장음표시 사용
61쪽
sne principio necessitante,& termino necessitato , in quo subsistat principium necessitans, eo ipso, quod sit se. non ex virtute producentis , sed ex energia propria naturae. Equidem libro superiore dixi
plura de motu immanente , quem etiam di nominavi clientialem. Verum hic motus, quem nunc eo demonstratum, nullientium competit. nisi enti non facto; intia enim facta sunt ex vigore producentis: En vero non factum ellex necessitate suae naturae, quapi opter volo exaria inare istum motum studio peculiari. Est porro praesuppositum in hac inquisitione quod haec necessitas effindi non referatur ad ens, aliud ab ente prae existente supponimus enim, eos quod non potuit non esse, se ipsum ens prae existens. Itaque nec siitas essendi est necessitas sendi se non ab alio, sed a se. QMd igitur rei est haec lucessitas' Sane mihi accuratius eam cogitanti. recolenti illa, quae evidentissime demonstra vide ente prae existente , videtur eam nil aliud esse, quam ipsum esse, quasi, ut amare est motus amantis sic esse sit essentialis motus entis, ita ut id duntaxat, quod est . sed non factum sit ens: ea vero quae sunt. sed facta. non sint entia sed sientia hunc ergo motum nuncupo cssitionem.& quemadmodum productio est a producente, subsistit in termino producto: sic essitio est ab ente. subsistit in termino, qui est. Porio ad majorem evidentiam hujus essitionis volo cogitare necessitatem ess ridi ves ut ea non si essitio Prae existentis , suppono tamen, quod Praeexistens non potuerit non esse , sitque ex necessitate propria naturae haec enim sunt demonstrata evidentissime. Animadverte autem hanc cogitationem delabi ad hanc quaestio
Vtrum aliquid, quod sit actu, sed nec sit a se . neque ab alio. sit possibile'nam ens Praeexistes supponitur esse actu: supponitur non esse ab alio. nunc vero cogitatur non cile a se. Quaeritur ergo, an tale quid sit
Cogitavi, Theophile,&, post morosam cogitationem huius monstri, aut chim erae, intelligo quod Ensactu, quod nec sit faetum ab alio, neque ejus esse si essitio sui, non possit esse principium ullius o.
Ens actu, non facitum, cujus esse non est essitio non est scecundum ullius entitatis. Id autem, quod est principium motus, sive immanentis. sive transeuntis, necessario est foecundum alicujus entitatis.
62쪽
εα rastriani uetui Ergo Ens actu. non iactum, cuius esse non estis uio. non est principium ullius motus ive immanenti sive transeuntis scuti ensctu.non Actum cujux esse non est enitio, est plane immotivum. Ens vero plane immotivum necessario cit impersectissimum omniumentium.
Ergo Ensactu, non factum, cujus esse non est e io, est imperfectissimum omnium entium. Et tamen demonstratum est, quod ens non factum , sit absolute illimitatum; Itaque hoc ens implicat perfectionem summam , cum
summa imperfeAione: haec cro implicantia est impossibilis r dicendum ergo quod Prae existens sit Ens a se.
Praexistens esse a se. PNs vero a sedisserta bente ab alio tantum , quantum esse distere
a facere: seu quantum essitio dister a productione Producens non est ens productum a se. Neque ens productum, estens, a quo producitur. At vero principi ut subsistens in termino suae essitonis non estens, aliud a se sed est se. terminus vero essitionis nonast ab ente alio a se, ita ut emtio, tametsi distingua principium termino, velut sine extrema motus realis, tamen haec extrema non distinguuntur realititer a Prae existente principium cnim terminus essitionis coincidat in unam eandemque sentiam. Nihilominus si emitio est, ut demonstratur motus realis, oportet explicare quomodo hoc esse, sit motus , cujus terminus sit aliquid quod non stat, si principium movens non moveret alioquin esiitio non esset motus realis, neque ejus extrema distinguerentur,4 opponerentur realiter; quapropter sic ratiocinor. Praeexistens, ut est se , movet immanenter. Id vero quod movet
immanenter, necessario subsistit in termino , sibi coaequali do co essentiali. Ergo Praexistens ut est se, subsistit in termino sibi coanuali xcoc sentiali. Id aut cin, quod subsistit in termino sibi coa quasi ci oestentiali est impossibile, sit eminentarid, quod terminus, in quo subsistit enformaliter. 3
63쪽
Tns non factuin ob Ergo prae ex ston , ut est se non est eminenter id, quod terminus, in quos bsistituit formaliter.
Et tamen sequens illatio est absolute ne cessaria. Praeexistens, est fias se per essitione realem Id quod est gns , se peregitionem realem, necessario ut principium est sua essentia aliter qua est ut terminus suae essitionis Ergo Prae existens ut principium est sua essentia aliter, quam est ut terminus suae essitionis. Quo igitur est unius Mejusde essentia differentiaJ Clara est, Theoprii te, ex demonstratis. Principium non differta termino, ut eras actu differt ab ente potentia, quandoquidem principi ii non producit, sed est; neq; differt a termino, ut ens eminens differt ab ente formali, quide esse, seu essitio est motus immanens, tamen principium emtionis cogitatum, antequam subsistat in termino, non est nitentis, cus principium movens, neq; est eo modo, quo est se in termino essitionis, alioqui ex motu essitionis non resultaret terminus , qui non
Prae existens ergo, ut eli principium ans se est principium foecundum sui ut vero est se, est en natum, seu explicatum a sei, ut a principio foecundo. Cum enim sit ex demonstratis impossibile. quod non ens moveat, non potest Prae existens movere, si ponatur esse non ens. Cum , inquam,id, quod et tactu, non sit mobile ad actum, quem est , aut habet, non potest Prae existens esse peressitionem , si principium essitionis, cogitatum ante essitionem completam, sit hoc expresse, quod deberet esse duntaxat in termino essitionis. Porro inter haec duo extrema impossibilia , nullum est medium possibile &intelligibile , quam ens sui foecundum , Quapropter essentia Prae existentis. ut est foecunda . non est simpliciter essentia, communis termino essitionis, sed est principium ens ad mucro essentia, ut nata, non est simpliciter essentia communis principio, sed est Ens natu, seu explicatum a principio foecundo ita ut Prae existens
silens unum sit una essentia, una natura, quae tamen , ut foecunda,
seu parturiens , differt a parta . seu nata per has ipsas habitudines realesa absolute incompossibiles,& non aliteri scilicet non differunt essentialiter, non accidentaliter, neque quomodolibet aliter, equor. Prae existens, ut cit foecundum sui , et foecundum entitatis absolute illi imitata Id, quod est cecundum entitatis absoluta illimitatae ne- cessario
64쪽
ac sarto' termino esstionis est ens natum ab lut 3 irmitat lim, Ergo Ptar existens in termino sua esstiionis est ens natum absolut εil imitatum: ns vero absolute illimitatum inicit igitur esse id . quod non est impos4bile es ecm immer entis: si enim ni is desit aliquidentitatis, quam potuissct esse eminenter , id esset limitati im. Noad finio hoc loco, quid entis sit possibile aut impossibile, sedc 'egeessendi quam naturaliter suppono quamve naturaliter consulo in omni mea ratiocinatione, inquiro, cujusmodi sit natura cntis non faciti, seu Prae existentis; Cum vero intellixerimentitatem ejus,& csizndi foecunditatem, esse absolute illimitatam . Duo absolutam legem essendi expleri totaliter in Ente praeexistim te ita ut illud principium sit foecundum entitatis quam non sit impossibile esse eminenter. Ens vero prinxistims, ut ens se nil movet de potentia ad aetum. Movens vero successive, necessario movet aliquid de potentia ad
Ergo Prae existens. ut Ens se. non movet successive. Scilicet, essitio Prae exilientis non est successiva, sed tota simu ueta perfecta. Huic illationi accedit alia. Prae existens, ut en se, est principium movens.
Principium vero movens non exhauritur movendo.
Ergo Prae eximis ut ens se non exhauritur essendo se stilicet, Prae existensen inexhauribile principium essendi se. Id, quod est inexhauribile principium essendi , se necessario est principium essitionis indeficientis. Ergo Prae existens est principium estitionis indeficientis ..
Scio exempla entium generantium transeunter, non tamen indeficienter, scd conclusio illata ponit indcficientiam motus qui immaneat moventi,quem motum demonst avi esse essentiam moventis. ita ut ejusmodi motus nequeat deficere non deficiente essentia moventis.
Vtrum vero Praeexistens,, consequenter ejus seerunditas positdescere aliter quam essendo, necdum plane demonstravi. Hanc ipsam inexhauribilitatem foecunditatis infero alio argumento Praeexistens est ex necessitate suae naturae.
Id, quod est ex necessitate sua naturae est impossibile, quod essendoeddficiat ab xistentia. Ergo Prae existens essendo non deficit ab existentia Ita
65쪽
E-ι non assum. Daque per has demonstruione essitio prae existentis est indeficies simul ter feci a. tirae existens et indeficienter se, si e tamen est se indeficienter ut singulis ornentis sit se perfecte. Quoniam vero principium, eatenus foecundum sui , est se in delicienter & perfecite, oportet paulo clarius exponere , non tam argu
mentando, quam inspiciendo subtilius ejus essitionis indeficientiarn xpersedi ionem. Exordior hanc dilucidationem a consideratione motuum trans euntium indeficientium.& perfeci orum, quatenus differunt ab aliis motibus desistentibus xsuccessivis.
Ego proiicio lapidem,& desino proiicere, lapi' desinit moveri.
At verbi una movetur in deficienter, a movente indeficientero Movetur tamen successive hoc est . tametsi moveatur indeficienter,non
tamen movetur perfecte moveretur quidem perfecte, si unori eodem omento percurreret omniat singula pune Zodiaci. Itaque proluiens lapidem, movet illum sed nec indeficienter, nec
per se die. Movens vero binam, movet indefici iter, non tamen peris
secte. Sol autem . . producit lumen productione indeficienti per feeta: scilicet sol nunquam d fici producere lumen , ipsumq; singulis momentis producit perfectum seu totum simul. Quatenus vero intelligas, Theophile. quid sit indeficientia pe fectio productionis. expono illam hoc modo. Sphaera luminis solaris multipliciter concipitur a subject o mundo
et em Cntarr: perpende autem, quot numero lumina, producta a spha taluminis solaris , ibi appropriant partes corporum elementa ruina, in quas lumina producta multipliciter agun . Si ergo sol produxisset sphiram sui luminis perfectam , non tamen produceret eam indet cienter. sphaera luminis illius eatenus semel duntaxat pro duetat, vel
non esset motiva Mundi elementaris: vel certe si moveret, movendodificer t&cxhauriretur. Verum quata doqii idem sphaera lucis solaris oro ducitur . non solum perfecte, sed&indcficienter ea, quantumcunq; agat in mundum elementarem , non exhauritur agendo nec notet exhauriri. Ha epcarro lux inexhauribilis uillam habet proportionem curre.
luminibus , quae producuntur multiplicantur in corpora bux mundanis. Cogita, quot lumina producta sunt a sphaera luminis i laris a creatione ejus, usq; ad hanc diem ac testigenii luminis detra
66쪽
6s Puleriani, Inviram sui luminis, quae sempiternaliter fixetur & multiplicetur in siri,
Icciis corporibus, h6 tamen multitudo luminum , eatenus prodii Oorum, licet cogitetur tota sinu , non aequa foecunditatem lucis
solaris sese explicantis in sphaeram luminosam indeficientem perfectam si quidem multitudo luminum produetorum procedit a Iuce inexhauribiliter foecunda; quandoquidem lux cunda es eminenter id quod formaliter sunt lumina producta , sempiternaliter multiplicanda. Haec dixerim, quatenus as quare, quid sit prima foecunditas essendi in Praeexistente , quidve sit indeficientia sillionis ejus , nimirum , quemadmodum activum lucere solis cst eminenter perfectius multitud me luminum productorum4 producedorum sempiterna liter, siccssitio Pra existentis indeficiens&perfncta est perfectior in tionibus ejusdem entis numero infinitis, si sient possibiles.
Praexissens repetit se.1Taque Praeexistens est se eminenter infinities. Id vero, quod est se eminenter infinities, necessirio est ex termi-Moemtionis inexhauribile principium motus. Ergo Prae existens est ex termino essitionis inexhauribile princi
Id autem, quod est inexhauribile principium motus, movet immanenter, prius quam Π oveat transeunter, Ergo Pra existens movet extermino suae essitionis immanenter priusquam moveat . anseunter
aequat coementiali. Ergo Praeexistens ex termino suae initionis subsiti interminosib oessentiali&eoi quis Uψm-kψp'Scilicet cum Praeexistens intermino suae bitionis: sit ens absolute illimitatum, necessario extermino essitionis movet Tibsistin
mino absolute illimitato Distinguo igitur, Theophilo in eu
te duos motus immanentes. scilicet. Esse & Movere riuri
debet significari proprio Oeobui
muni notione motus. EU Iura com-
Equidem intes ligo ex demonstratis differentiam si itioni, Dinritu.cujus principium movet ex termino essitionis. at ignotorta
67쪽
Eηλα Da. a. 47 lam, quod id congrue signi licet.quapropter exponerem, priusqua in
nuncupem illam. Praeexisten in crinino suae essitionis est nate id, quod principium essitionis est cocunde. Id autem quod uit nate id, quod principium essitionis est Pecunde est impossibile, si principium essitionis. Ergo Prae existens, e termino suae essitionis, non est principium ensitionis. Scilicet estitio est motusa oecunditate ad nativitatem , hic uer motus cum non sita foecunditate ad nativitatem, si quidem tota cecunditas explicatur in termino essitionis , est tamen ad terminum coaequalem coementialem principio, moventi ex termino es.sitionis, quensadmodum tota foecunditas principii explicatur intermino essitionis sic tota natura termini essitionis , est intermino praefati motus, non tamen nata, seu explicata , multo minus est transeunter multiplicata,cum sit coessentialis moventi, sed est repetita.
Haec porro repetitio distinguitur ab indeficientia.& a perfectione
motus essentialis, immo, ut dixi,etiam aliqui motus transeuntes sunt indeficientes xperfecti: Nimirum indeficientia non constituit motu speciale. sed est conditio motuum diversorum Essitio est indefici caci perseim: Illuminatio est indeficiens Dperfecita: sic Repetitio est indes iensvi perfecta. Itaq; Prae existens est se indeficienter,& persecte. . . Id. quod est se indeficienter & perfecte, necessarid repetitsei nil sic icia ter,d perseet Θ. Ergo prae existens repetit se indeficienter.&perfecte.
Scit cet, si Praeexistens csset se, aut deficienter, aut imperfecte, necessario se repeteret, aut deficientor, aut imperfecte immd si non enset .se, neque repeteret se. Haurimus aquam ex puteo. nec tamen aqua deficit puteo, siquidealia aqua succedit in locum haustae : sol producit lumina , quibus incalescunt aqua.&Terra. nec tamen dericit lux soli , non quia nova lux illi assiuat , sed quia sol sit cecundus lucis in filii tae. Non se cus prete existens ex termino eisitionis sese r petit perfecte , nec tari mendesinit sese repetere: si quidem seraeexistens est se infinities ; at noncsset se infinities, si principium cssuionis ius non esset infinite foecundum sui,
68쪽
Valeriani Magni Porio cum repetitio distinguatur ratione extro morum, ab egitione, oportet praecis ius considerare 1 incipium a crininum repetitionis, eorumq; Cppositioncm inccn; possibilem. Sanc ex demo nutatis constat quod ne i ncipium , nec terminus cssitionis quatenus bini eae trema cationis sint aut principium, aut terminus repetitionis. liquidem oppositio , quae sola diti inguit
extrema motus, non est inter entitatem extremorum motus, sed inter habitudinc v. g. lumen productum sole, non opponitur , soli, sed produci , opponitur ipsi produc cro sic entitas principii Entis, Non opponitur entitati termini, qui est. ncq cntitas repetentis opponiturentitati termini repetiti , haec enim non iis ait entitates plures, sed una, unica. opponuntur tameni abitudinesse quapropter principium ens. ut opponitur termino, quieti non est principium repetens: neq; terminus. qui est ut opponitur principio enti, cit terminus
Tu vero, Theophile. sciscitaris, quodnam sit principium repetes V cst obvium cogitant supra dicta; scilicet, Praecxistens in terminostiae cisitionis est en a se , tuo complectitur principium aer mi num csitionis. Piae existens porro se repetens se repetit ex termino essitionis in-d si ientis per feeti. Id autem, quod se repetit ex termino essitionis indeficientisvi perfncti, necessario su repetit indeficientervi persecte: Ergo Praeexiliens s. repetit indeficienter,&persccte. I in igitur a se in principium, quod sese repetit. Ita i tametsi maxime, vcllem, non quirem judicare secus quam intubi: sed nihilominus disterentia inter mitionem,& repetitionem est obscura arca num vero huius repetitionis est multo obscurius Has porro obscuritates inducit conditio essitionis, a stirmatae de Prae existente , quae hoc loco abstrahit a praecisa natura ejusdemira existentis, si Theophile .cillio Prat exilientis subsister civ. in luce, quasi lux foecunda immanenter pareret lucem, de se luce, fortassis indeliceret conii ere quomodo lux intermino suae essitionis c se repetat , utve repetitio disteri ab Titionc: Verum sub illa abstractione incutimus Oua Orci pter volo mutuare aliquam claritate ab objecto cointo quod si qualit crcuro simile Praexistenti, ut est se, Nut se repetit
Cogita ' cophile, corpus sphae lauii , cuius principium est centrum,&terminus I corpus sub convcxa sispersicie Arum iri iste cundum δε haericitatis illiu , --μm, inquam,
69쪽
ris non factum. 4 Porro hoc centrum refert aliquo modo principium,in sphaera terminum ellitionis Entis Prae existentas. Hac velo similitud me conii rimatus cogit sphaeram eatenus explicatam, sese movere in orbem, centro immoto, ita ut peracta una orbita, sphaera redeat in seipsam, nec tamen esset amotu, sed sese eatenus volvat in orbem indeficienter. Hac igitur orbita datae sphaerae , est quaedam repetitio phaerae evolutae, seu natae ex centro Cecundo ac praega anti. Igitur motum centri, sese explicantis in sphaeram discerne ab orbita sphaerae in se ipsam , d animadverte conspicuam disterentiam horum duorum motuum , hinc vero internosce qualitercunque essitionem Prae existentis ab ejus repetitione. Immo cogita, quid paera deficienter eatenus mota, habeat praealia sphaera quae torpet immota Mihi sane videtur, hanc esse velut inertemi mortuam. illam vero vivere: scilicet, Prae existens per elliti ovem vero videtur vivere. Igitur Piae existens in termino estitionis est,ex quo termino Vivens, in termino iuuionis est Vivus, ii tamen repetitio, ut videtur,est vivitio . seu vita.
Prae existens intermino repetitionis repetitur indeficienter de perfecte. Id autem , quod in termino repetitionis repetitur indeficienterocperfecte, necessarid est ex termino repetitionis principium motus. Ergo Prae existens est cx termino repetitionis principium mo
Verum quanta est evidentia hujus illationis, tanta est obscuritas huius motus: sane si repetere est ipsum vivere. Praeexistentis est vero similes, quod Praeexistens ex termino vitae sit principium motus transeuntis. Entium enim, quae nobis sunt familiaria, quaedam sunt, nec tamen vivunt puta lapides Alia sunt vivunt, non tamen movent transeunter, ejusmodi sunt vegetantia animalia vero sunt, vivuntri ope
Esse ergo, vivere, Operari, sic videntur coincidere in unam emi. nentem essentiam Entis non facti, ut camente aliter cincompossibili ter
70쪽
3o Valeriani Magnι te opponantur extrema illorum motuum, sine quibus illinina aener gia Praeexistentis sit in intelbgibilis.
Has potirema conjedturas non numero inter demonstrationes; quapropter hoc loco ignoro , utrum illa repetitio sit ua Prae existentis. tametsi certo sciam Praeexistentem ex termino repetitionis se principium motus,tamen ignoro hoc loco terminum in quo subsistat, scilicet, an immaneati Praeexistenti,an vero transeat ab illo Immo illata repetitio ex termino eistionis, si quam habet necessitatem, Mevi dentiam, eam sibi derivat ex evidenti distinctione inter osse movere, quae duo licet in ente non facto coincidant in unicam essentiam illimitatam, non tamen coincidunt extrema illorum motuum essentialium, sed distinguuntur realiter,in opponunt ut incompossibili
Praexsens creat mundVm. I , Emonstravi ergo de Praeexistente ex fitione negata, exessendii necessitate affirmata illa , quae possunt inferri certo Mevidenter,. neque mihi occurrit alla major extremitas, quam inde oportune pos-1im demonstrare . quapropter hic haereo. Sperii uiro ex concrcis allum, rnotum affii mandum de Pra existente, qui clarius cule innuat naturam ejus, super quo instituam novum ratiocinium. Considero uaque omnia entia, nobis per se nota, scilicet, aethera, astra, planetas, aerem, aquam, terram, mineralia, zgetantia, ani in alia, homines. haec, inquam, considero sub titulo hujus mundi sensibilichn& nunc existentis: &pono hanc minorem certam, evidente in
Hi mundus sensibilis componitur ex partibus , quarum quaelibet ordinaturin movetur ad fines praecis fac limitatos. Id autem quod componitur ex partibus, quarum quaelibet ordina tur movetur ad fines praecisos, ac limitatos impostibile est, sit ens absolute illim Harum.
Ergo hic Mundus sensibilis non est ens absolute illimitatum Ensveto non factum necessatio est ens absolute illimitatum . . Ergo hic Mundus sensibilis non est Ens non factum scilicet. Hic Mundus sensibilis est Ens factum.
En autem factum necessario est factum a faciente non facto. Ergo