장음표시 사용
81쪽
DE IMPERIO GN. POMPEII GRATIO. etsi gesserrunt aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, quibus amisSi et pacis ornamenta et subsidia belli requiretis aguntur bona multorum civium, quibus est a vobis et ipsorum et rei publicae
d. Et quoniam semper appetentes gloriae praeter ceteras gentes atque avidi laudis fuistis, delenda est vobis illa macula Mithridatico bello superiore con-eepta, quae penitus jam insedit ae nimis inveteravit
in populi Romani nomine, quod is, qui uno die tota Ioin Asia, tot in civitatibus, uno nuntio atque una significatione litterarum cives Romano mecandoStrucidandosque denotavit, non modo adhuc poenam nullam suo dignam scelere suscepit, sed ab illo tempore annum jam tertium et vicesimum regnat et ita Isregnat, ut e non Ponti neque Cappadociae latebris occultare velit, sed emergere ex patri regno atque in vestris vectigalibus, hoc est, in Asiae luce versuri. Etenim adhuc ita nostri cum ill rege contenderunt imperatores, ut ab illo insignia victoriae, non victo 2oriam reportarent triumphavit L. Sulla, triumphavit L. Murena de Mithridate, duo fortissimi viri et summi imperatores, sed ita triumpharunt, ut ille PutSus Superatusque regnaret Verum iamen illis imperatoribus claus est tribuenda quod egerunt 25 venia danda quod reliquerunt, propterea quod ab eo bello Sullam in Italiam res publica, Murenam Sulla
revocavit... Mithridates autem omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem Bonovi contulit; qui postea cum maximas aedificasset
ornassetque claSSe exercituSque permagno quibuscumque ex gentibus potuisset comparasset et se
Bosporanis finitimis suis bellum inferre simularet, usque in Hispaniam legatos ac litteras misit ad eos 35
duees, quibu8sium tum bellum gerebamus, ut, cum
duobus in locis disjunctissimis maximeque diversis uno consili a binis hostium copiis bellum terra marique gereretur, vοs ancipiti contentione districti
82쪽
T M. TULLII GICERONIS do imperio dimicaretis. Sed tamen alterius partis periculum, Sertorianae atque ispanienSis, quae multo plus firmamen i ac roboris habebat, Cn. Pompeii divino consilio ac singulari virtute des pulsum est in altera parte ita res a L. Lucullo
summo viro est administrata, ut initia illa rerum geStarum magna atque praeclara non felicitati ejus, sed virtuti, haec autem Xtrema, quae nuperaeciderunt, non culpae, sed tartunae tribuenda esse
Io videantur. Sed de Lucullo dicam alio loco et ita dicam, Quirites, ut neque vera laus ei detracta oratione mea neque falsa adficta esse videatur de vestri imperii dignitate atque gloria, quoniam is
est exorsus rationis meae, videte quem vobis anu 15 mum suscipiendum putetig. b. Majores nostri saepe mercatοribus aut naviaculariis nostris injuriosius tractatis bella gesserunt: vos tot milibus uirium Romanorum uno nuntio atque uno tempore necatis quo tandem animo esse
2 debetis Z Legati quod erant appellati superbius,
Corinthum patres vestri totius Graeciae lumen
exStinctum esse voluerunt vos eum regem inultum
esse patiemini, qui legatum pοpuli Romani consularem vinculis ac verberibus atque omni supplicio 25 excruciatum necavit Illi libertatem imminutam
civium Romanorum non tulerunt vo ereptam
vitam negligetis Ius legationis verbo violatum illi persecuti sunt vos legatum omni supplicio interfectum relinquetis Videte ne, ut illis subgo cherrimum fuit tantam vobis imperii gloriam tr dere, sic vobis turpissimum sit, id quod accepistis,
tueri et conservare non POSSe.
Quid, quod salus sociorum summum in periculum ac discrimen voeatur, quo tandem animo ferre de-85 botis Regno est expulsus Ariobargane rex, cius populi Romani atque amicus imminent duo reges toti Asiae non solum vobis inimicissimi, sed etiam vestris sοciis atque amicis civitates autemoraues cuncta Asia atque Graecia vestrum auxilium
83쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. et exspectare propter periculi magnitudinem cοguntur;
imperatorem a vobis certum depOSCere, Cum Praesertim vos alium miseritis, neque audent neque ei facere sine summo periculo posSe arbitrantur.
Vident et sentiunt hoc idem quod vos, unum virum
eSse, in qu summa Sint omnia, et eum Propter 8SSe,
quo etiam carent aegrius cujus adventu ipso atque nomine, tametsi ille ad maritimum bellum venerit, tamen impetu hostium repressos esse intelligunt ac retardatοs. vos, quoniam libere loqui non Iolicet, tacite rogant, ut se quοque, sicut ceterarum provinciarum socios, dignos existimetiS, quοrum salutem tali vir commendetis, atque hoc etiam magis, quod ceteros in provinciam ejus modi'ο--nes cum imperi mittimus, ut etiam si ab hoste ibdefendant, tamen ipsorum adventus in urbes soci rum non multum ab hostili expugnatione disserant, hunc audiebant antea, nunc praesentem vident tanta temperantia, tanta mansuetudine, tanta humanitate,
ut ii beatissimi esse videantur, apud quos ille diu 2otissime commoratur.
6. Quare Si propter socios nulla ipsi injuria lace sit majores nostri cum Antiocho, cum Philippo, cum Aetolis, cum Poenis bella gesserunt, quantovοs studi convenit injuriis provocatos sociorum 25 salutem una cum imperii vestri dignitate defendere,
praesertim cum de maximis vestris vectigalibus agatur Nam ceterarum provinciarum vectigalia, Quirites, tanta sunt, ut eis ad ipsas provincias tutandas vix cοntenti esse possimus, Asia vero tam Boopima est ac fertilis, ut et ubertate agrorum et varistate fructuum et magnitudine pastionis et multitudine earum rerum, quae Xportantur, facile omnibus terris antecellat. Itaque haec vobis provincia,
Quirites, si et belli utilitatem et pacis dignitatem 5
retinere vultis, non modo arealamitate, sed etiam a metu calamitatis est defendenda; nam in ceteris rebus cum venit calamitas, tum detrimentum accipitur; at in vectigalibus non solum adventus mali,
84쪽
et M. TULLI L CICERONIS sed etiam metus ipse adfert calamitatem nam eum hostium copiae non longe absunt, etiam si irruptio nulla facta est, tamen peeuaria relinquitur, agri cultura deseritur, mereatorum naVigatio conqui- Mescit ita neque ex portu neque X decumi neque ex scriptura vectigal conServari potest quare saepe totius anni fructus uno rumore periculi atque uno belli terrore amittitur. Quo tandem igitur animo esse existimatis aut eos, qui vectigalia nobis pensi- Ioriant, aut eos, qui exercent atque exigunt, cum duo rege cum maximis copiis propter adsint Cum una excursio equitatus perbrevi tempore totius anni vectigal auferre possit Cum publicani familias maximas, quas in saltibus habent, quas in agris, Ib quas in portubus atque cuStodiis, magno Periculo se habere arbitrentur Z Putatisne vos illis rebus frui posse nisi eos, qui vobis fructui sunt, conservaritis non solum, ut ante dixi, calamitate, Sed etiam cal
mitatis formidine liberatos Zyo . Ac ne illud quidem vobis negligendum St,
quod mihi ego extremum propOSuerum, Cum SSem de belli genere dicturus, quod ad multorum bona civium Romanorum pertinet, quorum obi pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio dili-2b genter: nam et publicani, homines opestissimi atque ornatissimi, suas rationes et copias in illam pro vineiam contulerunt, quorum ipSorum per Se res et fortunae vobis curae esse debent- etenim si vectigalia nervos esse rei publicae semper duximus, do eum certe ordinem, qui exercet illa, firmamentum Ceterorum ordinum recte esse dicemus- deinde ex ceteris ordinibus hominess gnavi atque industrii furtim ipsi in Asia negotiantur, quibus vo abSentibus consulere debetis, partim eorum in ea provincia 35 peeunias magnas collocatas habent. Est igitur humanitatis vestrae magnum numerum eοrum civium calamitate prohibere, sapientiae videre multorum civium calamitatem a re publica sejunetam Sse non
possea etenim primum illud parvi refert, nos publi-
85쪽
DE IMPERIO GN. POMPEII GRATIO. sca hi amissis vectigalia postea victoria recuperares nequ' enim isdem redimendi facultas erit propter calamitatem neque aliis volunta propter timorem.
Deinde quod nos eadem Asia atque idem iste Mithrudates initio belli Asiatici doeuit, id quidem certe
calamitate docti memoria retinere debemus : nam tum, eum in Asia res magnas Permulti amiserant, scimus Romae solutione impedita fidem concidisse; non enim possunt una in civitate multi rem ac fortinna amittere, ut non plures secum in eandem trahant Iocalamitatem. A quo periculo prohibete rem publicam
et mihi credite, id quod ipsi videtis haec fides atque
haec rati peeuniarum, quae Romae, quae in foro verSatur, implicata est cum illis pecuniis Asiaticis et cohaeret ruere illa non possunt, ut haec non Iseodem labefacta motu concidant. Quare videte,
num dubitandum vobis sit omni studio ad id bellum
incumbere, in quo gloria nominis vestri, salus S ciorum, vectigalia maxima, fortunae plurimorum civium conjunctae eum re publiea defendantur. 2os. Quoniam de genere belli dixi, nunc de magnitudine pauca dicam. Potest ho enim dici, belli
genus esse ita necesSarium, ut sit gerendum, non esse ita magnum, ut it pertimescendum in quo maxime elaborandum est ne forte ea vobis, quae 5 diligentissime providenda Sunt, contemnenda Sse
videantur. Atque ut omnes intelligant me L. Lucullo tantum impertire laudis, quantum forti vir et sapienti homini et magno imperatori debeatur dico ejus adventu maximas Mithridati copias omnibus dorebus ornatas atque instructas fuisse, urbemque Asiae clarissimam nobisque amicissimam, CyZice orum, ObSPSSam PSSe ab ipgo rege maxima multiiudine et oppugnatam vehementi SSime, quam L. Lueullus virtute, assiduitate, consilio summis obsidionis rapericulis liberavit: ab eodem imperatore elassem magnam et ornatam, quae ducibus Sertorianis ad Italiam studio atque odio inflammata raperetur, ut in ratam SA atque depreSsama magnas hoStium Prao
86쪽
8o M. TULLII CICERONIS terea copias multis proeliis esse deletas patefactumque nostris legionibus esse Pontum, qui antea populo Roman ex omni aditu clausus fuisset Sinopen atque Amisum, quibus in oppidis erant donaiciliab regis, emnibus rebu ornata ac refertas ceterasque
urbes Ponti et Cappadociae permultas uno aditu
adventuque SA captaS, regem Spoliatum regno patri atque avito ad alios Se rege atque ad alias gentes supplicem contuliSSe, atque haec omnia salviS
1 populi Romani sociis atque integris vectigalibus
esse gesta Satis opinor haec esse laudis atque ita, Quirites, ut hoc vos intelligatis, a nuli istorum, qui huic obtrectant legi atque causae, L. Lucullum Similiter ex hoc loco esse laudatum. I, s. Requiretur fortasse nune quem ad modum, eum haec ita sint, reliquum possit magnum esse bellum. Cognoscite, Quirites; non idnim hoc sine causa quaeri videtur Primum ex suo regno sic Mithridates prο- fugit, ut ex eodem Ponto Medea illa quondam prinys fugisse dicitur, quam praedicant in fuga fratris sui
membra in eis locis, qua se paren perSequeretur, dissipavisse, ut eorum collectio disperSa maerorque patrius celeritatem persequendi retardaret sic Mithridates fugiens maximam vim auri atque argenti 25 pulcherrimarumque rerum omnium, qua et a modiibus acceperat et ipse bello superiore ex tota Asia direptas in suum regnum congesSerat, in Ponto omnem reliquit haec dum nostri colligunt omnia diligentius, rex ipse e manibus effugit; ita illum in pedigo sequendi studi maeror hos laetitia tardavit. Hunc
in illo timore et fuga Tigranes, rex ArmeniuS, Moepit dissidentemque rebus suis confirmavit et assii, tum erexit perditumqueseereavit cujus in regnum postea quam L. Lusiullus cum exercitu venit, plures 3 etiam gentes contra imperatorem nostrum concitatae sunt; erat enim metus injectus ei nationibus, quas numquam populus Romanus neque lacessendas bello neque temptanda putavit; erat etiam alia gravis atque vehemen opinio, quae animos gentium a
87쪽
DR IMPERIO CN. POMPEII ORATIO SIbararum pervaserat, fani locupletissimi et religi
sissimi diripiendi causa in eas oras nostrum SM ehercitum adductum ita nationes multae atque magnae novo quοdam terrοre ac metu cοncitabantur.
Noster autem exercitus, tametsi urbem ex Tigrani dregno ceperat et proeliis usus erat secundis, tamen
nimia tenginquitate locorum ac desiderio suorumcοmmovebatur. Mic jam plura non didam; fuit
enim illud extremum, ut ex eis locis a militibus no tris reditus magis maturus quam processio longior Ioquaereretur Mithridates autem et Suam manum jam confirmarat, et eorum, qui se ex ipsius regno cοllegerant, et magnis adventiciis auxiliis multorum regum et natiοnum juvabatur. Iam hoc fere sic fieri solere accepimus, ut regum amictae fortunae Issacile multorum opes alliciant ad misericordiam, maximeque eorum, qui aut reges sunt aut vivunt in
regno, ut eis nοmen regale magnum et sanctum esSevideatur itaque tantum victus emcere potuit, quantum incolumis numquam est ausus optares nam cum os in regnum suum recepisset, nο fuit e cοntentus, quod ei praeter spem acciderat, ut illam, posteaquam pulsu erat, terram umquam attingeret, Sed in exercitum nostrum clarum atque victorem impetum fecit Sinite hoc loco, Quirites, sicut poetae 25
solent, qui res Rοmanas scribunt, praeterire me no tram calamitatem, quae tanta fuit, ut eam ad aures imperatoris non ex proelio nuntius, sed ex sermone
rumor adferret Hic in illo ipso malo gravissim que belli offensione L. Lucullus, qui tamen aliqua doex parte eis incommοdis mederi tartasse potuisset, vestro jusSu coactus, qui imperii diuturnitati modum statuendum vetere exemplo putavistis, partem militum, qui jam stipendiis confecti erant, dimisit pa tem M. Glabrioni tradidit Multa praetere con 35sulto, sed ea vο conjectura perspicite, quantum ibin bellum factum putetis, quod conjungant reges
potentiSSimi, renovent agitatae nationes, suscipianto Cio.
88쪽
integrae gentes, novus imperator noster accipiat vetere exercitu pulμο. Io Satis mihi multa verba festisse videor, quare esset hoc bellum genere ipso neeessarium, magnitu dine periculosum restat ut de imperatore ad id bellum deligendo ac tantis rebus praeficiendo distendum esse videatur. Utinam, Quirites, virorum,fortium atque innocentium copiam tantam haberetis, ut haee vobis deliberatio dissicilis esset, quemnam potisSi-io mum tantis rebus ac tanto bello praeficiendum vitaretis. Nunc vero cum sit unus Cn. Pompeius, quinοn M eorum hominum, qui nune Sunt, gloriam, sed etiam antiquitatis memοriam virtute superarit, quae re est quae cujusquam animum in hac causai dubium facere possit ' Ego enim sic existimo, in summo imperatore quattuor has re inesse oportere, scientiam rei militaris, virtutem, auctoritatem fetu
Quis igitur hoc homine scientior umquam aut fuit 2 aut esse debuit, qui e ludo atque e pueritiae disciplinis bello maximo atque acerrimis hostibus ad patris exercitum atque in militiae disciplinam prinlaetus est, qui extrema pueritia miles in mercitu fuit summi imperatoris, ineunte adolescentia maximi 25 ipse exercitus imperator; qui saepius cum hoste comflixit quam quisquam cum inimico concertavit, plura bella gessit quam ceteri legerunt, Plures provincias confecit quam alii concupiverunt, cujus adolescentia ad scientiam rei militaris non alienis praeceptis, sed do suis imperiis, non offensionibus belli, sed victoriis, non stipendiis, sed triumphis est erudita Quod denique genus esse belli potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publieae ' Civile Africisnum, Transalpinum, Hispaniense, mixtum ex civitatibus 85 atque ex bellicosissimis nationibus, Servile, navale
bellum, varia et diversa genera et bellorum et ho tium, non solum geSta ab hoc uno, Sed etiam confecta, nullam rem Sse declarant in usu positam
militari, quae hujus viri scientiam fugere possit
89쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO MII. Iam vero virtuti Cn. Pompeii quae potestorsitio par inveniri r Quid est quod quisquam aut
illo dignum aut vobis novum aut cuiquam inauditum possit adferres Neque enim illae sunt solae virtutes imperatoriae, quae vulgo existimantur labor in negotiis, fortitudo in perieulis industria in agendo, celeritas in conficiendo, consilium in providendo; quae tanta sunt in hoc uno quanta in omnibus reliquis imperatoribus, quos aut vidimus aut audivimus, non fuerunt. Testis est Italia quam ille ipse Iovictor L. Sulla hujus virtute et subsidio confessus est liberatam testis est Sicilia, quam multis uindique cinctam periculis non terrore belli, sed consilii celeritate explicavit testis est Africa, quae magnis oppressa hostium copiis eorum ipsorum sanguine Isredundavit testis est Gallia, per quam legionibus nostris iter in Hispaniam Gallorum internecione patefactum est testis est Hispania, quae saepiuime plurimos hostes ab hoc superatos prostratoSque Omspexit testis est iterum et saepius Italia, quae eum sto servili bello taetro periculosoque premeretur, ab hoc auxilium absente expetivit, quod bellum exspectatione ejus attenuatum atque imminutum est, adventu sublatum ac sepultum testes nunc ver&jam omnes οrae atque omnes emerae gentes ac nationes, deni 25que maria omnia cum universa tum in singulis oris omnes sinus atque portus. Quis enim tot mari
locus per hos annos aut tam firmum habuit praeesidium, ut tutus esset, aut tam fuit abditus, ut lateret Quis navigavit qui non se aut mortis aut servitutis Bopericulo committeret, cum aut hieme aut referto praedonum mari navigaret Hoc tantum bellum, tam turpe, tam vetus, tam late divisum atque di persum qui umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno 35 imperatore consisti po8se ' Quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hosce annos 3 Quod vectigal vobis tutum fuit Quem socium defendi
tis Cui praesidio classibus vestris fuisti Quam
90쪽
8 M. TULLIL CICERONIS multas existimatis insulas esse desertas Quam
multas aut metu relictas aut a praedonibus captas urbe esse sociorum
12. Sed quid ego longinqua commemoria Fuito hoc quondam fuit proprium populi Romani longe a domo bellare et propugnaculis imperii sociorum
fortunas, non Sua tecta defendere sociis ego nostris mare per hos annοs clausum fuisse dicam, cum
eXercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme Io summa transmiserint Z Qui ad vos ab exteris D tionibus venirent, captοs querar, cum legati populi Romani redempti sintd Mercatoribus tutum mare non fuisse dicam, cum duodecim secures in prae-dοnum potestatem pervenerint Cnidum aut in Italophonem aut Samum, nobilissimas urbes, inum
merabilesque alias captas AS commemorem, cum vestro portu atque eo portus, quibus vitam ac
spiritum ducitis, in praedonum fuisse potestatem sciatis An ver ignοratis portum metae cel 2 berrimum ac plenissimum navium inspectante praetοre a praedonibus esse direptum, ex Miseno autem ejus ipsius liberos, qui cum praedonibus antea ibi bellum gesserat, a praedonibus esse
sublatos Nam quid ego Ostiense incommodum 25 atque illam labem atque ignominiam rei publicae
querar, cum prope inSpectantibus vobis classis ea, cui consul populi Romani praepositus Aset, a pris
donibus capta atque oppressa est Pro di immortales Tantamne unius hominis incredibilis aego divina virtus tam brevi tempore lucem adferre rei publicae potuit ut vos, qui modo ante ostium Tib
rinum classem hostium videbatis, nunc nullam intra Oceani ostium praedonum navem esse audiatis rAtque haec qua celeritate gesta sint quamquam vi-35 detis, tamen a me in dicendo praetereunda non Sunt. Quis enim umquam aut obeundi negotii aut consequendi quaestus studi tam brevi tempore tot loca adire tantos cursu conficere potuit, quam celeriter