장음표시 사용
81쪽
εωjus glaνia , C. Casar, quam es pauso antὸ adeptus, socium habes neminem . Totum hoc, quantumcumusas , quod certe est maximum , torum est , isquam .sebi ax ista lauda eanturio , nihil nihil e res , nἀιι turma decerpit . Luia etiam illa ipsa rerum domina Fortuna in istius is gloria Deiota. rem non ossint i tibi cedit ρ tuam es totam ae pro.
priam fatetur . Totam hanc ornatissimam laudati nem in duos versiculos ita collegit Poeta egre- , Nus rGIotia vineendi juncta est eum milite, Caesare Caesar, piscendi notia tora tua est. Quintis, laudabitur imitatio, si quae ab oratoribus scripta suere , solerter transferas in Orationem num ris adstrictam. Ita facila crediderim cum M. ' Ant Fala D nio Mureto perfectissimo talium rerum aestimatore ora εν di Virgilianum illum versum
Deati az Quamquam animus meminisse horret luctuque refugit. E Cicerone imitatum fuisse. Ita enim ille Philiis, ea XIV. seripserat in Antonium e Rafugit animus P. C.
eaque disere reformidaι , qua Lucius Antonius in Pammensium liberis is Comugibus gesserit. M ... Sic etiam eximius Poeta Silius Italicus, qui CM sub D. A ceronis Libros diligentissime lectitabat , illustremeianomaeit- quemdam illius locum transtulit in suum de bello Ni Punico poema. Cum enim in oratione sua pro Ra- 'r' birio, quiddam paulb eonfidentius forte dixisset Cicero, &subito inconditus adversariorum clamor ex subsellis fuisset exortus r Nihil ma Hamor illo eom. --ι inquit Cicero P sed consolatur, eum indicat σε quosdam rivas imperitor ,sed non multos. Nunquam , mihi ιredita , populvi Romanus his qui sitit, Consistimina δες ει , si vostro clamore teνιωrbatum iri arbitra. πιων . Hunc, inquam, eximium Tullii locum ingeniose admodum expressit filius Italicus Libro 7. ubi Maximns ille Fabius Dictator, qui unus cunctando restituit rem, & Hannibalem exultantem sua PatIen
tia fregit , cum Romani milites pugnae avid inalm
82쪽
Flementa Rhetorica. 79 vociferationibus ac prope conviciis praelium quotidie emagitarent, furentem illorum impetum repres. surus dixit sapientissime rFervida si nobis eorda , abruptumque putassent Ingenium Patres , & si clamoribus , inquit, Turbari facilem mentem e non ultima rerum , Et deplorati mandassent Martis habenas.. Eadem arte exquisitissimum quemdam Plinii j nioris locum poetice reddidit Claudianus. Dixerat Plinius panegyrico Imperatoris Trajani et Enituit aliquid in bello ; sed obsolevit in pace r alium toga osed non is arma honestariane. Revarentiam ille terrore ;alius amorem humanitate captavit . Illa quasitam domi gloriam , in publico ; hie in publico partam, domi peris didie . Postremὸ adhue nemo extitis, cujus virtutes nullo vitiorum eonfinio Iaderentur. At Principi nostro quanta concordia gloria contigit , ut nihil severitati eius his
laritate , nihil gravitati simplicitate, nihil majestati humanitate dat harur i Hoc idem de suo ' Stilicone dicit Claudianus , sed Poetico numero , & qui- dem , ut temporibus illis , vald elegantii μν
-- Numquam sincera bonorum Sors ulli concessa viro . Quem vultus honestat, Dedecorant mores : animus quem pulchrior ornars
Corpus destituit: Bellis insignior ille; Sed pacem scedat vitiis : in publica selix ,
Sed privata minus . Partitum singula quemque Nobilitant. Hunc fama decens, hunc robur in armis, Hunc rigor , hunc pietas , illum sollertia iuris ;Hunc soboles , castique tori . Sparguntur in omnes a In te mixta fluunt , & quae divisa beatos Essiciunt , collecta tenes.
Sexto bonus imitator eris, si vel ex Graecis La. tina facias, vel ex Latinis aut etiam Graecis vernacula . Ita Tullius tam multa singulari quodam artificio expressit ex Demosthene, quem mirabatur, &quo ne Athenas quidem ipsas magis Atticas futuue , urbano quodam & liberali ioco dictitabat Sic etiam Virgilius , acer & diligens Graecorum .mitator , in AEneide Homerum est imitatus & in
83쪽
sima a. caltima ous nablis is Poeta maeus via laxandri
go Elementa Rhetorica Bue oneI ' Theoeritum . Sie Terentius ex Mena dro & ex Aristophane tam multa invexit in Laistium. Ita Horatius Pindari ' Callimachique vestigia perseeutus est in suis odis, & nominatim in tertia quarti libri. Quem tu Melpomene semel Nastentem Haeido lumine videris , &e. Quam quidem tantis laudibus ornavit summus sille vir I. C. Scaliger , ut mallet a se similem scriptam fuisse , aeuam esse totius Tarraeonenses Rex .
Sic enim per ludum opinor dictitare confudi
Sie denique a nostratibus hominibus imitata, galliceque conversa suere toties tria exquisitissima Cic ronis loca quibus Caesarem pereleganter laudat I ut iam vulgatia facta sint tritaque , & usu frequentiori quodammodo consenuisse videantur. Primus locus est in oratione pro M. Marceu Io , ubi Caesarem sic compellat Tullius et Ae eat
vos quidem omnes victores jam ante aquilato is missericordia viseras r hodierno vero die te ipsum vieicti ripsam victoriam vicisse videris . Recte igitur unus immictus es , a quo ipsius vιctoria conditio , visquo de-micta est.
Alterum Caesaris praeconium nec minus elegans nec minus saepe a nobis usurpatum illud est t ' H
mines ad deos nulla re propius aecedunt, quam saluto hominibus danda . 'inhil habest nee foretina tua m jus ,
quam ut possis; nec natura tua melius , quam ut velis conservara quamplurimos .
Tertium habes in pauculis hisce, sed illustribus, &quae homine Christiano dignissima forent, Tullii de
eodem Caesare verbis in oratione pro Ligario e Tisqui oblevisci nihil solas , ausi injuriar. Atque , ut hisce elementis tandem aliquando finem imponamus , laudem maximam habitura est imitatio , si quos imitaris, eos , non dicam adae. Quare , sed vincere etiam omni ope coneris; ut ait Quintilianus Libro ro. Conandum est aliquid Dprn
84쪽
Elementa Rhetoricae. 1 reni quos imitaris 3 & ut etiam admonet vetus proveris hium: Invenire, rem admodum dissicilem esser perfacilem vero, inventis addere. Ita Virgilius, cum exiliter admodum ac jejune de Hectore dictum fuisset a veteri Poeta Ennio: O lux Trojar, germane Hector, Quid ita eum tuo lacerato corpore miser Versus eosdem, vel potius eamdem sententiam ex plumbea secit auream Virgilius AEneid. Libro secundo .
O lux DardanIae , spes d fidissima Teucrum,
Quae tantae tenuere morae Quibus, Hector, ab oris, Expectate venis ut te post multa tuorum Funera , post varios hominumque urbisque labores Desessi aspicimus quae causa indigna serenos Foedavit vultus P Aut cur haec vulnera cerno lHunc eumdem Ennii Virgiliique de Hectore Io- cum apertissime imitari conatus est Seneca in 'Troade , ubi viduam illius Andromachen ita loquentem inducit: Cum subito nostros Hector ante oculos stetit: Non qualis ultro bella in Argivos serens, Graias petebat facibus Idaeis rates :Nec caede vasta qualis in Danaos iurens, Vera ex Achille spolia simulato tulit. Non ille vultus flammeum incendens jubar ;Sed sessus, ae dejectus & fletu gravis, Similis nostro , squallida obtectus coma.
Quae imitatio , quamquam non infelix, tu videta mei, quandum a Virgiliana distet . Uerum quanto inferior Pirgilio videtur in hoc loco Seneca , tanto sane jure videbitur Ennio superior in hac altera ejuLdem imitatione in eadem Τroade: ἡ
Columen patriae , mora satorum,
Tu praesidium Phrygibus fessis,
Tu murus eras , humerisque tuis Stetit illa decem fulta per annos ITecum cecidit , summusque dies
Hectoris idem patriaeque fuit, F Hanc
85쪽
Ηane Ennianam imitationem aliquando mirantibus amicis festive admodum respondit Virgilius e Se exEnnii stercore gemmas aurumque colligere . Cum Vero
assidua haec diligensque veterum imitatio vitio illi verteretur, ut fit, ab invidis & obtrectatoribus, cumque illi malevolentiae livore suffusi palam iactarent in vulgus illum pleraque ab Homero sumpsisse, hoc uno responso calumniatoribus os obstruere, illosque petiitus eIingues reddere consueverat Virgilius et Cur non ipsi quoqua eadem furta tantarent Verum intellecturos Deilius esse Nereuli elavam detrahere, quam Homero vel unum eripere vers- , illumquo ad rem suam accommo.
Cauto tamen erit opus ty fonibus praesertim,ne dum progositum sibi exemplar conamur vincere, & dum ab illo paululum, sed in melius aberrare satagunt , prava quadam imitatione ab illo prorsus deficiant , & in peius aberrent , quod Lucano praesertim contigisse videmus . .
Cum enim mirifice, sed sobrὰ tempestatem ita de- . scripsisset Virgilius AEneidos primor . Incubuere mari , totumque a sedibila imis
Una Eurusque Notusque ruunt , ereberque procellis Africus , & vastos volvunt ad littora fluctus. Eripiunt subito nubes caelumque diemque Teucrorum ex oculis , ponto nox incubat atra. Intonuere poli , & crebris meat ignibus aether, Praesentemque viris intentant ornma mortem.
Hunc Virgilii locum cum sibi vel imitandum , vel superandum proposuisset Lucantis 3 immodico quoisdam calore raptus, seoque nimium velificatus ingenio & laxatis illi velut habenis, se aberravit in pejus
Ah l quoties frustra pulsatris aequore montes Obruit illa dies : quam celsa Lacumina pellum Tellus victa dedit: non ullo littore surgunt . Tam validi fluctus , alioque ex orbe voluti, A magno venere mari , mundumque eoertens Monstriferos agit unda sinu a AM
86쪽
Vid est Elocutio R. Elocutio , inquit Tullius , est ido. neorum verborum , & sententiarum ad res inventas accommodatio. Cur tandem , ct quorsum ab Elocutione , contra quam fieri solae, exordimur pR. Tametsi ex quatuor Rhetoricae partibus, odidine naturae prima sit Inventio 3 quia tamen plusculum discultatis habet , idcirco eam Elocutioni postponendam esse cum erudito Vossio alii que artis Rhetoricae magistris bene multis judica
Cum enim verborum deIectus origo sit eloquenistiae , ut ait Iulius Caesar in suo de Analogia , seu de ratione Latine ' loquendi Libro , quem Ciceroni in ch. .
nominati ri nuncupavit 3 & cum verborum cura , in arvita.
quae ad Elocutionem pertinetes si longe facilior quam cura retum , quae spectat ad Inventionem rliquet profecto nos Tyronum commodis utilitatique servire , dum Λristotelis ordine nonnihil immu-
87쪽
84 Artis Rhetorica Liber Liato, ab A locutione ducimus initium , & in primo artis oratoriae quasi limine vestibuloque paulisper haeremus , priusquam in intima illius penetralia podem ausimus inferre . . rUt huic eidem Tyronum utilitati consulatur, nostium hune de Elocutione librum trifariam dividimus Agendum nobis est primo de Figuris, in quibus nullo serme negotio se solent exercere vel ipsi runculi . Secundo dicetur de Periodo, in qua videtur plusculum esse negotii . Tertio tractabitur de Stylo ; a facilioribus , ut par est , ad dissiciliora sensim progrediendo. i
Igura , ut diximus in Elementis , est ornamenis ' tum quoddam orationis , seu loquendi modus
illustrior, &a communi consuetudine remotus; cuisiusmodi sunt haec Ciceronis verba in Catilinam riniis . vivis , non ad daponendam , sed ad eon'. mandam audaciam . Itemque illa Didonis morientis verba: Moriemur inultae e cSed moriamur, ait. Sie, sic juvat ire sub umbras. Aut haee ejusdem Didonis rLittora littoribus contraria , fluctibus undas Imprecor , arma armis : pugnent ipsique nepotes. eis. sunt genera Fu-- ηm l . P .. R Duo. Aliae enim versantur in ' sententus ia' λψξ sensu ipso ; aliae in verbis tantum . Quia vero res m otiis animo mentequo concipiendae sunt, quam Vese. bis exprimantur 3 ideb de Figuris sententiarum ., quae' ad mentem pertinent , ante dicendum nobis eli ,
88쪽
De Figuris Sententiarum. INter Figuras Sententiarum aliae videntur aptiois res ad movendum , aliae ad docendum , aliae ad delectandum . Initium faciamus ab his quae admovendum , seu ad animos flectendos praecipue
6. I I. De Figuris ad movendum idoneis.
De Exclamatione. CVr ex omnibus figuris Exclamationem primam str dina collocamus λR. Primam collocamus , quod vehementiores animi motus exclamando soleainuS exprimerc. Suid est Exclamatio pR. Est vocis elatio, seu Contentio , qua, InterI ctione vel adhibita , vel subaudita , vehementio. rem animi affectum significamus , reique magnit ita , dinem exprimimus. Ita Tullius oratione i. in Callia linam , per summam indignationem sic exclamat: otempora i dio mores t Senatus hac intelligit , Consul υ
det: hie tamen vivit . Viviι Imo τινο etiam in Sanatum venit . Et oratione a. in Antonium e o miserum mes consumptis enim lucrγmis , infixus ramen pectori haret dolor.
Exclamatio adjunctam serme habet aliquam exhisce interjectionibus , o l ώeu i ah s vah t proh Supserit proh Superum, atque hominum fidem l Persaepe tamen subintelligitur interjectio, ut si dicas, Miserum me I vel Boccine Saeulum i Ueteres pro interjectio- Deo, saepe adhibebant voces illas , ' AEdepoli Her- ὰAriele s Meh.rcule I Iupiter i Me eastor e Mediar Diui I
89쪽
8s Artis Rhetorica Liber L. mu & Eheu triste aliquid & molestum indieant..i n. Ita ' Cicero : O domus antiqua , eheu quam dissipario una. domino dominaris r Virgilius vero Meidos 4. -Τu nune Carthaginis altae Fundamenta loeas , Pulchramque , uxorius, urbem Extruis 3 heu regni rerumque oblite tuarum lpνι, adhibetur saepe ad obtestandum . Ita Teremtius: Proh Denm atque bominam μιm l quid η' si nisAae contumelia est
Mirum in modum ficit Exclamatio ad signis,candam indignationem doloremque ex re atroci conisceptum, ut Tullius pro Coelio e Proh Dii immorimus t eur inrardvm in hominum sceleribus maximis aut connivetis , aut prasentis fatidis paenam in diem rese
Servit etiam misericordiae. Ita pro Sylla , O mi frum is igituam diem illum, quo Consul omnibus cenis iuriis P. Dua 'rem.nriatus es t D fallacem, o voluerem fortunam i O eaeam cupidiιatem l O praposteramg rtilationem e quam elio illa omnia ex talitia is molia. s late ad luctum is iacymam redisruna i Et pro Muone et O terram illam beaιam qua hunc virum excepe rit ; ώane ingratam , se daeerit ; miseram, siamiserial Mιd. i. etiam perfidus ille Sinon Trojanorum miseririeordiam exclamando captate Heul quae nunc tellus, inquit, quae me aequora possunt
Aecipere aut quid jam misero. mihi denique restat λAliquando etiam laetitiam, animique hilaritatem exprimit Exclamatio , v. g. Cicero ad Atticum: oLib. . suaυes epistolas tuas , uno rempora mihi datas duas leuibus eva alia qua reddam , nescio ; daberi quidem
planὸ fauor. Evangelia vero si quaeris erant medices allati jucundi nuntii; vel etiam sacrificia & supplicationes , quae pro laeto nuntio decerni olim a Romanis consueverant . Unde non immerito a Christianis , Evangelium appellatum est salutiferum illud nuntium a CHRISTO veracissimo Patris Nuntio no- his allatum. Denique Exclamatio servit interdum Ironiae . Ita Tu
90쪽
' Tullius ; o praelarum custodem ovium, ur aiunt, lupum i & in Pisoniana , o stultos Camillos , Curios , Fabricios , Scipiones , Nareellos, Maximos i oammtem Paulum i rusticum Marium t nullius eon Isi patres istorum amborum Consulum , qui triumph Item ea utimur in votis . Sic Ovidius in epistola Penelopes ro utinam i tune eum Lacedaemona classe Petebat, Obrutus iusanis estet adulter ' aquis. Quibus potissimum in locis utendum est Exclama
R. Adhibenda est praesertim in Amplificatione, In Perorationibus , & ubi res magnas auditori persuaseris . Exclamare enim in rebus minutis frigidum esset ac puerile. g. III. De Dubitatione. Ori4 63 Dubitatio R. Dubitatio est Schema quo Orator fluctuans, animique pendens dubitat aliquandiu quid sibi agendum dicendumve sit . Ita Scipio apud Livium milites alloquitur quasi dubitans : Apud vos
quemadmodum loquar , nee consiIium , nec oratio suppeditat, quos ne quo nomine quidem appellare debeam , scio . Cives qui a patria vestra descivistis: an mistises qui imperium auspiciumque abnuistis, Sacramem ei religionem rupistis : Esses eorpora, ora , vestitum , habitum civium agnosco; facta, dicta , consilia , ansemos hostium video .
Illustre omnino Dubitationis exemplum suppeditat nobis Virgilius , cum Didonem ita dubitantem inducit rEn quid agam : rursus ne procos irrisa priores Experiar , Nomadumque petam connubia supplex , Quos ego sum toties iam dedignata maritos Iliacas igitur classes , atque ultima Teucrum