장음표시 사용
161쪽
Mnitate superat, & quia ternario unitate misor est. Itaque potest Deus naturae humanae aliquid detrahere , vel addere et id est , talem hominem condere, qui non melius iudicare , ct ratiocinari possit , quam hi mestris , aut bimulus infans et quique admi-xationi aptus non sit. Vel e contrario , talem condere , qui exilissimas res, quae nec microscopi discerni possunt , sensibus clare percipiat et qui nutritione non egeat et qui mala venena sine ullo damno hauriat. Uerum tali casu non erit idem homo , qui nune est , sed alius : ct tantum nomine tenus eri e eadem natura humana. Item potest Deus Petri jam conditi cerebrum tali modo adficere , ut sanus , Rinteger amplius ratiocinari non possit. At non erit . dem Petrus , sed alius : non aliter ac si anima Pe tri alia , ct alia humana corpora, ut Pythagorei Momminiscebantur, habitaret, alios, ct alios homines constitueret. Item potest Petri corpus vel
esse, vel in terram resolvi, ut mortuis evenit. At eo casu perit natura Petri, non mutatur in aliam . Semper enim natura Petri, dum permanet, easdemvroprietates habeti S cum resurget in die extremi iudicii, easdem habebit . Nos autem nomina mutari posse, non negamus et rerum essentiam , dum eae
Permanent, mutari posse, id est, quod constantissime Pernegamus. si JHaec satis perspicua sunt: ut qui
fiJ Philosophi qui dieunt, rerum essentias ar-xbeluas , ct intelligibiles s relatas ad Deum I inmutabiles esse , factas vero e sentias mutabiles , coπ- fundunt duo longe diversa, mutare , ct destruere .
Possunt quidem Ufentia iacta destrui et v. g. si humana
162쪽
LIBER QUART Us . I 29 haec negent, & contendant fieri posse ut eadem eia sentia manens mutetur; e. g. ternarius dum est ternarius , quatuor unitates contineat; an satis sani
sint, merito dubitari possit. III. Essentia Metaphysicae I eu nominaIes rerum mutabilesjunt . Paradoxum hoc Scholasticis videri debet , qui
nos contrario canone obtundunt , enecant. Sed eos
sibi ipsis placere non moleste ferimus : hoc agimus , eiusmodi canonem ex dictis plane & proxime profi- eis et . Nam essentia Metaphuma est cumulus earum idearum, quas putamus rei essentiam consti tuere: hic autem cumulus S minui potest , S augeri. E. g. Essentia Metaphysica hominis, si Scholasti eos audimus , sita est in hoc , quod sit animal rainato uale. Philosophi vero, qui demonstrant, omnes proprietates hominis, quae nobis cognitae sunt , immo & figuram humanam ad ejus essentiam Physi- eam pertinere, aliam essentiam Metaphasicam hominis mente concipiunt, nempe animal rationato humana Aura praeditum , ct cetera . Quod si aliae proprietates hominis nobis cognitae essent; si intelligeremus,qua ratione corpus, ct spiritu S conjunga I tur,
na fabriea putrefatio resolvatur in partes : non tamen mutari, quia Iemper humana fabrica , si exsistat, erit eadem. Similiter potes Deus animum hominis destruere et sed facere non potest ut animus hominis mutetur , id es non sit rationis particeps dum est. Tantum materio , ex qua corpus hominis exsistit, boe sensu mutatur, quia inodo fabrica hominis es, modo vermis, modo terra. Iure se
163쪽
rro DE REMETA HY,re Atur, mensque cognoscat, sentiat, doleat . eam deat, fabricam hominis moveat, ac a sensibus viciis m adficiatur; tunc alia esset idea complexa hominis, id est alia definitio, id est alia sentia Me. rapissica .
Haec de cognitione illa dico , quae naturae viri hus habetur. Nam si de notione sermo est, quam Divino praesidio habere possumus , nulli dubium est,
quin Deus omnia , quae in Petro reperiuntur , no. his declarare possit: quo casu ad aequatam essentiae Petri cognitionem haberemus . ideoque eius essentia Metaphysica , ct Physica & eadem esset, S inmutabilis respectu nostri, ut se habet apud Deum . Seholion. Ruse quamque obscuras, Inatiles de Essenisti a diistitationes instituant Scholastici, stropterea quod verbis vel ambiguis , vel nihil Arti mantibus uti eonsuescant, nemo est qui non videat. Illud miror , hoe etiam vitio inquinari aliquos , qui ex di-feiplina Recentiorum disputant. Veram eam illa , quae aliquid utilitatis vel ad recte judieandum, vel contra alior disputandum adferunt , ex hucusque di- iis O Deile , ct aperte deducantur: uos ea veluti corollaria ponemus, ct, s opus fuerit, explicationes aliquas adjuvemus. Corollarium I Hine definit7oues rerum, quae a Deo conduae sunt, tantum sunt definitionei nominales , non
164쪽
Cum enim rerum naturam nemo penitus intelligat, sed tantum proprietates aliquas, quas definitione exprimit; fit consequens nullam definitionem explicare rem ut revera est, sed ut nobis esse videtur . Igitur est nominaIis . E. g. Cum definio hominem hoc modo , animal rationaie Agura humana praeditum , definio nomen , id est , explico quid significet Do men homo : at non omnia percenseo, S. declaro, quae faciunt ut sit
Uerum etsi Cmε is desun io rerum sit nomἰnalir, tamen vocatur realis , si explicat nomen eo sensu , quo universi homines accipere solent et sin autem usurpat eo sensu , quo vel unus tantum , vel aliqui accipere Volunt, appellatur nominalis. E. g. Definitio hominis, quam dedimus , voeatur realis , quia ita omnes exponunt nomen homo . Quod si uicO , Coeabulo homo significo intellientian cmnis . .. Voris humani expertem , manifestum est, me definire nomen tantum : quia eo sensa non sumitur ab omnibus , sed a me tantum.
Corollarium II. Hine defisit ioces ἰdearum nostrarum Interdum
sunt reale S. Nam tametsi dum definio ideas , definio nomen , tamen haec de itio interdum naturam rei definitae plane exponit: ut se habent definitiones aliquae Mathematicorum: v. g. definitio puncti, H I a necles iJ Repete, qua diximus Losicae L. II l. p. l. e. 6.
165쪽
nr.e, Iuperficiei, & reliqua. Dixi interdum , nam pleraeque ita se non habent. i J
Hine si aliquid essentia PI Uica adjuniatur ,
vel detrabs tur , non erit eadem essentia , jeu alia . Consequitur ex iis, quae ad secundum canonem supra diximus . Cum autem nomen eadem alii alio modo accipiant, advertendum est, non quam-Ith et mutationem Physicam facere , ut essentia Metaphysica mutetur : id est , ut res non eadem esse dicatur : sed eam tantum , quae naturam rei tam mutat , iit ab hominum genere alici nomine appellanda esse videatur.
E. g. Acthiops colore, capillo, fgura nasi , e labiorum ita differt ab homine Europaeo , ut et i m si AEthiopes in Europa nascantur trita νis AEthici siJ Censent non nulli definitionEs omnes Geomem triarum plane naturam rerum definitarum explieare . RVOd quam falsum sit, vel et άoruitio trianguli reeti linei declarat, quae ita se Dahuc: Figura
tribus rectis lineis definita . Nam non explicat, tres angulos unius trianguli esse aequales duo hus rectis 1 angulum eXternum esse aequalem duobus internis oppositis r triangulum esse dimidium parallelogram- mi, quod habeat eamdem hasim , & altitudinem romnes figuras rectilineas in triangulos resolvi posse , ceterasque proprietates, qua tam pertinent os naturam pradicti trianguli , quam pertinet esse figuram tribus lineia terminatam. Idem de circulo,
166쪽
loris commisceantur , perpetuo eodem colore , capillo, & facie se habeant. Haec tamen disserentia non facit, ut alterius naturae ac spεciei esse judicentur . Quod idem de Canensibus, ct Sinensibus , aliisque populis , qtii aliquid a nobis diversum praeserunt , dictum volo . Contra vero mulus , S asInus , tametsi paullulum figura, ac natura differunt, tamen quia alter silos generat, alter non item , di verso nomine vocantur , S alterius speciei esse pii tantur. Quidὶ etiamsi eamdem naturam, A figuram habeant, interdum tamen ex diversa magnitudine specifica, non eadem animalia iudicantur. Nam equus ofer velocissimus , equuS Germanus gravis , ct tertius equus exiguus , quem Itali Sebia-vetum vocant, Lusitani vero Gallaicum : non nisi magnitudine disserunt: tamen quia semper sui simi-IeS generant, non alterius magnitudinis; propterea tribus nominibus vocantur, ct trium specierum esse reputantur. Quare ex communi hominum senisse , qui ea , quae sensim mutata vident, alio nomine appellant, dijudicandum est . au eadem naturalit, an d versa is
per est una. Consequitur ex superiori . cuni enim ab es sentia nihil demi possit, nihil addi , non potest una essentia in duas essentias dividi , quarum quaelibet dimidiam partem proprietatum habeat et propterea quia non osset eadem, quae nunc est . Quare ex
167쪽
identitate essentiae redie insertur essentiae unἰtas e Sce contrario ex unitate identitas. Sed quamquam idem significet anitas , ct identitas , tamen pro Uario modo concipiendi differunt 1 nam si essentiam considero in se , dicitur una ; si re sero ad locum , vel tempus , in quo antea erat, nunc non est , di citur eadem , vel diversa . Longum esset enarrare , quot nugas, ct ineptias de unitate cogitent non nulli , quamque mira circuitione verborum id explicare aggrediantur, quod nemo quam tum libet rudis , non intelligit .
Aiunt, unum esse , quod est indivisum in se , ct di-
visum a quolibet alio ultima divistione . Quis tamen adeo hardus est, ut dicat, ejusmodi definitionem clarius explicare ideam unius, quam vocabulum tinus ξ aut rusticum, qui eam audit , clarius intelia ligere, quid sit unum , quam eo audito vocabulo E
Quaeras quid fit, esse iudivisum in se si recte loqui
amant, respondebunt, esse unum. Itaque idea unius , ut scite Lockius si j est omnino clara S sm-plex: ideoque in alias ideas clariores resolvi non potest , id est clarius explicari. Non aliter ac idea albedinis , lucis , ceteraeque simplices , quae per sensus comparantur; quae adeo clarae sunt, ut nullis clarioribus exponi possint. saJ Ideam porro unius ex singulis rebus, quae objiciuntur, homines adi piscuntur et eamque tam bene intelligunt rustici,
- 13 De r Entendement Huina in L. II. cap. 7. g. .
et J Confer quae doeuimus in Logica L. III. .aP.6. l. i. in Corouariis .
168쪽
LIBER QUARTU s. Groilarium V. Hine indisidua , quae ad eamdem Beeἰem pertinent, habent eamdem essentiam Metaphysicam , non Physicas. . Nam singula individua humana similes proprietates menti offerunt; quod ipsum est essentia Meta-phdifica , ct vocatur speci s. At singuli homines aliquid peculiare habent, vel in fabrica humana , Vel in humoribus, in quo ab aliis discriminantur, Lia
id est diversarii essentiam Pissicum, Corollarium VI.
Hine ea , qua vulgo Geuntur eadem, non habent identitatem natura , sed similitudiuis . Magni in omenti est hoc corollarium ut re et de rebus judicemus . Quod, quia bene multi Philosophi non socerunt, egregie decepti sunt, & miras
ineptias fuderunt, putantes ea , quae similes proprietates habent, eamdem rem esse. Hinc natae sunt generales Iae ideae Platonis : hinc natura communex Platonicorum , S Peripateticorum : hinc unica illaniaturo Spino gae , ' peter eiusmodi, quae ipsi facile vitai cnt, si similitudιr O , seu identitatem Morari Iem , ut vocant, ab irint dare P di, ea secernerent. E. g. Tiberis aqua indesinenter mutari r , R ri pam alia se in per & alia pr. rterfluite tamen quia similis aqua simili modo , & sere simili alveo perpetu
169쪽
suit, Tiberis iidem appellatur . Petrus, & Paullus habent duas naturas re ipsa diversas et cum autem smilcs , vel sere similes proprietates habeant, quihus nomen natura humana tribuitur , propterea eamdem naturam habere dicuntur . si JCorollarium VII. FBne nulla sunt proprietates Physicae, sed taη-
tum Metaphysicae, ct nomine tenus. Nam res , quas Philosophi proprietates voeant, Sabessentia proficisci putant, V. g. esse ria sui aptum, tam pertinent ad essentiam Physicam ho minis , quam esse animal rationale: nihil enim est risui aptum , quod non sit animal rationale et tamque differt homo a non homine, hoc nomine , quod est aptus ad ridendum , quam aptus ad ratiocinandum . Quia tamen Philosophi non nulli vocarunt essentiam illud, quod ex usu vulgari loquendi in scholis primo menti se offert, ut rationale ; quod secundo menti occurrit, proprietatem, ut risbile; propterea hae res iis nominibus in scholis distingui solent. Quod si hominem re ipsa examino , ejusque proprietates singulas exploro, tam facile menti occurrit risbile , quam rationale et tamque ex risibilI in serre possum , esse animal rationale , quam e contrario . Et qui animal risibile essentiam vocare vellet, ratioNale vero proprietatem , tam benophilosopharetur , quam illi, qui in rationali sitam esse essentiam dicunt, proprietatem in risibili. Ideoquet id Vide qua diximus in Logica L. II. p. I. cap. II
170쪽
ttar R et v ARTus. que haee aliaque hujus generis proprietates lane
Corollarum VIII. rene de qualitatibus Physicis idem , qaod daproprietatibus , dicendam est. Nam qualitates Physicae stricte acceptae idem significant ac proprietestes : v. g. in igne facultaseomburendi , in aqua facultas humectandi, in homine ridendi: quae tres ad essentiam Physicam pertinere supra probzvlmu, Contra vero qualitates, quae rem Physice constitutam ponunt; & zb ea abesse possunt, quin desinat esse talis res ; hae tametsi Physicae sunt , vix umquam qualitates, sed modi nominantur . Et si de iis est sermo , quas habere , vel non habere ab hominis voluntate pendet, ut esse musicam, doctum, prudentem ; hae qualitates morales merito nominari possunt: immo vero Rhae, S superiores aliis nominiabus , ut capite sequenti demonstrahimus. CapuT IIII.
De Substantἰa, ct Modis eius, ubi de Relationibu/ . . rasistentia, Sub tentia,
SUbstantia vocabulum allo & alio sensu a Philo
sophis usurpatur. Sed si usurpationes singulas accurate examinamus , facile intelligemus, eo vocabulo nihil aliud significari, quaci essensiam , seu natur sim