장음표시 사용
61쪽
quam minimo errandi periculo , contemplemur . Quod ipsum in Logica nostra copiose exposuimus . Et certe non alia medicina animi tarditati S infirmitati h revius, efficaciusque , quam Logica , medetur: quam si quis penitus cognoverit, in eaque valde exercitatus suerit, non is ad veritatem exinplorandam , aliisque exponetidam, qui finis ultimus germani Logici est, validiori auxilio opus ha-hebit . Unum illud superest, ut Logicae praecepta ad singula argumenta recte applicemus : quod ipsum
est in unaquaque re esse Logicum . Id vero ad singu-Ias scientias pertinere evidens est et quarum est Logicae artis praesidio verum , vel certum , vel pro-
habile intra suos quaeque terminos, investigare . Sed i J Eg. I. Physca ex regulis logica phrenomena
omnia accuratissime investigat , sdi eomparat inter se. Ex phaenomenis caussas seeundum leges proba-hilitatis , id que analogia ope , explorat. a. Medicina itidem , analogia duee, ex Logica praescripto morborum naturam probabiliter eoenoscit:
, qua medicina sanari possint, probabili ratione
3. Ethica stricte aeeepta naturam homἰnἰs mora- Iem , id est, naturam corporis , mentis quatenus ad mores referuntur, explorat e Pariosque animi morbos iisdem legibus odoratur e tum ex certitudinis ἐegibus eorum medicinam pyoponit, nempe summam felicitatem ae bonum , cujus effectus demonstrat, item que viam ad id peredeniendi .
6. Iurisprudentia Naturalis, altera pars Eth
62쪽
LragR sECUNDUs. 29 Sed cum homines non modo disciplinae rudes , verum etiam litteris exculti, alia S alia de caussa praecipitanter iudicantes, ad praecepta Logices in singulis uniuscujusque disciplinae partibus exponendisces , ex isto humana ratione , secundum regulas demonstrationis , leges justi, bonesti de aueit : atque de inciis hominum, quae ex iis proficisscuntur spraecipit. s. Prudentia Civilis , tertia Ethices pars , qua Politicam itidem eomprehendit, qua prudentia regulas exponit ἡ lGa legibus demonstrandi utitur interdum , ut ex suis principiis conclusiones gemmanas eo at: interdum legibus probabilitatis , quarum ope examinat, an hoc . ves illo easu leges ba-heant locum, an aliter. 6. Iurisprudentia Ciuilis ,-Pontificia ex pra- ceptis Hermeneutices vim Legum explanat: tum doctrinam probabilitatis adhibens , probabiliter eois
gnoscis, an singula res , qua accidunt, sub bce veIilla lege eontineantur ; id es, ex ea finiri ae jud cari poni. - . Theologia Naturalis ex legibus demonstra. tionum , qua in Logiea traduntur , exsistenti an unius Dei , dasque proprietates demonstrat. g. Theologia Revelata legibus illis utens , qua de evidentia morali tractant, primum ostendit, Icripturam Sacram a Deo traditam fuisse . Tum certo domonstrat , eodem sensu accipiendam , quo Catholica ecclesia accipit. Postremo ex rebus revelatis quae dam certo , quaedam probabiliter , quae magis secessaria videantur , deducit. Utitur etiam regulis
63쪽
go DE Rη ΜsTAp Ys Ie Adis cogitationes suas exigere haud raro omittant: quibusdam illi praesidiis ante muniendi videntur , quam in singulas scientias ct artes se inmergant equo facilius illa iudicandi praecepta , quae in Logi eis generatim didicerunt, ad unaquaeque argumenista aptare possint: seu , quod idem est , de singulis argumentis recte dijudicare . De his vero hoc libro
est considerandum. Iain vero praecipua lex investigandi verum ita sngulis disciplinis est, argumentum suum ita accum rate , atque omni ea parte considerare, ut unaquaque ejusdem proprietates cognata sint: nam quo plures proprietates, quoque distinctius eas cognoscimus , eo magis ad naturae clariorem cognitionem accedimus. fi JPorro autem proprietates uniuscuiusque rei vel communes cum reliquis sunt, vel singularum rerum peculiares . Quare ut recto Ordine in tradendis disciplinis progrediamur , pportet uis quae
Hermeneutices ad exponendum sensum Ioeorum uir usque Testamenti , ct Conciliorum , O Veterum episeoporum. Adeo nulla disciplini est, qua regu Ias Loeteae non adhibeat ad merum ynveniendum. Conjule qua diximus in Apparatu nostro Part. I. L. z.
si I Rei uniuscujusque naturam non nisi ex proprietatibas ct modis cognitis venari nos posse , perspicuum est. De bae vero re eximus in Logica L. II. P. I. c. IO. I I. l. r. ubi de idea substantia ruin : OL. IIlI. pari. a. cap. I. ct saepe alibi. Itaque hae lex
in re Pis silea , ct mrali loeum sibi Deit: immo
ero in omnibus omnino disciplinis.
64쪽
Lras R SECUNDUs communes proprietate S sunt, prius exponantur reum quod magis conspicuae sunt; tum quod ex iis ad singularum proprietatum cognitionem facilius argumentando devenimus; tum demum quia sine ullo negotio eae ante explorari S intelligi possunt. Quae vero sunt communia disciplinis omnibus , vel sunt principia aliqua , id est axiomata generalia , quas primas veritates nuncupamus; vel vocabula, quibus ea exprimi solent . Utraeque igitur ante cognosci debent, quam disciplinae singulae e
Porro hae duae res disciplinam quamdam faciunt , quam , si respicimus argumentum , Ontolo giam, seu OntUophiam vocamus ; sin usum respicimus, Primam philosopbiam . Cum enim ejusmodi disciplinae argumentum sit , de proprietatibus Entis generati in disputare , vocatur Ontologia , quasi dicas , scientί et de Ente i ., enim Graecis ide insonat, quod Latin; s philosophis Ens . LG Cum vero tales notitiae usui sint in singulis disciplinis , atque ante eas cGgnosci debeant. ca de caussa nonnullis Prima phm I phia nominantur.
phia entis, vocubulum natum es.
65쪽
Doeet eui usui ct utilitati sit ontologia H Inc perspicuuin est , Ontologiam , si ea recte
S ex merito aestimatur, nihil aliud esse, quam prafationem quamdam , ct prole omena , ut ita dicam , scientiarum omnium et propterea quia S axiomata communia suppeditat, & nomina generalia definit, quo facilius singula ad certas classes revocare, suis nominibus distinguere, ac ex principiis clarissimis inlustrare possimus: S , quod inde fit consequens , res omnes plane ac distincte cognoscere , de iisque ordine ac ratione disserere . Haec si recte expenderitis , nullo labore intelligetis, quanto in singulis disciplinis tradendis On-tologia usui sit: quantumque adiumenti tum ad re cte differendum , tum ad rem quamque aliis e Xpo nendam adferat ipsa . Quare cum Ontologia veluti fax quaedam lumen faciat disciplinis reliquis , illud liquido exsistit, nihil adolescentibus utilius esse On-tologia , si ea recte tradatur: nihil eadem pernicio sus, si abstrusis , ct inanibus controversiis onere
tur, ac perturbate exponatur. Ut eni in corpora exi.
Ita assab re elaborata meridiano Soli exposita tanta Iucis copia perfunduntur, ut vel minores recessus, S partes exilissimas distingui sinant, ac pulcritudinem suam omnem intuentibus & investigantibus ostendant; eadem vero Lunae splendori obiecta, non modo minimas partes oculis eripiunt, sed etiam elegantiam , immo & colorem deperdunt adeo , in terdum ut informia quaedam corpora & rudia Vi
66쪽
tologiae regulas expendantur, perspicuae sunt , fa- Ciles , nulloque negotio intelligi possunt: sin autem ad consus in illam non nullorum Ontologiam rese- Tantur, tam obscurae evadunt, ut nihil aptius admiscendas veras ct perspicuas humanae rationis , id est logicae Naturalis , regulas inveniri possit.
Itaque honi Metaphysici est ita Ontologiam
tractare , ut ad finem, ad quem illa est inventa, cominpendiaria via adolescentes ducere possit. Quare ea tantum in Ontologia tradi debent, quae, rebus sine ullo praejudicio examinatis , ad id consequendum
quam maxime accommodata videantur. Neque vero id solum , sed etiam quanta fieri potest claritate
S brevitate eadem argumenta tractari debent. Duo itaque in Ontologia omnino praestanda sunt: Alterum, nomina, quae in usu sunt apud Philosophos, quaeque non unius, aut alterius scientiae peculiares , sed ad omnes pertinent, accurate e Xpli Care , eisque certam S claram notionem subiungere , ut ex illis disputantes confusionem omnem vite mus , rem aperte intelligamus : id est, singulas oh-
recti partes , seu proprietates seorsum S abstracte consideremus, siJ ideoque sine ulla obscuritaterem ipsam cognoscamus e cujus defectu plerique omnes errores in singulis disciplinis nascuntur, ut
fiJ Considerare Amtulatim proprietates illas aq/να reapse conjunctae sunt, illud est, quod voeamus abstrahere unam ah alia : ct proprietas illa seorsum sumta vocatur abstracta. Consule , quae dicemus infra Libro IIII. cap. a. ubi de Ente .
67쪽
34 DE RE METAPHYsI CAin Logi ea disputavimus. si J Alterum, axiomata quaedam generalia , si qua ex illis duci possunt ,
tamquam certOS canonas constituere , ut eorum adia
jumento in sngulis argumentis alias S alias cogntiationes veras & utiles elicere , falsas ct inutiles conistro versias vitare queamus . fad
C Ap UT III. Dentonstratur Metaphysicos Sobole haud retZeoniologiam pertraetasse. HAEC quoniam Seholastici non animadverterunt, tam perturbate Ontologiam spJ tradiderunt,njhil ut obscurius , & perturbatius cogitari possit et nihil ad verum Ontologiae finem adipiscendum inutilius, immo vero nihil pern ciosius
Atque ego, Adolescentes humanissimi, me in invidioso argumento vel invitum versari sentio . Quod ipsum etiamsi in libris meis non uno tantum loco studiose vitavi, ne viderer moecisi a quibusda in atque ineptissimis censoribus , quorum atis copio sus est numerus , Aristotelicos vellicare velle , eos que dedita opera frequenter exagitare; tamen Uel ipse rerum ordo atque disciplinae facies me volentem nolentem impulit in hunc locum, ut de eorum Μe
fiJ Libro II. port. a. prase t C cap. 3. saJ Nulli alteri Gui esse posio Ontologiam in tradendis disciplinis, rem siti e ullo praejudicio consideranti evidens es. IJ Schol Iicorum Metapb lea sibia erat aliud quam Oat Ologia.
68쪽
tapnys ea tractandi ratione dissererem e quam quuhene, aut male de Ontologia mereantur, explica in rem . Quid ρ ego in hac Europae luce, in media Urbe scribens, ubi Pontificis Mag. beneficio , ac omnium ordinum favore Eclectica philosophia tanto cum plausu exponitur , res omnes pro merito aestimantur, nec jam Ueterum philosophorum sensa , sed humanae rationis praecepta, in iis, quae natur Vires non excedunr , expenduntur, ea sola pro regula habenturi verear, o iid de ontologia superiorum saeculo um docti Viri censeant, explicare Quid p propter invidorum malivolentiam , Sc sycophantarum ineptissimas reprehensiones abstineam ab iis exponendis , quae vobis recte instituendis nec
cessaria sunt Quod si id se erem, si tam levi de
caussa ossicio cleessem , tu: n ego indoctus plane, tum Parvi animi, tum nudius consilii essem. Quam Ohre i sciant obtrectatores isti Reeentiorum philosos horum , me nulli eorum esse inimicum , nulli l ti m intentare , immo varo nullam in lium vituperptionum rationem habere. Quod si aliqui eorum se a nobis laesos , & male acceptos esse clamitant, ipsi sponte se produnt, atque talium sagitiorum reos esse 'el nullo accusante declarant. Sed haec hactenus. Nos vero , Adoleicentes ornatissimi, religioni ducimus ea tacere, quae disciplinae, quam tradimus , inlustrandae, necessaria esse viri doctissimi S clarissimi arbitri titur . Quare de Ontologia Scho. Iasticorum quaedam sine Odio, Sc gratia, ut Historicum , ac Philosophum decet, breviter explica-himus .
Igitur scholastici philosophi plurima in tra-
69쪽
DgRgur TAPHYsICA denda ontologia peccarunt , quae Oatologiam ipsam non modo inutilem, non odiosam, sed ne intelligibilem quidem fecerunt. Quae omnia ex male intellecta Ontologiae natura vitia prosecta sunt . Nam nec Aristotelis mentem secuti sunt, si I nee
naturae rationem . Cum enim non animadverteis
rent, ad quem finem Ontologia fuerit excogitata , euique usui sit, quod ante monuimus ς non eam ad reliquarum scientiarum utilitatem retulerunt; sed in ea tamquam scopo constiterunt: atque hunc finem sibi . proposuerunt, subtiliter, & sine ullo fine disputare; altercandoque ostentare summum ingenii acumen. Hinc illa de objecto communi O mabripliei eo piosissima disputatio: hinc perpetua contentio de universalibus, de conceptu entis , deprae iovibus, ct di nctionibus , de tranfeendentiis, de prineipio individuationis, de ente rationis, denegationibus, de regulis pradicamentalibus , de praedicamentis , praesertim de subsistentia , ct rela. tione : itemque de possibilitate plurimorum entium, S hujus generis alia obscurissima , ct intricatissima ,
quae ego cum nec essem nimis tardus , nec in iis parum temporis & studii consumsissem , id quo magna meo incommodo , non erubesco profiteri, numquam
Iem in Metaphysicorum libris proposuisse sibi de idei
illis aeternis , seu substantiis inmutabilibus Platonis explicare ς ex quibus tamquam idearum fonte cetero per varios emanationis gradus nascantur. 2γης Hur Ontologia eum theologia Naturali ardiust 7
70쪽
Lr38R sacv Nous. 37sverim , quid ipsi experti fuissent, nec eos aliquid
plane intellexisse cognovi. At intelligant: quid, quaeso , adserunt subsidii eiusmodi disputationes ad faciliorem reliquarum scientiarum intelligentiam 3 nullum profecto . Econtrario duo hinc S gravissima impedimenta na
scuntur, quae ceterarum intelligentiam penitus re tardant. Alterum , quod tempus omne consumunt
rebus & plane inutilibus, Si quae humana rationuexpediri non possunt: ut sunt, tot inter alia, postib Iitates illae innumerabilium rerum, de quibus tam fi denter dis udicant, quasi suis oculis cernerent. Cum tamen perspicuum sit, nulla nos habere principia. ex quibus de rebus possibilibus vel adfirmare aliquid , vel negare possimus t si unum & item aliud , quod raro se offert, excipimus. Ex quo tanta confusio exsistit idearum , ut miseri adolescentes, qui tali bus imbuuntur , vix umquam clare, ct ex me. rito de rebus ullis judicare queant. Alterum , quod Ontologiam cum Physica, & Theologia tum Naturali, tum Re Velata ita confundunt, ut, quid utraque sit, internosci nequeat. Nam multa de covintinuo , de quantitate, de aecidentibus , de qualἰ- ratibus , de motu , de vaeuo, aliisque huiusmodi ex Physica sumunt: multa cisubsistentia , de relatἰone, de e sentia de uita ex Theologia divini tua tradita, seu Revelata et non nulla ex theologia Naturali adhibent, ut cum quaerunt, an propositio Deus est sit per se no a seeundum se , an quoad nos tquam quaestionem ita cum aliis miscent de eone eptueνtis, ut, quid utraque sibi velit , nemo facile intelligat.