장음표시 사용
171쪽
r g Da Ra MITA PRYs ICAturam rei mente seiunctam ab iis modis , qui eam ornant. Itaque definiri substμn 'ia potest, esi. ntia separata a Dis modis. Est autem modus id, quo substantia hoc, vel illo modo est , eamque quodammodo vestit, & ut sensibus percipiatur spetit: qui alio, S alio nomine modificatio , adjuntium , adtria
hutum , accidens , circumstantia, vocari consueve
Ηine fit manifestuin, substantum esse ideam reis
Ialam ad modos , a quibus fingitur separata , ideoque esse ideam abstractam e nulla enim exsistit subsantia carens omnibus modis . Quare qui de subis flantia sine modis sumta disputant, non de re ali. qua' , quae extra mentem sit, disputant; sed de abis stracta idea, quae tantum in eorum mente exsistit . Substantiae enim , ut in Logica docuimus , siJ nialis Iam aliam ideam habemus , nisi concipientes eumu Ium modorum , & poprietatum , adiungendo iis ideam obscurissimam naturae nobis incognitae; id
est, complexionis v. g. partium materiae nobis non cognitae , quam putamus tales res continere.
II. ωοdἰ vel sunt intern ἰ, vel extern7. Interni sunt, qui ita in substantia intrinsecus inhaerent, at
ab ea nee esse, nee intelligi possint exsistere separati: veluti Aura , ct moturi ubi enim est Hura sine corpore 7 motus sine mobili 7 Externi sunt, qui non reapse in substantia exsistunt, sed a mente nostracid L.II. p. I. c. I
172쪽
eujusmodi sunt relationes omnes. Relatio .st, ratio, qua, dum objectam eonfidero, me ins M. ut aliud objettum simul eunoeam . e. g. Si cons dero Petrum exsistere, naec idea vocatur absoluJa . Sin autem considero actionem , qua ipse genuit alium , haec actio movet me, ut eum referam ad filium , & vocatur relatio fundamentalis e cenominatio patris est etiam relaetor idea, qu; 2. h . beo taIiν den Lminationis, dicitur idea reislativa et nomen patris, quo e Aprimo talem ideam , est nomen relatio Im . Sed haec ulterius explicemus tironum gratia . Itaque r. aENO HIa gigneπdi Vocatur relatio, quia me ducit in cognitionem filii, ct mente veluti concipἰ ur Petro adhaerere. 2. Denominatio seu apis pellatio Dii est etiam relatio , propterea quia similite e me ducit in cognitionem filii, ct eodem modo adhaerens objecto conci p. ἰur. ,. Id ea fretatista Jqnam habeo patris , ea: etiam relatio , quia S ipsa excitat me ut cognos T. filium . q. Nomen s relatiis viam a quo exprimo talem ideam , ac denominationem, est item reicltio, quia, eo audito, venio in eo initionem filii . Igitur hae quai uor res sunt quais tuor relationes e tametsi g. S 4. non relationes, sed relativa vulgo appellentur . Negant haec aliqui, ct contendunt, solas primas duas dici posse relationes , quia hae solae objecto adhaerere concipiuntur. Merse nugae . Nam pri mum , quatuor his convenit definitio relationis .
Deinde , si stricte loqui volumus , sola adhio gignen di , quia reapse ex obiecto profecta est , nec tam ea durat in eo, sola adhaerere obiecto quodammodo
173쪽
concipi posset. At denominatio tam est externa , quam idea , quam nomen e propterea objecto adhaerens concipi non posset. Postremo , quidquid dicant inepti aliqui, qui verhis nihil significantibus res etiam clarissimas involvere in more positum hahent , nihil aliud reapse est denominatio Dii , quam nomen filii: quod nomen dum mente resertur ad id eam , quam exprimit , dicitur nomen relativum: dnm ad obiectum , in quo est fundamentum relatio. nis , dicitur denominatio. Proinde quod denominationi tribuitur, etiam nomini relativo tribui debet. Secus doceant ipsi, quid sit denominatio ὶ ubi exsistat in quo a nomine relativo distinguatur rnuinquam , mihi crede, docebunt. Quod si rem diligenter examinamus , perspieue cognoscimus, nomina relatita caussam esse cur denominationes , id est relationes in obi-cto inhaereo re concipiamus . Nam tametsi primi inventores linguarum ex comparatione diversarum reruan inter se nomina relativa excogitarunt, quibus praedictra denominationes , seu relationes significarentur; ta men hoc tempore alio modo se habet, ct ex ipsis nominibus relatilis venimus in cognitionem rela-νionum seu denominationum . Nam cum a prima aetate adsueti s mus non aliter cognoscere rationem s& denominationem patris, nisi audito nomine pa-δer , quod nomen duas nobis offert ideas generantis, S geniti; proinde audito nomine relativo , Veni in cognitionem duarum id earum i ideoque posito nomine relativo , ponitur denominatio r sublato eo nomine, to Ilitur denominatio : S haec duo tam arcte coniunguntur, ut cum loquimur de nomino
relativo, de denominationa illa loqui necesse sit, id quo
174쪽
men sit denominatio, ut Vere est, vel ex nomine necessario sequatur denominutio , ut putant Scholastici, perinde est ad id , quod volumus . Illud etiam monere necesse habemus , id eam illam relativam patris non esse simplicem perceptionem rei; sed lata significatione vocari ideam, nempe complexam . Reapse vero est judicium , quo percipio convenientiam duarum idearum, seu adfirmo Petrum esse genitorem filii, id enim significat nomen pater . Porro relationes generatim sumtae dividuntur in denominationes externas, privationes , negatio nes. De nominatio externa est, nomen , quod sub je83ο tribuitur referendo ad aliud , ct concipitur veluti modus aliquis adhaerens eidem ἔ v. g. es e cognitum , amatum , primum, postremum , juvicem, quae non nisi cum ordine ad aliud dicuntur. De quibus supra jam diximus . Privatio est, vaeuitast
perfectionis in subjecto , quod aptum est eam habere et
veluti eaeeitas seu privatio visus in homine: tenebrae seu privatio lucis in aere . Negatio est, Pacuitas
perseitionis in jubjecto, quod aptum non est eam ha-Bere : ut caeitas in lapide . Utraque concipi non potest nisi relative r in i . enim conserimus hominem Caecum cum non caeco , seu videnti : in a. lapidem eum homine videnti. Haec sunt, quae tirones ad monere satis esse putavimus . Hinc aliqua corollaria proficiscuntur , quae adjungere non poenitebit. Coroliss i J mee breviter in Logica L. I l. p. I. cap. la. 4. 3.
disseruimus quantum eo Ioeo satis fuit: sed ex iis , qua bio dicimus, clarius intelligent r .
175쪽
ciroIIaria de Substantia. I. Hine Substantia sine aliis modis internis esse
non potes. Aperte sequitur ex dictis. Nos vero iccirco id ponimus , ut amphibolias aliquas tollamus, ct occurramus inanibus disceptationibus, quae de subsantia insti tui solent in scholis, quae nihil aliud sunt, quam logomachia. Itaque substantia Phulice & reapse sumta aliquot modos internos habeat necesse est. Quam ob in rem ineptum est quaerere, an fine modis esse possit;
quia etsi substantia sine uno vel altero modo inter- . dum sit, tamen in hoc rerum ordine omnibus mOdis spoliata esse non potest. Metaphysice Nero sum. ta, sine modis esse posse perspicuum est . Quare ine-Ptum etiam est quaerere, an sσe modis pust esse et quia id ipsum significat subsiqntia Metaphysicessum-ra , nempe naturam sejunctam vi modis. Tamen cum idea abstracta substantia, ut essentia . non eadem in omnibus sit, sed pro varietate rerum varia & ipsa τtalis interdum est, quae aliquos modos complectitur et qui propterea non amplius vocandi sunt modἰ , sed essentia &jubstantia rei. Sed haec aliquo exemplo commode declarabimus. E. g. Pluma , quam in praesentia manu moveo ut haec scribam , potest non moveri, si cons stam rPropterea motu privari potest , ct quiescere, quin desinat esse pluma . Non tamen privari simul potest S motu , ct quiete , sed alterutrum habeat necesse est. Item non potest privari omni magnitudine, figura, ceterisque : sed unum, vel aliud necessario habet . Conin
176쪽
Contra horologium v. g. praeter artificium paristium complectitur motum earum . Ideoque etsi moistus generatim sumtus sit movus corporis, tamen
. essentia seu substantia est horologii. Item fulmen
praeter materiam inflammatam , includit motum pernicissimu in . Qua de caussa hic motus non a minplius est modus , sed essentia fulminis . Quare ut de modis recte judicemus , oportet primo constituamus , in quo sita sit natura rei , ne inscite vocemus modum, id quod naturam constituit.
Corollaria de Modis.. I. Hyne Modi iuPerni re tua nihil aliud sunt quam substantia , quae hoe , veι illo modo se habet Ipropterea ab ea separari non possunt.
Incredibile dictu est quot logomachia de natura modorum seu accidentium audiantur in scholis quorumdam Philosophorum, qui decepti abstractis ideis, quibus propriam naturam, Sc exsistentiam tribuere
solent, acriter concendunt, modos esse entia quaedam, quae a substantia exsistere seorsum possunt. Non est consilium tam inanes disputationes vel sumismis labiis degustare r nemo enim bona Philosophia initiatus non agnoscit, ex praejudicata sententia formarum distinctarum has contentiones omnes Pr scisci. Tolle praejudicia , remque Iibero iudicio con sidera , plane cognosces , ejusmodi entia nulla esse . Quamobrem sat erit monere , nullum modum internum a subjecto separari posset nec aliud esse ro-τunditatem , vel magnitudinem globi aurei, quam aurum hoc modo figuratum , ct hac magnitudine constans. Possum quidem rotunditatem abstracte
177쪽
eonsiderare : sed intelligere exsistentem sine materia cui insit, non possum . Si negant, distendant rotum ditatem , & motum , & ejusmodi alia sine subj cto, S habebimus illis gratiam de tam mirabili explicatione phaenomeni. Fide quidem sanctum est , ct in Conciliis, Tridentino praesertim, constitutum , sub Deciebus panis, O vini , quae in Eucharistia se offerunt, non panis, ct vini naturam ct substantiam, sed verum Christi corpus contineri. Sed an praedictae Decies accidentia absoluta sint, ut aiunt Scholastici; anmerse species, ut putant Recentiores, nusquam de . finivit Ecclesia r nec umquam istiusmodi quaestio in Ecclesia mota est: immo vero nusquam lego, de exsistentia De eierum in Eucharistia dubitatum .
fuisse , quam nemo nisi caecus , aut demens negar potuisset. Quare utrique S Scholastici, ct Recenistiores per Ecclesiae Ieges suam sententiam defendunt . Recentiorum vero explicandi ratio magis conformis videtur tum ipsis Conciliorum verbis, quae perpetuo utuntur voce speciςs; tum Recentio ris physicae inventis , quae ex iis, quae in corpori-hus observat, non solum deducit, modos internos
sne ullis entibus a substantia distinctis recte intelligi; sed etiam demonstrae, Eucharisticas species sine absolutorum modorum praesidio facile & clarissime explicari, salva, ut ita dicam, Catholici dogmatis substantia . Quae cum gravissimi tum Philosophi, tum Theologi eruditissime demonstrarint, s IJ o-
id Conciliorum germanum sensum ex ipsis Con-eiliorum verbis, ex desinitionis Ane , ex bisoria Ec
178쪽
' LIEIR QUARTυ s. r smnemque evadendi occasionem adversariis audacius insultantibus praecluserint, non est cur iis ulterius
in moremur. Tantum eorum nomina adtingenda fuerunt'.
Verum etsi daremus Scholasticis, modos Internos divina potentia a substantia seiungi posse . id nostram non labefactaret sententiam . Nos erinim loquimur de modis ex legibus naturae sumtis , quorum habemus ideas: non vero de modis , qui omnipotenti virtute Dei alia ratione esse possunt , quorum non aliam ideam habemus , quam ex
Κ diviis clesia Deile eognoscer . Rationem qua Recentiores modos seu species Eucharisticas exponunt, habes
apud Saguensium Gallum , O riscam Hispanum , qui ex disciplina Maignani philosophantur . Sed
palmam mea sententia omnibus praeripuit tir doctus Fortunatus a Brixia Franciscanus, Philosophiae knterpres in academia Brixiana , libro inscripto , Dissertatio Physico-Τheologica de qualitatibus corporum sensibilibus . Brixiae I 49. 4. qui omnia δε- ιidissimis rationibus eonfirmat. Neque tamen una est omnium Reeentiorum explicandi ratio , nam Bernardiuus D Andνde Carpentoraesensis Ordinit Cappueeinorum in Physica Part.II. tract. 2. Cap. Eo.
seqq. novum II lema proponit, in quo sibi sumit pro-
Bandum , in Eucharistia ri Remanere quidem panis, & vini accidentia sine eorum substantiis : at non ,, sine omni prorsus substantia r nam corpus Christi,, supernaturaliter vires gerit substantiae panis Ris vini, substentando modo mirabili eorum acciden
t, tia sine inpersectionibus, ct latuerentia,
179쪽
6 Da RE META FHYSIe Adivina locutione, id est valde obscuram: IJ nee Seholastici clariorem ideam habent, quam no S.
II. Hine exsistentia es modus internus estentiae Fostea. Nam essentia sine exsistentia praesenti intelligi
quodammodo potest: exsistentia sine essentia non potest. e. g. Cum concipio aliquid esse tantum ponshile, intelligo praesenti exsistentia carere. At si concipio ens aliquod re vera exsistere , fieri non potest quin concipiam habere naturam seu essentiam aliquam. Proinde exsistentia est modus . Dixi quodammodo et nam cum possibilia , ut infra dicemus, nullum esse in praesentia habeant, intelligi clare non possunt. Deinde possibilia non secus ac futura veluti exsistentia cogitamus: proindeque non incommode dicimus, habere illa exsistentiam vel possibilem , vel futuram. Nam cum ita a natura comparati simus, ut ideas simplices per sensus adquiramus et ex iis autem ceteras vel conjungendo, vel separando deducamus: fieri non potest quin omnia quasi exsistentia concipiamus. Ideoque possibilia , ct futura non aliter cogitare postumus , quam eis quamdam exsistentiam mente tri.
Multa hic non nulli, maxime Scholastici, more suo disputant inania, ut exponant, an distinctio essentiae ab exsistentia vocanda sit realis , an realis
fi J Posse nos de re, eujus non nis ideam obscuram habemur, commode interdum, si modo necesse est, loqui ; ideoque judicium nostrum non esse falsum ς ex iis, qua paulio post, nempe Cap. v. corollario S. G-ceωuι , perspicuum erit.
180쪽
modalis, an modulis, an rationis, an formalis ex natura rei. Realis est , quam habent duae res, quae separator esse , S intelligi possunt, ut Petrus & Pauliatus . Modalis est , quam habent duo modi in eadem Te : v. g. Petrus sedens , & Petrus ambulans : main gnitudo , & rotunditas ejusdem globi . Realis modalis est, quam habent res, ct modus ejus : v. g. Corpus mobile , quod sine motu esse potest ; S motus , qui sine mobili esse non potest. Rationis est, cum rem aliquam ad diversa mente referentes , concipimus veluti distincta, quae reapse idem sunt: v. g. Cum in motu recto corporis distinguimus mente directionem rectam a velocitate , quae duo re vera idem motus sunt. ΓιJ Formalis ex natura rei est,
Κ a quae L i J Addunt nomistae , aliique aliud genus distin ictionis , quam vocant ''irtualem intrinsecam : Odatur in re, quae etsi unu Et, tamen occasionem mihi praebet cur in ea plures υeluti partes distinctas in reuigam , de quibus con riarias propositiones adseverare possum . Veluti in Deo, de quo vere dicitur, Pater generat Fi Irim , Natura divina non generat Filium; cum tamen re tua sit idem Pater di Natura rVerum si rem aeeurate expendimus , inveniemus,
nullam disinfiionem dari re ipsa, sed fundamentum distinctionis : quod respectu nostri semper conjun-Hum est eum vera distinctio se rationis . Neque enim rem unam simplicissimam ιυ partes distinguere possum, nisi adser fundamentum ct ratio eur distin-Ε am . Quare qui putant, posita disinctione virtuali, recte explicari ct intelligi, eur respectu Dei vera μι propostriones illa, qua in creatis essent con