장음표시 사용
111쪽
Io8enctis evangeliis. Iure civili jusjurandum hoc necessitatatis est i . Iure Decretalium tacite omitti poteSt, quo sic omisso ordo judiciarius viribus constat a . Coeterum moribus praesentibus multis in Curiis obsolevisse hoc idem juramentum videtur , et recte ad perjuria vitandu . Hujus ergumentum , si placet videre, est tit. VII. Decretalis
Probationes quaias flant; quid debeat probari ,
quando , et a quo ἔ essectus demum earundem excutiuntur, adnotanturquE.
Expeditis iis, quae hactenus dicta sunt, opus habet judicium probationibus, quibus veritas facti constet; nec enim judici sententiam serre licet , nisi cognita sa-ciorum veritato 3 . Est autem probatio hoc loco actus judicialis, quo ab actore , vel reo rei dubiae sit fides a . Porro sic declarata probatio alia est judiciatis , quae sit in judicio ; alia extrajudicialis , quae fit extra illud b . Iterum alia artificialis, quac arte,
et industria probantis ex ipSa causa, ejuSque CirCum
sal Hinc regulariter probatio tantum versatur circa saeta non manifesta saltem judici, vel etiam circa jura particularia ἔ communia enim jura non probantur . sed allegantur , nisi existentia eorumdem vocetur in dubium. Attamen inter probationes reseruntur . et ut talia adducuntur. bl Ex. gr. probationes , quae adhiberi solent inter homines privatos in contractibus ; aut quae recipiuntur ante litem motam ad perpetuam rei memoriam c. .. de confirmaι. utili ; aut ne copia probationum fortuitis casibus subtrahatur cap. ult. ut lite non
112쪽
stantiis comparatur 9 ; alia est martifcialis et extra
Causam, et non arte comparatur b). Utraque subdi
viditur in plenam , et semi- plenam. Plena fidem facit plenam judici nempe liberam ab opinione et formidinocle veritate oppositi sc). Sem lena est illa per quam judici sit aliqua fides rei gestae, sed non tanta , ut jure eam possit, aut debeat sequi in serenda sententia , nisi accedat alia semiplena d). Plena probatio semper ha-
al Ad hanc pertinoni signa tum neeessaria, tum probabilia:
argumenta a personis , rebus, ab antecedentibus , conjunctis, conseguentibus, et eaeempla.
bl Puta : a testibus , tabulis, consessione . iuramento, legibus, consuetudine, iure municipali, ae opinione BD. in judiciis recepta. el Ex. gr. instrumentis publicis . literis Apostolieis. in quibus
Papa narrat laetum proprium , ac in eo gratiam , vel intentionem . suam Iundat. Clement. un. de probat. juramentum est. ln causa I mitum dioeceseos per libros antiquos assumere probandi medium nec non per testes , famam , et quaecumque alia adminicula procedi iubetur c. 3. de probat. Fieri potest ut probationes minus plenao conjunetim e Teiant plenam. De pluribus adminiculis simul junctis ad faciendam pν bationem dici solet , quae non prosunt singula , eune a juvant. At non videtur probationis hujus vis extendi ad decidendas causas graviores , ceu criminales , matrimoniales et . Ceterum si probationes partium non eoncordant, tune praevalet emeacior . qualis est 1. ' quae sit modo ordinario; 2.' eui lex specialiter assistit; 3.' magis specialis , aut favorabilis; b. ' quae dore magis verisimili; 5. omnium validissima est inspectio oeul ris rite laeta, scilicet auctoritate judicis , et per peritos , ac j
di Uti est depositio unius testis pro reo . vel actore . quandost comparatio jurium , eum do seriptura dubitatur ; vel si seriptura est tantum privata , aut praesumptio non ita urgens. Distit guunt alii DD. plenam a minus plena, quas suos habet gradus nismirum ; semiplena major , quam laetunt duos testes . quorum alter omni exceptione major est; alter non est: gemiplena , quam is ex. gr. saeit unus testis omni exeoptione major : semiplena minor quam dicit unus testis non omni exeepti0ne major. Disiti so orati
113쪽
I Ioberi non potest, praesertim de rebus dubiis dudum gestis; major autem , vel Ininor requiritur probatio pro diversitate causarum a . Quid probandum, ex dictis constet, scilicet facta dubia, si definiendae controversiae inserviant quod enim nihil momenti habet, rejicitur ) ; idque sive adfirmentur, sive negentur e X. gr. Substitutus, qui pelit hac reditatem , probare debet, quod scriptus haerescam non adierit. Ad haec jus commune , si notorium non ost, et manifestum : jus Particulare locorum , et personarum , vel particulares consuetudines probari debent si . Probantur item propositiones negante Srion dirccle ; quia negationi nulla subest causa ; hinc
utroque jure dicitur Iὶ rei factum negantis Probatio
ntilla est: scd in directe ducto argumento ex adjunctis temporis, loci, qualitatis, aut cX propositioni hus positivis , quae saepe negativis insunt b .
al Plena requiritur probatio in causa matrimonii dissolvendi ;ad impediendum ne contrahatur , minor sussicit; nam agitur do impediendo peccato. ibὶ Non ex verbis tantum . sed Verborum sensu pondet, utrum pro negativo , aut aflirmativo habeatur dictum aliquod. Sic qui dixit non renuntiavi sponte, allirmat vim sibi allatam: idem die doeo, qui ait: K Non sum sub patria potestate etc. B quae proin dieitur negativa faeti praegnans. Datur etiam negativa qualiιas, cum qualitas in subjecto . ex. gr. doctrin , aetas neg3tur. In Super nest lina juris , quando negatur de juro aliquod fieri posse ex. gr. Di qetio non fuit canonica. Hinc ex dictis collige haec : 1.' negativa laeti pura vulgo dicta indefinita , seu quae nullis loci, temporis , aut alterius adminiculi adjunctis circumscribitur, probari non potest , qui enim generaliter negat, nihil ponit, quo negationis ratio reddi potest, nisi consessionem adversarii ex. gr. nego literas de mandato domini a te pervenisse. 2.' Negativa lacti praegnans probari dobet, si in tacita affirmatione negans fundat intentionem. 3.' Negativa juris probanda est. si negantur ea, quae Sunt
114쪽
Probatio ost a lus iudicialis, ergo praefixo tempore seri debet si a . Hinc non amplius regulariter re- Cipiuntur, pOSi quam concluSum fuit in cauΑa h . Datur proin terminus a judice, intra quem probationes alitigantibus proponi debent c). Innocentius III terminum Competentem spatium esse dixit viginti dierum
vel amplius a . Probare debet ille , qui in praejudicium alterius
rem dubiam affirmat in judicio , nec pro se habet prac- Sumptionem juris , sive deis sit actor , sive rotis 3 II inc quia regulariter ac lor , vel accusator assirmat, et reus tantum negat, quae utriusque juris est regula ):
de genere permissorum, Vel alias competentium ex. gr. ea nonicus capitularis non habet vocem activam. Secus est, si negantur, qua alias sunt prohibita : tunc a stirmanti incum hit probatio. L.' Si no-gatur qualitas quae natura inest ex. gr. quod homo sit sanao mentis , negans probare debet; secus si accidentalis sit ex. gr. quod sit sumetenter doctus , affirmans probare debet: nisi pro altoro stet pxaesumptio ex. gr. quia promotus jam est. 5. ' Qualitates extrinseeae ex. gr. divitiae etc. non praesumuntur , sed Probamdao ab eo gnnt, qui intentionem in iis sundat.
at Vido quao diximus de dilationibus, et ex optionibus, et litis
bὶ Exeipiuntur proin 1. ' causae beneficiales , matrimoniales . t universim quando agitur de animae discrimino ; 2.' probatio ad desensionem rei ad ejus probandam in noeentiam ς 3.' minores. Ecclesia post conclusionem in causa peter possunt restitutionem in integrum , ut ad probandum admittantur , L. adhuc consessio partis admittitur, aut probatio per ovidentiam rei, et loci ad
cὶ Terminus est perta quaedam temporis dilatio, quae jum Decretalium determinata non os t. sed pro lubitu judicis assignari solet si vo brevior , si vo paullo longior prout locorum, temporum, aut partium ratio postulabit. 1 Cit. e. 9. eod.
115쪽
Actor debet probare, quia actoris est probare oliam
quae negat, si negalio tandamentum petitionis contineat 1 , uti ex adnotatis otiam patet. At si reus non simpliciter negat, sed simul excipiat, exceptiones pro
bare tenetur a a . Si quid in articulis probatoriali
bus praetermiSSum est, id suppletur per alios articu los, qui vocantur additionales. Enectus probationis sunt I.' ut judex serat sentcntiam Secundum probata , saltem si aliunde non habeat notitiam certam de innocentia rei 3 ; I.' probationes factae coram uno judice valeant in alio judicio respectu ejusdem causae, et inter easdem personas 4 . Acta quoque , et probationes factae inter clericum , et lai Cum coram sacculari judice probant coram Ecclesia
al Ab his regulis exeipo 1.' si agatur de matrimonio clandeis
stino in locis, ubi adhuc valet. Nam sive vir , sive mulier neget desponsationem ejusmodi factam , viro incumbit probaro, eam lactam non esse e. 1 . de eland. desponi. Eisi alias jurato viro ero datur super copula contra mulierem negantem c. 6. de desponi. impub. 2.' Si negans sponte in se suscepit onus probandi eap. 1. de rest. vol. 3.' Possessio relevat ab onero probandi. . .' Den
gans debet quandoque probare juramento a judice delato. Et hoc loco probationis e. t c. 2. de probat. S.' Praesumptio stans pro an sirmante rejicit onus probandi in negantem l. 2.. et 25. g. eod. nisi tamen nefans sit persona infirmioris judicii et imperita ex. gr. agricola, pupillus, minor etc. Quod si uterque possit esse actor, uti in causis communibus ex. gr. de sumiIta herelae unda , finibus rogmndis , aut eommuni dividundo , aut si uterque se possessorem asserat , et agat interdicto uti possidetis . tunc uterque probaro tenetur , ita ut uno probante , is cadat causa , qui non probat; tunc ille obtinet, qui est in possessione , vel antiquiore , vel qui habet titulum moliorem c. s. eod.
116쪽
Speciebus , siue modis probationum distinctis , de confessione agitur , Praesertim per Positiones
Argumenta seu Species probationum , quibus sucta dubia probari possunt, sunt consessio rei , testes , in Strumentum , jusjurandum , ocularis inspectio, Notorium praesumptio. De his sigillatim , et quidem licio de consessione dicemus, quippe quae e Si omnium probationum major , quum ex ore proprio habeatur. Consessio , prout hic sumitur , vel voce , vel alio signo sacta est attestatio illius , quod ab adversario
intenditur si quae si judicialis sit sive rei, Sive acto Tis, optima Seu plenissima probatio a jure dicitur sa a . Consessio judicialis quali scata, cui nimirum ad ij citur
clausula , et qualitas modificans , aut restringens, non pol est a judice acceptari quoad substantiam , quin Si s at Praecipua divisio consessionis est in judicialem , et eaeir uindicialem ; judicialis est, quae fit in judicio l. un. c. de confessis seu eo ram judice competento c. 4. ex de judiciis ; quo nomine venit etiam delegatus , seu commissarius legitime constitutus, item arbiter legitime compromissarius i. 5. c. de reeeptis arbitris, multoque magis ipse Princeps , non item solus actuarius. Haec si fiat cum certa scientia , et libertate procul ab errore facti, quo probato , nulla consessio est e. 3. de confessis, denique non Vaga , et incerta l. 3. et G. T eod. pro iudicalo habetur l. 1. T eod. ita ut in civilibus non requiratur alia sententia, sed tantum praeceptum do solvendo , saltem si lis non sit contestata l. 1. c. de consenis. Extrajudicialis vero est, quae fit extra judicium , nec plene probat , nisi stat coram adversario, et idoneis . rouatisque testibus. Novel. 90. c. 2. li L. 2. e. quorum adpellationes recipiantur. 2J L. 5. e. de transactionib.
117쪽
tas vel per se e Si connexa , Vel contra eam non stul
praesumptio juris I a . E contra si qualitas est se
parata, vel contra eam Stet praesumptio juris; potest acceptari consessio quoad substantiam, et rei jci quoad
Consessio judicialis in criminalibus , si dolose scilicet per sic tam promissionem , quaestione S captioSasetc. sit elicita a judice, est nulla ex aequitate , et j xe 3 . Neque consessio criminosi de Se jam consessi
Probat Contra socios, quos satetur, vel dicit suisse complices juxta communem : criminosus enim conseS-Sus , vel convictus in judicio est insanais; proin non idoneus testis. Nec judex regulariter interrogare potest de sociis 4 . Id vero potest in criminibus , quae nou committuntur Sine complice ex. gr. adulterium etc. in criminalibus natura occultis , et dissicilis probati ni S , aliisque exceptis , nimirum vel valde perniciosis rei publicae, uti simonia ete. in criminalibus, ubi agitur civiliter , aut de crimine suturo et C. lal Puta : si quis latetur vendidisse, sed sub pacto Iegis commissoriae ; vel si latetur gponsalia contraxisse cum Berta , sed sub conditione . si parentes consenserint. bl Puta r si lateris te accepisse mutuum . Sed iam solvisse . vel occidisse Cajum , sed causa desensionis. Hinc monent BD. ut si quis qualitatem eerto existero gelat, nihil lateatur : sic in easu negetur etiam mutuum scilicet hoc sensu .' propter quod alιeri sit obligatus , similitor occisionem lactam uι propterea siι reus. et puniri possit: ita enim non sibi imponit obligationem prohandi qualitatum, nec tamen secundum praedictos DD. hic mentitur; nam ut ipsi clunt, petitio in sensu actoris , et interrogatio in sensu judicis principali est salsa , atque ideo recte et cum Veritate negatur.
118쪽
Consessio judicialis rite facta non potest amplius retractari; quia talis consessio habetur, uti dictum fuit pro judicato. Excipe tamen nisi revocatio fiat in conia tinenti , scilicet antequam a judicio recedatur , vel confessio redigatur in Scripturam si . Item nisi post
intervallum revocare volens probet errore Se lapsum, modo error non sit circa factum proprium , vel jus manifestum. Porro utcumque per adversarii Conses sionem relevantur invicem litigantes ab onere probandi , atque partes Se ipsas conseSSione quodammodo damnent, quemadmodum olim ex edicto Praetorio mutuae interrogationes instituebantur, et ex his actiones interrogatoriae dabantur I ; ita jus decretalium positιones induxit 3) , et ex longaeva consuetudinci
seri comprobantur, quum assertiones de sacto, et singulis curcumstantiis canones Confirmarunt 4 . Sunt vero quaedam breves assertioncs de sacto , et singulis facti circumstantiis ab una parte propositae , et ab altera singillati in concedendae vel negandae; ut innotescat,
quid deinceps probari , seu qui articuli Probatorialos
formari debeant a . De his ita Bonifacius VIII 5 : Si
sal Rubrica earum ita inscribitur :B Positiones in Dascriptas producit Titius in causa, quam habet B cum Cajo petens super iisdem compelli praedictum ex adverson principalem ad clare et simpliciter respondendum per verbum v credo vel non eredo , alias decerni quod habeantur pro consessis. v prout deterius erit ei respondere recusanti η. Perbrevibus de indo capitulis fiunt positiones scilicet describuntur singula facta sit Arg. c. 7. de test. eta. 2ὶ L. ιοties 1. f. de interrog. in jure saetendis. 3ὶ Primum apud Greg. IX. memorantur positiones et responsio nes tum e. olim un. eae de litis conteSt. tum c. dudum 14. eae de
119쪽
I 16 Post praestitum veritatis, aut calumniae juramentum reus, Vel procurator ipsius, Positionibus aduersario sibi factis interrogatus, jussusque a judice rem Ondere absque rationabili causa recuset, aut nolit, Seu contumaciter Se absentet; haberi debet su er his, da quibus in eisdem Positionibus interrogatus extitit, Pro con sSo. Hinc patet s.' juSSum judicis requiri, ut
reus respondeat, a.' rationabilem a deSSe pOSSe causam,
quin hic respondeat , sortasse quia captiosae sint po- Sitiones, perplexae, nihilque causae ipSi convenientes; 3.' ipsum, si Sine justa causa recuset, haberi Pro
Accepto responso fiunt articuli probatoriales , vel , Statim post propositam actionem , lactamque excepti nem ad probandum id, quod adversariuS negavit ,
Pars accingitur. quae continent vel extrema iudieii actori probanda , vel exceptiones rei; ut si hic adversarium a judicii limino repulsurus per di- Iatoriam exceptionem excommunicationis ponat hoc modo : Pono quod percussisti talem. Item , quod in tali parte corporis. It in . quod tali die. Item , quod talibus praesentibus. Item , quod tur-halus ex tali causa percussisti illum. Item , quod tune ille erat clericus et in possessione clericatus. Item , quod sciebas illum esse. Item , quod vidisti eum tonsuram . et habitum clericalem deserentem. Est hoc exemplum Glossae in c. de confessis in o. v.
Adversarius principalis vel ejus procurator intra decem dios a Prag. ann. 1738 art. 22. praefixos deponere super singulis depositionibus debet simpliciter per verbum eredo vel non credo ut ponitur. Quamobrem ei, qui deponere recuset, vel negligat, duobussere praeceptis mandatur , scilicet primo , quod Cojus deponat in biduo . vel intra tot dies super positionibus a Tito praesentatis, alias providebitur, quod habeantur pro eonfessis prout deteriuS'. secundo, quod in alio biduo cum essectu . praecise , et peremptorie deponat ; alias habeantur pro consessis prout deterius ei erit. Jure municipali novo Prag. cit. eautum est judicii cursum nul-Diuitietoo by Cooslu
120쪽
De testium qualitate, et numero disseritur. Testis dicitur persona idonea , quae ad rei alicujus sidom faciendam legitime evocata , depositionem perhibet r . Idonea censetur, et omni exceptione majorea, cui nihil potest judicialiter opponi. Rejiciuntur ergo t.' alii natura desectu sensuum, intellectus , vel insussicientis altentionis uti mentecapti, furiosi, impuberes, et in causis criminalibus ordinarie viginti annis minores a a); item coeci , quia testimonium eorum vacillat in iis, quae auditu percipiuntur 3 , Foeminae admittuntur testes in causis civilibus non admodum arduis; item in criminalibus, si aliunde veritas delegi non possit 4 . Ius civile indistincte eas admittit 5 . u.'Conditione et olli statu non admittuntur familiares , domestici, pauperes. Proyter inopiam multi deliquerunt , ait Scriptura 6 . 3.' uita infames repelluntur
latenus impediri, tam si anto , quam si post litem contestatam petatur depositio super positionibus. Iure communi ad probandum terminus non decurrit pendente depositione. ain In causa criminali sicut argumenta requiruntur Omni exeginptione majora , ita et testes omnino idonei : neque ex pluribus imperfectis unum persectum , et plenum argumentum e Setur. Iudex tamen arbitrari debet, quanta fides sit illis adhibenda. Iucriminibus igitur , exceptis laesas majestatis . haeresis etc. ubi audiuntur etiam illi, qui alias non admittuntur , impuberis testimonium valet ad detegenda potius Indicia ipsorum, et ad inqui