장음표시 사용
51쪽
8ecet tamen, ut partiatur onera sua, & siastica solicitudo. Chincta tamen ad Epi- sicut ipse matrici praeest, ita presbyteri scopum reserant, nec aliquid contra ejus praesint plebibus, ut in nullo titubet eccle- decretum ordinare praesumant.
CONSTITUTIO. Incipii stὶ Consiturio Decretalis Sacrae Legis Domni Gitonis piis i
ODO Dei gratia Romanorum Impera
tor Augustus Consulibus Senatus Populique Romani, Archiepiscopis, Abbatibus, Marchionibus, Comitibus, & cunctis Iudicibus intra Italiam constitutis in perpetuum. Comperimus, quod Episcopi, &Abbates Ecclesiarum possessionibus abutam lux, dc per scripta quibuscumque personi Sattribuant , & hoc non ad utilitatem Ecclesiarum, sed pecuniae, affinitatis, & amicitiae causa . Dumque eorum Succetares,& pro domorum Dei restauratione, ac pro Reipublicae ossicio, nostroque obsequio com monentur, suarum Ecclesiarum praedia ab alii; detineri causantur, seque imperata non posse pursicere re vera demonstrant. Proinde Pia status Ecclesiarum Dei annullatur, nostraque Imperialis Maiestas non minuς patitur detrimentum, dum subditi nobis s1ὶ non possunt exhibere obsequiar constituimus, & Imperiali edicto confirmamus, ut omnia scripta, sive si libelli nomine, sive si emphitheusis prolatum suerit, quod de Ecclesiis Dei, sive aliquo modo emci non possit, obeunte actore obeat, solusque detrimentum habeat, qui se ei scripto obligavit atque vinxit, nec omnino ad eum
suprascripta damna pertineant, qui ei in regimine sucoessit; sed sit ei libera facultas omnia, quae per libellos, vel alia qua libet scripta abalienata fuerint, in proprium
1 Incipii cte. Ex Chronico Farsensi . ci) Dum subditi nobis In alio exemplari
3 Nisi se mentibus. Alias rectius: nisi
Siυe Presseteri sunt. Alias rectius: βυe praebituri sunt. 1) XII. Glendas Octobris, o c. Hoc est, anno DCCCCLXXXXVIII. quo a Septembri
triense numerabatur Indictio XH. quo tem pore tertius decurrebat annus Gregorii Papae V. 6 Per manus Gerberti. Is est Gerbertus Μonachus Gallus , Abbas Bobiensis, inde Archiepiscopus Rhemensis, postea Ravennas, ac tandem celebris Romanus Pontifex, nomine Sil .ester II. Saluberrimam hanc. Constitutionem ipse dictasse videtur.
Arnuino Papatum ablatum est. Pagius in Critica ad Annales Baronii ratus estius Ecclesiae revocare, & ira ordinare, ut Deo, & nobis debitum obsequium valeat exhibere. Nam cum Regibus, & Imperatoribus ea, quae Regni, & Imperii sunt , nisi servientibus s3ὶ dare non liceat, exceptis Ecclesiis, quomodo Abbatibus, &Episcopis res Ecclesiarum per tempora suorum Succetarum qistribuere liceat λ Omne
quippe jus sive lex, sive quodlibet scriptum, Vel quaelibet consuetudo, si contra Ecclesiae utilitatem fuerint, in irritum deducenda sunt, nec nostra auctoritate debent firmari, quae contra Imperii Auctorem & propagatorem probabuntur inferri. Hoc ergo solum scriptunu pro lege in talibus causis habeatur, quod Ecclesiae Dei prosit, & nullo modo obesse possit. Quod
si aliquis contra hanc Constitutionem nostram ire tentaverit, tamquam rebellis judicetur, & sit ei anathema inranatha,
nisi resipiscat, ab universis Episcopis , qui huic Imperii nostri edicto subscripserunt, vel assensum praebuerunt sive Presbyteri sunt sq) . Amen. Actum XII. Kalendas Octobris s ), Indictione XII. An. III. Domni
Gregorii V. Papae Pontificatus, promtalgata per manus Gerberti s Sanctae Ravennatis Ecclesiae Archiepiscopi in ea Synodo, in qua Mediolanensi Episcopo Arnulso nomine Papatum ablatum est 7 ὶ, in Basilica Beati Petri, quae vocatur ad Ccelum-
aureum 8ὶ, & subscripserunt omnes, qui adfuerunt Episcopi.
Farfensem Chronographum errasse, & Ar-nulphum Archiepi scopum Mediolanensem loco Ioannis Archiepiscopi Placentini posuisse. Sed, ut probe advertit Μuratorius in Annalibus , Ioanni Placsntino jam ab aliquot antea mensibus Papatus ablatus fuerat, )am depositus erat, iam male altus, nunc & forte defunctus. Quare is tantum suspicatur, Ar-nulphum II. tunc Archiepiscopum Μediolanensem usum fuisse titulis honoris, qui ex inducto more Romanis Pontificibus reservabantur , atque in hoc Concilio id ipsi interdictum esse; & hoc sensu Arnu*bo Papatum ablatum dici. 8 Ad Coelum- aureum . J Alias , ad cellam auream. Extat Papiae Basilica b. Petri ad Coelum Aureum. Quare valde probabile est, hoc Concilium celebratum , & hanc Constitutionem promulgatam fuisse Papiae.
52쪽
L. Vt nullus in clero mulierem attingat.
N Ullus presbyter, nullus diaconus, nul
lus subdiaconus, nullus in sero Ucorem aut concubinam admittat: cum nulli quoque laicorum seire liceat mulierem praeter uxorem. Quod sii fecerit, secundum ecclesiasticam regulam deponatur . Sed neque secundum humanas leges ex longo fa-oas, & receptas, ullus admirationis s3ὶ locum in plebe habeat. n in Episcopus nul am foeminam habeat,
Episcopus sicut nullam habebit, ita cum nulla penitus habitabit. Quod si secerit,& nostris regulis, & mundanis legibus concordantibus , honore, quo se ipse fecit indignum, abjicietur.
III. Ut Alii claricorum servorum Ecclesie, serta snt Ecclesie cum omnibus ad uistis.
Filii Sc filiae omnium clericorum, Omniumque graduum de familia Ecclesiae, ex quacumque libera muliere, quocumque modo sibi conjuncta fuerit, geniti, cum omnibus bonis per cujuscumque manus ad quisitis, servi proprii suae erunt Ecclesiae, nec unquam ab Ecclesilae servitute exibunt.
IV Ui filiit clericorum fervorum Ecclesie
nullus judex libertatem promittat. Quicumque filios clericorum servorum Ecclesiae de quacumque libera procreaIOS, liberos esse judicaverit, anathema sit: &habeat in iudicio quod secit, quia Ecclesiae tulit quod non dedit. V. Ut servi Ecclesiarum per manus listerinibit adquirant. Nulli servorum Ecclesiae, sive in clericatu, sive in laicatu , de quibus nostrum est & fratrum nostrorum iudicare, liceat
comparare, aut ullo modo adquirere per Tom. V.
et in Concilium Ticinense. Celebratum est
inter annos MXlU. & Μx XIV. quo tempores Benedictus VIII. Pontificatum , & Hen ricus 1. Imperium stimul tenuerunt. Praecisam vero epocham fixa re facile non est. Cl. Justus Pontaninus in disquisiuione de corpore S. Augustini congruentibus adductis rationibusnferti adscribendum esse in annum ΜXXII. manus aut nomen alicujus liberi hominis. Quod qui secerit, evasibiliter caesus, tam-dm carceratus habebitur, quamdiu omnis
Ecclesia ) recipiat scriptiones. G. Ut ille , qui chartam per suas manux accipit, siuem Ecclesi faciat. Ille autem male liber, qui factus est
diaboli servus, per cujus manus latrocinan-.tes servus Ecclesiae, quicquid illud fuerit, adquisivit, aut Eccletiae totam faciat sic ritatem, aut maledictus inter fures Ecclesiae & sacrilegos habeatur. VII. Ut nullus judex aut tabellis uarias
scribant, quas servi Ecclesie permanus liberi adquirunt. Iudex vero, aut tabellio, qui tam inlicitas chartas scripserint, & res pretio seuevorum Ecclesiae comparatas, aut aliqua liberalitate conlatas, nomini alicuius liberi titulari praesumpserint, anathemate serientur. Sed neque honorabitur in Palatio, qui Ecclesiam Palatii matrem non e buit impugnare. Hoc autem Ecclesiae Dei testamentum,
contra malignantes, Deo aia thore, aut liora
mentum, dilectit fimi filii nostri H. Augusti edicti lege firmari, corroborari, & h manis inseri & inscribi legibus votumus:& per omnem Imperii sui latitudinem, ut suscipiatur, teneatur, & publica aut horitate omni tempore iudicetur, omnes incommune oram is & obsecramus. Erit enim, Deo Volente, in aeternum valiturum rsi, quod ecclesiastica gravitas prohibet, publico fuerit Vigore exterminatum. Nee factiosi huius decreti scientiam dissimulabunt, quae omnium libris inscripta, per ora omnium evolabit. Nec impune putabunt audendum, quod publica damnatum
Ego B. Ρapa aeternae Urbi ς huic Const tuto synodali subscripsi . Ego A. Sanctae Mediolanensis Ecclesiae
ab Decretum Domni Papae L . ) Praemittitur longa Pontificis praelocutio, quam hic in serere neces Iarium non duxi. Consulantur, si lubet, Alta Conciliorum ad annum ΜXIIIl. 3 admirationis. ) Forte, ullius ad
Αὶ Omnis Ecclesia. Forte, omnes Ecclesia σύ.
53쪽
Archiepiscopus subscripsi. subscripsi . Ego R. Ticinensis Ecclesiae Episcopus Ego Leo Eusebianae Ecclesiae catholicus subsici ipsi. Episcopus subscripsi. Ego A. Cumanus Episcopus subscripsi. Actum Papiae Kal. Augusti, imperante Ego L. Taurinensis Ecclesiae Episcopus domno H. gloriosissimo Augusto, per in subscripsi. nus fratris Leonis Vercellensis Episcopi. Ego P. Terdonensis Ecclesiae Episeopus V
sum negare, cui per Deum omnia debeo: praesertim cum justa petas, honesta cum iustis frati ibus suggeras, Scme in consortium sanctae sollieitudinis ideo advoces, ut sit ut laboris, ita participes simus ti gaudii. Gratias itaque sancto Episcopatui tuo iure habeo uberes, qui . salubriter componit Ecclesiam, & a Clericorum incontinentia, unde omne malum velut ab Aquilone super terram emersit,
correctionis vigilanter secit principium. Omina quidem, quae pro Ecclesiae necessa-
T nullus in Gero mulierem con-- tingat. II. Ut nullus Episcopus mulierem habeat , aut cum ea habitet. III. Ut filii cloricorum fervorum Eccl
sit, servi sui suae Ecclesie cum omnisur
adquisitis. IV. Ui nullus filiis clericorum fervorum Ecclest libertatem audeat judicare. ria reparatione synodaliter instituit & reformavit paternitas tua, ut filius laudo, confirmo, & approbo: & ut omnes sint paratiores eam me inviolabiliter 1 servaturum adjuvante Deo promitto. Et in aeternum mansura, & inter publica juia semper recipienda, & humanis legibus solenniter inscribenda, hac nostra authoritate vivente Ecclesia per Dei gratiam victura, cum senatoribus terrae, cum domesti- eis Palatii, & amicis Reipublicae, cora a Deo & Ecclesia ita porroboramuS.
V. Ut feris Ecclesiae per manus liberi
hominis nihil adquirant. G. Ui judex aut tabellio chartas inseriabant αὶ, quas servi Ecclesae per manus
liberi adquirunt. VII. Ut illo per cujus manus servus Ecclest chartas accepit, finem securitatem Ecclest faciat. EDICTU Μ AUGUSTI .
I. Ut nullus in clero mulierem contingat.
NUllus in omni gradu Ecclesiae uXorem vel concubinam habere praesumat, nec in una domo cum muliere audeat habitare. Quod si fecerit, servata It siniani Augusti aequitate, curiae civitatis
tradatur cujus est clericus. Jure etenim manebit miser in curia, quem Ecclesiae regula depositum eiecit ab Eccles a. II. in nullus Episcopus mulierem habeat, aut cum ea habitet. Episcopus cum nulla umquam muliere habeat tectum, cum nulla habeat lectum. Quod si fecerit, servato antiquo & moderno Ecclesiae judicio deponatur. Eritque Ianto casus fravior, quanto gradus altior.
III. Ut siti clericorum fer rum Ecclesiae, servi sui suae Ecclesae cum om0 tus adquisitis.
Filii autem omnium clericorum, omniumque graduum servorum Ecclesiae, de qua- Cumque muliere, quocumque modo sibi conjuncta suerint nati, servi suae erunt Ecclesiae, cum omnibus bonis adquisitis: &quia servi sunt, & erunt, nunquam de servitio Ecclesiae exire debebunt. Et omnia, quae
ipsi per manus & per scriptiones alicujus liberi adquisierint, Ecclesiae sicut sua propria reddimus. Suo etenim iuri totum Ecclesia ut proprium vendicabit, quidquid ullo ingenio Ecclassiae servus contraxit: nec ulli secundum phantasmaticos dabit adulte-xium libertatem, quod corpus in infamiam,& in servitutem trajicit animam. IV.
1 Eam me inviolabili ier . Lege, ea me inviolabiliter. r In cribani. ) Lege , non scribant.
54쪽
m in nullus filiis clericorum fervorum Ecclesiae libertatem audeat judicare . daicumque ergo posthac eos esse liberos iudica velit, Sc pro eis contra Ecclesiam dederit sententiam, & hoc Capitulum authoritate sanctae Ecclesiae statutum nostraeceperit s 1 ), & in suis libris non scripse
rit, & secundum hoc Capitulum filios cle ii eorum de familia Ecclesiae, proprios se vos esse suae Ecclesiae usu semper valituro non iudicaverit, facultatum publicatione nudatus, perpetuo damnetur exilio. Ubi sicut nulla unquam illi lex iudicandi, nutula ita erit spes remeandi. Neque enim mirum, sed jullissinum, nimirum si is amisso officio corpore exulabit, quem Ecclesia, quia Deum amisit, anathemate fulminavit. Matres vero eorum libertatem adulterio venden es, prius in foro castigatae fiant exemplum, & postea iudicio Ecclesiae& nostro ex silent. Qitia si fuerint in vici
nia, vix aut nanquam eorum cessabit in litia .
Ut fessi Ecclesiae por manus liberi fo-
minis nihil adquirant. servis Ecclesiae, ut nostris, adquirere licet juste, & licuit: sed per manus alicu-
jus liberi scriptiones ullas contrahere, nullo unquam rempore licebit. Quod si fecerit, Ecclesiae iudicio ut suus coercebitur. Si enim ad nostrum spectaret judicium, ut fugitivus addiceretur . . n. Ut iudex aut tabellio chartas inscri
bant et j, quas servi Ecclesiae per
manus liberi adquirunt. Iudicibus vero, & tabellionibus, quorum nostra interest, fi posthac tales fecerint scriptiones, manum amputamus de X teram , quae scripsit contra Eccle tam . Ut qui noluit integer verum judicare in Palatio, in foro mancus corrigat alios a mendacio. VII. Ut ille, per cuyus manus servus E clest chartas accepit, finem secu- , si asem Ecclesiae faciat. Ille autem Deo, & hominibus execrandus, per cujus manus invalidas, Sc nomen vacuum, fraudulenter Ecclesiae servus scriptiones accepit, sub sacramento eisdem red ditis scriptionibus, ut omnium litium jacula sopiantur, omnem Ecclesiae, prout constiterit, coactus faciet finem. Moxque eum insequet Cir stylus proscriptionis, quem mater & magistra nostra Ecclesia vulneravit
gladio maledictionis. SUBSCRIPTIO. EGO H. gratia Dei Imperator Augustus
hanc C mstitutionem legis perpetuae per coniit tum domni Papae B. suggerente plurimo coetu Episcoporum, Deo authore statui, firmavi, & semper valere decrevi, &optavi, meosque imperii primores firmare
Ego O. Marchio intersui, & hanc legem mundo pernecessariam, & oculos Ecelestiis sublatos reddentem, firmavi, & laudavi . Ego R. Marchio interfui & laudavi. Ego O. Comes Ρalatii intersui, & laudavi . Et plures alii, quorum nomina injuria
CONSTITUTIO DE FEUDIS.IN nomine s j sanctae, & individuae
Trinitatis. Clivonradus gloriosissimus Imperator Augustus. I. Omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus, nostrisque, praesentibus scilicet & futuris, notum esse volumus, quod nos ad reconciliandos animos Seniorum, & Militum , ut ad invicem inveniantur concordes, & ut fideliter Sc perseveranter nobis di suis Senioribus serviant devote: praeci pimus, Sc firmiter statuimus, ut nullus Mi. les Episcoporum , Abbatum , Abbatissarum, aut Marchionum, vel Comitum, Vel omnium , qui Beneficium de nostris publicis bonis, aut de Ecclesiarum praediis tenet nunc, aut tenuerit, vel hactemis iniuste perdidit, tam de nostris majoribus Walvasoribus, quam & eorum Militibus, sine certa & convicta culpa suum Beneficium perdat, nisi secundum constitutionem An
i)-e perit. 3 Lege, non receperit. αὶ Inscribani. 9 Legρ , non scribant. 3 ὶ nomine be. Legem hanc , quam quam inter Langobardicas existem em , hic iterum repono, praesertim propter subscriptiones, quae desunt in codice Legis Langobardi.
cae, & quae cet proquin enuntiant tempus, &Iocum . quo Constitutio edita fuit. Hanc exhibet Muratorius Antiq. Italic. Disssrt. XI. unico contΘxtu eXaratam, quam studiosorum commodo ego per articulos ex arbitrio divisi, Heroldinae editionis secutus e Xemplum.
55쪽
tecessorum nostrorum, & Judicum Parium sirorum s 1 II. Si contentio fuerit inter seniores, &Milites, sa) quamvis Pares adiudicaverintillum suo Beneficio carere debere, si ille dixerit, id finjuste vel odio factum esse, ipse suum Beneficium teneat, donec Senior,& ille quem culpat, cum Paribus suis ante priuentiam nostram veniant, & ibi causa iuste finiatur.
III. Si autem Pares ) culpati in
iudicio Senioribus defecerint, ille qui culpatur, suum Beneficitum teneat, donec ipse cum tu' Seniore, & Paribus ante nostram
IV. Senior autem, aut Miles, ) qui
culpatur, qui ad nos venire decreUerit, sex hebdomadas, antequam iter incipiat, ei cum quo litigaverit, innotescat. U. Hoc autem de majoribus Walvasoribus observet L r. VI. De minoribus vero, in Regno, aut ante Seniores, aut ante nostrum Missum eorum causa finiatur .FII. Praecipimus etiam, ut cum aliquis Milet, sive de majoribus, sive de minoribus de hoc seculo migraverit, filius ejus
Abiaticum 6ὶ ex masculo filio reliquerit,
pari modo Beneficium habeat , servolo usa maiorum Walvasorum in dandis equis Aarmis suis Senioribus.
IX. Si forte Abiailaum eκ filio non reliquerit, & fratrem legitimum ex parte patris habuerit, sit Seniorem offensum habuit, & sibi vult satisfacere, & Miles ejus effici, Beneficium, quod patris sin fuit,
X. Insuper etiam omnibus modis prohibemus, ut nullus Senior de Beneficio suorum Militum Cambium, aut Precariam, aut Libellum, sine eorum consensu facero praesumat. Illa vero bona, quae tenet 8 ὶ proprietario iure, aut per Praecepta, acti per rectum Libellum, sive per Precariam, nemo iniuste eos disvestite audeat. XI. Fodrum de Castellis, quod nostri Ante stares habuerunt, habere volumus; illud vero, quod non habuerunt, nullo
Si quis hanc iussionem infregerit, auri
Libras centum componat, medietatem Camerae nostrae , & medietatem illi cui dampnum illatum est so).Signum Domni Chuonradi serenissimi Romanorum Imperatoris Augusti. adololius Cancellarius vice Heri manni Archicancellarii recognovi. Datum V. Kalendas Iunii, Indictione V. Anno Dominicae Incarnationis ΜXXXVIII.
Io, Anno autem Domni Chuonradi Regis XIIL Imperantis XI. Actum in obsidione Mediolani feliciter.
εὶ Et Iudicum Parium suo, ιι m. Heroldus& Lindenbrogius rectius: O judicium Parium
inter Seniorem π Militem, proiit legunt supra relati editores. Si autem Pares oec Heroldus , &Linde librox us: Si autem Pares ejus culpati in judicio Senio um defecerint, O c.
a seipra relatis editum est. Filius tius Beu ficium habeat. θ Heroldus, & Lindρnbrogius: filios ejus Lenescium tenere. Si vero filios nis habuerit oec. 6ὰ Abiailaum. Hoc est . filium ex filio. et in Habeat. Notabilis θst. & merit O re.
censendiis locus Feu distae Peud. I. I. art. i. de et . Autiquissmo te, re sic erat in Domino. rum potestate connexum, ut quando vellent, pos sent auferre rem in rcudum a se datam. Postea vero eo mentum es , ut Per annum tantum firmitatem haberent. Deinde flatu tum est, ut usque ad vitam fletis producereiu κ . Sed cum
hoc jure successi ovis ad flios non pertineret, sta progressum est, ut ad stios deveniret; in quem oliς ι Dominus boc verret Benescium consirma re . suod b die ita stabuitum ess , ut ad omnes
aequa iter veniat . Cum mero Conradus Romam
proscisceretur , petitum est a Fidelibus, qui tu ejus erant servitio, ut lege ab eo promulgata baia etiam ad n potes ex filo producere dignaretur; ut feater fratri sine legitimo herede defuncto mel Alius, in Bruscio, quod eorum patris fuit, fuce dat. Caeterum H roldus iasine hujus articuli Conradinae Constit ilionis repetit quae in superiori articulo legunturi serva io usu m .ijorum Valυasorum in dandi, equis θ armis suis senioribus: quae a Glos tore quod a in hic repetita luisse videntur. 8) suae tenet. Heroldus, &Lindelabro.
s quis aurum non habuerit , nostra sententia frriatur, ut nobis placuerit. Esset ne haec ad i-tio facta a Glossa toro Imperiali nomine lo. quente ; cuilisce rei exerupla in Monito protulimus ex Codice Veronensi io in Anno Dominicae Incarnationis MXXXVIII. Lege, MXXXVII. quo decirrebat Indictio V. M Medio tunensis Civitas frustra obsidioneiqntata fixit.
56쪽
HEnricus divina pietate II. Romano iarum Imperator Augustus. Omnem decoris ac solertiae Imperialis, ac praesentiae contemptorem, capitali damnare sententia
TORIS III. Q Uoniam Sanctam Dei Ecclesiam a paganorum persecutionibus, Deo juvante, cessisse cognoscimus, nimis dolendum est eanflem horum qui Christiano censentur nomine attenuari oppugnationibus. Resitaque Ecclesiarum antecesibrum nostrorum opera opulentissime congestas, eorumdemque solertia integerrime conservatas, jam nunc iniquorum nostrorum hominum opera fraude & astucia attenuatas fore omnino
conspicimus dissipatas. Ad devastationes it que Ecclesiarum utuntur libellariis extra legem scriptis, precariis, commutationibus
Ut nulli Episcopo 3ὶ liceat alterius
Clericum recipere, aut ordinare in aliquo
gradu, sine dimissoria Episcopi sui, de cujus parrochia est.
in detrimento rerum ecclesiasticarum factis . Quorum ut cesset insolens impetus decrevit Sancta Synodus, cui interfuit te eius Rex Heinricus de rebus Ecclesiarum libellaria penitus nulla fieri. Iussum est antiquitus , & nos id ipsum sub anathemate interdicimus de haeresi Simoniaca. Quae quoniam increvit inepta Sancta dec Synodus nullum Episcopum, aut Ecclesiarum consecrationem, aut clericatus, Vel ordinem, aut preS teratum, aut commendationes Altarium, aut traditiones Ecclesiarum, aut abbatias, aut prae- possituras vendere. Quisquis conduxerit aut vendiderit anathema sit . fiat. Deci Henricus ΙΙ. Duo haec Capitula exseripsi ex Heroldo. αὶ De spreta MHelyate. In quibusdam
Codicibus Lρgum Langobardicarum legitur haec sanctio Henrico II. tributa, in aliis desideratur. Observo tamen in Codice Veron n- si , qui late synchronus esse videtur, ipsam adesse de verbo a a verbum, non prout hic jacet , sed prout eam allegavi in nota Vol. I. huius Collech. pag. in nulli Episcopo oec. Est verbo tenus Capitulum VI. inter Lμges Langobardi casCaroli Μagni, quod Ecclesiasticum referre Canonem in civilem l0gem receptum ipsa sanctio sat innuit. In Μanu scripto Dolleonio Consuetudinum Feud alium Saeculi XIII. supra relatae Henrici II. legi, de spreta Majestate , subiicitur non haec , sed alia Ecclesiastica Constitutio, Canon videlieot XX u. Ticinensis Synodi anno DCCCL. celebratae, qui pariter receptus est inter leges Langobardicas Lotharii I. lege CII. Ego credo, neutrum adscribendum esse Henrieo II. quasi is antiqua
sanctiones res petierit, sed referendum ut rutri que exscriptorum arbitrio, vel in emoriae gra tia, vel tantum ut pagεllae vacuum replerent.
uenricus III. Hoc antiquitati S mo numentum, quod nuper e tε nebris eduxit Cl. P. Irenaeus Asm Μ. O. Ducalis Parmensis Bibliotheeae Praefectus, mihi communica vit Co. Hieronymus Ariuinus. Eductum este membrana, quae tegmen roborat alterius antiqui Codicis Archivii Sathedralis Ecclesiae Parmensis. Excerpta haec esse videntur e κActis Concilii, seu Conventus, cui interfue- rq Proceres Ecclesiastici , & laici. Perdocti antiquitatum studiosi rati sunt, haec acta fuisse regnante Henrico inter Imperatores, &Italiae Reges secundo. Sed ut regno Henrici inter Imperator ex III. sub Henrici lU. nomi-nct apprime celebris ipse ego tribuam Epigraph εs ipsa suadet: In Concilio Heinrici Imperatoris III. Quae magnae certo auctoritatis est, utpote quae creditur ipsi Henrico coaeva , cum membranae character saeculo XI. adscribatur. Peculiaris sacramenti formula innuit res tunc perturbatas fuisse in Italia, prout erant tem pore Henrici I U. Innuitur Synodum celebra tam fuisse an is adeptum ab Henrico Imperiale diadema, cum in Actorum corpore Imperialibus titulis, prout usu receptus mos habebat, non donetur. Ipseim etiam iui Italiae regem nonnunquam appellatum fuisse constat ex diplomatibus; prout revera tertius erat hujusce nominis in regno Italico , non secus ac in Romano Imperio. Μuratorius
Antiq. Ita l. Dissert. XXXI. exhibet Placita duo Veronensia anni Io 77. lata sub Regno Domni Tercu Heinrici Regis. Quare opinor haec, quae nunc edi nus, lata fuisse in Lombardia a Proceribus Henrici I U. partes te
57쪽
De praecepto, Cr firma Melitate Heiurio
Regis contra depraedatores, ac sa-chator regni ora.
Ab hac hora in antea adiuvabo Heliaricum Regem qui nunc regnat in Italia,& Nuntios ejus, & Comites, quos ipse ad hoc elegerit, ad iustitiam, & legem faciendam dependens secundum rectum judicium,& de ceteris rebus quas facere lex prohibet. De beneficiis autem secundum rectum judicium comparium furtum schacum vel rapinam, aut praedim me sciente, vel mea sponte non faciam ultra sex sol. in anno.
Incendium, vel saltum ad Castella, & ad
domos non faciam. Si forte eveneri r ut
faciam infra unum mensem idipsum si potero reddam. Si vero id ipsum reddere non
potero secundum hoc quod valuerit, restituam, si accipere voluerit is cui damnum illatum fuerit. si per meam culpam ine-
mendatum remanserit insta unum mensem
iuxta quod lex praecipit emendabo, si legaliter 1nvitatus fuero. Hos vero hominos qui hoc iuramento facere noluerint, aut factum violaverit Heinricum Regem, aut suum certum Nuntium, aut Episcopum,
aut Comitem qui me ad hoc invitaverit per rectam fidem adjuvabo devastare secundum praeceptum Regis aut sui certi Nuniatu. De me ipso quidem unicuique secta dum rectum iudicium ivlliciam faciam de ipsis rebus quae ad legem pertinent. De beneficiis vero secundum rectum judicium comparium si per legem ammonitus sitieio. Hae
omnia per decem annin observabo, excepto si in expeditione, aut in hostem iero per praeceptum Regis, vel super inimicum ipsius, aut super illum qui hoc jurare noluerit , aut factum violaverit, salva fidelitate & praecepto Heinrici Regis.
L C Tatuimus, & firmiter observari Volumus, ut nec miles, nec serviens litem audeat movere. Quod si alter cum altero rixatus fuerit, neuter debet Vociferari signa castrorum, ne inde sui concitentur ad pugnam. Q iod si lis mota fuerit, nemo debet accurrere cum armis, gladio scilicet, lancea, vel sagittis: sed indutus lorica, scuto, galea, ad litem non portet nisi fustem, quo dirimat litem. Nemo vociferabitur signa castrorum, nisi quaerendo hospitium suum . Sed si miles vociferatione signi litem commoverit, auferetur ei omne suum harnascha, & ejicietur de exercitu . Si serUus secerit, tondebitur, Verberabitur, & in maxilla comburetur, vel dominus suus redimat eum cum omni suo harnascha.
II. Qui aliquem vulneraverit, L hoc se
secisse negaverit, tunc si vulneratus per duos veraces testes, non consanguineos suos , illum convincere potest, manus ei abscindatur. Q iod si testes defuerint, Sc ille juramento se expurgare voluerit, accusator
si vult, potest juramentum resutare, & ilulum duello impetere. III. Si quis homicidium fecerit, & a propinquo occisi vel amico, Vel socio, per
duos veraces testes non consanguineos -
cisi , convictus fuerit, capitalem sententiam subibit. Uerum si testes desuerint, & homicida se iuramento expurgare voluerit, amicus propinquus occisi duello eum potest
IV. Si extraneus miles pacifice ad castra accesserit, sedens in palestido sine scuto Marmis, si quis eum laeserit, pacis violator iudicabitur. Si autem sedens in dextrario , & habens scutiam in collo, lanceam in manu, ad castra accesserit, si quis eum laeserit, pacem non violavit. V. Miles qui mercatorem spoliaverit,
dupliciter reddet ablata, Sc iurabit quod
nescivit illum mercatorem. Si servuS, tondebitur, & in maxilla comburetur, vel dominus suus reddet pro eo rapinam .
VI. Quicunque aliquem spoliare Ecclesiam vel sorum viderit, prohibere debet; tamen sine liter si prohibere non potest, reum accusere debet in Curia. VII. Nemo aliquam mulierem habeat in hospitio : qui vero habere pi sumpserit, auferetur ei omne suum harnasset, , excommunicatus habebitur, & mulieri nasus abscindetur. VIII. Nemo impugnabit castrum, quod a Curia defensionem habet . . IX. Si servus furtum secerit, & in fuse
to i) L ges militares. iamquam inter leges proprie dictas hae recenseri non possint, ad rem tamen legalem spectant, innuuntque nobis, quales tunc vigerent cinctiones, &consuetudines inter exercitates. Eas deprompsi ex Rade vico lib. I. cap. 26. qui haec praemittit: F sidenre Augusο, σν ex d mersis Civitatibus Itariae Denientem militem praesto ante, consiliis inito , commode religiose fatis, prius de pacis, quam de belli tractat netotiis. Cou- t3entum ergo Prin mum cogens. lege, pacis in exercitu conferet anuas tales constituit. Haec acta fuere anno MCLUIlI. in Agro Brixiano, dum Imperator Brixia domita hostem coge rei Mediolanenses ex Pugnaturus.
58쪽
o fuerit deprehensus, si prius fur non erat, non ideo suspendetur, sed tondebitur, Uerberabitur , & in maxilla comburetur, &ejicietur de exercitu, nisi dominus redimat eum cum omni suo harnasich. Si prius fur erat, suspendetur . X. Si servus aliquis culpatus non in surato fuerit deprehensus, sequenti die expui gabit se iudicio igniti ferri, vel dominus iuramentum pro eo praestabit. Actor vero iurabit, quoa aliana ob causam non interpellat eum de furto, nisi quod piutat culpabilem . XI. S; quis invenerit equum alterius, non tondebit eum, nec ignotum faciet, set dicet Μarscalco, 3c tenebit non furti-Ve, & imponet et onus suum. Qtiodisii ille, qui amisit equum, in via deprehem derit oneratum, non deiiciet onus illius,ed sequens ad hospitium, recipiet equum
XII. si quis vero villam, vel domum incenderit, tondebitur, & in maxillis comburetur, k verberabitur. XII. Faber non comburet carbones in
villa, sed portabit ligna ad hospitium suum,& ibi comburet: quoa si in villa fecerit,
tondebitur, verberabitur, & in maxillis
XIV. Si quis aliquem laeserit, imponens ei quod pacem non juraverit, non erit reus violatae pacis: nisi ille probare possit duobus idoneis testibiis, quod pacem iuraverit. XU. Nemo recipiet se ivum, qui sine domino est: quod si secerit, re fidet in duplo quicquid ille abstulerit. XVI. Qiticunque foveam invenerit, libere fruatur ea. Quod si1 ablata fuerit ei,
CONSTITUTIO FEdericvis 3ὶ Dei gratia Romanorum
Imperator semper Augustus cunes is Imperio nostro subjectis. I. Hac edictali lege in perpetuum valitura decernimus, ut nullus Iudex magnuS, vel parvus, Archiepiscopus, seri Abbas, vel Marchio, vel Comes, Vel UicecomeS, vel quilibet noller Nuntius, de sententia dissinitiva ultra XII. denarios de libra abactore, vel a reo accipiat, secundum qu litatem in libello comprehensam; de sententia vero possessionis VI. denarios pro libra. Q ite judicatura sic percipienda est, ut ille qui maior est Iudex, vel Uicarius,
habeat medietatem, Judices autem medietatem aliam. Haec autem in civilibus cau
sis. Idem in peeeun ) criminalibus, si
19 Subdit Ra devictiq. Haue tre am Ar .cbrepascoser, Discopi, Abbates, datis pro fe dextras semαυerunt, o violatores pacis Pontiscalis ossicii se Dr ita te coercendas promiserunt.
non reddet malum pro malo, non ulciscet hir injuriam suam, sed conqueretur Mai sealco justitiam accepturus.
tatem intraverit, Sc emerit mercatum, &portaverit ad exercitum, & carius vendiderit in exercitu: Camerarius auferet ei omne forum suum, & verberabit eum, &tondebit, & comburet in maxilla. XVIII. Nullus Teutonicus habeat socium Latinum, nisii sciat Teutonicum: sed si h buerit, auferetur ei quicquid habet. XIX. Si miles militi convitia dixerit,
negare potest juramento: si non negaverit, componat et X. libras monetae , quae tunc erit in exercitu. XX. Si quis invenerit vasa plena Vini, vinum inde extrahar ita caute ne vasa confringat, vel ligamina incidat vasorum, ne
ad damnum exercitus totum vinum effundatur .
XXI. Si castrum aliquod captum fuerit, bona qu e intus sunt auferantur: sed non incendatur, nisi forte hoc Mars calcus faciat. XXII. Si quis venatus fuerit cum cani-bas venaticis, seram quam invenerit, canibus agitaverit, sine alicuius impedimento habebit. XXIII. Si quis per canes leporarios se-Γam fugaverit, non erit necessirio sua, sed
XXIV. Si quis lancea vel gladio seram
perchisserit, & antequam manu levaverit, alter occupaverit, non I) occupantis erit:
sed qui occiderit eam sine contradictione obtinebit.
XXV. Si quis hirsando seram balista vel arcu occiderit, ejus erit. a )AUXΙΜI LATA.
II. De bonis autem dampnatorum, seu proscriptorum, secundum quod in nostris Constitutionibus cavetur, sic jubemus in ipsos observari. I. De bonis vero decedentium sine i beris, vel sine testamento, secundum quod in legibus Romanorum Imperatorum statutum est, sic ratum esse statuimus ΙU. Si quis vero miserabili personae so tuna naufragiorum aliquid abstulerit, poenae antiquae legum subjaceat. V. Si quis nuntiorum meorum contra hoc legum statutum venire praesumpserit ,& ausus fuerit, XX. libras argenti poenae subjaceat, insuper mulctandus prout animi nostri motus suggesserit. .uod sic volumus
intelligi, si sit Civitas, Dux, Marchio,
seu Comes, vel Vicecomes, vel aliqua persona ὶ Federicur M. ) Haec Eridorici I. Constitutio Auximi lata legitur in Codice Dol-
In peccun. ) Forte, in pecuniis criminalibus, idest in mulctis pecuniariis.
59쪽
1ona magna, vel Castrum magnum. Si vero parva persona sit, pinnae unius marchae subjaceat, aut corporalem castigationem sustineat. VI. Pinerea volumus, ut nullus Iudex
die peremetorii edicti sententiam proserre audeat, quia ista tota dies datur vocato ad justitiam; nisi immineat necessitas Iudici
AElum est hoc Μillo. C. LXXII. s 1 die dominico IIII. die mense Decembri ,
Indictione decima. Dua aput Auximon ad perpetuam rei memoriam. Amen.
IN Homine sanctae, & individuae Trini
tatis. Felericus Divina gratia mente Romanorum Imperator & temper Augustus, Henricus Sextu8 filius ejus Rorna' norum Rex & semper Augustus.. Imperialis clameriit ite mansueta serenitas eam semper in subditis suis dispensationem favoris & gratiae habere consuevit, ut quamvis districta severitate excessuum delicta debeat & possit corrigere, tamen magis studeat propitia tranquillitate pacis D piis a sectibus misericordite Romanum Imperium regere, & rebellium insolentiam ad debitam fidem, & debitae devotionis obsequium
Ea propter cognoscat universitas fidelium Imperii tam praesentis aetatis, quam futurae , seu successurae posteritatis, quod nos solita benignitatis nostrae gratia ad fidem Sc devotionem Lombardorum , qui aliquando nos, & Imperium nostrum offenderant, viscera innatae pietatis nobis aperientes, eos, & societatem eorum , ac fautores, in plenitudinem gratiae nostrie recepimus, offensas omnes & culpas, quibus nos ad indipnationem provocaverant, clementer eis remittentes, eosque per fidelia devotionis suae servitia, quae nos ab eis credimus certissime recepturos, & 3 ὶ in numero nostrorum Fidelium computandos censemus. Pacem itaque nostram, quam eis clementer indultam concessimus, praesenti pagina tu simus subterscribi, & auctoritatis nostrae sigillo communiri. Cuius hic est tenor, & series. I. Nos Romanorum Imperator Federicus, & filius noster Henricus Romanorum Rex, concedimus vobis Civitatibus Jd personis societates , regalia, & constietudines vestras tam in Civitate, quam extra Civitatem, videlicet Veronae & castris ejus, & suburgis, Jc aliis Civitatibus, locis& personis societatis in perpetuum; Videlicet ut in ipsa Civitate omnia habeatis, sicut hactenus habuistis, vel habetis.
U. EXtra vero, omnes consuetudines sine contradictione nostra eXerceatis, quas ab antiquo exercuistis, vel exercetis.
III. Similiter in sodro, & nemoribus, &pascuis, & pontibus, & aquis, S molendinis, sicut ab antiquo habere consuevistis, vel habetis, in exercitum, in munitionibus civitatum , in jurisdictione tam in criminalibus causis, quam in pecuniarii S, intus & extra, ct in ceteris, quae ad co-modit .atem spectant Civitatum. IU. Volumus, ut regalia quae Vobis concessa nunc s 3 sunt, in hunc imodum cognoscantur: Episcopus loci, & homines tam de Civitate, quam de Episcopatu eligan
tur, A 5j viri boliae opinionis, & qui
ad hoc boni & idonei esse credantur, tales , qui nec contra Civitatem, nec contra nostram Majestatem privato vel speciali odio Ieneantur; qui jurent, quod bona fide &sine fraude perquirent , & inquisita consi-ynabunt ea, quae specialiter ad nostram spectant Excellentiam. V. Si quis autem super iis, quae vobis concessimus, vel permisimus, sive in Civitate, sive extra Civitatem , querimoniam apud nostram Majestatem deposuerit, ejus querimoniam non admittemus, i silentium ei imponemus. VI. Hoc, quod nos, vel antecessor noster Rex vel Imperator, Ecclesiis, Episse pis, , vel Civitatibus, vel aliis quibuscumque personis clericis vel laicis, ante tempus guerrae dedit, vel quolibet concessionis titulo concessit, firmum Sc ratum habemus, salvis superioribus concessionibus,& pro eo solita servitia nobis exhibeantur , sed census non praestetur. VII. Commoditates, quas Pro bono pacta Ci- 1 Milio. C. LXXII. 9 Lere, MCLXII.
quo cutiebat Indictio X. Se F dρriciis ΜΕ-diolano destructa, se Lombardiae Civitatibus subactis ad Romandi olae & Pentapolis partes proiectus est. Caeter utri error subest , ni fallor, in mense, Vel in die mensis.
) Instrumentum Pacli Constantiae . Ex
Codice memorato Do leonio, ex quo hopla strumentum exscripti, plures, grquesque errores corriguntur in vulgatis editionibus occurrentes. Id jam egerat Muratorius Antiq.
Ita l. Differt. XLVIII. correctiora edens Acta Pacis Constantiae, atque variantia subdeas ad fidem aliquot exemplarium, quae prae oculis habuit. Sed hoc, quod edo, ipsi praesto non fuit; cujus tamen subsidio nonnulla quoquctipsius Muratorianae editionis sphalmata emendari possunt: talom si quidem tueretur honorem praeclarissimum vetustae libertatis Italicae
60쪽
C vitatibus concessimus in Civitate vel extra, illorum regalium nomine non intelligimus, pro quibus census debet pmstari. VIII. Privilegia omnia, &data, &CΟncessiones, quae in praejudicium & damnum Civitatis, vel locorum, Vel personarum societatis occasione guerrae in iniuriam alicuius praedictorum a nobis, vel a Nunciis nostris indulta sunt, cassentur, & in irri
I L. In Civitate illa, in qua Episcopus per privilegium Imperatoris, vel Regis comitatum habet; si Consules per ipsum Episcopum consulatum recipere solent, ab ipso recipiant, sicut recipere consueverunt. Alioquin unaquaeque Civitas a nobis consulatum recipiet. Consequenter prout in singulis Civitatibus Consules constituentur, a
Nuncio nostro, qui sit in Civitate vel Episcopatu, investituram recipient; & hoc usque ad quinquennium. Finito quinquennio , unaquaeque Civitas mittat ad nostram praesentiam Nuncium pro recipienda investitura; & sic in posterum; videlicet ut finitis singulis quinquenniis a nobis recipiant; Sc infra quinquennium a Nuncio nostro, sicut dictum est: nisi in Lombardia
fuerimus; tu C enim a nobis recipient. X. Eadem observentur in Succetare nostro. Et omnes investiturae fiant gratis. XI. Cum autem nos Imperator divina
vocatione decesserimus, vel Regnum Filio nostro concesserimus, simili modo a Filio, vel eius Succetare investituram recipietis. XII. In causis appellationum, si quantitas viginti quinque librarum imperialiam summam excedat, appellatio ad nos fiat salvo jure & moribus Brixiensis Ecclesiae in appellationibus: ita tamen ut non cogantur in Alamanniam ire: sed nos habebimus proprium Nuncium in Civitate, vel Episcopatu, qui de ipsa appellatione cognoscet; & iuret, quod bona fide causas exa minabit & dissini et secundum mores & leges illius Civitatis infra duos menses a contestatione litis, vel a tempore appellationis receptae; nisi iusto impedimento , vel consensu diri usque partis remanserit. XIII. Consules, qui in Civitatibus constituentur, tales sint, qui fidelitatem fecerint nobis, vel faciant, antequam cons latum recipiant.
IV. Uassalli nostri a nobis investituram accipiant, & fidelitatem faciant, sicut vas salii; caeteri omnes, sicut cives; a quinde- Cim annis usque ad septuaginta; nisi sint tales personae, quibus debeat & possit sacramentum remitti sine fraude.
vel non pistularunt λυ situram j, vel
debita servitia nobis non exhibuerunt, hac
occasione seudum non amittant. m. V.
XVI. Libellariae, & precariae in suost
tu permaneant, secundum consuetudinem
uniuscujusque Civitatis, non obstante lege nostra, quae dicitur Imperatoris Frederici. XUII. Damna omnia, & ablata, R injurias, quas nos per nOS, & per nostrocab unive Gitate societatis, vel ab aliquo de societate, vel coadjutoribus societatis susti nuimus, Sc per nos, dc per nostram partem gratis remittimus, & plenitudinem nostrae gratiae eis damuS. XVIII. Μoram superfluam in Civitate , vel Episcopatu, pro damno Civitatis non
XIX. Civitates murare, & exrta munitiones eis facere liceat. XX. Item societatem, quam nimc habent, tenere, Sc quotiens voluerint, eis
XXI. Pactationes timore nostro habitae, vel impressione Nunciorum nostrorum, pro insectis habeantur, nec pro eis aliquid exigatur: puta Ρlacentinorum, scilicet pactum
pontis Padi, & fictum ejusdem pontis, ®alium, & datum, dc pactum, quod Episcopus Ugo fecit de Castro Arquato,& si qua alia similia sust facta ab ipso Episcopo vel Communi, vel ab aliis de
societate, nobiscum, vel Nuncio nostro, ipso ponte remanente cum omnibus suis aliis utilitatibus Placentinis; ita tamen, quod teneantur semper solvere fi Shum Abbatisse
Sanctae Iuliae de Brixia. Et si quae aliae sunt similes. XXII. Sententiae quoque, quae jure, Scsecundum leges Sc consuetudines contra aliquem vel aliquos de societate latae smi, teneant; si tamen de iure contra eos te nerent, si gratiam nostram habuissent. XXIII. Quae vero contra aliquem vel aliquos de societate latae sunt occasione guerrae, vel discordiae ecce I , in irritum de
XXIV. Possessiones, quas quisque de societate ante tempus guerrae iuste tenebar,
si per vim ablatae sunt ab his, qui non sunt de societate, sine fructibus & damno
restituantur: vel si aliquis recuperaverit, quiete possideat: nisi per electos arbitros ad cognitionem regalium nobis assignentur. XXV. Opigoni Marchioni omnem osse sam, quam nobis, vel alicui nostrae partis seeit, postquam in societate fuerit,. per se vel per aliquam personam cum societate, vel defendendo aliquem de societate, Imperiali clementia per nos & nostram partem ei remisimus, Je in plenitudinem nostrae gratiae eum recipimus; nec per nos , nec per interpositam personam pro praeteritis offensis sibi vel parti ejus aliquam inferemus laesionem, vel coactionem.
XXVI. Amplius eam jurisdictionem,
ab Ecce. Ita in Codice breviatur verbum Ecclesiae. Sed hoc loco plane superfluit.