장음표시 사용
191쪽
aliud sunt quam verba inania et propterea fugiendamaro Philosopho sunt.
Nam vocabula infinitum absolutam nihil aliud fgnificant, quam rem , qua a nobis concipi non potes: ideoque de qua nihil commode dici potest . Magnae utilitatis est hoc corollarium cum in Philosophia , tum in Theologia , ut temperemus ab inanibus disputationibus, quibus utraque disciplina illa repletur, & inquinatur. Cujus en exemplum . Quaerunt, an unum infinitam fit maius alio :Radfirmant, idque probant tali exemplo . Ponamus esse infinitum numerum homir m. Cum plures in eo sint manus, quam homines: infinitum manuum maius erit infinito hominum . Quis tamen hienon videt, nihil in disputationem venire ni si mera verba Nam primum ponunt, se concipere infinitum numerum hominum , quod tamen est falsum. Deinde ex rebus finitis, & quas clare intelligunt, ad rem , quam nullo modo plane intelligunt, argumentantur, nempe ad infinitum; quod etiam ineptum est . Proinde quidquid de Infisito dicunt, cuius nullam habent ideam, verba sunt omni significandi potestate vacua.' SehoΠοπDOArἰna de infinito recte exposita quanto m αἰ ut de rebus bene multis, qua in Philosopbis disputari solent , recte judicemus , ex iis , qua δε-quentibus capitulis dicemus, evidens erit. Ruare
eos quasi corollaria tradita doctrina subjiciemus .
192쪽
Possibile desii tur vulgo, ἰώ quod nee est, nee
fortuisse erix, sed esse nο.r pugnat. VocamuBautem non pu Nare, quando perspicue cognoscimus , duas Wel plare cicas una esse posse. v. g. Diricimus non pur Iasa adamantem caeruleum tanta molis , quantum caput hominis es; quia ex iis , quae usu cognovimus perspicue intelligimus, ideam adamantis , S caerulei, S: talis molis una esse ponse: proinde est possibilis. Quod si persunt, ct quaerunt, quid est id quorum idea una esse pusunt; nibit amplius respondere possumus, nisi omne id quod Deus Deere potest . Cumque divina potentia alias ct alias res sine ullo fine facere possit. . elinquitur possibile ex Divina potentia nos mei r debere: si δ&, quod inde consequitur , possibile Iare acceptum esse infinitum . Itaque si possibiιe pro omni possibili accipitur, cum infinito consutiditur . si pro aliquo possibili tantum , finitum est. Hinc siJ Lepto ' divissio Possibilis in intrinsecum , euinius proprie. ates non pugnant; ct extrinsecum , quod ab aliqsa causa eondi potes. Nihil enim spumile intrinsecuta, quod non si pus bile extrinse-Cum , nec e contrario . Ideoque una pumilitas infert aliam: eetera inania verba Iaut. Idem de inpossibili dicendum est.
193쪽
46s Da RaMgTApRYsICA Hinc mirari desinamus, nos quidquid de posFbili late accepto in scholis tanta ingenii contentio. ne disputatur, nec plane mente complecti, nec aliis explicare posse . Cum enim infiniti absoluti nullam ideam habeamus ; sine idea vero infiniti de pupbili judicare non possimus; consequitur, cle possibili nihil nos explorati habere, nihil constituere posse . Quae si intelligerent nonnulli, S sanius ipsi philosopharentur, ct alios non fatigarent ineptis disputationibus illis de pusibili, quas ignorare multo sapientius est, quam iis eo modo, quo vulgares Philosophi
II. Possibili respondet upusbiae. Est autem inpos, sibile id quod esse pugnat, seu quorum idea repugnast , se destruunt: e. g. idem simul esse O nos
esse i homo irrationalis . In possibile autem duplicis generis est, alterum absolutum , alterum ex Dpothes. Absolutum est, quod manifestam repugnantiam . seu eontra dictionem praefert: si Iut homo lapis, homo ratione carens.
Ex hypothesi est, quod tametsi possibile es, tames , posita quadam re, inpossibile fit.
E. g. Possibile est me, dum haec disputo, ambula. re . Sed si pono veluti certum, me sedentem disputare; fieri non potest quin sedeam , dum haec dispu
iJ Hae loquendi formula et pugnare, repugna re, contradictio , praeferre contradictionem , vel
repugnantiam, se invicem destruere, O bis similia
194쪽
L I 2 3 R Q.V ARTU s. γε ito r aliter simul sederem , & non sederem . Haec hypothesis est eontingens , S libera . Item inpossibile est , me momento temporis Ulysippone Romam venire , positis naturae Iegibus . Sed si potentiam Dei consideramus , fieri potest. Haec hypothesis vocatur neeessaria Physice. Inpossibile Morale est , quod tames natura espospbile , tamen aut numquam , aut discillime evenit : ut a matre sana mentis occidi Alium . . His constitutis non sine aliquo operae pretio vos, Adolescentes , docebimus, quid in hoc negotio tenere, quid cavere debeatis, quod aliquibus propositionibus veluti corollariis expediemus ,
Corollarium Lisne quἰdquid de Possibili late aeeepto dieitur,
emere dieitur: ideoque ejusmodi disputationes omnino cavenda sunt. Nihil hoc canone utilius , nihil Philosopho dignius. Cur enim nos torquebimus disputantes de Tebus, quae intelligi omnino non possunt cur alios decipiemus utentes vocabulis sonoris S amin Pullosis, quae nullam interpretationem habent Expendamus disputationes, quae de possibili instituis olent, tum vires humanae mentis sedulo perpendam mus, plane intelligemus, nihil nos in iis videre,
nihil finire posse. E. g. Disputant in eo , An possibilia omnia exsi- flere puput. π psimilia suum habeant esse distin- . Hum ab omnipotentia . An boe esse sit positivum , an negativum. An ereatura possibiles qua tales dependeant a Deo. An ereatura possibile; qua rater μει prio.
195쪽
Dei actualis fir magis necessaria, quam possibilitarcreaturarum ζ S hujus farinae alia. Quis autem non videt ejusmodi disputationes aut puta verba esse , aut tales, de quibus nemo homo judicare
tradictionem , ergo est possibilis ss Je possibili finito loquimur J non nisi in paueir , ct omnino perspicuis est verum : plerumque tamen es falsum .
Prima pars constat exemplo adamantis , quod supra dedimus : S aliis ejusdem generis , quorum ideas plane cognitas & exploratas habemus . Altera pars satis evidens est. Nam cum harum natura rerum, quae oculis subjiciuntur, cognita nobis non sit; potiori iure cognita non erit natura illarum , quae numquam creabuntur, & quarum non nisi obscurissimas ideas habemus. Qui igitur dicere possumus, nullam in earum creatione con tradictionem esse posse 2 At non video contradi inctionem . Fateor: sed qui scis nullam ibi esse λ quot quamque utiles res exsistunt, quas tu nec vides, nec esse posse suspicatus fuisses 7 Possum id tot exemplis eis cere , quot sunt res , quae a Recentioribus naturae perUestigatoribus repertae sunt; quasque
non modo Scholastici, sed ne veteres illi quidem Philosophiae, ct Mathematicae coryphaei fieri posse suspica hantur. Itaque temere dicam, Possibile esui res corporea cogitet οῦ quia nullam proprietatem corporis cognoscimus, quae congruat cogitationi.
196쪽
LIBIR QUARTU x. I s NihIl apud Scholasticos frequentius, quam hoe axio ma : nihil tamen est in quo facilius erretur, nisi Iapienter adhibeatur . Corollarἰum III. isne eontrarium axuma: Video contradictionem , ergo est iii possib los ; valet tantum in iis, qua
Bumana ment. 3 v res non excedunt, idque caute et in aliis non ic m. Constat rarimum . Npm ut iudicem, an contradictio adsit, an non: op ttet essentiam Physicam rei penitus cognoscam itaque , tres humanae mentis excedere non po' est . Caute tamen adhibendum et Nam quaedam nobis Widentur contradictionem praese ferre , quae ti ullam praeserunt. F. g. Sc nolastici putabant, aerem tam esse levem , ut, dum esset aer, gravis natura esse non ponset: quia esse aerem , ct esse natura gravis um , Pugnare illis videbantur . Uerum nullam ibi esse contradictionem , perspicuis rationibus demonstrant Recentiores philosophi. Queare nisi rem penitus exploremus , dijudicare non licet. Secundum it dem evidens est . Nam si mentis aciem res , quae sub sermonem cadit, superat, quis nisi demens de ea iudicare sibi sumet 7 Quare merito de temeritate post alcin ur illi, qui mysteria quaedam nostrae religionis, veluti Trinitatis, Eucharistiae, aliaque negant hoc nomine, quod ea clare non intelligunt. Qui eodem nomine negare deberent Vel familiarissima quaeque naturae phaenomena , atque
ipsam animi sui , ct corporis complexionem , quod eam intelligere nemo potest. I. a C A.
197쪽
EN duo vocabula abstracta , & adeo clara , ut
definitione non egeant. Quare cum ea definiunt aliqui hoc modo, Simplex est, quod parternos habet; Compositum , quod habet partes ς tempus, ct ver ha inutiliter consumunt, nam id ipsumsgnificant duae illae voces . Tota igitur dissicultas in hoc est, cum applicamus vocabula simplex, &eompositum ad varia genera entium t in quo , ne pueriliter erremus, quaedam prae oculis habenda sunt a Primum itaque recte Philosophi aiunt, nullumens reapse simplex esse, nisi ens intelligens, quod alio nomine vocamus spiritum et hoc enim solum est, in quo partes nullae re vera nec esse, nec in telligi possunt. Contra corpora omnia, quod in partes secari possunt, nec ulla tam exilis pars est, quae in alias dividi non possit, composta sunt. Quaerunt aliqui r an aliqua sit particula materiae , quae atomus seu individua sit; an contra unaα
quaeque sit composita , ct dividi possit sine ullo fine. Haec est celeberrima controversia , de qua iam inde ab Aristotelis aetate, S supra tam acriter disputatum est, ut nihil magis. Nos eam Physicis, si qui otio diffluunt, examinandam relinquimus . Tantum dicimus hoc loco , quamlibet particulam materiae esse corpus et omne corpus esse figura aliqua Prae
198쪽
s raeditum: omnem figuram partem dexteram, S: sinistram habere . Hae sunt clarissimae proprietates materiae, quae a nemine sanae mentis negari possunt. Cumque corpus magnum non n i si mole dis . ferat a corpore, seu parte exilissima , habeat tametaeasdem proprietates; relinquitur quamcumque par ticulam materiae , quod figura vestita sit, in alias, has rursum in alias in sinite dividi posse. Dices: iam nunc erunt infinitae partes in qualibet particula materiae , quod om n no intelligi nequit . Fa cor id in t uigi a n his tion posse : sed alterutrum amplecti nece se est : vel negare debemus perspicuas pro 'meiates materiae , ea de caussa , quod non intelliga, nus quo modo corpus infinite se-
eari possit 1 ve' abstinere ab ejusmodi disputationi inhus, in quibus olli l clare intelligere , nihil fini ropossumus. ills d philo phis Recentioribus durum omnino videb cur . Hoc autem dignius mihi videtur
sid liqui Reeentiores gravissimi cum pro cerinto ponant, ex re nou extensa extensum fieri non posse , putant exteissionem plieitatem una esse posse : ideoque contendaπt prima elementa corporiam
esse subsantias simplicet , ct extensas. Si rationem quaris , audies hane esse , quia non intelligunt, quomodo infinita partes in una ct exilissima materia parte eontineri possute propterea ridenr Cartesio nos, Newtonianos, ceterosque, qui divisionem in infinitum amplexantstr . Sed, poce eorum dicam , mihi et dentur ipsi male philosophari. Non intelligo , inquiunt visionem in infinitum. Igita. uesare de heci
199쪽
Dgst x METAPNTO CAId certum est, divisionem , quae naturae viri hus in materiam induci potest , non ultra quasdam particulas compositas , seu moleculas , uti vocant, J Pr Proprietates materiae, quas clare intelligo . Pu cra fallacia i ex infinito , quod mortalis nemo intelligiι , ad rem omnino perspicuum argumenturi Hane si admittimus philosophandi rationem , insu eras res omnino perspicuas negare deberemus , quod eas non in elligamus et immo vero fere omnis
phaenomena P siea , 'qua , si ingenui est e volumus , fateamur necesse est nobis inpervia Ube . Addunt, extensionem sine soliditate in eadem re simpliei esse posse : ut se habet anima hominis , qua simplex es , ct extenso . Extensu l eur ita Z quaeris
quia eum anima agat in corpus , oportet ei loco cerebri sit praesens , in quo servorum origo , quorum ope motus membrorum fit, exsistit. Nervi autem minimum in uno aliquo punflοPh,eo originem habere debent: quod punctum certe extensura es. Eraesanima , qua ei puncto praesens est, extensa ct ipsa 'necesse es . Altera fallacia . At, inquiunt, Iun in hae sententia RudVeras, Morus , Cudmoribus , eeteri. Ruid ad nos ὶ quas nos Philosophorum nomina , non ration I quaramus. Cur autem eorum
philosophandi viam ruietamus , in promtu est. Priamum nullam hi Philosophi ideam claram habent nain aura animi nostri et deinde nullam de modo , quo essin cerebro e tum nullam de ratione , qua movet cor pus : qua duo non nisi ex esse diis probare possunt. Male igitur ponuut pro eomperta rem , quam nulls Modo intelligunt. ar iude e iant, uuari debera
200쪽
. LIBER Q UART Us. progredi posse, quod Physici perspicuis rationibu aesticiunt. si JEt haec de vocabulis stricta signifieatione acceptis .
Sed Philosophi vocabulum simplex interdum laistius acci prunt, eoque res illas designant, in quibuae multae partes di Perta speciei oculis Gistingui possunt
Sic vinum, sic oleum, sic adamantem vocant naiaturas simplices, quod nullam Marietatem diversarum natura . um in iis obmr: e ite quamquam re verRs easdem i. . turas diuturno igne, vel solis radiis speculo causti zo couctis examine mus , ut Chymici faciunt, c. aro cognoscamus ex diversis naturis va-xie permixtis componi.
Compositum autem varie etiam a Philosophis aecipitur. Aliud est P sicam , quod partibus con stat , quae separari possunt re ipsa : V. g. homo , qui Corpore, & mente re ipsa differentibus componitur . Aliud Metaph Dum , quod ex rebus constat. L qu extensionem divisibilom et ateries , quam omnes per- spieue intelligunt, tametsi non intellignis, quo modo quaelibet pars infinite secari possit. arisi enim , qui sine ulla anticipatione , με uita Dpothesi judicet , ejusmodi disputatores ferre possit Z aut quis
germanus Philosophus non potius dicat, haec claro intelligo : illa non intelligo Ego vero eligo potius plane fateri, me talia nec explieare , nee intelligere posse, quam tales opotheses pro .eris in hae Ph Iosopbia luce .iris oc latis obtrudere. Sed de his alio loco est disputandum .si J Vide Neweonum in optica r. ct Mussehenbroehium in Elementis Physicae Cap*. l. assiseqq. P. M. I S.