentis quo rem simpliciteri magmatam, seu cognitam infra intellectionem, cognoscimus qualitercunq; intellective quapropter mens nostra per axiomata ex identitate essentiae non movetur praecise a cognitiones nius ad alterius entis cognitionem, scd promovctur a cognato ne imperfecta ad per Gectiorem. Reliqua vero axiomata urgent humanum intellectum a cognitione unius ad aliorumentium notulim seu conliderationem nimirum ha bitudines ex identitate rationis involvunt considerationem enti uiri invicem compara rotum, qua lenia communicant in eadem ratione: Verum mens nostra comparando Ens cum Ente non movetur ab re norantia ad scientiam existentiae, aut naturae utinas entis, sed duntaxat intelligi entium praecognitorum identitatem in aliqua communi ratione, quapropter nos, eatenu Sco parando entia cum entibus nil sublimius assequi possumus coordinati Oncientium in cognosci mento, di praedicamentis. At vero habitudines, inter extrema motu Scujuscurrilae nequeunt intelligi, quin inserandalici uisum, tremo una motus,prius ignotum.

55쪽

Haec porro illario nititur aeternitate bincommutabilitate per se notarum habitudinum ex motu, ex quibus demonstratum est, quod sitim postibile dari principium motus, quin detur de terminus, qui vicisia sim non potest dari,quin cetur it mcipium ejusdem, laicitus. hinc ve-rd infertur ignota extilentia ab cuius entis. Est quoque demonstratum, quod cum movens immediate moveat

sua natura, necessario terminus motus est aliquo modo con naturalis io venti, ita ut ex cognita natura moventis inferatur natura termini ipsius motus, ex cognita natura termini infertur natura moventis.

Noveris ergo, Theophile, quod, quemadmodum innumerae habitudines distantiarum inter plura corpora momento resultant in speculum, sic in instanti aetii abs cognitionis , seu considerationis nostrae, mens nostra velocissime persentiscit, imo judicate numeratas habitudines ex ident tale essent lae,& rationis, ex motu, quae frequentissime intercedunt entia, non realia, sed rationis, ita ut sit dissicillimum secernere a superfluis eas dum axat,quarum notitia est vera scientia, veraque

Philosophia. Vigent enim inter Philosophos plurimae quaestiones semper disputatae, nunquam definitae, idcirco, quod entia, terminantia disputatas habitudines non sunt realia, & consequenter non uno modo, sed diversimode a diversis concipiuntur mentaliter. Nullum porro huic malo potest applicari remedium facilius , efficacius, quam defigere mentem inconsideratione motus. Motus,inquam, realis, quod idcirco moneo, quia plerumque concipimus motus qui in rerum natura non sunt, puta materiam primam appetere formam. Formam conferre existentiam materiae

primae,& alia hujusmodi.

56쪽

VALERIANI MAGNI F. C.

Ens non factum.

Dimonstratur cxistentia finiis non facti. Ost exarata axiomata ad universim Philosophiam vo-ilo, mi Theophile , deligere ex omnibus Entibus illud, quod primo loco subiiciendum sit illationi. ordo autem Doeirmae postulat, quod ejusmodi En

Phura usi scibile ex motu.& reliqua per ipsum libro enim supe

rio te dem Omiravi, Principium movens cognosci per terminii sui motus, qui vicissim intelligatur per principi imu cum autem productio Entis ex nullo subjecto sit maximem dicativa existenta aeri naturae producentis &pro duetorum haud dubium, existat Ens improductum, quod produxerit reliqua Entia id primo loco considerandum est Equidem possem Te, citra illationem manu ducere ad intellectione Entis, quod immediate cernere essi non tactum, unicum, aeternum, incommutabile factorem omnium, sed expedit tibi experiri, quem apicem Theoriae valeas assioqui, ratiocina io, quatenus salern Olcab, quo intervallo distet pura intellectio. a ratiocinatione. Sane demonstravi quod ei minus productionis est Ens, sed degradatum a perfectione producentis, hinc liceret per vestigare inter entia degradata, Ens non degia datum, velut id it productivum Entium imperfector v. sed hanc ipsam indagine aggredior copendio facit ore. Pono has duas propositiones,per se notas,Iuper quarum velitate ar

gumentoris Multa Entia nunc existunt. Nulla Entia extiterunt, quae nunc non sunt.

Si igitur horum Entium extitit unum , quod no sit factum, illud se jiciam illationi,& demonstrabo ejus divinitatem. Sua velo dicatur, nullum Entium esse non factum, seu omnia Entia esse facta, demonstro hanc ast rtione esse impossibilem, nedum falsa. Nam collectio omnium Entium praeteritorum prae lentium est naultitudo quae involvit processum in infinitum, aut circulum inter fa- clantia,&facta.

Multi

57쪽

Multitudo vero Entlum, cujus singula entia sunt sacta, necessario involvit inter facientia Dino processum in infinitum, aut circulum. Ergo collectio omnium Entium praesentium 'raeteritorum non est multitudo Untium, cujus singula Entia sint factaacilicet. Extitit Ens aliquod non factum. CApu ILEns non factum dicitur judicatur. OUoniam vero constitui subjicere illationi Ens tam praeclarum. Praemitto ejus dictionem praeelsam . nimirum pono me nil aliud demonstrasse, quam existentiam alicujus Entis non facti, iiive sint plura, silveum cum sive id putetur pars alicujus Entis, sive su En integrum ive nunc existat, sive credatur desiisse. Ens vero non factum denomino Praeexistens investigaturus autem naturam ejus exordior argumentationem amotu, qui negatur de illo scilicet a fictione. Itaque pono hanc mino

rem radicalem.

Eras Praeexistens non est factum Deandem repono quasi mrmatae. En Praeexistens est, sed non factum est, inquam, pro illo tempore. quando existebat, successus vero ratiocinationis demonstrabit , an nunc quoque existat. III. Inti de Ente non facto.

P Raemissis ergo dictioneri judicio sic ratiocinor:

Piaeexiliens non est factum. Ens quod se prodacit, necessarid est factum. Ergo praeexistensia o se producit. Cum Ens denomino productum, aut factum, semper intelligo miseratum de mera non entitate ad entitatem. Quoniam e o Producens limitat , seu degradat in producendo Ens a se productum, hanc degradationem nomino limitationem, qua distinguo a detractione entitatis quae potest accidere Enti facto. Itaque Praeexistens non se producit. Id autem, quod limitat propriam essentiam,necessario se producti. Ergo Praeexistens non limita propriam cssentiam. Psoducere vero Ens&limitare essentiam Entis producti, inter se

58쪽

Vileriani Magesti differum, non ut motus ab lio motu, sed . . ut movere differt a mo'

Vere regulariter. Et quemadmodum una latione demonstiam Us dea'

liquo Ente, quod moveat &alia, quod moveat regulariter ri uno syl' logismo intuli, quiad Prar existetis non pio ducat se,&alio quod non liqniat et propriam essentiam: pergo Prae exissens non est factum. Ens ei habens esse ab alio necessatio est factum. Ergo Prae existens non labet esse ab alio. Quod Ens, motum transeunter, necessario moueatur ab ali est coclutio demonstrata; quod vero Ens motum ab alio, itans motu transeunter, est propositio per se nota a vero quod Ens non sit motum ab alto,eo quod non sit motum transeunte quia Ens, motum transeun ter, necessario mouetur ab alio, involvit realem illation om neque mirere, Theophile , quod tam morose insistam his demonstrationibus declarandis quarum os clusiones videntur per se note, nam inde dependent plurimae veritates, longius sepositae ab humana cogitatione. Igitur Praeexistens non producitur ab alio.

Id vero quod imitatur ab alio necessario pro dueitur ab alio. rgo PMexistens non limitatur ab alio.

taque Prae existens est nec limitatum ab alio, nec a se, scilicet est absolute illimitatum. Haec porro essentia Prae existentis est simplex. Prae existens enim est Ens, sed non factu Id autem, quod est Ens, sed non factu,necessario praecedit omne sui passivum motu transeuntem. Ergo Praeexistens praecedit omnem sui passivum motu transeuntem. Id porro, quod praecedit omnem sui passivum motum transeuntem,est impossibile, sit terminus. in quo principi u coponens subsistat. Ergo Prae existes no est terminus, in quo principi u coponens subsistat. Pars enim Entis compositi non est nec est arto Ens copositum Ensenim, quod denominatui copositum est illud totu, in ovo principium componens subsistit: Homo est totum formale quod resultat ex compositione animae cum corpore, tametsi anima stans simplex iam, partes dicuntur componere totum, non tamen mouendo, sed motae a

componente quapropter haec demonstratio non inser Ens Prae existens non componere materialiter ens tertium, infert tamen ipsum, si esse totum formale, in quo lubsistat principium componens, Quem admodum non tenebrae&kix sunt uniim Nidem Ens, cens non

compositum,est Ens simplex: hinc se argum eiu bi 'I xxexistens est Ens simplex

59쪽

zn ve id si plex est in possibile, quod per dissolutione a patrium

defiestat ab existentia. Ergo Prae existensio deficit ab existentia per dissio lutione partium. Oniam velo d. Ita odit, non videtur nec ellario fieri indeficienter, tarn et ii id, quod fit indeficientes, necessario fiatu sic argumentor. Prae existens non est Eus factum. Id autem, quod fit indeficienter, necessario est Ens factum. Ergo Praeexistens non fit in d ficienter. Porro fieri indeficienter, Adependere essentia luet sunt unum Midem, quapropter ita syllogizo. Praeexistens a nullo Entiu fit indeficie ter. Id vero quod deficit ab existetia deficiet altero ente necessario ab illo ente fiebat indeficienter. Ergo Praeexistens non deficit ab existentia deficiente altero ente. Distinguo etiam causam essendi ab initio existendi. Si Ens aliquod sic siit immutabile, ut nequeat distingui in ulla momenta successionis illius, praeducatque ens aliud, utique erit ejus causa, tametsi in tali producente non postic notari momentum in quo Ens productum non extiterit, cin quo caepetit existere. Veru, si producussit ualiqua successione vel illi coexistat aliquod ens successive motu . necessario enti producto praeter caulam essendi, respondet tam in Producente, quam in coexistente ente successivo, instans, in quo Ens productum non existebat, Lin quo caepit existere. Caius v. g. an nodo aetatis Petri, sole ingrediente arietem, non existebat caepit vero existere Petro generante annos imbie si abeunte taurum. Itaque non est necessarium quod ens factu habeat initiu existendi, si nim ii ii sit factiam a factore immutabili, cui nullii aliud Ens co existat. Ad vero, quod Ens, habens initium existendi, sit factum , est per se intelligibile. Quoniam vero habitudo fientis ad facientem, non est habitudo initii seu coexistentiae entis facti, cu alio ente, formo illatione. Plaeexistens non est factum Ens habens initium existendi, necessario est factum. Ergo Prae existens non habet initium existendi. Producuntur, Theopt ile, apud Nos quaedam Entia ex necessitate naturae ipsius Producentis puta radium productum a sole, alia ad arbitrium generantis,puta filium a parte humano, qui filius poterat non esse, scilicet patre non generanter adras vero lotaris existente sole, non poterat non esse; nec amen radius solis est ex necessitate suae naturae,

sed est ex necessitate naturae ipsius Producentis Hinc pono hanc illa-

tionem.

60쪽

pulcm, quod poteraltior esse, vel est ex nece igitate Producent et oecessario est faetiim. Ergo Prae existens nec poterat non esse neque est ex necessitate Pso ducentas: Scilicet, Prae existens est ex necessitate suae naturae id autem, quod est ex necessitate sua naturae, cst impossibile deficiat ab ea istentia per intrinsectam inbecillitatem uiae natu rete Ergo Prae existens non deficit ab existentia per initans ecam imbecit '

inatem sua natura .

Considera ergin Theophil conclusio nos de Ente prae pristente illatas ex solatillone negata scilicet: Prae existens non se producit. Non imitat propriam entitatem. Non producitur ab alio.

Non limitatur eius et sentia ab alio. Est Ens absolute illimitatum Praecedit omnem passivum motum transeuntem. Non est terminus in quo subbstat iuncipium componens. ilicet. I st Ens simple Non deficit ab existentia per dil solutionem partium. Non fit indeficienter: seu mon dependet essentialiter ab ullo Entc. Non deficit ab existentia deficiente altero Ente Non habet initium existendi.

Non poterat non esse, Non est ex necessitate producemii. Est ex necessitate suae naturae.

Non deficit ab existentia per intrinsecam imbecillitatem suae naturae. Has inquam,conclusiones euidentissim demonstraui ea sola filio no

CApv IV. Quid tans ex necessitatesua natura. V Eersim ex hoc ratiocinio nil prodiit in lucem, quod clarius in diis V et naturam Prmist is, sex sitione negata non in se Mur ali' ἔ QIV cuius Ens praeexistens stipit ne ii iiii '' MMMδli Prae istens est ex necessitate suae naturq, inuoluit motu qui immanet Pranxistetmumitu, esse ex necessitate sus nature, videt ut sine