장음표시 사용
431쪽
s. dbris V udis Imo Bustitutes steterailolis te recdαm, aeternam tibi vastitatem inducam. Cf. Jer. 2S,I2. 6 I, 26. 62. Urbes lucte non reυertentur, m*ibra, Sicuti legere jubet nota marginalis, id est, non restituentur in pristinum statum, ait I Sam. T, Id. et redierunt tirbes, i. e. restitutae sunt urbes, quas Israelitis eripuerant Philisthaei. Cf. et supra G, sis. Sed quod in textu scriptum est, legendum, habilubuntur significat, nain et in Cal passive sonat, ut Ierem. so, II. 3 s. et supra 26, 2o. , ubi not. vid. , quemadmodum Grae- cum xcticis et et mεταω, hiabito, apud poetas passive accipitur pro habitor, ut passim apud IIomerum (v. c. Iliad. 2, Ga 8. νωετOω-
veteres. Ceterum in quieSeit Iod, prima radicatis, ut in incedum, Mich. I, 8.
IV. Propterea quod dixisti (cf.
ad constructionem supra Vs. o.) duus illus gentes et ducta inus regiones, i. e. de duabus illis gentibus et regionibus: mihi erunt, ineae ditionis sient. Quemadmodum quando decem tribus e suis finibus abductae sunt ab Assyriis, gentes irruperunt sinitimae, ut de Ammonitis queritur Ieremias dD, I.; sic etiam nunc Idumaei amplificandos esse fines suos existimabant adjectis Iudaeorum possessionibuS, cum Sperarent illos inde fore a Babyloniis exturbandos. Quae vero sint duae terrae, quarum se futuros dominos putabant Idumaei, incertum est. Duo regna illa videntur esse PoSse, quae Vacua jam ante reliquerant decem tribus ab Assyriis abactae, et quae nunc relicturae sperabantur duae aliae, quibus jamjam imminebat infensa Chaldaeorum acies. Item duo regna ita capi possunt, ut alterum sit Idumaeum, quod obtinebant, alterum Iudaicum , quod jam spe certissima devorabant. Postem rius probat Ilieronymus, prius GROTIUS et seq. d. Spera ti, te prinium Salmanassaris dono posse consequi terram et captivos Samariae, deinde a Chaldaeis terram Iudaeam, et captivos inde factos, qualem spem etiam Ammonitae conceperant, Jerem. as, I. Utramque sententiam admittunt verba, neque multo refert, hocne an illo modo sentias. ri' et 3 Et possidebimus eαm terram utramque. Alii sustixum singulare in specie referunt ad urbem Hierosolymitanam, vel ad universam terram Israeliticam, tanquam unam. Cf. Vs. I 2. , Quum tamen Dominus ibi
esSet, quem revereri debebas. Opinantur aliqui, illud det, ibi, spectare Idumaeos, quibus Deus praesens aderat, audiebatque verba illa, ab audaci et superbo animo profecta, illaque Severo supplicio destinabat. Cui opinioni favet, quod statim dicitur Vs. I 2.: et intelliges, me Dominum ciuilisisse Omnia tuu OPPro-
432쪽
hria adversua montes Israelis. Et Vs. II. hoc idem repetit, etas versum se sermonent illum factum interpretatur, Eodem inodo
videtur Chaldaeus nostra verba accepisse: nn ir a V et i qNab et coram Domino reueelaloe fuerunt cogitationes cordis tui. Verum plueet magis communis Sententia , qua et vi ad terrain Judaicam refertur. Quasi dicat Deus, non solum audacter et impie, si is etiam stulte promisisse Idumaeos sibi Hierosolymae regnum, quum tamen Deus esset ibi; vel quia templum nondum esSet everrumum, cum haec dicerentur ab Idumaeis (templum autem domi-ellium putabatur Dei, et quasi propria sedes), vel quia locus ille erat in Dei tutela. Cf. supra 25, 3. DATHIUS : sime ct huc Prae-
Rente, h. e. Stante adhuc templo meo. I l. ENI Secundum iram iuiam et secundum Telum, hostilem animum tuum, quem in Iudaeorum populum oStendisti. det rimorum m D N Quem exercuisti eae Odio tuo in illos. Sicuti tu illis ex odio et invidia nocuisti, ita ego toxicissim severe tractabo; ego quοque iratus vicem tibi parem rependam. Cf. supra 25, Id. VI Et innotescam iis, utngia is cant potentiam meam. Chaldacus: et reueelabo me cid bene- Dolendum iis. Cf. 2o, o. s. 'ni NI Cum judiσαbo te, cum judicium de tuo capite feram inimicum et grave. Chaldaeus : quiando ultionem sumαm de te. l2. ter 'aedi et bet ratae Itidioi omnes Boces lucta contumeliosαs, ut 2 Reg. is, 3. 3 lehem. I, IS. 26. Desolati sunt montes Israelitici, deserti a suis incolis , occisis et abductis, Vs. I S. II, 22. Dexerti sunt Israelitici fines, in quos jam irrumpere nobis licebit. Quae in textu positae sunt literae(Chelibli), his animandae sunt voealibus, riduaD, desolatio, SO-litudo scit . facti sunt, coli. Levit. 26, II. Similis scripturae va
in cibum, in praedam, da, 5. S. ID.
II. Neque tantum populum Israeliticum petulantibus eo vitiis exagitastis, verum det DI 'FI h H D N et contrα me mαgri fcαstirum vos Ore Bestro, magna loquuti estis contra me, ut Obad. Vs. I 2., CL Jer. d B, 2G. d2., jactantes vires et opes VestruS, et effata ni ea de vindicandis Israelitis contemnentes. d 'NIT id em Et muli liocialis contria me verbα υeslrα, Superbe et insoleiIter multa contra me evomuistis. Verbum ' ν ab obtin-dαnlicte notione, quam nomen m y Jer. II, G. obtinet (eolt. Chald. ilitescere. unde dioiliae Ilebraeis alias 'myet 'Ty), videtur proprie significare Berbu fudit mctgnα evire, vel orando inalianter, ut Genes. 25, 2 l. Exod. 8, 26. locisque pluribus aliis, vel jαoliando, conuelliando, ut h. l. Ita bene conveniet et os m, quod praecesSit. Eandem notionem exprefigit Alexandrinus Graecus: ἐπληθυναζ επ' εμε λώγουβ ooυ. Et Chaldaeus et et mulioliciasiis contra me verba Bestria. I inichi: ZO-quuti eglia contrα me verba criasset et duro. Densit ulla et hinc
433쪽
crassitatis notionein verbo tribuit collato densitas nubig, ex vulgari interpretatione, supra S, I l. (quasi esset t. q. nyn nyExod. is, O . , et Prov. 2 T, si , quo lueo verba V prie et Vrinnyr
dri ic interpretantur curta sunt Oscula Osoris. Vulgato senstinae utcunque exprimere satis fuit: derogαstis iadpersum nis Ber6αν lrct, i. e. de meo honore audacter detraxistis, et contra me maledicam exercuistis linguam.
in solitudinem te redigam. Ita Infinitivus praeposito 2 saepius vertendus, veluti Jos. 6, 2D. VI V SUTI ' Et factum est quum Grediret Populus 8ontim tubae. Lst h. b, 2. me 'o 'di DdN ndi uri Et factum quum Bideret reae Estherem. Sed Nimehi utrumque Caph , alterum in nuet et hoc Versu, alterum in 'innvipet, initio 3Versus proximi, eo sensu sibi invicem rem Spondere putat, ut aequutilus indicetur, quemadmodum in illo des. 2a,2. a II dyn qnctis plebs , talis 3acerdos, par plebi Sacerdos, NI 'INI, Iulia serueus quialis Dominus ejus. Cf. Genes. da, I 8. I Reg. 22, d. al. et S TORRII Obserυαlt. p. 2a G. Hine uterque Versus ita erit conjungendus: talis erit laetitia universae terrae propter vastitatem, quain tibi inducam, qualis tua erat laetitia propter vastatam terram Israeliticam. Sed Versu proximo et ci 2 nomini Inridea praefixo potius respondet in . quDd ibi sequitur. Quare hoc Versu peculiaris sententia absolvitur. LXX: ἐν τῆ ei eppoσυi y etro ic ille rerum eviis oν σε πoιήσω αἰoorior,
quaSi Sententia haec esset, cum aliae gentes, quae item Vastatue sunt a Chaldaeis, ab exilio redierint, et in statum pristinum restitutae fuerint; Idumaeam tamen illius beneficii futuram expertem. lo. Illud, quod te dedigaui in vastam solitudinem cum pDPulorum omnium universali gaudio, faciam aequissimo judicio, ut paria paribus ex a iverso respondeant. Exultaverat praecipue Idumaea dum sternerentur Iudaeorum vires, et civitas olim ornutissima aequaretur solo. Quare ut par illi responderet fortuna, oportebat, ut ipsa quοque exultantibus atque gaudentibus omnibus Sterneretur. T X et rQb Inridet a Secundum guu-dium tuum, prout meruit impium tuum gaudium de hereditate domus Iartietis. Quae ε)mχαιρεκακία describitur infra 26, 5. Ps. IIT, T. Obad. Vs. I 2. Cons. etiam supra 25,6. - adb: byriun et Eo quod (ut 23, Zo. devastaretur, Vs. I 2. IX, 28. d b, a. de riuarte in Sio faciam tibi, conf. Vs. G. II. Id. Verbis
Pylam n junctum est verbum femininum rarim , et ad refertur pronomen femininum in m D, quod ante utrumque Sub-uudiendum est Vny, coetus ineolarum, uti monet Nimchi, qui
Siluilis loquendi modi exempla adducit 2 Sam. 8, 2. VN et 'rin , et 2 , s. 'Tradi. In quinque De-Rossii codicibus legitur
434쪽
Argum snt rem. Promittit Deus terrae Israeliticae, quae tum jacebat vastata atque desolata, frequentiain civium, et omnium rerum abundantiam; illis vero gentibus, quae Iudaeorum insultarant incommodis, talem minatur fortunae mutationem, talem ruinam, qualem ipsae in Iudaeorum gente festivo exagitabant plausu et libero convitio(Vs. I - θ. . Ne vero populus, tot ornatus a Deo beneficiis, suis sibi meritis tantam felicitatem adscriberet, aut existimaret, immerito se tot a gentibus incommodis urgeri, enumerat Deus Pecenta, propter quae variis vexetur infortuniis, et indignus omnino videatur, quem Deus tam prosequatur benigne, tam ornet Iiberaliter ( s. G - 22. . Se suae solum potentiae et gloriae Patefaciendae causa id effecturum asserit, ut antiquis sedibus restituatur populus, emendatus tamen et plane novus, abjectis
malis moribus, quibus olim inquinatus fuerat (Vs. 23 - 2T. . Reliqua Capitis pars versatur in temporum illorum fortunatissi- Inorun, descriptione, quae a vate variis imaginibus exornatur atque amplificatur (Vs. 28 - IS.). I. Id montes. s. de montibus Israelis
quos per prosopopoeiam alloquitur ut homines, a quibus deserti erant CL 6, 2. IX, 28. Opponuntur montanis Seir, de quibus Versu ultimo Capitis praecedentis. Qui modus inchoandi capitis
ostendit, continenti vaticinio caput hoc esse cum praecedenti Conjungendum. Et revera ita postulat rerum ipsarum consequutio. Nam quum prius invectus esset Deus in Idumaeos, quod jam sibi persuasissent, praedicassentque Iudaeorum regionem in guum potestatem esse venturam (IS, ID. , contrariaque omnia esset Coninii natus; nunc alloquitur et consolatur montes Israeliticos, qui tunc abductis cultoribus erant deserti, et sylvarum in modum esserati. Quibus talem promittit felicitatem et cultum, qualem habuere quondam, ante Chaldaeorum incursionem, aut etiam meliorem.
2. mri 'dN ly Ouonium dicit hostis puer Bos euge I vobis insultat. Imste, h. l. non solum intelliguntur Idumaei, sed cum iis plures alii, qui Iudaicae sortis sines attingebant, Moabitae praesertim et Ammonitae, vid. Supra 25, Z. S. I 2. Cf. Jer. df, 2. Zephan. 2, 3. VNO Euges particula
435쪽
exultantis aut gratulantis alteri, aut sibi ipsi, quod aliquid foliciter atque ex voto contigerit, ut Supra 25, 3. dbris V da moelio aeternitatis, i. e. illa Judaeae montana antiquissima, prisca fama celebria, ut d 'ν nyna Colles Geterni, Gen. df, 26. Deus. IX, 2T. Habac. 3, 6. De d longissimum retro temseus significante vid. not. ad PS. Ias, 2l. Alexandrinus vertit esημα αἰῶ-rici, quod hebraice esset labriar met an, Ies. si 8, 2I. nae, ubridi et O ri In hereditialem erit nobis, certo et perpetuo illa possidebimus, tanquam si nobis jure herediturio competerent.
g. ly 32 i. q. propr. quia et quiu, i. e. quia omnino, uti supra II, lo. LeVit. 2b, ad . rhuT Propterea quod Boslctris vos, propr. Nus iure, Infinitivus, ut rhin et rari In Ps.2T, IO. II. 'igeri Et inhiant vobis, nihil ni agis anhelant, cupiunt, optant, quain ut devorent VOS. quod proprie est αuromattrahere f. haurire (vid. Jer. 2, 2l. , metaphorice Omni conuiuad rapiendum quid α'Pirure notat, cons. not. ad Iob. s. 5. nae 'u d nn 'rib Ut cedatis in hereditutem, vid. Vs. 2. r 'NE,
in hari Neliquiis gentium, reliquis gentibus, Vs. d. S. :ibera Et αscendere f. subire Coucti estis, futurum Niphal , cf. eand em verbi ri y constructionem Ier. T, XI. 'ab rin by N ' neque cinimum meum subiit. a E, V DC dis Super labium , cujusque linguiad , i. e. traducemini per ora hominum, d&- nan) Et fabula s. dicterium Populi, s. populorum facti estis. Alii: in molam fumum apud populos assumti estis, cf. Num. 3, 32. Jer. 2d, s.
d. Non montes Solum, verum etiam Valles, colles, torrentes, loca vastata, et urbes ab habitatoribus relictas liberas futuras affirmat ab alienis dominis, et ad locum et ordinem antiquum magno cumulatas incremento reversuras. Sententiam vero eandem Versibus duobus proximis iterat suspensamque relinquit ad Versum usque Septimum, ad magnum affectum indicandum.
s. tib -- si loquutus fuero, subaudi, ne Deus habear. Alii: mentiar, nisi loquutus fuero, cons. o, II. IT, IG. CNIuid rip In igne eteli mei, in gelo meo igneo , in meae irae ueStu, cf. Vs. G. Zephan. Z, B. Jes. s, G. V D durae v an Et inprimis eoniret Idumαεαm unitiei sαm. ne 'ub drib re nN - detra EN
elegeram (leri iam domus hubitutionis meae, ut Chaldaeus vertit), sibi hereditulem, sperabant, se ejus dominos perpetuos fore, es. not. ad Vs. 2. VI, I vnnUCI Cum ustudio totius cordis, ut des. 36, 2s. E*I UNCI Cum contemtu, faStu, ianimi, ex animo; cf. supra 25, d. et ita not. inb TC ad 'is: b Propter e αἰ-sionem ejus in Pruedαm, i. e. propterea quod sedibus suis expulsi essent Israelitae. et praedae Idumaeoruin expogiti. Cf. verbum C a supra di, i l. Ilos. D, I S. Amos. 8, 3. At quia nomen et araeeteris V. T. Io eis suburbium E. mros suburbanos Siguineat;
436쪽
llinc Cocceius verba nostra inde a Indi redin rnueta sic ordinanda
et sic interpretanda censet: in laetitiis Prute V Tegmnem Ous, et cum impetu unisuo αd dirutionem, i. e. laetantur propter Suburbana s. regionem ejus, ideo cum impetu animae feruntur ad direptionem. Suburbanu terrα6 eSSe putat, quae extra metropolim sita sunt. Sed minus esse impedii uni et simpliciorem priorem illan, interpretationetu, unuSquiSque Sentiet ipse.
6. dnae8Det nub* Pro Plerect quod ignominitim s. contumelias gentium tulistis, cf. Vs. i. I S. et supra Id, 2s.
Iurandum, juravi, cf. not. ad 2o, o. Respicere videtur ad phrasin sub finem Versus si . usurpatum. Dixerat proxime, gentem Israeliticam passam fuisse ab exteris gentibus ignominiam, promittit
nunc justus et ultor Deus, redditurum Se eanden, vicem gentibus, ita ut non minus deetae e patrio solo, et suis spoliatae facultatibus pudefiant, qua ui olim Judaei in simili casu pudore suffusi erunt. S. - et a ctutem, O montes Iarctelitiai, νε- sit Og rumos edelis , et fructus Uestros feretis P ulu meo Israel.
Iluo etiam divinum jusjurandum t Vs. T. Pertinet, ut montes Israelitici, qui sylvestribus dumis, et ferarum latibulis horrebant, excolantur iterum, fructusque parturiant, Sicut ante, quibus non jam hostes aut ferae, sed restituti ab exilio antiqui domini fruantur. Cf. supra Id, 2I. N V, U 'a Num Propinquunt Benire, s. ut Vulgatus vertit, Proseo enim est ut ventui, (cf. Jes. 56, . , i. e. neque diu mοrabitur jurisjurandi fides, et soli Israelitici promissa foecunditas. Chaldaeus: num Prope est dies re
s. ira 3, 3: id di 'I Gm ecce ego αd NOS Seil. respiciam, sensu bono , ut Ps. IX, I S. Alias contra, ut supra II, 8.2o. 26, 3. da, Io. et saepius apud Nostrum. V FN v ad' Et con-υertiam me Gd Bos, vultu gratioso, cf. Levit. 26 s. Ps. 25, Id.dra *Tra Ut columini, Genes. 2, 5. et a VI Et consertimini, Desit. Et, a. 2s, 22. Ex quo excisa erat HieroSolyma, et cives
variis eventibus alio atque alio dilapsi, nullus montes feraci atque ubere solo felices vomer exercuit, neque Sementem 2cceperunt ullam, quia sicut Deus in sceleratos cives, sic etiam in eorum agros Saeviisse videri potuit, a quibus oculos averterat, quos ante ad civium agroruinque vota intentos habuerat. Cous.
Deut II, IE., quo loco Moses ait, in terram, quam Deus Israelitis habitandam tradat, ipsum ab initio αd exitum αnni Oculos
habere intentos. Nunc ergo Deus conversurum se dicit oculos, quos priuS averterat, effecturumque, ut agri renovati nitorem antiquum et fertilitatem obtineant.
437쪽
buntur iterum urbes, et Niastutia sted Zoαbuntur. Reducam ad vos et multiplicabo in vobis homines, qui vos iterum exerceatitet habitent, non quidem ulienoS, Sed onmes e gente Israelitica, a quibus civitates desertae habitabuntur, et ad priorein formam instaurabuntur, quas aut Solitudo aut Vis inimica prostraverat. Cf. easdem promissiones des. da, 26. iit, a. II. Cum civibus revocanda etiam dicuntur jumentet, quorum opera colendis agris neeeSSaria est, quae Decunda erunt et
multiplicabuntur. V )njuni 2 tranae 'DIT 'Vl Et habitura Boa facium juxtu Pristinum stulum vestrum, non aliter habitabitur terra, quam olim. Cf. supra Id, o S. V in emn Imo benefactiam, plus beneficiorum in vos conferam, quom ctb initiis Bestris. Cf. Deut 36, o. Quia non apparet, quomodo ab exilio
revocati Judaei majoribus cumulati sint bonis, quain superioribus temporibus; plerique Christiani interpretes hoe promissum Sensunt legori eo de ea selicitate, quam generi humano conciliavit a Christo tradita doctrina, capiendum existimant. Sed quum cetera omnia, quae in iis, quae antecesSerunt, et quae Versibus proximita Sequuntur, de rerum omnium, quae ad vitae usurii pertinent, abundantia aperte Sint intelligenda; vix licebit, alia proprio, alia allegorico Sensu interpretari. Reprehendit illorum primorum Christianoruni interpretum peccatum merito I. A. CRUsitis in II Domnemuit. αd Theolog. ProPhet. pluribus locis, Praesertim T. I. p. 662. ubi temeritatem eorum notat, qui cuncta prophetarum effata ad Aensum Spirituale in tranS ferunt, quamquam proprie dicta, et liberaliter aceipienda. si Ad hanc , , inquit, temeritatem proruunt, ubi majus quiddam praedicitur,rquam interpreti credibile sit, forsan quia neque evenit hucusque, neque in posterum ab iis exspectatur, qui humano modulo Isuae aetatis hominum sentiendi cogitandique modo res metiuntur, cunctaque ad rationes politicas exigunt, Vel ptii losophemata Sua audacter sequuntur. Et p. 632. a recto tramite declinare ait, qui cunctas praedictiones de prosperitate, quae ex bonis hujus vitae Coustat , spiritualiter interpretantur. , , Quanquam nuten, sic in dogmatibus fidei et morum orthodoxiam retinent, errore tamen exemgelico deo iuntur, qui magni profecto momenti est. Nain qui ita sentiunt, coguntur, Scripturas Coctote interPreturi et cf. quae diximus supra ad 28, 26. 2s, 2I. 2. Et possidebunt Israelitae te, montem, R. COI- Iective est capiendum, quum suffixa pluralia, ad montes spectantia, antecedant. Terra olim parentibus promissa, et nunc filiis tanquam heredibus aliquando restituenda . futura est illis stabilis et certa promiSSio. y drin m Nec addes amplius, tu, o mons, R. terra, Orιαre eos filiis, Vs. IX. Id. , non peribunt amplius in te homines incolae tui. ld. d*b Ouonium ciesunt de Bobis, montibus, i. e. de terra Israelitica. DN 'N Deooratriae hominum es
438쪽
tu, o terra, i. e. talis in qua homines absumuntur aeris insalubritate fame, peste, caede ab hostibus et gentibus finitimis illata, id quod terrae Isracliticae exprobratum fuisse legitur jam Antequam ab Israelitis occuparetur, vid. Num. IX, Z2. et ad eum Ioc. not. rdiaciun Et orbans postulas tuos, Vs. II. Id.
Id. Pro eo, quod in textu scriptum Iegitur, - - rebs non impingere, s. cαdere Iiacies, legendum esse 'v' fiagra erandis non orbobis cultus, ut in margine praecipitur, res ipsa docet. Habent posterius , s. Neri, non pauci codices in textu,
legendum ' nagri me , , non Orbαhis, ut VS. Id. ,,Piscator putat nostrum 'brum is scriptum esse pro ' naDri, litteris transpositis, ut patet ex collatione Versus, qui proxime antecedit. Hinc vertit et ipse orbabis. Quod faciunt ex latinis interpretibus alii nonnulli, ut Munsterus, Tigurini, et ex recentioribus Dathius. Sed Graecus anonymus in Hexaptis in tertia persona legit α τεκνωθη- σετm, liberis orbabitur, ut et Syrus hexaptaris, qui haec verba in LXX omissa, ex alio nescio quo fonte, forte ex Theodotione vel Symmacho, inserit, asteriscis tamen notata, ut intelligeremtur, ea in Alexandrina versione, quam is sequebatur, deesse.
IIaee De Rossi in Scholiis init. ad h. I., qui praeterea notat, codicem suum TIT. pro 'dimn habere 'bDNn, devorobis, et in codice Io S. verba n)ν ' edin N, MD , a prima manu omissa fuisse (nec exprimuntur illa a LXX, Syro et Arabe), in duobus vero aliis codicibus deeSse integrum Versum. IT. Enumerat Deus populi peccata , propter quae iis affectus est incommodis, de quibus alias saepius, et docet, si quid be-nlanius de illius salute ac libertate statuat, non illoruni meritis, sed suae bonitati atque elementiae esse tribuendum. Et primum docet, quid prius admiserit gens Israelitica, antequam solum verteret patrium. Illum enim tenuit vivendi modum, ut regionem illam ex omnibus electam, quam magni beneficii loco populo concesserat IIebraeo, Suis sceleribus infecerit. Cf. Ierem. 2, T. Perditaei vos in terriam cultαm, ut ejus frugibus bonisque Besceremini; quo Postquum pertienistis, teri iam meum Polluistis, meumque hereditαtem impicistis. lan Instar pollutio--s , foeditatis, menstruue, cujus immundities e lege Mosaica erat tanta, ut quicquid foemina, dum esset in illo obscoeni sanguinis proluvio, tangeret, censeretur pollutum, vid. Levit. Io, Is sqq. et ad eum Ioe. not., atque eandem similitudinem Jes. Ga, S. s.
439쪽
guinem, quem per injustas eaedes es derunt, 22, B. G. 33, 25. imirtula detet ) nn tiuum terrain etiam idolis suis pollueruut,
od gentes quo abducti Benerunt, Vs. 2I. 22. Quum Populus, qui in toto hoc sermone intelligitur, sit collectivum, verbum N Iad illuni pertinens mox in singulari, mox in plurali dicitur. Minime igitur necesse est, ut pro laedi ponatur haecim , quod in paucis aliquot codicibus reperitur. 'cina dej-nN ram' Etiam illic Proj nαrunt nomen Sαnctum meum, occasionem dederunt gentibus male de me sentiendi. Cogitare enim poterant gentes illae, per quas eversa patria dispersi fuerant Iudaei, in Deo, sub cujus tutela illi essent, potentiam desiderare ac fidem, qui aut non poSset, aut, si posset, nollet creditum sibi populum a
servitute liberare. Quorum alterum Deum perfidiae, alterum iu- firmitatis argueret. Ex quo etiam conjectabant, potentiores esSentiarum gentium Deos, quorum auxilio et numine regiones subegissent Iudaicas hostes, et templuin, quod Dei Israelitici esset quasi regia Sedes, impune subvertissent. Hinc Deus dicit, ab exsulibus Judaeis suum nomen esse pollutum, quia ex illorum servitute conjectabant, infirmurn esse, aut infidelem Deum, cujus se sudaei religioni devoverant. Eadem prope eodem consilio
dicit Deus apud Jes. 52, s. V re in 'ri' dor drib d Nn Dum per irrisionem dixerunt gentes de illis: en sevulus Ahouecte illi sunt, a quo nomen gerunt (Jes. 66, β. Jer. Id, s.). Et
tamen e terret suα exierunt. Alii interrogative: num hi sopulus Iehoυαρ, et e terru tamen ejus exiνerunt q. d. si fuisset Deus eoru in , qualem praedicant, potentisSimus, non permisisset eos expelli e terra sua. Chaldaeus: si populvs Ioueae isti sunt, quomodo ergo cae ferrα domus ni estalis ipsius migrαrunt IIIausta haec sunt ex Num. Id, IG. Deut. s, 28. 21. det Fur N Ideo paream nomini scinctiletlis
meiae, g. Nomini meo. 8αnoto, i. e. ut nominis mei sanctitati consulerem, quod a gentibus in suspicionem vocari, imo et audire male videbam, de illorum in patriam reditu cogitationem suscepi.Alii: peperci tamen Iudaeis, quo minurum eos prorsus exscinderem, Propter Retrictum meum nomen. Ita LXX: κm ἐφεισάμ*ην αυτωνδια τo oνομα μου το αγιον. Sed verbum buri cum nomine eo, quod rem exprimit, cui parcendum est, semper intercedente particula Fri jungitur, vid. supra si, II. O, S. I G, 5. 2Parat. BG, Io. IT. Recte igitur Vulgatus Latinus verba nostra Rio reddidit: et peperci nomini Suncto meo. 22. rim i 'rN drra Ub re, Non proster Bos ego 'ciensero, quae facturus Eum, et quae enumerantur Vs. 2a. sqq. Non me veStra merita adduxerunt, ut vestris commodis tam impense
440쪽
laverim , neque propter Vοs fit tanta rerum fortunaeque commu
28. 'dej-rae Et sanctifcctbo nomen nissummαgnum, i. e. sanctum illud esse et venerabile ostendam , et a
quo omnis abesse debeat perfidiae suspicio. drnan diri an Pro-stinctimn dicitur nomen Dei inter gentes, quia ipse reus agebatur, aut violatae fidei, aut divinitatis immerito susceptae. Quod
tunc demuiri falsuin esse cognoScent, cum Babylonios cum suis idolis victos esse videant, et populum ante captivum in suos fines cum gloria revocatum. dret Vid. not. ad 26, 2I. VI et di, In convectu De8tro interpretantur hoc modo: ut non gentes tantum , sed vel maxime etiam vosmet ipsi meam agnoscatis sanctitatem. Quod tamen post verba, quae proxime antecedunt, plane est otiosum. Non dubium igitur, esse cum sustixo tertino pluralia personae, legendunt, quod non solum contextus
et loci paralleli, Eo, d l. 28, 25. 38, lit., postulant, Sed exprimunt quoque Veteres omnes, quibus accedit codicum innumeroruni s ut De-Rossi ait , et edition uin antiquiSSimaruin atque optimi rum auctoritas, quant ipsa Masor a confirmat, uti ex Norgii Coiunientario critico ipsis ejus verbis refert DR-ROSSI OPP.
Lecit. Vol. III. p. Io T. , quem adeant, qui testes pro et Psbnominatim enunieratos legere cupiunt. Add. Pendiae in Vol. I, p. 22 g. et Sohol. Crit. ad h. l. Videtur et do et is, soli errantis calami Iapsui origineni det, ere, queniadmodum driae, quod h. l. pro genuino et 22 in aliquod codicibus reperitur. 2a. Ηis prorsus consona proluittit supra II, IT. 2o, Id, di . infra IT, EI.
25. d*VN - R 'D Et g 'αrgum suile ' υ68 αquus Purcts, ut mundi nutis ob omnibus Bestris foedilutibus, et ab omnibus idolis Bestris mundαύο υοs. Quod Deu g Israelitas antiquis sedibus restitutos adspergendos a se dicit aquis mundis, quibus ab onini inquinamento, et nominatim ab iis sordibus, quas ex idolorum cultu contraxerant, puri reddantur; alludere videtur ad purificationes, quae e praescripto legis Mosaicae fieri
debebant, maxime vero ad aquas temperatas vaccae rutae cineribu , quibus omnes Israelitae utiqua pollutione inquinati, expiari solebant, qua de re vid. Num. I s. Ea de causa Chaldaeus nostrum locum hoc uiodo reddidit: remittunis Peccialia Vestria, sicut munduntur αquis iacversionis et cinere Baoctio gαcri toti Proheoσαιο. Ad quem ipSuni expiationis ritum et alluditur Ps. 6I, s. culi. Vs. a. Ex Abarbene lis sententia vates hoc Versu institii tam Vs. II. cum me truali comparationem progequitur. , , QueuI- nil moduni enim ,- ait, L menstrualis , quo ad maritum accedere
propius queat, aquis Vivis se Iavat, quibus αb immunditis plergiatur, sic Israelitae iniquitates a se removebunt, ita ut puri et ab iis vacui deprehendantur. Deus hoc sibimet ipsi tribuit,