장음표시 사용
101쪽
DE IMPERI MN POMPEII ORATIO. 5met ipsos dignitatem huic imperio, salutem orbi tedirarum attulistis, aliquando isti principes et sibi et ceteris pοpuli Romani universi auctoritati parendum esse fateantur. Atque in hoc bello Asiatico et regio non solum militaris illa virtus, quae est in Cn. Potin spei singularis, Sed aliae quoque virtutes animi magnae et multae requiruntur dissicile est in Asia, Cilicia, Syria regnisque interiorum nationum ita e sari nostrum imperatorem, ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet deinde etiam si qui sunt Iopudore ac temperantia moderatiores, tamen eo esse
tales propter multitudinem cupidorum hominum nemo arbitratur. missicile est dictu, Quirites, quanto in odio simus apud exteras natione propter eorum, quos ad eas per hos annos cum imperi misimus, IS libidines et injurias Quod enim fanum putatis in illis terris nostris magistratibus religioSum, quam
civitatem sanctam, quam domum satis claugam ac
munitam fuisse Urbes jam locupletes et copiosae requiruntur, quibus causa belli propter diripiendi 2o
cupiditatem inferatur. libenter haec coram cum Q. Catulo et Q. Hortensio, summis et clarissimis viris, disputarem noverunt enim Sοeiorum vulnera, videnteorum calamitateg, querimοnias audiunt pro sociis vos contra hostes exercitum mittere putatis an hos 25tium simulatione contra socios atque amico Quae civitas est in Asia quae non modo imperatoris aut legati, sed unius tribuni militum animos a spiritus capere possit 23. Quare, etiam si quem habetis, qui collatis sig- donis exercitus regios Superare pοSSe videatur, tamen nisi erit idem, qui se a pecuniis sociorum, qui ab eorum conjugibus ac liberis, qui ab ornamentis fan rum atque oppidorum, qui ab auro gagaque regia manuS, oculoS, animum cohibere possit, non erit 35 idoneus qui ad bellum Asiaticum regii inique miti tur. Eequam putatis civitatem paca a fuisse quae locuples sic Ecquam esse loeupletem quae istis pacata eas videatur V ora maritima, Quirites,
102쪽
s M. TULLII CICERONIS Cn. Pompeium non solum propter rei militaris gloririam, sed etiam propter animi continentiam requisivit. Videbat enim praetores locupletari quotannis pecunia publica praeter paueοS, neque eo quiequam 5 aliud adsequi classium nomine, nisi ut detrimentis accipiendis majore affui turpitudine videremur. Nunc qua cupiditate homines in provincias, quibus acturis et quibus condicionibus proficiscantur, Pnorant videlicet isti, qui ad unum deferenda omnia
Io esse non arbitrantur: quasi ver Cn. Pompeium non cum suis virtutibus tum etiam alienis vitiis magnum SSe videamus. Quare nolite dubitare quin huic uni credatis omnia, qui inter tot annos unus inventus sit quem socii in urbes Sua cum evis ercitu venisse gaudeant. Quod si auctoritatibus hanc causam, Quirites, confirmandam putatis est vobis auctor vir bellorum omnium maximarumque rerum periti SSimus, P. Se vilius, cujus tantae res geStae terra mariqste exsibyo terunt, ut cum de bello deliberetis, auctor vobis gravior nemo esse debeat est C. Curio, summis vestris beneficiis maximisque rebu gestiS, Summo ingenio et prudentia praeditus est On Lentulus, in quo omnes pro amplissimis vestris honoribus sum-25 mum consilium, summam gravitatem,SSe cognovi tis est C. Cassius, integritate, virtute, conStantia singulari. Quare videte ut horum auctoritatibus illorum rationi, qui dissentiunt, reSpondere posSevideamur.3 2. Quae cum ita sint, C. Manili, primum istam
tuam et legem et voluntatem et sententiam laudo vehementissimeque comprobos deinde te hortor, ut auctore populo Romano maneas in Sententia neve Cujusquam vim aut minas pertimescas Primum in Bb te satis esse animi perseverantiaeque arbitror deinde cum tantam multitudinem cum tanto studio adesse videamus, quantam iterum nunc in eodem homine praeficiendo videmus, quid est quod aut de
re aut de perficiendi facultato dubitemus Ego
103쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. et autem quicquid est in me studii, consilii, laboris. ingenii, quicquid hoc benefici populi Romani atque hac potestate praetoria, quicquid auctoritate, fide,cοnstantia possum, id omne ad hanc rem conficiendam tibi et populo Romano polliceor ac defero te, et torque omnes duos et eos maxime, qui huic loco temploque praesident, qui omnium mente eοrum, qui ad rem publicam adeunt, maxime OrSpiciunt, me. hoc neque rogatu facere cujusquam neque qu Cn. Pompeii grotiam mihi per hanc causam conciliari Ioputem, neque quo mihi ex cujusquam amplitudine aut praesidia periculis aut ad umenta honoribus quaeram, prοpterea quod pericula facile, ut hominem praestare oportet, innocentia tecti repellemus, honorem autem neque ab uno neque ex hoc loco, sed Is eadem illa nostra laboriosissima ratione vitae, Si ve tra voluntas feret, consequemur Quamobrem qui quid in hac causa mihi susceptum est, Quirites, id ego omne me rei publicae causa suscepisse confirmo, tantumque abest, ut aliquam mihi bonam gratiam 2o quaeSisse videar, ut multas me etiam simultates partim obSeuras, partim apertas intelligam mihi non neeessariaB, vobis non inutiles suscepisse. Sed ego me hoc honore praeditum, tantis vestris beneficiis affectum statui, Quirites, vestram voluntatem et re 25 publicae dignitatem et salutem provinciarum atque sociorum meis omnibus commodis et rationibus
104쪽
I. DIUTURNI silentii, patres conscripti, quo eram his temporibus usus, non timore aliquo, sed Partim dolore, partim verecundia finem hodiernus dies attiniit, idemque initium quae vellem quaeque Sentirem
5 me pristino more distendi tantam enim manS tudinem, tam inusitatam inauditamque clementiam, tantum in summa potestate rerum omnium modum,
tam denique incredibilem sapientiam ac paene divinam tacitus praeterire nullo modo possum M. Io enim Marcello vobis, patres conscripti, reique publicae reddito, non illius solum, sed etiam meam vostem et auetoritatem et vobis et rei publicae conservatam ac restitutam puto Dolebam enim patre eonSeripti, et vehementer angebar virum talem, cum in eademisi causa, in qua ego fuisset, non in eadem ASe fortuna, nec mihi persuadere poteram nec fas esse ducebam versari me in nostr vetere urrieulo, illo aemulo atque imitatore studiorum ac laborum meorum
quasi quodam socio a me et comite distracto Ergo 2 et mihi meae pristinae vitae eonsuetudinem, C. CaeSar, interclusam permisti et his omnibus ad bene de omni re publiea sperandum quasi signum aliquod sustulisti. Intelleetum est enim mihi quidem in multis et maxime in me ipso, sed Paulo ante 2 omnibus, cum M. Marcellunt senatui reique publicae 28
105쪽
M. T. CICERINIS PRO M. MARCRLLO RATIO. Is concessisti, cimmemoratis praesertim offensionibus, te auctoritatem hujus ordinis dignitatemque rei pinblicae tuis vel doloribus vel suspicionibus anteferre. Ille quidem fructum omnis ante actae vitae hodierno
die maXimum cepit, cum Summo conSenSu Senatu stum judicio tu gravissim et maximo ex quo Profecto intelligis quanta in dato beneficio sit laus, cum in accepto sit tanta gloria. At vero fortunatus
ille, cujus ex alute non minor Paene ad omneS,
quam ad ipsum ventura sit, laetitia pervenerit: quod Ioquidem ei merito atque optimo jure contigit quis enim est illo aut nobilitate aut probitate aut optimarum artium studio aut innocentia aut ullo laudis genere praestantior 2. Nullius tantum flumen est ingenii, nullius di iscendi aut scribendi tanta vis, tanta copia, quae non
dicam exornare, Sed enarrare, C. CaeSar, re tuaS
gestas possit. Tamen assirmo et hoc pace dieam tua, nullum in his esse laudem ampliorem quam eam, quam hοdierno die consecutus es. Sole saeperio ante oculos ponere idque libenter crebris usurpare
sermonibuS, Omnes nostrorum imperatorum, Omnes exterarum gentium potentissimorumque pοpulorum, omnes clarissimorum regum res geSta cum tuis nee
contentionum magnitudine nec numero proeliorum 25 nec varietate regionum nec celeritate conficiendi nec dissimilitudine bellorum posse conferri, nec vero disjunctissimas terras citius fassibus cujuSquam PotuiSSe peragrari, quam tuis non dicam cursibus, sed victoriis lustratae sunt quae quidem ego nisi Boita magna esse fatear, ut ea vix cujusquam menSaut cogitati capere possit, amens sim; sed tamen sunt alia majora Nam bellicas laudes solent quidam extenuare verbis easque detrahere ducibus, Communieare cum multis, ne propriae sint impera 35torum; et certe in armis militum virtus, locorum
oppοrtunitaB, auxilia sociorum, classes, commeatus nauit uin juvant, maximam vero partem quaSi Suo
jure fortuna silii vindieat et quicquit prospero
106쪽
1M M. TULLIL CICERONIS gestum est, id paene omne ducit suum. At vero
hujus gloriae, C. Caesar, quam e paulo ante adeptuS, socium habes neminem totum hoc, quantumcumque est, quod certe maximum St, totum St, inquam,
tuum. Nihil sibi ex ista laude centurio, nihil praefectus, nihil cohors, nihil turma decerpit; quin etiam
illa ipsa rerum humanarum domina, Fortuna, in istiud societatem gloriae se non offert tibi cedit, inno esse totam et propriam fatetur; numquam Io enim temeritas cum sapientia commiscetur neque ad consilium casus admittitur.3. Domuisti gentes immanitate barbaras, multu tudine innumerabiles locis infinitas, omni copiarum genere abundantes sed tamen ea viciSti, quae et Io naturam et condicionem ut vinci possent habebant; nulla est enim tanta vis quae non ferro et viribus debilitari frangique possit animum vincere, ir cundiam cohibere, victoriam temperare, adversarium nobilitate, ingenio, virtute praestantem non modo 2 extollere jacentem, sed etiam amplificare ejus pristinam dignitatem, haec qui facit, non ego eum cum summis viris comparo, sed simillimum deo judico.Itaque C. Caesar bellicae tuae laudes celebrabuntur illa quidona non solum nostriS, sed paene omnium 25 gentium litteris atque linguis, nec ulla umquam aetas de tuis laudibus conticescet sed tamen ejusmodi res nescio quo modo etiam cum leguntur, obstrepi clamore militum videntur et tubarum
sono: at ver reum aliquid Clementer, manSuete,3 juste, moderate, sapienter factum, in iracundia prae- Sertim, quae est inimica consilio, et in victoria, quae natura insolens et superba est, audimu aut legimus, quo studio incendimur, non modo in gegiis rebus, sed etiam in fictis, ut eos saepe, quo numquam vi-35 dimus, diligamus t Te vero, quem praeSentem intimemur, mu montem SenSUSque et os Ernimus, ut,
quicquid belli fortuna reliquum rei publicae fecerit, id esse salvum velis, quibus laudibus efferemus ZQuibus studiis prosequemur Qua benevolentia
107쪽
PRO M. MARCELLO GRATIO. Ioieοmplectemur 3 Parietes, me dius fidius, ut mihi videtur, hujus curiae tibi vastos agere geSilurn, quod brevi tempore futura sit illisi auctoritas in his
majorum suorum et suis Sedibus.
quidem cum C. Marcelli; viri, spFn textisti dmemorabili pietate praediti lacrimas modo vobiscum
viderem, omnium Marcellorum meum pectu memoria obfudit, quibus tu etiam mortuis M. Marcello eonservato dignitatem suam reddidisti nobilissimamque familiam jam ad paucos redactam paene ab in- Ioteritu vindicasti. Munc tu igitur diem tuis maximis
et innumerabilibus gratulationibus jure antepοneS.Ηaec enim res unius est propria C. Caesaris; ceterae duce te gestae magnae illae quidem, Sed tamen mul-t magnoque comitatu hujus autem rei tu idem es Iset dux et comes: quae quidem tanta est, ut tropaei8 et monumentis tuis adlatura finem sit aetas nihil est enim opere et manu factum, quod non aliquando conficiat et consumat vetustas at haec tua justitia et lenitas animi florescet quotidie magis, ita ut quan 2otum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus; et ceteros quidem omnes victoreS bellorum civilium jam ante aequitate et misericordia viceras hodierno vero die te ipsum vicisti. Vereor
ut hoc, quod dicam, perinde intelligi possit auditum 25
atque ipse cogitans sentio ipsam victoriam viciSse videriS, cum ea, quae illa erat adepta, victis remisisti: nam cum ipsius victoriae condicione omnes victi occidissemus, elementiae tuae judici conservati sumus Recte igitur unus invictus es, a quo etiam Boipsius victoriae condicio visque devicta est.b Atque hoc C. Caesaris judicium, patres conscripti, quam late pateat, attendite omne enim, qui ad illa arma fato sumus nescio quo rei publicae mi- Ser funestoque compulsi, etsi aliqua culpa tenemur 35 erroris humani, scelere certe liberali sumus. Nam eum M. Marcellum deprecantibus vobis rei publicae eonservavit, me et mihi et item rei publicae, nullo deprecante, reliquos amplissimos viros et sibi ipsos
108쪽
1o M. TULLII GICERONIS et patriae reddidit, quorum et frequentiam et dignunctem hoc ipae in honsessu videtis, non ille hostes itiduxit in ruriam, me judicavit a pleriSque ign
T isqv.ROti l det sal So atque inani metu quam cupi- h. his Myttit irru selitate bellum esse susceptuma quo quidum in bello semper de pace audiendum putavi Semperque dolui non modo pacem, sed etiam rationem civium pacem flagitantium repudiari neque enim ego illa nec ulla umquam Secutus sum arma Io civilia semperque mea conSilia paci et tοgae Sociis, non belli atque armorum fuerunt. ominem sum Secutus privato consilio, non publico, tantumque apud me grati animi fidelis memoria valuit, ut nulla non modo cupiditate, sed ne spe quidem prudens et Isi sciens tamquam ad interitum ruerem voluntarium. Quod quidem meum consilium minime obscurum
fuit; nam et in hoc ordine integra re multa desaee dixi et in ipso bello eadem etiam cum capitis mei periculo sensi. Ex quo nem jam erit tam injustus 2 existimator rerum qui dubitet, quae Caesaris de
bello voluntas fuerit, cum paci auctore ConServvndos statim censuerit, ceteris fuerit iratior Atque id minus mirum fortasse tum, cum Sset incertus
exitus et anceps fortuna belli qui vero victor 2 pacis auctores diligit, is profecto declarat se maluisse non dimicare quam vincere.
6. Atque hujus quidem rei M. Marcelloesum testis;
nostri enim Sensus ut in pace semper, Sic tum etiam in bello congruebant quoties ego eum et quanto 3 cum dolore vidi, cum insolentiam certorum hominum tum etiam ipsius victoriae ferocitatem extimescentem Quo gratior tua liberalitas, C. Caesar, nobis, qui illa vidimus, debet esse non enim jam
causae Sunt inter se, sed Victoriae comparandae. 35 Vidimus tuam victoriam proeliorum exitu termin tam gladium vagina vacuum in urbe non vidimus. Quos amisimus cives, eos Martis Vis perculit, non ira victoriae, ut dubitare debeat nemo quin multos,
si fieri posset, C. Caesar ab inferis excitaret, qu
109쪽
PRO M. MARCELLO GRATIO. 168niam ex eadem acie conservat quos potes Alterius ver partis nihil amplius dicam quam id quod omnes
verebamur, nimis iracundam futuram fuisse viet riam. Quidam enim non modo armatis, sed inte dum etiam otiosis minabantur nec quid quisque sensisset, sed ubi fuisset cogitandum esse dicebant ut mihi quidem videantur di immortales, etiam si poenas a populo Romano ob aliquod delictum expeti v runt, qui civile bellum tantum et tam luctuosum excitaverunt, vel placati jam vel satiati aliquando Ioomnem spem salutis ad clementiam victoris et sapientiam contuliSSe.
Quare gaude tu istoriam excellenti bono, et hinere cum fortuna et gloria tum etiam natura et, ribus tuis; ex quo quidem maximus est fructus Ju IS eunditasque sapienti Cetera cum tua recordabere, etSi persaepe virtuti, tamen plerumque felicitati tuae gratulaberea de nobis, quos in re publica tecum bmul esse voluisti, quoties cogitabis, toties de maximis tuis beneficiis, toties de incredibili liberalitate 2o toties Me singulari sapientia tua cogitabis: quae
non modo summa'οna, sed nimirum audebo vel
sola dicere tantus est enim splendor in laude vera, tanta in magnitudine animi et eonsilii dignitas, ut haec a virtute donata, cetera a fortuna commodata 25 esse videantur Noli igitur in conservandis bonis viris defatigari, non cupiditate praesertim aliqua aut pravitate lapsis, sed opinione ossicii stulta fortasse, eerte non improba, et specie quadam rei publicae; non enim tua ulla culpa est, si te aliqui timuerunt, Boeοntraque summa laus, quod minime timendum finisse senserunt.
. Nunc veni ad gravissimam querelam et atrocissimam suspicionem tuam, quae non tibi ipsi magis quam cum omnibus civibus, tum maxime nobis, 35 qui a te conservati sumus, providenda est quam etsi spero falsam esse, tamen numquam extenuabo verbis Tu enim cautio nostra cautio est, ut si in
iterutro peccandum sit, malim videri nimis timidua
110쪽
io M. TULLII CICEROI Isquam parum prudens. Sed quisnam est iste tam demens y De tuisne Z-Tametsi qui magis sunt tui quam quibus tu salutem insperantibus reddidisti
An ex hoc numero, qui una tecum fuerunt Z Non est credibilis tantus in ullo furor, ut quo dum omnia summa sit adeptus, hujus vitam non anteponis Suae. An si nihil tui cogitant sceleris, cavendum est ne
quid inimici Z Quid Omnes enim, qui fuerunt, aut
sua pertinacia vitam amiserunt aut tua misericordia Io retinuerunt, ut aut nulli supersint de inimicis aut qui fuerunt sint amicissimi. Sed tamen eum in animis hominum tantae latebrae sint et tanti reces-BUS augeamu Sane Suspicionem tuam simul enim
augebimus diligentiam. Nam quis est omnium tami ignarus rerum, tam rudis in re publica, tam nihil
umquam nec de sua nec de communi salute cogitans,
qui non intelligat tua salute contineri suam et ex unius tua vita pendere omnium Z quidem de te
die noctesque, ut debeo, cogitans casus dumtaxat 2 humanos et incertos eventus valetudinis et naturae communis fragilitatem extimesco, doleoque, cum respublica immortalis esse debeat, eam in Uniu modi talis anima consistere. Si vero ad humanos casus incertosque motus valetudinis sceleris etiam accedit
25 insidiarumque consensio, quem deum, Si cupiat, POSSO opitulari rei publicae credamus 8. Omnia sunt excitanda tibi, C. CaeSar, uni, quae jacere sentis, belli ipsius impetu, quod necesse fuit,
perculsa atque prostrata: constituenda judicia, reu Boreanda fides, comprimendae libidines, propaganda Suboles, omnia, quae dilapsa jam dimuxerunt, severis legibus vincienda sunt. Non fuit recusandum in tanto civili bello, tanto animorum ardore et a morum, quin quaSSata res publica, quicumque belli 35 eventus fuissOt, multa perderet et ornamenta dignitatis et praesidia stabilitatis suae, multaque uterque dux faceret armatus, quae idem togatus fieri prohibuisset quae quidem tibi nunc omnia belli vulnera sananda sunt, quibu praeter te nemo mederi potesti