Aloysii Antonii Verneii ... De re metaphysica ad usum Lusitanorum adolescentium libri quatuor

41쪽

p Dp RE MgTA RYs Ie Anes explanarent; novam illam Metaphys eam in tu stum disciplinae habitum reduxerunt et eamque ita exposuerunt , ut fere omnis Metaphysica eorumoniologia, id est)cientia de Ente, absolveretur : cui admiscuere unum S aliud de leo , & Spiritibus appendiculae loco . Quod idem ad integrum usque sarisculum XVI. obtinuit in occidente , ut eorumdem li-hri , qui nihil, nisi de ente vel vero , vel ficto , con

tinent, testantur. a

Scholasticorum itaque Metaphysica , etiamsi Aristotelica nominetur, nihil minus est quam Aristotelica , nec nisi rerum nomina cum Aristotelica cominmune habet: quod vel ex sola opinionum Aristotelis cum Seholasticorum sententiis comparatione mani festum fit. Haec tamen vulgares negant Seholastiis

ei: negent et sed iis, qui historiam Philosophi eam vel primoribus labris degustarimi, & quibus de ta. 1ibus rebus iudicandi ius est , minime dubium est . De Pneumatologia vero, S Naturali NeοD-

vatior esse eo ite nam plurimι ArisOtelem eιm Zenone , ct Platone in eoncordiam inepto syncretismo reducere conatisunt. Immo ct Alexandri Aphrodi

siensis hie sub Antonino Caraealta vixit inito Iuo Christo saeulo J Bhola, quae pressus Aristotelem

I equebatur , multa Aristoteli suo per errorem tr luit . Sed multo deterius id feeere paullo post Eele-Hiei, Ibti Platonis sectatores, ut Porporius , Pom-Hiebus , Simplieius , ceteri, qui ita singula mi- seuerunt, ct copuIarunt, ut in eorum scriptis, quid Platoni , quid Edristoteli vindieari debeat, dignosci non polis et ex quo Oecosio fuerant multoram erin

rorum a

42쪽

LIBI R. PR Iuus. sela vix unus & alter eorum seorsum disputavit Laudem tamen, ut iis temporibus, habuit Ray- mundus quidam de S ad unde in Theologia Natura-Ii , si I quae tamen non omnibus placuit: ct Theophilus Raynaudus Iesu ita , qui ineunte taculo XVII. saJ edidit Theolog. Noturalem et in qua tamen plurima subtilia, ct ad rem non pertinentia disputa vit, s33 parum aut nihil recedens a consuetudina

iaculi sui, ct Metaphysica vulgari. CAPu et III. De Metapbsi ea emendat;one tentata νIAM .culo XVII. ineunte eum animadverterent

Philosophi non nulli, ex illa Metaphysicam tractandi ratione, quam Scholastici amplexabantur , parum aut nihil utilitatis adferri severioribus disciplinis recte tradendis , perpoliendis , amplificandinque , de emendanda eiusmodi disciplina serio cogi tarunt . Quos inter reserri debent, praeter Nico in Iaum Taurelium, & Thomam Campanellam, qui aliquid tentarunt potius , quam perfecerunt; acu tissimi Philosophi, Henricus Morus, Joannes Clau-hergius, Petrus Sylvanus Registus , Nicolaus Ma- Iebranchius , aliique S eodem , & praesenti taculo .

Id tamen non omnes eadem ratione praestiterunt. Namsi J Vide NieοI. Antonium in Bibl. Hisp. Ueteri

mur in Apparatu nostro. Pari I. II, cap. s. P Ra

43쪽

ao DI RI METAPRYsI A Nam aliqui, ut Verulam ius , siJ Metaphseam stricte aeceptam s haec ex ejus sententia de mente humana, idea , forma rerum naturalium , atque fine explicat J partem Pidisitea esse voluerunt, & ad Phy-seam retulerunt. Tractationem de Deo , uno , vero , hono, spiritibus, ad Theologiam Naturalem. Partem vero illam, quae de principiis, axiomati husque generalibus, quibus omnis scientia nititur , disserit, a Metaphysica , S Theologia Naturali separandam esse iudicarunt, & pDilogophiam Primam appellarunt.

Alii doctrIna de Deo, id spiritibus, & eom. munibus scientiarum principiis metaphdificam definiverunt e ut Cartesius LaJ Flamellus, Rudigerus , Syrbius, itemque Christianus molfius : quibus addi possunt Peripatetici haud pauci. Sed alii alio

modo. Nam quidam Metaphysicum argumentum in partes diviserunt, atque disputationem de Deo Theologiam Naturalem , de animo humano PDebois Iogἐam appellarunt et Metaphyscam autem stricte acceptam eamdem philosophiam Primam seu ontola-giam esse dixerunt, quae generalia principia omnis humanae cognitionis suppeditet e cui addiderunt Gissmolostiam , quae de mundo generatim disputet: veluti Che. Wolfius, eiusque adsectae, S praeter ceteros Baum ei sterus . His adiungi potest Syrbius, ct Holim annus , qui de philosephia Prima copiosissime disputarunt: diverso tamen modo, ille maiori apparatu eam cum reliquis exponens , hic pressius. atemque Joannes Cla ubergius, & Joan. Clere ius, qui siJ De Austinent. Scient. L. IIJ C. c. Meditation. de Prima Philosoph.

44쪽

hryx R DRIM Us. I qut Ontologiam a reliquis partibus seorsum expo. fuerunt. Non nulli Metaphysicae partem in Lsgica disputandam esse audicabant, ut Auctor Artis cogitandi, Crousatius , Ualebranchius, ct reliqui rimmo & Henricus Morus , qui ontolatiam ad Logicam refert : Metaposcam vero in sola rerum spiritualium , nempe Dei, Angelorum , ct Humana. tum mentium , investigatione occupandam esse defendit. si J Alii autem strictius accipiunt, & in Metapbstea sua de Deo agunt, ut Geu lingius , Cornet. Bontehoe , & alii Recentiores, qui nomine Meta

ph ea nihil aliud signiscant nisi Theologiam Nam,

ratem. Contra quidam , & ir quidem recentissimus , nomini Metaphysica non modo TheologIam Naturalem , ct PDchologiam, verum etiam PD-flaam generalem supponi debere ait. Οntolo Iam vero e disciplinarum numero delendam esse plurimis verbis contendit. Fuere qui omnem ex philosophia Metaphysi. eam eiiciendam esse putarent, ut sectatores Danie Iis Hossin anni, veluti Schillingius, Amesius, alii. Fuere qui dicerent , non alio nomine retinendam esse Metaphysicam , nisi veluti Le cicon , ex quo Philosophorum lingua , seu peculiares voces , ac dicendi sormulae intelligi possent In quam sententiam disputavit superiori sarculo Iaco hus Thomasius, a quo non omnino dissentit Christianus filius: hoc vero nostro , Ioannes Franciscus Buddeus, s Ialliis siJ In Enchiridio Metaphysico .s ad In in istor. Metaphysicae q. t 6. II.s3J Cautelae circa praecogn. Iurisprud. c. I 2. . I. s 4 Elem. Pnilosoph. lastrum. P. IIII

45쪽

au DIRIMI TAPH s Ie Aaliique non infimi ordinis . Aliis supersedendum

iudicamus . Inficiandum non est tam varias ta inque discrepantes Philosophorum sententias hoc boni adtulisse emendationi Metaphysicae , ut expensis in utram inque partem rationum momentis , quaenam anteponenda esset sententia , facilius cognosceretur. Aeerrarunt plurimi, ineptissimeque delirarunt . Fateor : sed eiusmodi errores caussa fuere cur alii vel verum invenerint , vel ad veritatem quam proxime accesserint. Quod profecto usu venit: nam ab eo tempore multo accuratius de Metaphysica no-hiles Philosophi disseruerunt , inutilia praecide runt; atque, omissa obscura illa , SAEgyptiaca, ut ita dicam , disputandi ratione, quam Peripatetici sequebantur , intelligebantque ipsi soli, non alii, Metaphysicum argumentum late acceptum , satis se ipso obscurum , quam planissime atque apertissime exposuerunt, politeque scriptum ediderunt in vulgus, ut infra suo loco demonstrahimus.

CApu et IIII. Di putar de praeressu Metaphvsiea emendatas maxime saeuis XVIII. OUamquam vero Scholasti ei sua aetate in Meta-

physico argumento dies , noctesque versarentur , nec aliquid ultra sapere viderentur, numquam tamen acrius & vehementius , quam fine saeculi vicini, ct hoc octauo de ei mo in Metaphysicae sudium incubuerunt Philosophi: nam ct Metaphysicam

46쪽

LIEgR PRIMUS. I si eam disciplinam in partes accuratissime diviserunt, ct singulas sitis nomini hus insigniverunt, & eas

seorsum , idque acerrimo ingenio , explanarunt.

Quidquid igitur Metaphysicum Antiquiores appellarunt, diviserunt Recentiores philosophi in partes duas, ontologiam , S Pneumatologiam . Hanc rurinsum in PBehologiam , ct Theologiam Naturalem partiti sunt. Ontologia de ente , ejusque proprieta tibus generatim disserit. PDehologia ce anima hominis , ac illius adsectionibu 3, ct complexiones seu, ut Physici vocant, uni ne ejus ct corporis .meologia vero Naturaias de Deo, S Angelis : qu ultima pars Damonologia a non nullis appellari claritatis gratia solet. Quam disputandi viam Ioan nes Clercius, ct maxime Chr. Wolfius ante alios secutus est, qui Wolfius aliquot partes iterum in alias dispertivit. In singulis autem partibus explanandis quant sudio & accuratione Recentiores versati sint, ii solum iudicare poterunt. qui Litterariam historiam , praesertim a conditis Academiis Regiis , pae ne cognitam habeant S exploratam . Illud pro cerinto adfirmare possumus , tanto in lumine a quinquaginta ante annis argumentum Metaphysicum positum esse, quanto Antiquiores metaphysici vix suspicari potuerunt. Quod eorumdem Recentiorum scripta declarant: in quibus sngulae Metaphysi eae partes intricatiores accurate , ct iudicio explanantur. Quae hoc loco breviter perstringere non alie num videtur a consilio operis. Saltim vestri gratia , Adolescentes optimi, qui in recentioribus istis S disputationibus, R libris plane hospites estis . Praecipua argumenta, inlustrioresque austores per-

47쪽

I 4 DE RE METAPHYs Ie censere inopportunum non erit. Habebitisque no- his gratiam, quod fontes, unde haurire possitis , cum per aetatem , ct coctrinam licuerit, sine ul-Ia ambiguitate vobis aperiamus . Quidquid dicant scioli quidam, qui notitiam auctorum , quasi ad faciendum honum Philosophum importunam , irrident, cachinnisque excipiunt et quos in

tantis an ignorantiae, an dementiae, tenebris ver sari, patimur aequo animo. Revertor ad propo situm.

I. Quod ad Οουtologyam spectat, de principio

Fationis susticientis aecuratissime disputatum est a philosophis Recentioribus . Lethni Eius, ac Volfius eam omni studio defendunt, eorumque sectatoreS. Straehlerus, Carpo vius , Bylfingerus , Ludovicius , Hagmaterus , & reliqui. Contra vero Philosophi gravissimi, qui Leibnietium , & Wolfium magni faciunt , eam confutant, vel ut Holim annus , Langius, Gottschedius , Mulierus ψ ceterique , qui Harmo.

niam praestabilitam reiiciunt: S, quod mirabilius,

eorum aliquis, qui Harmoniam non omnino e

plodit , ut Reinbeckius Comment. de Harmon. Pr

Nec minus vehementer iidem Recentiores de existentia vaeui contenderunt. Negant Cartesus , Malebranchius, Lethniatus, Hart eherus , mol-sus , aliique viri gravissimi. Exstare vero marigna rationum copia esse iunt Gassendus Newtonus, Gravessandius , Musschenbroelii us, Lockius, R alii nimis multi . Item de natura spatiἰ vaea ἰ acerrime decertarunt inter se philosophi Moderni. Cartesius secundum

48쪽

LIas R PRIMus. 3 duin Aristotele in ciJ spatium a corpore non disti guit. Cordemaeus nihilum Pisseum, seu possibit ratem ponendorum corporum esse putat ἴ a quo non Ionge abit et gelius , Stair, aliique. At Morus, Ne tonus , ejusque adsectae aliqui, veluti Raph nus , Clarchius, huiusque Apologista, set J contendunt , spatium esse ipsum Deum . Contra Apologistae adversarius IJ aliique contrariam sententiam defendunt. Sed haec, aliaque Cosmologica ad Physicam magis, quam ad Ontologiam, perti

nere videntur.

Praeterea de iudUeernibilibus seu Indi*idu Isit idem disputarunt Moderni magno acumine ingenii . Lethnietius individua solo numero diversa acriis ter negabat, itemque molfius, ejusque sectatores. At Clarchius cum Leibnigio disputans pro iis pugnabat . Ex quibus ceteri, qui post fuere, & argumentas a J Physic. L. IIII. c. 3. text. a a. S. c.q. te X t. I S. Scc. II. ct r3. R ia. ubi postquam probavit penetrationem tesserae ct inanis esse Actam et non fecus ste tessera, ct tessera, ita quarἱt: τὶ ἔν διο ει το τοῦ

σκουν is τῆ μω ἔς . id es: Quid ergo disseret ratione dimensionis ) corpus tesserar ab aequali inani &loco & si duo eiusmodi, cur non etiam quotcum. que in eodem erunt Z

49쪽

risee amplificarunt. II. Uenio ad Theologiam Naturalem , quae pO tissimum est eonsideranda . Innumeri autem nostra sct parentum memoria Athei exstitere , qui vel aperte, vel callide Deum esse negarent: si J maximum omnium flagitium admittentes , naturaeque ipsi squae Deum conditorem suum ex omni parte Ostendit, aperte audacterque repugnantes. saJ Hos tamen alii, ut meriti erant, labefactarunt, perfrege runtque: qui adeo multi sunt, ut eos enumerare , id esset integrum librum scribere velle et quare nobiliores tantum indicabimus.

νἰbus non nulli, quos inter exceιIunt Fenkinus πο- asius Historia Philosophica de Athei sinci . 8. 7.H. Eaddeus Theses de Atheismo cum adnotationibus Adriani Buuri. Traiecti ad Rhenum I 37. 8. Offacob. Priderio. Reἰ mannus Historia Atheismi . Hildes. I as. 8. aJ Sint re vera Albeἰ, an non , magna quastio

est. Nullor exstitisse theos, aliqui viri docti pu- arunt et inaxime vero Antiquos philosophos nullo modo otheos diei posse, eontendit γοan. Chrisο-phortis molsus in libro de Atheismi falso suspectis, alii post eum. E contrario veteres plures Atheor fuisse, defendit post alios Ioanues Henrieus Poppius de Atheismo Philosophorum Gentilium cele-hriorum , ct yoannes Franeiseus Huddeus de Spi-nogismo Ante Spinoetam , itemque in Thesibus de Atheismo cap. i. ubi alios Deit Albeos neoreticorpriis

50쪽

runt , Samuel Parherus, Radulphus Cudiorthus , Joan. Rayus , Bentleyus , Derhamius , Samuel Clar-ckius, Nieumen thytius , Jacque lotius , J. F. Bud- deus, Christianus Molfius, Hadrianus Buuri. Ex Catholicis P. D. Huetius, Magalotius , Fenelonu S, Τ revisanius, Franc. Lami uS. Cum autem duo superiori saeculo athei Theoxetici inpietate sua prae ceteris nobilitati sint, Scin omnium sermone versentur, Benedictas de Spino Ea Batavus , & yoannes Tolandus Hibernus , qui libris editis suum atheismum declararint; eorum oppugnatores adducere erit operae pretium. Spi no Eam confutarunt nimis multi: inlustriores sunt ex Protestantium coetu Ioannes Breden burgius, Guil. Blyenburgius, Iacque lotius , Henricus Morus, Sam.

Clarchius , Nieu.enthytius . LIJ Ex nostris vero, Huetius, te Uassor, Franciscus Lamius, aliique. mlandum labefactarunt ex illis , Iac. Fayus , J. F. Bud deus, ct Clarchius . Ex nostris Morinus apud de Tilla det, sive Huetius, aliique. Praesertim vero de ratione demonstrandi exsistentiam vel summa animi contentione disseruerunt B non primi ordinis, alios secundi: quo tuo adversarii omnes in concordiam sine labore reducuntur . Satatim scripta , quae hoc superiori Deuto ab adfectis vel Spinoeta, vel Tolandi, vel aliorum edita sunt . de exsistentia Atheorum, saltim secundi ordinis , duis

hilare non sinunt .

scripta enarrat.