장음표시 사용
111쪽
DA RE META NYSIC Rcum semper eadem claritate sese offerat, sua illa evidentia me cogit , ut adsentiam me O. Eodem itaque modo de vigilia mea certus mihi sum : nam si rem ipsam etiam atque etiam , immo vero millies considero, investigo, exploro, tam evidens mihi est, me non dormire, sed vigilare , ut
nihil supra fieri possit: adeo ut coactus sim judicare sme vigilem esse et nullusque dubitandi locus reliquus sit, Jomniem, an non . Non ita vero in quiete se habet: nam etsi aliquando dubitem an somniem , Riudicem me non somniare; talis opinio est ita Obscura , ita perplexa, ut vix aliquam considerationem mereatur. Summum semel, aut bis de hoc in quiete nobis contigit dubitare: non millies , S dedita ope
ra rem indagamus : non vires mentis omnes conten
dimus ut id investigemus : non ea claritate res ipsa semper nobis objicitur , qua , dum vigilamus , obiici solet. Itaque longissimo distat certitudo illius judicii in quiete facti, ab eo, quod facimus , dum vigiles sumus : idque adeo , ut nulla ne levis quidem similitudo occurrat. Perspicuum igitur est, nos esseqvigiles : perspicuum , nos non semulare : ex quibus illud, quod supra primo loco posuimus, proxime
ac aperte consequitur, perspicuum esse, nos nosaque elare secundum quietem cogitare o di putare, quam, dum vigiles sumus , facimus.
Ipsi etiam, qui tali argumento utuntur, no his & argumentationem, S eius responsionem Iuculentam offerunt. Nam primum aiunt, nos ci
quando somniare, ct in quiete dubitare an somnie mus , judicareque aliquando, nos non somniare rQuaero: vel inprudentes id aiunt, ct nulla ratione
moti a S hoc casu tamquam fatui ae deliri audiendi
112쪽
LIBER TERTI Us. 9 non sunt: si enim id certum principium non habent, quo pacto ex tali principio nos cogere volunt ut dubitemus, an temper somniemas Vel pro certo h pbent, se S somniare, & dubitare, & dijudicare; S aliquod habeant necesse est judicium leu criterium veritatis, ex quo id dijudicent. Quale , quaeso , est hoc criterium veritatis Z Nihi sane rem
etiam atque etiam consideranti, nullum aliud occurrit nisi ipsa rei evidentia, quae clarissime ostendit, eos, dum tale nobis argumentum opponunt,
vigiles esse i planeque esse persuasios , se tunc temporis non dormire , nec somniare: nam si ne de hoc quidem sunt persuasi , qui possunt tali argumentatior' ad nos oppugnandos tam fidenter uti ὶ Certi ita. que ipsi sunt , Ie interdum somniare , interdum non item. Distinguunt itaque apertissime somnum a Vigi. lia. Nihil igitur in nos efficere possunt tali argumen. to, quod ipsos eadem vi ac efficacia invadit. III. Τertium argumentum est hujusmodi. Nemo sani cerebri ignorat, quanta sit humanae mentis imbecillitas & tarditas id investigatione veri. Nemo
non agnoscit, quam stri e sensus externi nos fallant, a quibus plerasque On nes notiones accipimus . Nemo studiis contritus non cognitum habet, quam
erassis tenebris involuta & circumfusa veritas ipsa lateat, praesertim in Physicis rebus. Nemini dubium esse potest, laam fit in omnibus disciplinis , in gravissimis argumentis, iisque longa saeculorum serie disputatis , doctissimorum hominum mira dissensio, ut vix unum, & alterum consentientem in .
venias. Quid Z quis item nesciat, quam fluxae, Rincertae, & variabiles sint res omnes ξ ex quo consequitur, ut ipsa etiam cognitio earum fluxa, incerta.
113쪽
go Da Ra I TA PHYΟΕΑ certa , & variabilis sit. Non est igitur verum aliquid : vel si reapse est, ita cum falso est eonjunctum, ut nullum sit fgnum , nulla nota , nullum discrimen , &, ut verbo dicam , nullum eriterium, qua unum ab alio separari possit. Haec sunt praecipua argumenta veterum Pyrrhoniorum , siJ quae etiam nunc ab aliquibus ineptis adhiberi solent interdum, dum se Scepti eos Sesse, & haberi arroganter & stulte cupiunt. Sed
totum hoc tam leve est, tamque nullius momenti ad id , quod sibi essicere proponunt; ut etiamsi
singulas argumenti partes praeter conclusionem ad mittamus , firma semper sit veritas ipsa , quam de fendimus . Admitto igitur quatuor primas partes argu menti. Admitto itidem , res aliquas, non tamen omnes , fluxas , ct variabiles esse . Quid tum Z falsae sunt, & incertae omnes humanae eognitiones Z id nos constanter pernegamus et idque adversarii profecto non essicient. Plura a nobis dissi euiter, immo Se obscurissime cognosci, aut ne cognosci quidem ; sensuum organa nos siepe decipere; plura nos latere in Physicis et multum de rebus obscuris , R incertis tum Physicis sti J Vide Sextum Empirie. Pyrrhonior. Ηypo t. L.II. f. i8. & Advers. Log. L. I. s. 48. O Diogenem Laertium L. VIIII ees. i. ex Recentioribus,Sancheriam , de Multum nobili & prima uni τersali scientia quod nihil scitur. Francos. I 6i8. Hieronymum Hir-nhvm Gποπ. Prxmostr. de Typo Generis humani. 16 6. Haetium de La Fo ibi est de I esprie humain,
ceterosque, prasertim Petrum Ealium in Dictionar.
114쪽
LInga TIRTIυς. Steis, tum Theo Iogicis in utramque partem disputari: certum est adeo philosophis Recentioribus , ut
illud dedita opera & longa oratione tirones suos doceant , quo modo hisce malis occurrere possimus , veramque medicinam eis adhibeamus , S ah aliquibus abstineamus e quod etiam nos in Logica nostra siJ luculenter praestitimus . Haec tamen probant tantum, in singulis disciplinis certis limitibus definitas esse humanae mentis cognitiones : sed nihil nos
in iis clare cognoscere , non probant: multo minus probant, nos nullam aliam notionem certam , Sperspicuam humana ratione comparare posse, quod erat emciendum .
Itaque incerta plurima sunt, & abstrusa in diis seiplinis singulis r quod nos libentissime fatemur e
plurima tamen sunt adeo nitida , adeo perspicua &certa, ut nihil certius & clarius requiri possit. Multa vero superiori saeculo in Physicis inventa sunt, quae maiores nostri ne inveniri quidem posse suspicabantur : multa hoc nostro reperta : et J multa in dies reperiuntur: multa posteris in Uenienda relinquentur . In his autem , quae repertae sunt, tan-F ta i J Vide qua diximus eodem Ioco . a J Id ex libris aeademiarum Regiarum, alio rumque pbilosophorum Recentiorum facile cognosci potest. IJ Veniet tempus, quo ista , quae nunc latent
,, in lucem dies extrahat, ct longioris avi diligenis tia : ad inquisitionem enim tantorum atas una
D nou sufficit . . . . Veniet tempus quo posteri nostriis mire utar, nos haec tam aperta nesciisse. Seneca Natur. Qinaestion. VII. c. 2 s.
115쪽
8a DE RE METAPHYsICAeta consensione optimi quique ac gravissimi philoso.
phi conveniunt, ut vel ex hoc magnum firmissi. mum argumentum sumi possit ut em ciamus, tales res esse veras . Deinde in ceteris rebus , quae ad disciplinas non pertinent, tot occurrunt perspicuae ct nitidae veritates, ut insanus sit qui neget: quod item argumentis ante adductis effecimus luculenter , quae proinde repetenda non sunt. Dixi paullo ante, non omnes res esse fluxas Oetariabiles , S merito quidem : nam tametsi exsistentia rerum corporearum variari potest , ct nunc hoc
modo esse, nunc alio inodo , aut omnino non esse ;eorum tamen natura S essentia invariata permanet, nec ullo modo mutari potest . si J e. g. Glo-hum aliquem esse , non est necessarium , potest enim idem corpiis seri quadratum , aut triangulare et at fieri non potest quin globus non sit corpus curva suis perficie contentum , ex qua omnes lineae rectae ad centrum ductae aequales sint. Itaque hoc saltim erit verum. Cumque disciplinae Physicae tantum considerent essentias istas, ct proprietates, quae ex iis consequuntur, relinquitur Objectum habere eas invariabile & fixum. Et quamquam res ut variabi. Ies cognoscerent, id est, eas esse mutationi subie .ctas , nullo modo fallerentur: nam cognitici cum
re ipsa consentiret. Accedit quod sunt etiam plura omnino corta, Se invariabilia in disciplinis omnibus, ut proximae illae & perspicuae veritates, de quibus supra : plura etiam in Physica naturae viri-
s id me quo modo intelligenda sunt, ex iis , quae ἰnfra Libro IIII. cap. 3. ubi de Essentia , dicemus , cognoscetis.
116쪽
hus Invariabilia , ut leges motus , proprietates materiae, proprietates quorumdam corporum, proinprietates animi nostri. Igitur non omnes cognitio. nes sunt fluxae S incertae , quod adversarii tamquam omnibuς exploratum sumebant. Nos autem ut Sceripticos iugulemus sufficit ostendamus , quadam cerinto esse vera : quibus illud addimus , plurima probabiliter esse vera, seu verisimilia. Contra illi ut nos oppugnent, non sufficit, si plurima incerta esse pro-hent; sed oportet omnino clare efficiant, nihil certo esse verum , quod profecto numquam eff- cient. si JF 2 Corol-
id eaergumenta , qua contra auctoritatem adinducuntur , tum Humanam, qua in rebus gestis profanis norrandis occupatur; tum Divinam , eam nempe , qua constituit, q i libri pro dioinis haberi debent , ct quae late persequitur Petrus Baelius Diction. art. Pyrrho , ct alibi: Dinoea Τract. Theolog. Politico, D'Argens Philosofie du bon sens, aliique , non proferam . Primum , quia a proposito nostro aliena sunt, eum satis hie sit conficere , aliquod verum esse. Deinde quia nihil aliud e iunt,n plura in historia Profana esse falsa, quod non ne gamus : ct in bisoria Delesiae eaute o prudenter
nos credere , qua narrantur, debere ς quod Critiei omnes Catholici admittunt, ct nos jupra monu mur . Postremo , quia cum hoc loco posueriωur ct demonstraverimus, aliquid certo esse verum ; suis in lo- eis commodius ex regulis Lotiees demonstratur, qualia sunt principia vera singularum disciplinarum.
117쪽
DE RE META RYSICA Corollarium. Hi ne recta ratio sensibus commode utitur ad verum inveniendum. Quod cap. v I. & vir. fusius demonstrabitur. CAPUT U. Expenduntur eorum dubitationes , qui negant,
HActenus argumenta eorum, qui negant esse
ullum verum , hreviter , ct ordine confutavimus. Superest ut eos audiamus, qui non omne quidem verum negant, sed aliquas cognitiones nouesse primas veritates, ex quibus ceterae deducan.
tur, contendunt. Horum tamen argumenta excutere ac infirmare , fi plane dicendum est , nullo modo necessarium mihi videtur : idque duplici de caussa : Altera , quia ex triplici nota primarum veritatum, quas supras G posuimus , plane consequitur, eas notiones squae tales notas non habent, in censum primarum veritatum venire non posse: facile ut quisque , quae pro talibus habendae, aut non habendae sint, nullo admonitore internoscere queat. Altera, quia ad eum finem, ad quem Ontologia fuit inventa, parum refert , an eae primae veritates vocandae sint, an secundae . Modo enim rem clare cognoscamus, nomi
118쪽
L Ia WR T r Rr rus. 8ς nominumque vim S potestatem firme teneamus seasque notiones comparemus , quarum ope Ueritates & internae , & externae probari S inlustrari possunt; recte in singulis disciplinis disputabimus, quin
tempus consumamus in disputando , an quadam propositiones vocanda sint prima Seritate1 , an non . Nihilominus addemus aliqua in gratiam tironum . Ac primum illud pro certo ponimus, praeter eas veritates, de quibus supra , fi J alias adduci posse, quae in eumdem ordinem reserantur e quis S inculatus quisque nullo negotio excogitare potest z
Neque enim omnes primas Peritates enumerare no
bis proposuimus, sed eas tantum indicare, ex qui bus de reliquis judicare possimus . Deinde etiam ponimus , quaedam axiomata Metaphysica , ut duo γ duo funt quatuor ; totum
es maius sua parte et inmobile es idem simul esse ,
O non esse; ct eius teneris alia , etiam pro primis veritatibus Iata aceeptione haberi posse : nam ct perspicua sunt, S ex nullia clarioribus ducuntur, Rab omnibus sine ulla dubitatione recipiuntur Negat haec clarissimus Bussierius , contenditque secundum alios, La J axiomata Metaphysica nullas veritates externas demonstia di s IJ In quo ego , pace Viri docti dicam, sollertiam & accurationem illam in iudicando requiro , quam hic auctor prae se fert. Sed ejus rationes consideremus . quae ita se habent.
119쪽
86 Dg RE META DRYSI CRI. Hoc axioma , duo ct duo junt quatuor , nihil aliud significat, quam ideam duorum, cum bis sumitur , significari nomine quatuor : quod verum
esset , etiamsi nihil creatum exsisteret, praeter unam tantum intelligentiam. Item hoc axioma, totum es maius sua parte , hoc tantum significat: quan-ritarmaior es quantitas maior , non minor e seu alio modo : talis idea est talis idea , non alia . Sunt igitur tantum veritates internae : neutrum est veritas externa , quae ostendat , judicium nostrum esse conforme objecto externo e quod primarum veritatum Proprium est . Sed negamus docto homini interpretationem utriusque axiomatis e condendimusque utrumque tam esse consor me obiecto externo, quam reliquae Primae veritates. Nam utrumque axioma est perspicuum, ex nullo clariori probatur, ab omitibus sanae mentis admittitur. Sunt igitur primae veri tates, non eo quidem sensu , ut exsistentiam praesentem objectorum necessario accusent ; sed eo sensu , ut ex objectis externis prosectae sint , ct cum iis consentiant, ae saltim exsistentiam praeteritam demonstrent.
Nos enim non habemus ideam tollas ct partis. maioris O minoris, duorum S quatuor, nisi per
aensus . Quod qui negant, doceant, amabo , qua via ideas eiusmodi habuere nisi per sensus r numquam, nisi fallor, docebunt. Nam quis nescit, suum eorpus maius esse sua manu 3 quis ignorat, manum esse corporis partem ἱ quis item nescit, duos digitos unius manus esse numero pares duobus digitis alte, rius: omnesque quatuor facere Haec vel cum Iacte homines addiscunt: cumque postea nomina to
120쪽
quatuor cognoverint, propositiones illas generales formant, quae ideo verae sunt, quia ab ipsa evidentia obieei externi proseiscuntur, & cum eo consentiunt. Tolle sensus externos , profecto num- quam tales ideas elicies . Non enim illi, qui ah incunabulis ΓΗ v su caruere , aliquod non dico pro. blema , aut theorema Mathematicum , sed ne axio ma quidem ullum excogitare potuere, tametsi auditu plurimum valuere.
Deinde tale iudicium , duo ct duo sunt qua
tuor , tam est coi forme objecto externo, quam illud aliud, quod Bussiarius admittit, sunt alii ho- .mines prater me . Qui enim istud illo vel evidentius est, vel magis ab omnibus admissum 3 Interroga singulos homines , an hoc ultimum clarius Sceertius illo sit, ct plane cognosces, utrumque eademeertitudine ab om P hus amplexari. Interroga rursum , an quatuor Te reapse quantitas maior quamdsto : eodem modo respondentes audies , esse maiorem . Quid am r. us quaerimus ut dicamus, utrum que sensu communi haberi, esseque primam veri tatem λQuid 2 cohemines, cum proserunt eiusmodi
propositione, , on de vocabulis, aut id eis loquuntiar, sed de rebus pareas significatis . Neque enim cum primum axioma o erunt, significare hoc vo-
si J Aliquot problemata, aut theoremata Geo metrica Deiliora , si figurae ligneae, Q. . fiant, tactu
cognosci posse, non nego: sed quam inperfecto D talis notitia , facile intelligi potes . Nam qμρ