Aloysii Antonii Verneii ... De re metaphysica ad usum Lusitanorum adolescentium libri quatuor

31쪽

Antonii Verneti, utilissimum opus non Iuventuti modo , cujus in gratiam conscriptum est , sed etiam viris inter optima, studia cisalem agentibus. Nihil eo , in hoc quidem argumento , ad eruditionem copiosius, ad judicium limatius, ad rationem quod attinet differendi elegantius, aut clarius facile invenies. Itaque dignum quod edatur existimo, cum ea de causa, tum quod pietatem Auctoris erga Ecclesiam Romanam , ad haec Fidem Catholicam , atisque morum doctrinam ubique spiret . Romae ad Aram Ciali xiI. Cal. Augusti an

Si videbitur Reverendist. Pat. Mag. Sac. Pal. Apost.

F. M. de Rubeis Patriareba Constant. Viced.

FcIoseph. Augustinus Orsi Sac. Pal. Apoll. Mag. Ord. Praed.

32쪽

presertim origines Habem Inulla nullus

Proptera in te roga XXX r

praesertim Origenes Tamen habemus nullo ullus Benedictis. Origenes intelligentiam Propterea interrOS Litteras quasdam, paucas numero , vel in. versas , vel distractas, lacile Lector animadve tet , S emendabit. Si

33쪽

XxEI simul atque editi in lueem , O suscepti sumus, In omni continuo pravitate , in in summa opinionum perversitate versamur et ut paene eum lacte nutricis errores suxisse videamur . Cum vero parentibus redis diti, demum magistris traditi sumus, tum ita variis imbuimur erroribus , ut vanitati veritas , O opinioni confirmatae natura ipsa cedat. Cicero Tuscula

nar. L.III. c. I.

Est profecto animi medicina Philosophia, eujus

auxilium non, ut in corporis morbis, petendum est foris . Omnibusque opibus . viribus, ut nosmet ipsi nobis mederi possimus, elaborandum est . Idem ibid. cap.3 Primum igitur perspicuitas magnam habet vim, ut ipsa per Iese ea , quae sint, nobis ita , ut sint, indicet. Sed tamen ut maneamus firmius o constantius in perspieuis, majore quadam opus est Selarte, Vel diligentia , ne ab iis, qua elara funt i a per sese, quasi praestigiis quibusdam , O captioniabus , depellamur . . . . Oportet igitur sin ea , qu pro perspicuitate responderi possunt, in promtu habere ἔ esse armatos ut securrere possimus interrogationibus eorum , captionesque discutere, quod deinceps facere constitui . Idem Academiearum L.mia

34쪽

EQUITIS TORQUATI , ARCHIDIACONI EBORENSIs

A D USUM

LUsITANORUM ADOLESCENTIUM

LIBER PRIMUS

Προοιμιον sPs RAx pretium est, Adolescentes. antequam de Metaphysicae usu , Rutilitate dicere aggredior , huiusce disciplinae naturam , originem, &υieissitudines summatim persequi; - ne in ipso operis vestibulo vobis nu-gotium exhibeamus . Nam cum tot tantaque de

Metaphysica Philosephi non nulli maxime scholastiis

35쪽

a DE RE METAPHYsICA ei disputent, eamque tot laudibus ex tot Iant, nihil ut, si eos audimus , ingeniosius excogitari possit, nihil ad disciplinas graviores pro rei dignitate disputandas accommodatius; rem totam exponere vobis non modo utile, sed etiam necessarium esse existimamus et ut vos ipsi hisce mysteriis initiati, vel nemine monente , dijudicetis , an tantum eidem tri-Imondia ui sit, quantum a non nullis tribui solet: an

contra longe ipsa infra ologia illa amplissima & exquisita iacere videatur. Nam si tanta ei inesset utilitas , tantaque ad res singulas penitus percipiendas facilitas, quantam de ea praedicant Metaphysici vulgares, quis neget Metaphysicam disciplinam cete. ris , quae a quibusdam utiles praedicantur, longe esse anteponendam et beneque ac diligenter ante ceteras addiscendam ξ Sin autem ad ea consequenda nihil, aut parum in Metaphysica illa vulgata habeatur subsidii, nemo nisi ineptus dubitabit, quin ejusmodi doctrina tantum sit adtingenda , vel leviter degustanda et ne , dum in ea aliquid esse sani, & exquisiti boni iudicamus , tempus & operam inutiliter consumamus. Sed de his infra copiosius dissere. mus et nunc ad id, quod erat propositum, veniamus. CAp UT I. De metaph ica nomine, origine s

saris aetate inventum videtur . Nam cum Tyrannio Amissenus grammaticus , ct Andronicus Rho

36쪽

testate , Aristotelis libros in certas classes digererent , ct alios ad Logicam , alios ad Physicam , alios ad Ethicam revocarent: aliqui superessent, qui ad nullam classem referri posse viderentur; hos post Physicam posuerunt, & - μντα - φυσικα , quasi dicas , Posieis libris adjetia, nominarunt. Cumque in iis libris Aristoteles de rate , eiusque adfectionibu4 , ct eaussis , itemque de Primo Motore, & Istellitentiis , quae ex eo emanant, confuse & nullo ordine agat: Lad hinc Aristotelici, qui post fuere, quidquid de rate , ct Intelligentiis generatim dicitur, Metapbsicam appellandam esse censuerunt. Alii autem , presertim Arabes , horumque successores Scholastici, nodum quaerentes in scirpo ,

A et in L Q Aristotelis seripta , quae Neophrasto pria

mum , dein Neleo relicta fuere, ab ejus heredibus permultos annos humi abscondita sunt . Inde eum extraherentur humore penitur corrupta , vendita

fuere Apellieoni Teio , qui depravata loca inperite supple.it. Suba fila Athenis a L. Sulla , Apellieonis bibliotheca ejus jussu Romam delata e set ubi Tyrannio primum , deinde Asdronteas Rhodiur ri totelis opera recensuerunt, ct ordine posuerunt . Vide quae di putavimus in Logica L. I. c. I. itemque Franeiseum Patricium Discussion. Peripa

tet. Τom.I. l. s. p. m. 62.

xJ Praesertim L.XI. O XIII. Ruanto autem conis fusi sint vitio Metaphysicorum libri, eorum eo pectus deelarat. Nam eum explicandae substantia D ritali praesertim natura Dei, seu primi motoris

37쪽

4 DE RAMETA A sICA in ipso Metaphysicae vocabulo mysterium videre aliis quod sibi visi s unt. Nam cum animadverterent trans , seu Dpra Posicam interpretari polle; sine ulla dubitatione judicarunt , eo vocabu-jo designari jeientiam quamdam jura corporum iuvestigationem positam α quam proinde veluti aliquid

reconditum & exquisitum ceteris obtrusere .

Ut ut est de nomine Metapb sica, id certum ex historia est, Platonem, LiJ qui primus de Meta- physico argumento in Philosophia disputavit, Diate fificam id nominasse e statuit enim praecipuum Dialecti eae objectu inesse ideas illas suas universales , Raeternas . Quod argumentum Aristoteles largius exponens Libris XIIII. Metapb eorum, qui supersunt, Sapientiam primam, Phil0Ubiam primam , Theois ogiam , alio S alio nomine appellavit.

s id enim signifest oris. cum ait, ens quatenus ens est J consecrati fuerint, O CXLI. capitibus

absolvantur,tamen sola quinque posteriora Libri XII. capita aliquid habent de substantia spiritali. Raare ut aliquem in iis nexum invenirent mutarunt vulgatum ordinem Sam. Petitus Miscellan. L. IIII.

e. 9. Iae. Thomasius Hist. Metaphys. q. X. p. 7 I. edi alii. Γ id Ante Platonem Pythagoras de prima Sapientia , ct de rebus incorporeis paullo subtilius , quam reliqui, disputu vit. Ex quo ad Eleaticos philosophos , ex iis vero ad Platonem eadem ratio ct cos. suetudo pervenit. Sed eum nihil Ieriptum relique rit othagoras et Ueaticorum non nisi fragmenta supersior; merito suo Plato , ejusque auditor Aristε- telςr, Metaphsica conditores habentur.

38쪽

' ex Platone praeceptore desumta est. Uerum cum Aristoteles de more suo aliquid novum , S inauditum Proserre conaretur, quo sibi facilius ingenii Iaudem compararet, totam disciplinam hanc tam Perturbate contor teque tractavit, ut alia , ac illa erat Platonis, hominibus non callide cogitantibu a Videreturi nam tam multa de notionibus abstractis S universalibus ante disputat, ut eo modo, quo ab eo tractatur , nihil ante eum scriptum reperiatur. Reapse vero de Platonis Meis , seu substantiis .nmutabilibus in illis libris disputat Aristoteles : Qquae substantiae & per se subsistant; & materiae sux saac aeternum tempus mutabili ale me, certam eidem naturam S sormam dent; ct ex quibus , ceu cauias a prima, ac idearum fonte , cetera per emanatio nes quasdam , uti vocant, proficiscantur.

Quare quidquid Aristoteles de Ente generatim , ejusque caussis , ct principiis disputat, nisi ad principia illa Platonica idearam reseratur, intelligi nullo modo potest . Quod qui non faciunt, ut scholastici plerique omnes non faciunt; atque nulla ha hita ratione Mathematicarum notionum, &hypothesium Graecae philosophiae, quas tape adfert Aeconsulat ς tum etiam obscurissimae philosophandi viae, qua praedictis in libris utitur Aristoteles , a eum interpretandum animum adiungunt, ne illi pa-Iam Aristotelicarum hypothesium inscitiam suam patefaciunt . Haec cum non nisi ex Aristotelia ore, eiusque

39쪽

feri piis reconditioribus aperte intelligi possent, e stitit , ut post Stratonem Lampsacenum , Theo phratis auditorem , usque ad Andronicum Rhodium, per annos circiter CCXII. Γ his temporibus Amitotelica scripta , quae tamdiu latuerant, uti diis dii mus , lueem viderunt 3 germana Aristotelis sententia cognita non fuerit. Cumque Andronici , id est Ciceronis , aetate plurima inepte ac inperite vitiatis codicibus fuerint adiecta, alia mutilaea , li-hrorumque ordo metaplasicorum turbatus; tum denique deessent aliqui Aristotelis libri Metan hysic nec aliquis reperiretur, qui medicas manus ad hia' here posset: evenit ut Aristotelis studiosi non νerum praeceptoris systema , quod ex Platone desum. ferat , sed novam ex ejus scriptis disciplinam elicuerint , quam Metaphysicam appellarunt. Quae in hoe tota erat, ut de Ente, ejusque proprietatibus in universum dissereret, quae erat Ontolostia r cui parum admodum de Spiritibus , seu de Pneumatolinia , ct de Deo , seu de Theologia NotiaraIi adhibuerunt . Cum e contrario Aristoteles iis libris de Theologia illa sua Naturali potissimum disputare si-hi proponat e ontologiam vero quasi praeparationem quamdam, seu pedisequam adiungat. Ci Aeeum Aristotelica philosophia in Occidente paullo post, H De metopbsima eAristotelis apud FP. pHorum Ecclesiae Iaculorum Φestitia non osseurimus t si excipias Boethium, qui VL DeaIo Iibrum edidit

toros Metaphys Arist. Densi eodem Iahente, vel

uo ruitium ML exposuit: qui ex abusu praedicta

40쪽

i LIEER PRIMus. 7 post, idest post saeculum VI., tantum non omnis eva nesceret, idque ad solidum taculum usque xu. , ruindis & informis nova illa Metaphysica remansit. si IC pu T II.

De Metaplastea Arabam , O Seholasticorum . EAM tamen Arabes, ct scholastiet alli alio te mapore perfecerunt , mirandumque in modum amplificarunt, sed eadem ratione, ac primi, saJNam cum in eamdem disciplinam inciderent , de Graecae linguae, ae veteris Philosophiae rudes, a que ignari, Metaphasteorum libros subtilitas , quam par erat, interpretarentur; id est , non ad praeceptoris germanum systema exigerent, sed secundum Interpretum , qui eos depravaverant, s3J opinio-

Metaph. in graves errores incidit. Ceterἰ Aristoritelem Odἰo habebant : nee nisi eius Dialectieam , at neeurrerent Hareticis qui ea delectabantur , ad-kibuerunt eoacti .

phasica Oeeidentalibus Innotescere coepit J ἰn inter pretationem Aripotelieae doctrinae toto animo in eua