장음표시 사용
151쪽
tulas igneas dehiscens. V. HARTMANNs Absanri r von Verri an scha der elerit schen mis Luste cheinueten p. 77. Artificium quo s et e stricus in fulguris aliasque sormas figurari sit FRANKONus a. I 7 7. docuit. Scilicet si scini in eled fricam in aurata libri, tessae porcella-ce, alia rumue utensilium ornamenta dirigas, i haec ipsa ornamenta metallica sequi, eoaque figura splendere obseruabis. WiNxLERvv 749. hoc experimentum maiori cura perfecit 3xornauit. Tabulae vitreae alterutra pagina la- iis auri tenuibus in quamlibet figuram dispositis irritur; altera nutem pagina in margine ital urat Ur, Vt nurum usque ad figuras aureas in ri illa tabulae pagina pictas pertingat. EX bria ista aurea marginis, postquam probe e sica ess, tenues lineae per vices eraduntur, quo auri laesio interrumpatur. Iam si scintilla electrica in tabulam dirigatur, ut marginem sequi debeat. Gur electricum in liguras aureas se diffundetque nitida luce pinget. Vid. ViNKLERi progr. auertendifulminis artis cis . Lips. IIS 3 rqvi DEM iam a. II 8. ita praelectionibus meis etrologicis fulgur in charta argentata dcmonstra- in qua, cum cle trificatur, ct deinde in mar-liem eius a conduetore ne motum scintilla electrii immittitur, protinus radii curvi, a pundio in-esius scintillae conductorem versus diuagantes a P
rent. Notandum antem es , non omnem char M laevigatam et argentatam huic experimento oneam cile.
152쪽
SPECIO si RE experiri remo omnes fulguris se mas mutari poteris, sit Cylindro illo a WiNkLEκ6 Inuento utaris. Vid. mr e der electrischen ast det D affers ingla ernen Gef sen. Idem efficitur, ut HARTMANNus docuit, ouis in cyathis vitreis quo
vis ordine ita disposuis, ut scintilla inter singuli peruadere possit, si electrico ictu seriantur
adhibere 1oleo, cuiuς an ii uti singuli admista ict eIectrico, in loco obscuro lucidum ignem spargunt, et fu gur pro diuersa catenae dispositione vario modo figuratum repraesentant. Si lubet fulgur sellulis micans arte imitari, conductora electrico chartam auratam, stellularum figuris impressam appendito, huius alteram paginam vitro electrificato iungito, denique catena alteri vitri paginae annexa elicito ex charta scintillam, quae stellulis cincta apparebit. Ex his quae modo diximus haud dissiculter patet ratio, cur sulgur diuersas figuras affectet. Etenim figurae istae viam describunt, qua fulgur inter
duas nubes, vel inter nubem aliudque corpus provehitur. Nubes imbriferae eleelm plenae stini, magnaque vaporum aquos inam copia constant, qui casu fortuito in corpus inaequaliter densum partibusque modo rudioribus modo subtilioribus efformatum compinguntur. Iam vero fi corpus tam rarum Parumque cohaerens scintillam electricam vel
in se suscipiat vel ex se promat, necessarium est, materiam electricam ita dispergi ut particulas vi ab-
153쪽
icente eminentes sequatur. Hinc via, quam ful-' legit, oculis perinde fere cernitur, ac in NxLERi tabulis vitreis deauratis, igne eiecit rico varias figuras prosiliente fieri solet. Proinde, articulae atmosphaerae electricitatem facillime accitissime abducentes in recta vit angulosa aliauebra dispositae sint, sulpur eandem formam sumet. Sibi autem densus vaporis globus et effricitati de hiandae apprime idoneus fulmini obvius fiat, in pnc ingens irruet scintilla, quae si undique dispo- s abducentes particulas cominus inueniat, in
tulas pyroboli instar dissilier.
SciNTiLLA fulminea ut plurimum breuissimanam inter duas nubes, vel inter nubem aliudque spui l git, Attamen fieri potest, ut vaporeS in Possiti, ventus, vel alia, eradiationes inordinatas
Quo densior est nubium materi eo difficilius ful-nis via conspicitur. Quo maior enim est mateae elestricitatem abducentis ad hoc praestandum itudo, eo magis eleetricus ignis oculis subtrahiet. At rarum est, nubes tantopere condens ari, o que vix unquam fulgur cinissum non apparet, i vel a vaporibus circumnatantibus, vel a nubi- s interpositis obscuretur. CAusAlucis duplicis , quae cum singulo quouis gure codemque temporis momento coniun Ia esse et, has teHUS, quantum noui, a nemine eX plana fuit. Nouissima experimenta docent, electriciem, qUae negativa dicitur. vere ciueacem esse et
154쪽
in eruptionem pronam. Igitur si nubes positiva negatiuae obuia fiat, materia electrica inter utram.
que duplici et velut aduerso flumine ibit redibitque, de fulgura duplicari vero simile est. Ies locis dissisis et a se inuicem remotis frigur
eodem temporis momento apparere et delabi potes: si nempe mibes ita dispositae sint, ut simulac in altero earum extremo 1cintillae erumpant, idem inlcaeteris 'etiam sat. A. , Si S. 29 m. Decembris inter Magdeburgum, Saxoniam re Bohemiam triginta circiter templa uno fulminis incendio con. flagrasse legimus. Similiter a. I 694. Augusti fulgur eodem temporis momento templa
Lucis fulmineae coritas H proportionatavi propriae scintillae S) distantiae nubis fulmineae A) ct obscuritati circa horieontem Mb. Igitur Sia MbO NONNUNqvAM fulgura sine tonitru obseruandur, inprimis mense Augusto. id fulgetra s. fu
guratio cKorn-blixt9 dici consueuit. Hanc tamen subinde fragor singularis solito vehementior comitatur: id quod a. i 6a, Mariaestadii accidit cum fulgur huius oppidi templum seriebat, nec non a. 3 46. Ostervatae. Vid. Act. Acad. Suec. a. I 749. Idem obseruatum est a LloKio Vid. Π) nec non
155쪽
119 . Fulgurationem plerumque strePitus, ve- rhedae praeteriae stae, sequitur.
A 'urationem quodam nodo imitari potes.
enim fulgur artificiale eo, quem antea diximus, 'do proliciatur in loco ab auribus remoto, ha- bis fulgurationis speciem. Sic etiam in spatio e vacuo fulgura sine tonitru arte fieri possunt,aae tamen ad hunc locum proxime non pertinent. Iagula tonitrua, sortiora fragore explosi Iclopetii inoris, auditantiar, si aliquot lagenas amplas retricitate plenas simul exoneres. Vid. Wi Lxi Iranotationes ad FRANKLiNi epistolas p. 26 I. nεENGL Rus in decima sui epistola modum frago - m vehementer augelidi describit. Futis; κ res obuiassub singulari fretore vehementi cendens velut compendiaria quadam imagine re-:i Tacssentatur, si validus ictus electricus in filum et sirichalceum variis angulis flexum ita dirigitur, ut e tum liquetur eiusque infima pars puluerem Py-ium vel spiritum vini in loco quodam Obscuro ac
. TONia Ru pluribus vicibus resonans imitari po- utris electricitate in tantum aucta, ut scitatilla peri interualla corporum longius a se inuicem remoto- am ruens in singulis seorsim et videri et edito fra- . core audiri possit.
DE fulguratione in Transactionibus Philoso- ,hicis singulari commentario disserui. Videturn utem illa plerumque fulgur esse, exortum in loco
156쪽
it. a remoto, ut lucem quidem, non Vero tonitru
obseruare postis. Saepenumero in horigontis ubcinia nubes fulgidistimas vidi, densis flammarum vibrantium turbinibus sine ullo fragore aut toni tru micantes. Fulguratio autem apparebat, quoties nubes fulminea in tergo erat. Inde paullatimeo perueni, ut fulguratione suborta, nubem, unde ea proueniret, accurate distinguere possem. Non-minouam ab initio visum est, nullam maculam obscuram adesse, sed aliqua mora interiecta nubem ex alto loco satis distincte consipicere potui. Fieri tamen potest, ut nubes sub horigonte inuisibiles lateant, et tamen sulguratio radiorum reflexione in oculos incurrat. Mense Augusto noctes obscuriores esse solent unde, fulgor debilior etiam facile conspicitur. NONNvNqvAM tonitru auditur sine fulgure, tum vero, lux diurna vel nubes fulgur occultant. ino diutius a fulgure tonitru non auditur, eo minus remotiusque periculum est. Lux incredibili
velocitate et sono celerius mouetur',
unde consequitur fulgur citius quam tonitru a nobis percipi. At eodem momento, quo fulgur ex nube ruit, tonitru simul oritur; hinc necessarium est, cum fragor nubis tonantis non nimium vicinae auditur, fulgur iam iam decidisse. At, si propinqua esst nubes, tonitru et fulgur uno eodemque temporis momento in sensus incurrunt. Ex intervallo temporis inter fulgur et tonitru , distantia nubis tonantis definiri potest. Hanc rem Academia Florentina sequente calculo illustrauit.
157쪽
nubem fulmineam remotam indicant esse
n horologi una minuta secunda indicans in prom- non sit, ex numero pulsuum in manu obseruato, stantia nubis fulmineae aestimari poterit. Solet sim in homine robusto et bene valente arteria gulis horae minutis primis septuagies vel octo- tu es et intra si minuta secunda septies octiesue pulce. Notandum tamen est, metu subinde et ter-tre pulsum ita concitari ut consuetus eius nil me- s intra minutum primum ictibus as vel etiam uribus augeatur. In seminis plerumque Patallo nitor est. Vid. HAL s's Haemissatusta Ex P. VIlI. 8.l et
158쪽
et Exp. II. τ' et SAvvAsasu annotationem ad huηt locum. Cuu tonitru prima vice tardius, altera citiu,
post sultus auditur, indicio id est, nubes sui mi. neas appropinquare, si nempe eaedem semper mi be; fulminant. IGNORATVR hactenus, qui finis sit temporis, quo interiecto post fulgur tonitru audiri posis. Ipse cro fulminantes nubes sine ullo tonitru in distantia quatuor graduum ab horironte aliquoties obseruaui. Iam si verticalis nubium altitudo supra terrae superficiem quadranti milliaris Sueci ci aequalis est, cogitur, nubes illas a me visas, I 3 milliaris qua
drantibus cfer ingsυ σὰ ab oculis meis remotas sui sie : at vero simile est propinquiores fuisse nec ultra milliare remotas. Nunquam autem audiui tonitru , quod a sulgure ultra dimidium minuti
primi moraretur. TONITRvvΜ reduplicatio nonnunquam a fulgure per complures nubes una et simul transeunte proficiscitur. Sint, A, B, C, D, E nubes ita dispositae, ut scintilla inter A et B transire possit nec non inter B et C et L p. Iam si A electrificata, reliquae autem vel plane non vel contrario modo electri ficatae sint, quatuor fulgura simul existent, nempe inter A et B, B et C, C et D , D et E. Quod
cum fit, vere multiplex tonitru audimus. Sed nonnunquam multiplex fragor nascitur unius tonitru reli,nitu, quam aliae nubes vel etiam res in terrae superficie collocatae aliaque corpora solida edunt.
159쪽
l AesigqvAM electrica fulguris natura demonstras estet, Philosophi in eius causia e Xplicanda mill ini laborarunt. CAR rasio visuria est, nubes sibit a tuo instar chalybis silicisque, as frictas, ignem et aagorem generare. Vid. eiuS L. de Meteor. c. VII.
l is. Alii opinati sunt, atmosphaerae inesse quidi am pulueri pyrio simile. TON1ixv Nehementici Κ respondet vi propria intillae spue fulguris S distantiae nubis tonantis
c) FULGvR muris duplex damnum infert. Non. saanquam enim parietes et fornices uno impetu
his rumpit et deiicit; quo infortunio Brivati emplum subuertum esse legimus. Vid. His. des.Acad. Royale des sciences II i9. Huius rei caussast vehemens explosio et 1 ubitanea aeris mutatio de: ua infra ad nonnulla monebo. Paullo mitiustist fulguris genus, quo muri finduntur: quod ac- . llidit a. 163o in turri tenipli opiscopalis Stran gna- aae; a. Is7O in templo S. Nicolai Stratiundiae;
... I 678 in Fano Sundino K ri 9 Alandiae; m. 1699 Vpsaliae in templo Danico Danmarks' i Dri 9 i a. 1 oa ,'este rasiae in templo episcopali; j ij i. 17 o in caminis aedium Schwingbolstadiaci olllioeceseos Ostervalensis; a. I 76 ψ in domo qua illam Christianstadii, ut alia exempla in Suecta Ob- ijseruata taceam,
160쪽
ALiΑs fulgur in uno alseroque loco muros tenui foramine perfodit ; cuius rei memorabile exemplum visum ess a. I Tl 9 in templo Sol nano, cum fulgur eius culmine ficto, in cata combas se puti crates descenderet, liisque derelictis in adyto rempli cuti Sastristianὰ rursus adscenderer mediumque culmen trans saxum ingens perforaret nulla fissura in saxo ipsis remanente. A. I 76O. d. 2 . m. Augusti Vpsaliae palatii regii parietes huc illuc a fulgure perfodiebantur. Vid. D. G. WALLxstri Distsertatio de hoc argumento scripta. In parietibus ab eiusmodi fulgute tactis, caementum hinc inde
fissum diffractumque esse solet; id quod tribuendum est incredibili velocitati, qua sulmen per cor Pora, quae scriit, procedit.
MEMORA si1κ huius rei exemplum d. II. m. Iulii a. i 7 7. in specula Astronomica Holiniensi obseruatum est. Fulgur nonnulla caementi P psei frusta ex duorum conclauium parietibus effregerat, eaque maxima violentia parietibus oppositis impegerat, ubi post tri hortum a Cel. IVARGENT1No mollia adhuc et tepida inuenta sunt; quod eo magis mirandUm erat, cum haec ipsa conclauia iam per quinque fere annos habitata et hiberno tempore quotidie calefacta suissent. Toto mense Iulio calor admodum molestus grauisque fuerat, solis dieb. 6 et I 8 exceptis, quibus aliquantulum pluerat. Ipso etiam die et t. tum antequam tonitru eXortum esset, tum sub eodem, paucu guttae pluuiae ex aere decidebant. Caeterum notandum est, neque extra speculam, neque in crastis eius parietibus praeter