장음표시 사용
91쪽
ss Da RI Ma TAPHY CAita se habeat necesse est: nam hoc commune iudicium est quaedam naturae vox , quae in hominibus , qui dijudicare possunt, ex intimo pectore erumpit.
Dixi bene dotii, & qui dijudicare possunt:
nam si innumeri sexcentissae v. g. aliquid vel Iaudent, vel vituperent, nihil momenti adserunt: nam cum in Antiquitate versati non sint, nec recte iudicandi principia noscant , nihil emcere possunt adversus eum, qui talibus principiis munitus sit: Proptereaque audiendi non sunt. Quod autem de Eloquentia, ct Poesi dico, de ceteris artihus ingenuis, ut Architectura , Pictura , Musca, immo S de vulgaribus omnibus dicta putatote . In omni inhus his sensus communis peritorum primas veritates ostendit. In reliquis enim rebus, de quibus omnes iudicare possunt, etiam sensus communis omnium aperit primas veritates . Unum tantum superest examinandum , an hujus generis judicia aliqua exsistante quod paucis est explicandum . Porro plurima esse ejusmodi iudicia, quae &fere omnes faciant homines , ct ex nullis aliis clarioribus deducantur , omnino extra controversiam erit ei, qui humanas actiones , quique judicia recte examinarit. Huiusmodi sunt, ut a notioribus in ei-piamus, iudicia istiusmodi: I. Ego talem, O talem colorem , saturam
II. Ego sum unus , non duo homἰπer. III. Ego corpore ,-ἰntellistent;a praeditus sum. IIII. Esto liber sum : id est sis ulla caussa , quα me cogat, facere possum, quod mihi placet. V. Exsiliunt in hoe orbe te . a alii homines pracser mea
92쪽
pore , ct intelligentia praediti sunt.
VIII. Ruidquid summo arti io est facium, id ab aliqua causis ratione praedita factum es .
VIIII. Si homines multi numero , sani judi eii , ae probatae Mei aliquid non auditum , sed e gnitum testentur , id pro certo ct explorato habendum est: & alia hujusmodi.
Haec iudicia ex aliis non oriuntur, ut est perspicuum : deinde adeo sunt clara , ut nihil elarius epostremo ab omnibus , ireptis quibusdam exceptis , admittuntur. Recte itaque pro primis veritatibus
Quaerat aliquis , qui disserunt primae veritates intimo sensu cognitae , ab iis , quae recta ratione cognoscuntur i perspicuitatem, & certitudinem quaerimus , nihil omnino disserunt. Si modum , quo
nos certiores faciunt , non nihil disserunt. Nam veritates, quas intimo sensu cognosco , ita menti meae praesentes sunt , ut non nisi clementes de earum exsistentia dubitare possint. Quae vero recta ratione adquiruntur, non ita valide ac efficaciter me coisgunt , & volentem nolentem trahunt ut adsentiam a cogunt tamen , si animum ad id adverto . Exemplo sit de in onstratio Mathematica , Κ Μeta physica; uvarum utraque summa evidentia, certitudine fruitur . Ma hematica tamen , quia numeris S figuris con 'tat, quae uos vividius tangunt sita alte in animo defig tur , ut volentem nolentem me rapiat ad consentiendum Metaphysica vero etsi cogit, sponte illa qui em ut ita loquar, me ducit a nou tamen invituta rapit. Quare I ut ut dicunt
93쪽
quo innumerae disputationes de vocabulo, eaeque minime necessariae, proficiscuntur 3 illud apud omnes exploratum est , utrasque veritates ita hominem ad consentiendum cogere , ut non nisi stulti S insani eas non admittere queant: quod ad id, quod quaerimus, satis est. CApu et IIII.
Dilaustur argumenta eorum, qui negant ullas esse veritates.
M trahuntur, Adolescentes, hic aliqui viri do αcti , me diluendis dedita opera Scepticorum 'argumentationibus integrum caput destinasse , cum illae vel ex sola vocabulorum expositione apud eos . qui ratione recte uti sciunt, & facile S invicte resutari possint. Quibus ego rationem consilii mei notam esse cupio , S spero equidem eisdem me probaturum , si pauca prius dixero . Ego sane in eadem sum sententia , argumenta scepticorum inepta esse, nec plane digna , quibus tanto eruditionis apparatu viri doctissimi respondere conentur. Verum cum hac aetate Scepticorum nomen, tum propter quorumdam praestantem doctrinam , qui talia deliria defendere non dubitarunt; tum etiam propter celebritatem eorum, qui eisdem responderunt, nobilitatum fuerit, S in omnium ore versetur; meum esse nutavi, quid de iis iudicare oporteat, vobis exponere: ne Vos tan iis nominibus decepti vobis persuaderetis , Scepti Corum argumenta tantum habere momenti, ut iis
non sine magno labore, ac incredibili eruditione
94쪽
LIE a R T I R Ti us. 6 eoeeurri possit. Quare ad irridendos potius , quam confutandos , Scepticos, talia scribere mihi proposui: quod mihi persuadeam , ita facile eorum cavi Iaationes resutari possie , ut irridendi potius, quam argumentorum copia labefactandi , deliri illi homines videantur. Accedit quod de primis veritatibus
non ante dicere possumus, quam essiciamus, veritatem posse cognosci: ideoque de ea hoc loco breviter dicendum esse videtur . Ac primum illud tamquam nemini lanae mentis dubium pono , cognitiones , quas intimo sensu habeo , veluti me exsistere , me cognoscere , me aliquis
Velle , aut nolle , nullo argumentorum genere con
futari posse. Nam primum, qui haec oppugnare velit , Plane ne it, an ego cales cognitiones nunc temporis habeam , anno te propterea nihil de iis aut adfirmare potest, aut negare . Deinde etsi eidem aperiam , me tales notiones habere , nullis a rogumentis cogere me poterit ut id negem , vel dubiis tem . Quo enim modo , quibus rationibus emciet, me non exsistere ὶ Age fingamus Scepti cum magna rationum copia persuadere mihi velle , dia .nea exsistentia, ac perceptione esse dubitandum Ego vero eumdem, postquam integrum diem de eo adgumento copiosissime R eloquentissime disputavit , vel nullo negotio intelligo falsum esse, cum ad me revertor , cum considero me esse eum , qui illum disputantem patienter audivi. Itaque certo conscius mihi sum , me ese praefentem , me eum audire vo
luisse , me reapse disputantem audivisse . Quid Θ si mihi diuturna fame, ac siti fatigato persuadere suis
95쪽
εs DI RI MIT AP s Ie Aea villationibus voluerit, nec famem, nee sitim sentire an ulla ratione poterit λ Ego vero vel quocumque pretio praestabo, Scepti cum ipsum , si fame triduuin fatigetur, ac eidem non dico unus, sed omnes homines, qui sunt, qui fuerunt, quierunt, magna eloquentiae vi persuadere conentur,
oum nullum sensum famis sentire ; potius judicaturum , universum genus humanum insanire , quam se acerba fame non esse vexatum. Adeo perspicue haec adfectio animo objicitur , eum macerat, ac dilaniat.
Vulgatum est illud Diodori Pyrrhonii, i J qui
arroganter contendebat, se suo illo dilemmate motum omnem ita negasse, ut ei frustra quisquam occurrere vellet. Hic cum luxatum humerum haberet , ct Hierophilum Medicum accersiri iuberet, ut sibi humerum restitueret; Hierophi us in re seria nugans eodem dilemmate eidem persuadere conatus est, humerum moveri & luxari non potuisse. Aetantus dolor Diodorum vexabat, ut, abiectis Pyrrhoniorum delirationibus , non modo fastus sit, humerum , atque adeo omnia corpora moveri posse; sed Medicum vehementer rogarit, ut, missis ineptiis Scepticorum , medicas manus adhiberet. Usque adeo certum est acutum sensum doloris vel invitos cogere Sceptico S, ut perspicuae veritati cedant. Quae cum ex uniuscujusque testimonio , ac domestica experientia nota sint, ulterius exponenda non sint. Manifestum est igitur, contra id, quod intimo sensu percipitur , nihil opponi posse, quod aliquid momenti habeat in disputando .
96쪽
II. venio ad eas notiones, quae rena ratἰoπe, at. que adeo sensuum praesidio comparantur. Nam aliis qui sunt philosophi Recentiores, siJ qui de rebus, quae intimo sensu percipiuntur , non dubitant; maxime vero do aliis , quae sensuum ope Comparantur . Quorum argumenta expendenda nunc sunt. Ea tamen, si recte perpenduntur, ad tria genera commode reduci possunt: adeoque tribus tantum argumenti Seorum omnem dubitandi rationem complectemur. I. Primum est. Animus noster id clare tantum& certissime percipit ac sentit, quod in se habet: id est,. clare tantum sentit perceptionem suam scum animo ipsi praesens est. sad Sed corpora externa , immo S nostrum corpus, etiamsi per sensus altri
Q Hiberni quidam in DiaIogis Dablin
editis , qui prater me tem , ae ideas, nihil exstare putant. Γ που in Psychol. Rationali J sed frustra hane sibi laudem vindicant Reeentiores δῶ, nam veteres Oreuaici id ipsum multo ante dixerunt. is Negant, inquit Cicero, esse quidquam, is quod percipi possis extrinsecus et ea se sola percia , , , per e , quoς tactu intimo sentiant, ut dolorem , O ,, voluptatem: neque se , quo quid colore , aut quo is sono sit, seire et sed tantum sentire , ad i se quodammodo . D Academ. c. 24.
fi J Perceptio non solum repraesenxat rem per e tam , sed hoc faeit , ut mens dum se per ipere animadvertit , certissime eoenoscat, ipsam perceptio ου em menti esse prasentem .
97쪽
aliquid animo imprimant , tamen animo nostro prae sentia non sunt, ut evidens est e Deinde omnino cerin. ti non sumus , an animus noster ita sit constitutus , ut natura sua possit eas adfectiones in se excitare, quas externis corporibus vulgo tribuimus; an in seipso eas experiri, quin ulla corpora essent. Igitur animus noster evidenter certus non est, esse aliqua Corpora extra se , ne suum quidem . Ex hoe autem principio plura sequuntur. I. Animum nostrum certo non cognoscere , quod anta tempus, quo cogitat, evenit: v. g. an heri exstinterim: an centum ante annos vixerἡm . Neutrum enim horum est perceptio mentis , quam nunc ha-heo , in qua sola , si eo S audimus, evidentia consistit. Non igitur evidens est. At non recordamur. Quid refert etiam non recordamur, an in utero
matris suimus: quid ibi egimus: ct tamen certum est, nos ibi fui sse , ct aliquos motus feci sse . Itaque
quod non recordemur, quid centum ante annos fecerimus , non est honum argumentum ut dicamus, nos centum ante annos non fuisse . Hoc argumen
tum praecipuum est apud adversarios , cui si pro meis et to responderimus , cetera nulla negotio infrinis
Responsio ex ritu Dialecticorum est. Negamus maiorem propositionem syllogismi. Nam falsum est , nos tantum scire certo & evidenter, esse in nobis talem pereeptionem: nam etiam scimus evidenter, esse reapse objedium talis pereeptionis . Negamus etiam secundam partem minoris . Nam itidem Certi sumus , ejusmodi impressiones reapse ab objellis corinporibus remote provenire. Qui, inquies, utrum
que illud clare , ct evidenter scimus ὶ dicam, nec ia
98쪽
LiagR TERTIU . magna circuitione verborum , tanta est rei evidentia .
Quod ad primam partem, tam perspicue me ii nostrae objicitur, nos habere talem perceptionem , quam obiicitur , exsistere objectum talis pereepti
nis . e. g. Tam perspicue sentio, me corpus meum cognoscere, quam corpus meum esse: nec enim illud cognoscerem, nec sentirem, nisi esset. Item tam perspicue cognosco , me, eum ad lapidem celeritex
endo, dolorem sentire , quam Iapidem esse, in quem offendi. Qui enim alterum altero obscurius est Provoco ad omne genus humanum , qui , si interrogentur , an psssit aliquis dolorem ex incursu in lapidem fentire, quin lapis exsistat, ἐν quem incurrat ; sine ulla duhitatione omnes respondebunt, fieri non posse et Sc, quod inde fit consequens , pro certo & perspicuo habebunt, lapidem exsistere. Quid,
quaeso, amplius requiritur, ut dicamus, rem esse perspicuam ego vero nihil video . Altera pars eadem ratione demonstratur. Nam ita perspicuum est, me dolorem sentire, quam est perspicuum , dolorem ex offensione in lapidem oriri. Quis enim sanae mentis de hoc dubitabit 3 Interro. xa singulos homines , nec doctos modo , sed indoctos, sed femellas, sed puellos , modo sani cere. bri sint; an dum dolorem ex ossensione in lapidem pereipiunt, hie dolor ex lapide , an ex motu aeris , an ex quartana, an alia de eaussa proveniat: omnes respondebunt, ita apertum esse, dolorem ex ossensi
ne in lapidem provenire, ut insanus sit qui neget. Cur ita quia adeo perspicue hoc ipsum menti animi objicitur, ut nihil clarius objiciatur: adeo ues ulteriorem rationem petas, insanias et nihil enim
99쪽
66 Da Ra ΜRTA HYsICA clarius est, ex quo id demonstrari S esset possit. Non secus ac ille , qui rem clariorem luce quaesierit , nihil inveniet , sed tenebras offendet.
Quod ad secundam partem, respondeo, nortam certo ac evidenter cognoscere , animum nostrum natura sua non babere ut tales impressiones in se excitet, quas corporibus externis tribuimus , ut nihil eertius, nihil clarius coguoscamus. Nam primum ejusmodi impressiones numquam in animo excitantur, nisi praesentibus corporibus, ct propter eOxum motum . Deinde , remotis corporibus , etiamsi ego velim in me excitare acutum sensum doloris , aut voluptatis , non possum . Itaque a corporibus certissime oriuntur. Finge me vehementer in pro sentia velle in animo meo excitare intimum illum sensum doloris , quem cepi, cum ad lapidem offendi. Finge velle etiam excitare intimum illum sensum dulcedinis , quem percepi, cum pomum Asanae vel purum, vel saccharo conditum manducavi. An possum an ullus adeo bardus erit, ut dicat, se illum excitare posse, eumdemque prolubitu sentire si 2 Quod si id esset, frustra nos, cum saturi
sumus, delicatiores S rariores cibos vehementer appeteremu3, iterumque comederemus, ut fasti
s id Possumus quidem nos in memoriam revocare notitiam quamdam confusam volupιatis, quam pedicepimus ς non tamen eumdem voluptatis Iensum emcitare . 'Dico notitiam confusam et nam dum aliquid sinite manducamus, eognoscimus non esse an ana Σοῦ non tamen notitiam illam an anag plane disinctam
100쪽
LIBER TERTIus. 6 dio quotidianorum ciborum occurreremus et sed satis esset , sensum illum voluptatis ex. gr. in se pro Iubitu excitare, ut omnibus deliciis difflue
Felices terrestribus, ct caducis istis selieitatibus comi satores illos delicatos , quorum unica cura venter est , si vera esset horum Philosophorum sententia i Magnam certe gratiam eisdem haberent , propterea quod eos magna impensa liberarent , quam in coquis , pistoribus , epulis exquistissimis delicatissimisque, e longinquo magnavi auri perductis , absumere coguntur, Quae cum ex domestica S minime dubia periclitatione notissima sint & evidentia : relinquitur, tam certo atque aperte nos scire, animum nostrum eam et irtutem nos habere , ut taeas in se excitet, quas externis corporibus tribuimus , ut nihil apertius cognoscamus:&, quod inde evidenter consequitur , apertum est
etiam , tales ideas ab ipsis eorporibus princisci , iisque tribui debere. Ad illud ultimum dico, veminem iudieare posse.
quid in nobis eveniret, si nulla corpora essent: nec enim nos, nec adversseii id experti sumus: nihil igitur de tali casu po*umns judicare . Contra eum in hac vita corporibus circumdati simus , e X eorumque praesentia has ct illas adsectiones semper& in omni casu sentiamur; recte pronunciamus, aeorporibus oriri eas . Sed ne ex ambiguo philolophemur , ut nimis multi faciunt disputantes , qui ea de caussa sine ullosne de vocabulo altercantur, alterum ab alter secernere necesse habemus. Itaque alterum in hos negotio nobis omnlao apertum, alterum tenebris