장음표시 사용
91쪽
cernimus ad oculum lumen in loco vacuo , productum e cente,&bsistens sine subjecto cui inhaereat sed jugiter procedens ab ipsi lucente quapropter negamus productionem ex nihilo subiecti convenire soli Deo cui tam ea soli convenit producet independenter a causa superiori. At, inquis men in Vacuo est longum, latum, profundum,quae dimentiones conservantur line lubjecto coipore , consequenter species quantitatis, sub quibus in Sanctissimo Sacramento est corpus Christi manem separatae a corpore sine ullo miraculo. Id vero est contra communem sententiam omnium Catholicorum.
Respondeo : Est communis sententia omnium Catholicorum, quod duo tria constituant quinatium , nec tamen id est certum de fide. Est communis sententia omnium Catholicorum , quo a corpus sanguis Christi sit sub atii dentibus panis&vim , quae maneant sine subjecto, qui secus seiariat , peccat contra fidem. Id enim Ecclesia definivi . Est communis sententia omnium Callio
licorum, quod sis naturaliter impossibile accidentia subsistere sine subjecto , non tamen quia id definietit Ecclesia sed quod Philosophi sic sentiant, doceant: quapropter ilia Philosophorum sententia dignoscatur falsa, non peccamus contra fidem negando illam subsistentiam fieri per miraculum. Haec enim miracula inferuntur theologice ex una propositione de
fide istera demonstrata Physice , quae si sit falsa , conclusio est
falla. Non tamen assero subsistentiam accidentium ne subiecto, in Sancti illimo Sacramento non esse miraculosam. Distmguo enim ver br alia lumen in vacuo, lumine recepto in aliquo corpore Lumen in vacuo non vitiatur,ab ulla qualitate corporis, siquidem nulli corpori inhaeret. At vero lumen receptum in dato corpore fit missimum illi puta lumen productum a tua facie in speculum, est simillimum tuae faciei. . t Nimirum lumen receptum in pane&vino , asscitur ante consectationem colore, figura, molis quantitate ipsius paniso vini poticonsecrationem vero , deficiente substantia panic vini , manet
illud ipsum lumen, simillimum pani: vino,nullique alii corpori inhaereo sita
92쪽
Si in parte tubiv Itre vacua ponatur panis , silumen producatur in illo, Lux inhaerens pani asticitur mole figura colore ipsus panis. ita ut ad oculum discernatu illa lux reliqua quae lucet ex parte tubi, vacua ab omni corpore. Vetum, si Deus annihil aret substantiam panis, non Manilii lata luce, quae illi inerat, ea, in praesentia lucentis, in neret sine miraculo, sed desecat a vitiis contractis in corpore panis, scilicet lux illa non referret molem, figuram , colorem panis neque sine miraculo posset lux illa contervare, sine subjecto pane, speciem molis figurae, coloris ejusdem panis. Hisce vero obiter explicaverim, quod mea sententia de lumine in Vacuo non detrahat Deo creationem, nec SySacramento miracula. Omnia vero sunto subjecta censurae Ecclesia Isce.
93쪽
Loci sine locato: Corpori uccessive mali in vacuor Luminis nulli corpori inhaerentis.
Poloniae & Sueciae, Magnis Ducibus
REX in atennum vive. Didi tractatum de LuccMentium, sub cujus radio non aded multi exultant , caeteris caecutientibus ex intuitu tantifulgoris Spem feci Philosophiae verae, propagandae ex illo Dogmate , cujus dum aliquod initium fervet sub praelo, me incessit formido ingens severioris censurae a Peripatu stipato ingenti satellitio Theologorum quapropter coepi mecum ipse cogitare, si qua luce sensibili quandoquidem illa mentium putatur inaccessibilis qui rem damnare falsitatis prima elementa philosophiae peripateticie quae me spectante, damnantur a Luc Mentium quatenus ipse Peripatus serret meam Philosophiam, si non molliuscule minus tamen acerbe Successit cogitationi inventum praeclarum, minax in Aristotelem, dignum Regia consideratione, admiratione, quod nimirum, saeculo non sit, non ausim dicere, cognitum, sed publice
94쪽
Valeriani Mureis exhibitum. Facti historia praemitto antequam exinde censeam de prr mis principiis philosophiae Aristotelinae Lexordior tamen a de laratio ne sine qua non satis intelligitur quid sit Vacuum , quive sit status qua stionis de possibiluate Vacui, demoni trandi ad oculum.
cui se Vacuum, Corfora praecipua mundi elementaris , exposita omnium oculis ac sensibus, sunt Terra inqua , inerri sphaeram ignis non vidici ex quibus generantur pleraque alia , minima tamen , respective ad praefata Ejusmodi sunt lapides, metalla, praeter Vegetabilia, innimalia Partes terrae continuantur invicem is violenter avulsae, cessante illa vi, repetunt suum totum , coalescunt in unam sphaeram. Eadem natura est Aquae, Ieri, unde habemus sphae-Ias Terrae, Aquarum, Aeris, quas nemo non videt, qui tamen vidit Congregationem aquarum, quae nuncupatur Mare Inest ergo singulis elementis quaedam virtus,collectiva partium in unam molem sphaericam, quam virtutem Philosophi nominant Gravitatem, Te vitatem : Ego vero eam denomino Continuativam, quae alia est in Terra, alia in Aqua . alia in Aere, siquidem unaquaeque continuat propria ypartes suo Toti. Porro hae tres sphaerae occupant in mundo ea loca, quae cernimus, nimirum, Terra infimum, Aer supremum, qua medium a
Praeter has virtutes continuativas animadvertimus, existere aliam, effectivam, conservativam contiguitatis sphaerarum Te irae, Aquae,&Aeris aliorumque corporum mixtorum , secundum proportionem elementi prae dominantis: quam virtutem denomino Contigua ti-vam. Haec est illud agens naturale, quod prohibe tuo cum esse vacuum ab omni corpore, quatenus pastes integrantes mundum, min tiores quaeque contiguentur in unicam molem, quae nuncupatur Uni
Demum inhaeret stellis,& praecipue Soli, virtus, discontinuativa par, tium Terrae,& Aquarum 'eris veros ad minimum rarefacti, a tametsi virtutes continuativae illorum elementorum, nactae opportunitatem recessiis stellarum, repetant partes, sibi per vim extortas. Partes Terrae , eatenus extortae errant per aera sub nomine Exh
lationis; quarum vero sub titulo Vaporis Hae iecidunt in ore meruinam,nives, grandinem,&Pluviam Illae saepius accensae coruscant
95쪽
De Vacuo. γν etiant, condensantur in fulmina, semperque miscentur aquis, quo- odolibet decidentibus, ac recurrentibus ad suum Totum, scilicet ad Mare. Tria Cinquam corpora simplicia eatenus discontinuantur a luce stellarum, sive sint in propria sphaera, sive in corporibus mixtis.
Hanc virtutem stellarum denomino Discontinuativam Contigua ti- a vero aggreditur virtutem continuativam praefatorum corporum tanto impetu, virium suarum jactantia , ut credatur in vincibilis a virtute continuativa. nam siqua potentia aggrediatur discontiguare, V. g. Aquas abiere, nullo inter discontiguata corpora interjecto corpore, Virtus contiguativa cogit vel aquas alaendere, vel Aerem descendere, idque essicit cum tanta violentia, ut sit multorum opinio, hanc virtutem deducturum partem coeli, si alia desit, quam suggerat ad evitandam eam discontiguatio irem , quae relinquat locum sine corpore
Est ergo communis philosophorum sententia, auctore, inter alio Aristotele, locum sine locato eme impossibilem. Mihi vero haec opinio fuit semper suspecta , tum quod asserta nullitas proportionis inter
Virtutem contiguativam, continuativam non consonat concordiae
naturali partium mundi elementaris, invicem alioquin dissidentium: tum etiam quod necessitas suggerendi partes elementorum subtilissimas ad replenda vacua exilia , quae non possunt non evenire a virtute discontinuativa sit praecipuum fundamentia mixtionis elementorum, sine qua non est possibilis generatio corporum sublunarium Tamen
non sum ausus Cea est communis sententiae auctoritas apud me deser-1e his argumentis, ni habeant testimonium a sensu.
I ruisitur argumentnmsensibile prosolvenda uasione dapsybilitate Vacuti H Aud dubium , quin concursus virtutum illarum in descensu ais
quatum usque ad centrum Terrae, in ascensu fluctuum maris, agitati perii axima volumina partium aeris aspiritu ventorum fiantiis motibus, qui di timerent quaestionem de possibilitate vacui, si essent a nobis conside tabile ad oculum. At nos non volamus per aethera , nec penetram ut viscera terrae , sed gradimur in ejus superscie; quapi opter adduxi in considerationem proportionem gra-Vitatis inter corpora , quae suapte natura sunt is quid , quibus re
96쪽
Comparavi ergo gravitatem argenti vivi, scilicet, mercurri cum aqua, deprehendia se te circiter auo decuplo gravius aqua. Hac habita propo itione , sic mecum ipse ratiocinabar. Si fistulam quantumlibet
longam, altera ex si emitatum clausa, replevero liquem corpore gravi,stque virtus contiguativa in vincibilis a continuati vari quae in hoc casu nuncupat ut Gravitas; fistula erigatur super planum rizontis, orificio inferno hiante, seu aperto, non defluet aqua, aeque mercurius, ne detur vacuum in superiore parte fistulae. Sin autem mus contiguativa nequeat suspendere, I ii determinatum pondus aquarum, aut mercuririi, neces Curio id aquae, aut mercurii descendet pei fistulam, quod nequit suspendi a virtute contiguante in quo casu, vel dabitur vacuum ii fistula, vel fistula frangetur. Porrh ex opusculo quodam Galilaei de Galilaeis cognoveram, quod per mechanica instrumenta non it possibile aquam elevari in fistula, seu canali ultra octodecim ulnas, quapropter intellexi, nec posse ab eadem virtute contiguante elevari mercurium usque ad secundam ulnam, ob excessum ejus gravitatis supergravitatem aquae quapropter me incessit ingens cupido parandae eiusmodi fistulae ex vitro, quatenus ad oculum dirimerem quaestionem celeberrimam, disputatam a mundo condito Feci,& vidi oculis meis.
Locu in locato, Corpus motum successive in vacuo: Lumen nulli corpori inhaerens.
T Rocuravi fistulam vitream longam ultra cubitos duos, tu lusca natis commode excrpiat pisum cra linies vitri est tanta quanta est grani iumenta cet. Unum ejus orificium occlusi sigillo et melas, scilicet 'vitro liquenti. Hanc fistulam implevi argento v v , cujus orificium patens obturavi digito, vehementer applicato , super quo orificio , eatenus obturato, erexi filialam , quam immersi argento vivo, indito vasi congruo , quod vas erat pariter immersunt vasi, repleto qui , ita ut aquae eminerent supra argentum vivum distius
Hunc processum ter repetii , hec tamen eodem modo persee I, quod coeperam. Prima vice reseravi orificium infernum fistula erecta, ac mero mercurio Secunda vise reseravi illud ipsum orificium
97쪽
De vacuat. 77fistula erecta, sim et se aquis. Tettia vice, reseravis stulam eodem mordo e Sisa mercurrum, aquas in liberrimo aere quid viderim oculi*meis, exciperis RENIS si ME, admirate impensius. 'De obcurato otificio infimo fistulae re ista mersa mercurio, is eo dem momento, suopte pondere praecipitatur per canalem fistulae, talitque iterum, ac desiliti post nonnullas eiusmodi vibrationes, interior pars fistulae, longior cubito uno, visitur plena mercurio, superiolues e ditur vacua ab omni corpore. nam oculis nil aqvie in illa parte cernitur. Aer vero non potuit subire aquas,& mercurium , iurium pene m re fistulam. quapropter pars superior fistulta, est locus suae locato, qui erat demonstrandus.
Quid opponis Stagirita Aer, inquito vacui euitandi gratia , pene
travit poros vitri usque ad ejus cavit ater , At ego: Currae eatenus ac citus non occupavit totam fistulam ΘFottallis respondetur , virtutem contiguativam supplevisse partes fistulae, ijs corporibus , quae facilius potera luntro urgere, scilicet, mercurso inferiores, aere superiores. a teor, haec adduci non inuete cunde, oculis non distinguentibus inter 'aerem,& nihilum aeris i. Verum haec quaestio, futura alioquin aeterna, dirimitur ad oculum, nam oveas digitum ab orificio inferno fistulae erecti , mercurio re pletae,extractae a mercurio, dum eius pars infima mergitur aquis: nam eodem momento aquae magno impetu assurgunt per canalem fistulae, pelluntque mercurium usque ad summitatem quo deo sum labente, a licea quae sursum vibratae iterum sui sum pellunt partem aliquam mer cutardescendentis: ita ut, non sine tumultu post notabile spatium tem poris, tota fistula conspiciatur plena aquis,quae non potui ilent illa patia replere, si fu sset occupata ab aere quomodolibet introducto Ad jungo Naturae discre Monem : Vix est possit bile fundere intro fillulam, mercurium,qtun admoto uti supra Aiguo qui claudat ejus orificium, intercipiatur aliquid aeris quem natura , per repletam fistulam quisse cernit ab aqua vis bilem initar perlae lucidiotis movetque lursum ab imo fundo toties quoties libuerat invertere Fistulam ita ut, oculo teste, nil aeris fuerit in vacua parte Fistulae, prarier eam particulam, quae visitur. Estnes Et Nis Ei 4 residuum negandi, aut ambigendi argu mentum Z vix puto. Convicta inquit Augustinus alia occalione)erant omnia argumenta sola restabat muta trepidatio. Denique admoueo aetem replendae fistulae, vacanti ab omnico Pore,post adhibitas aquas,&m etcurium fortassis aer sua levitate sa
98쪽
ad partes fistulae supremas majore ac sensibiliore impetu, quam sursummota fuerit aqua, suapte natura gravis, .mercutius giavissi nus ominnium corporum post aurum. Factum est,&defluente mercurio ponderosissimo aer sese fistulae per orificium insinuavit impetu pene in credibili, cum sonitu illiu vitro, obturant orificium supernum, co-cussa fistula,& pene de meis manibus excussa sursum, ita ut d aure, ctactu, ne duo culo , senserim violentiam virtutis contiguantis in repletione vacui praeexistentis. Ergo fistula vitrea maiore sui parte fuit a cua ab omni corpore: Ergo mercurius, Aqua, Aer movebantur successive in vacuo. Quae erant demonstranda oculariter Transilio plurima digna stupore. Superest demonstrare, pariter ad oculum lumen, quod subsistat sine ullo corpore: cujus demonstrationis gratia praemitto nonnulla posita
extra omnem disputationem. I. Oculus nil videor ne lumine.
2. Videns qui intendat aciem oculorum in tenebras , putat e videre nigredinemsummam nam umbra semper nigrescunt. oculus non potest uno intuitu videre omnes partes supersiciei corporis op/ci. . euhu potes videre uno intuitusuperficiem totam, totamqueprofunditatem corporis diaphavi. Hilae suppositis sic argumentor Sicanalis fistulae vitreae sit vacuus non solum ab omni corpore, sed a lumine no posset per prima propositionem videri, nisi eo modo, quo videmus tenebras seu umbrases cilicet. per secundam propositionem, videremus canalem, velut sit cylinde nigerrimus.
Si canalis fistulae sit vacuus non solum ab omni corpore, sed&ab omni lumine, is, qui videt fistulam antetiore sui parte, non potet per primam propositionem, videre posteriorem, obstante, per secundam Propositionem, cylindro nigerrimo. Si canalis fistulae sit vacuus non solum ab omni corpore ed Jc a lumine, videns non potest per propositiones praefatas videre coloratu, positum e legione oculi, post fistulam tametsi haec si vii ea seu diaphan obstante cylindi nigerrimo,perinde ac ii corpus opacum im-Pl re canalem fistulae. At in fistula vacua nulla occurrunt tenebrae nullus visitur culindet nigerrimus sed omnia conspicua fiant.&partes fistulae in qualiacunq;
posita postfstulam. Ergo in alio vacuo ab omni corpo te fuit lu
99쪽
De vacuo Tmen, nulli corpori inhaerens. Quod erat demonstrandum ad oculum; nimirum, adjunctio culo mentis, quo carent equus,& mulus, quibus non est intellectus. Locussine corpore quomodo nocet Aristoteίδ.
HAEc retulerim historice de hoc praeclaro experimento a quo
biter intulerim. Locum sine locato, Corpussuccessive motum invasuo, Lumen nulli corpori inhaerens:
quae tria libet admovere philosophiae Aristotelicae quatenus cognos
cam,utrum consentiant cum communi doctrina Peripatus Equidem scio ea dissentire. sentit enim philosophus ille. Locum sine locato; Corpus successive motum in vacuo; Lumen existens sine subjecto corpore, esse impossibilia. Quoniam vero haec demonstrantur ad oculum actu existentia, volo obiter inquirere. quam ruina fabricae Atistotelicae tres illae impossibilitates secum vehant,si amoveantur a structura peripatus. Exordior a loco sine locato, quem censet impossibilem , eo praecipue argumento, quod is implicet impossibilem penetrationem dimensionum, secundu longitudine latitudinem, profunditatem: supponis
enim, corpora non posse sese penetrare, quae impenetrabilitas prove niat non a materia, non a forma' nona qualitate corporis naturalis, sed a praefatis dimensionibus. Nam Aer, irare factus acquirit nouam longitudinem, nulla facta mutatione circa ejus materiam, formam, pleraque accidentia. & tamen Ae eatenus rarefactus, non potest coerceri intra illud vas, quo continebatur condensatus; id vetantibus non Aeris materia, non forma non aliis ejus accidentibus sed solis dimensionibus; quippe quae solae efficiant illam impenetrabilitatem. Hanc vero doctrinam peripateticam accommodo fistula nostraeoccupatae amercurio. Hic si inde trudatur, nullo alio corpore succedente, necessario, secundum Stagiritam, secum vehit tres sui dimensiones, sibi inhaerentes inseparabiliter; ita ut sit impossibile, extrema concauae superficiei fistularis distare secundum ullam longitudinem, latitudinem,ac profunditatem e quapropter vel mercurius non poterit extrudi, vel fistula frangetur, advocato corpore aereo, aut aqueo, aut alio opportuniore. At vidimus in fistula locum sine locato . Quaero
igitur; Vtrum longitudo, Sprofunditas vacu patii si uiarissint demensisne reale nisunoni Aristoteles Virum
100쪽
Vtrum niseparata a corpore naturali. Vt - nata sint penta rare dimensiones corporis intro locabilis' Sin ver non' reales,cur ab Aristotele urgentur contra vacuum Ignorem. SERENISSIME, harum quaestionum solutionem. Vnum est de quo mihi certo constat. Aristoteles ignoravit molem ter dimensain, quandoquidem ignoravit, extrema superficiei corporis locantis posse distare ab invicem, sublato omni corpore locato Porro is qui ignotat molem ter dimensam, necessario coignorat omnia corpora naturalia. Corpus,successive motum in vacuo, quomodo vocet
Aristoteti' Ggredior motum corporis in vacuo, quem Stagit ita censet im-- possibilem contrahit tamen suam demonstrationem, ut coniicio ex ejus textu,ad corpora simplicia,quatenus sunt gravia, levia. Sed praemitto quatuor, quae a Stagirita supponuntur suo argumento Supponit, motum localem in instanti. esse impossibilendi quia implicat, idem corpus in uno, eodem instanties se in pluribus locis, quod ne cessario evenit,si corpus moveatur de loco ad locum in instanti. Supponit ecundo, Principia,intrinseca, motiva corporum gravium, levium, non habere resistentiam ad actitae movendum, nec a se, nec a corpore mobili, sed a medio, per quod corpora illa moventur, cu'jusmodi sunt Aer, Aqua. Supponit tertio, nullam esse proportionem inter ens donihil de consequenter inter aliquod corpus, nil corporum. Cogita Quater- Dionem elle duplum Duernionis, quadruplum unitatis Ad Quaternio ad nil numeri, Munitatis nullam habet proportionem. Non secus Locus, qui complectitur corpus locatum, nullam, quoad hoc, ira
bet proportionem cum loco vacuo ab omni corpore. Demum supponit, med nim densius resistere moventi magis quam minus densum: ita ut, caeteris paribus ea sit proportio velocitatis ad velocitatem, quae est densitas ad densitatem nil um, Grave, descendens per Aerem, movetur de cupid velocius quam moveatur per quam, nae sit decuplo rarior Aqua.
Hisce suppositis facilem fert impossibilitatem. Cum enim Gravi. aut Levi moto localiter nil resistat taeter corpus, per quod movetur, ii id tollatur relicto loco vacuo,nil superest, quod resistat movent ,