장음표시 사용
131쪽
PRO T. ANNIO MILONE RATIO. 125 proficisci Dixit hoc comes diem P. Clodii, C.
ClodiuS.I8. Videte, judices, quantae res his testimoniis sint confectae Primum certe liberatur Milo non eo ConSilio profectus esse, ut insidiaretur in via Clodio: et quippe si ille obvius ei futurus omnino non erat.
Deinde non enim vide cur non meum qumue
agam negotium - scitis, judices, fuisse qui in hac rogatione suadenda dicerent Milonis manu caedem BSSe factam, consili vero majoris alicujus me vide Iolicet latronem ac sicarium abjecti homines et pedidit describebant. Iacent suis testibus ii qui Ct dium negant, die Romam, nisi de Cyro audisset, fuisse rediturum Grespiravi, liberatus Sumn no v reοr ne, quod ne suspicari quidem potuerim, videar Isid cogitasse. Nunc persequar cetera Nam Occu rit illud igitur ne Clodius quidem de insidiis cοgbtavit, quoniam fuit in Albano mansurus. Si quidem exiturus ad caedem e villa non fuisset Vide enim illum, qui die ur de Cyri morte nuntiasse, non id 2onuntiasse, sed Milonem appropinquare Nam quid de Cyro nuntiaret, quem Clodius Roma proficiscensr liquerat morientem Una fui, testamentum simul omsignavi cum Clodio testamentum autem palam fecerat et illum heredem et me scripserat. Quem pridieris hora tertia animam effantem reliquisSet, eum modi tuum postridie hora decima denique ei nuntiabatur FIR Age, si ita factum quae causa cur Rοmam properaret Cur in noctem se conjiceret Eequid adferebat festinationis quod heres erat Primum do erat nihil cur properat opus esset deinde si quid esset, quid tandem erat quod ea nocte consequi posset, amitteret autem, si postridie Romam mane venisset Atque ut illi nocturnus ad urbem adventus vitandus potius quam xpetendus fuit, sic 35 Miloni, cum insidiator esset, si illum ad urbem
nocte accesSurum sciebat, subsidendum atque emspectandum fuit nemo ei neganti non credidisset, quem esse omnes salvum etiam confitentem volunt.
132쪽
126 M. TULLII CICERONIs Sustinuisset hoc erimen primum ipse ille latronmii
occultator et receptor lοcus, cum neque muta solibtudo indicasset neque caeca nox ostendisset Mulonem deinde ibi multi ab illo violati, spoliati, bonis expulsi, multi haec etiam timentes in suspicionem caderent, tota denique rea citaretur Etruria. Atque illo die certe Aricia rediens devertit Clodius ad Albanum quod ut sciret Milo illum Ariciae fuisse, suspicari tamen debuit eum, etiam si Romam Io illo die reverti vellet, ad villam suam, quae viam
tangeret, deverSurum. Cur neque ante Occurrit, ne
ille in villa resideret, nec eo in loco subsedit, quo illenositu venturus esset Vido adhuc constare, judices, omnia, Milonii etiam utile fuisse Clodium vivere, illi ad ea, quae com cupierat, optatissimum interitum Milonis odium fuisse illius in hunc acerbissimum, nullum hujus in illuma consuetudinem illius perpetuam in vi inferenda, hujus tantum in repellenda mortem ab illo 2 denuntiatam Miloni et praedicatam palam, nihil umquam auditum ex Milone profectionis hujus diem illi notum, reditus illius huic ignotum fuisse hujus iter necessarium, illius etiam potius alienum hunc prae se tulisse illo die Roma exiturum, illum eo die 2b se dissimulasse rediturum hunc nullius rei mutasseCοnsilium, illum causam mutandi consilii finxisse;
huic, si insidiaretur, noctem prope urbem exspectamdam illi, etiam si hunc non timeret, tamen accessum ad urbem nocturnum fuisSe metuendum.
3 2o. Videamus nunc id, quod caput est locus ad insidias ille ipse, ubi congressi sunt, utri tandem fuerit aptior Id vero judices, etiam dubitandum et diutius cogitandum est y Ante fundum Clodii, quo in fundo propter insanas illas substructiones facile
ab hominum mille versabantur valentium, edito adversarii atque excelso loco superiorem se fore putarat Milο, et ob eam rem eum locum ad pugnam potissimum elegera te' in eo loco est potius exspectatus
ab eo, qui ipsiu loci spe facere impetum cogitarat
133쪽
Res loquitur ipsa, judices, quae semper valet pluribmum. Si haec non gesta audiretis, sed picta viderintis, tamen appareret uter esset insidiator, uter nihil cogitaret mali, cum alter veheretur in rheda paenulatus, una sederet uxor. Quid horum non impedi Stissimum Vestitus an vehiculum an comes Quid minus promptum ad pugnam, cum paenula irretitus, rheda impeditus, uxore paene constrictus esset ' Videte nunc illum, primum egredientem e villa, subito:
eur Vesperi quid necesse est Tarde qui con-Iovenit, praesertim id temporis r evertit in villam Pompeii Pompeium ut videret Sciebat in Alsi. ensi essen villam ut perspiceret Millies in ea fu rat. Quid ergo erat morae et tergiversationes: dum hic veniret, locum relinquere noluit m 52I. Age nunc iter expediti latronis cum Milonis
impedimentis comparate. Semper ille antea cum more, tum Sine ea numquam nisi in rheda tum in equο; comites Graeculi, quocumque ibat, etiam cum in castra Etrusca properabat, tum nugarum in comi Sotatu nihil: Milo, qui numquam, tum caSu pueros symphoniacos uxoris ducebat et ancillarum gregessisse, qui semper secum scorta semper XOletos, Semper lupas duceret, tum neminem, nisi ut virum a viro lectum esse diceres. Cur igitur victus est 25
quia non semper viator a latrοne, nonnumquam
etiam latro a viatore occiditur; quia, quamquam paratus in imparatos Clodius, tamen mulier inciderat in viros. Nec vero sic erat umquam non paratus
Milo contra illum, ut non satis fere esset paratus BoSemper ille et quantum interesset P. Clodii se perire et quanto illi odio esset et quantum ille auderet, gitabat quamobrem vitam suam, quam maXimiS praemiis propositam et paene addictam sciebat, numquam in periculum sine praesidio et sine custodia 35 projiciebat. Adde casus, adde incertos exitus pug-n rum Martemque communem qui saepe spoliantem jam et exsultantem evertit et pereulit ab abjecto; ita insolitam pransi, poti, oscitantis ducis, qui eum
134쪽
128 M. TULLII CICERONIS a tergo hostem interclusum reliquisset, nihil de ejus extremis comitibus cogitavit, in quos incensos ira vitamque domini desperantes eum incidisset, haesit in eis poenis, quas ab eo servi fideles pro dominis vita expetiverunt. Cur igitur eos manumisit Z M tuebat scilicet ne indicaretur, ne dolorem perferre
non pοssent, ne tormentis cogerentur occisum esse
a servis Milonis in Appia via P. Clodium confiteri Quid opus est tortore L Quid quiseris V occideritno Io Oecidit dure an injuriis Nihil ad tortorem facti
enim in eculeo quaesti est, juris in judicio. 22. Quod igitur in causa quaerendum est indag mus hic quod tormentis invenire vis, id fatemur. Manu vero cur miserit, si id potius quaeris, quam 15 cur parum amplis atauerit praemiis, nescis inimici factum reprehendere. Dixit enim hic idem, qui omnia semper constanter et fortiter, M. Cato, et dixit in turbulenta concione, quae tamen hujus auctoritate placata est, non libertate solum, sed etiam omnibus 2 praemiis dignissimos fuisse, qui domini caput defendissent. Quod enim praemium satis magnum est tam benevolis, tam bonis, tam fidelibus servis, propter quos vivit Z Etsi id quidem non tanti est, quam quod prοpter eosdem non sanguine et vulne-25 ribus suis crudelissimi inimici mentem oculosque satiavit: quos nisi manumisisset, tormentis etiam dedendi fuerunt conservatores domini, ultοres se teris, defensores necis. Hic vero nihil habet in his malis quod minus moleste ferat, quam, etiam si quid do ipsi accidat, esse tamen illis meritum praemium persolutum. Sed quaestiones urgent Milonem, quae sunt habitae nunc in atrio Libertatis. Quibusnam de servi. Rogas F De P. Clodii. Quis eos pos
tulavit V Appius Quis produxit Appius. Inde 35 Ab Appio. Di boni l Quid potest agi severius
De servis nulla lege quaesti est in dominum nisi de incestu, ut fuit in Clodium Proxime deos aece sit Clodius, propius quam tum, cum ad ipsos Pen Marat, cujus de morte tamquam de caerimoniis vi
135쪽
PRO T. ANNIO MILONE GRATIO. 12sIatis quaeritur. Sed tamen majores nostri in dominum de servo quaeri noluerunt, non quin poSSet verum iuveniri, sed quia videbatur indignum esse et domini morte ipsa tristius in reum de servo RUEuSatoris cum quaeritur, verum inveniri potest SAge vero, quae erat aut qualis quaestio UΗeus tu, Rufio,' verbi causa, cave sis mentiaris: Cl
dius insidias fecit Miloni Fecit. N Certa
crux D Nullas fecit U Sperata libertas ' Quid hae quaestione certius Subito abrepti in quaestio Ionem tamen Separantur a ceteris et in arcas cοmiebuntur, ne quis cum eis colloqui possit hibentum dies penes accusatorem cum fuissent, ab eo ipsoaecuSatore producti sunt. Quid hac quaestione dici
poteS integrius, quid incorruptius ' IS
23 Quod si nondum satis cernitis, cum res ipsa tot tam claris argumentis signisque luceat, pura mente atque integra Milonem, nullo scelere imbvitum, nullo metu perterritum, nulla conscientia eXanimatum Romam revertisse, recordamini, per deos 2o immortales, quae fuerit celeritas reditus ejus, qui ingressus in forum ardente curia, quae magnitudo animi, qui vultuS, quae ratio. Neque vero Sera pul solum, sed etiam senatui commisit, neque S
natu modo, sed etiam publicis praesidiis et adnis 25
neque his tantum, verum etiam ejus poteStati, cui senatus totam rem publicam, omnem Italiae pubem, cuncta populi Romani arma commiserat: cui numquam se hic prolaeto tradidisset, nisi causae suae cοnfideret, praesertim omnia audienti, magna go metuenti, multa suspicanti, nonnulla credenti. Magna vis est conscientiae judices, et magna in utramque partem, ut neque timeant qui nihil commiseri ut et poenam semper ante oculo vergari putent qui peccarint. Neque vero sine ratione certa 35 eausa Milonis semper a senatu probata est videbant enim sapientissimi homines facti rationem, prae nitam animi, defensionis constantiam. An
vero bliti estis, judices, recenti illo nuntio necis
136쪽
Ido M. TULLII CICERONI sClodianae non modo inimicorrum Milonis sermones et opiniones, Sed nonnullorum etiam imperitorum
Negabant eum Romam esse rediturum. Sive enim illud an ini irato ac percito fecisset, ut incensus odio trucidaret inimicum, arbitrabantur, eum tanti mortem P. Clodii putasse ut aequo animo patria cureret, cum Sanguine inimici explesset odium suum; sive etiam illius morte patriam liberare voluimet, non dubitaturum fortem virum quin, cum Suo Psirbio culo salutem populo Roman attulisset, cederet aequo animi legibus, secum auferret gloriam sempiternam, nobis haec fruenda relinqueret, quae ipse
servasset. Multi etiam Catilinam atque illa portenta loquebantur: inrumpet, occupabit aliquem locum, I bellum patriae faeiet ' Miseros interdum cives optime de re publica meritos, in quibus homines
non modo res praeelarissimas bliviscuntur, sed
etiam nefarias suspicantur Ergo illa falsa fuerunt, quae certe vera exstitissent, si Milo admisisset ali-2 quid, quod non posset honeste vereque defendere. 2i. Quid suae postea sunt in eum congeSta, quae quemvis etiam mediocrium delictorum conscientia pereulissent, ut sustinuit, di immortales Sustinuit Immo vero ut contempsit ac pro nihilo in
2briavit, quae neque maximo animo nocen neque innocens nisi fortissimus vir negligere potuisset. Se torum, gladiorum frenorum pilorumque etiam multitudo deprehendi posse indicabatur nullum in urbe Visium, nullum angiportum esse dicebant, in quo go Miloni conducta non esset domus arma in villam Oericulanam devecta Tiberi, domus in clivo Capit lino scutis referta, plena omnia malleolοrum ad urbis
incendia comparatorum haec non delata solum, sed paene credita, nec ante repudiata Sunt quam quam
35 sita. Laudabam equidem incredibilem diligentiam Cn. Pompeii, Sed dicam, ut Sentio judices nimis multa audire coguntur neque aliter facere poSSunt ii, quibus tota commissa est res publica Quin etiam Hic
137쪽
PRO T. ANNIO MILONE ORATIO. 131
audiendus popa Licinius nescio qui de cire maximo, servos Milonis apud Se ebrios factos sibi confessos esse de interficiendo Pompei conjurasse, dein pοStea Se gladi percussum esse ab uno de illis, ne indiearet: Pompeio in hortos nuntiavit arcessor in primis de amicorum sententia rem defert ad senatum. Non poteram in illius mei patriaeque custodis tanta
Suspicione non metu exanimari, sed mirabar tamen credi popae, cοnfessiοnem servοrum audiri, vulnus
in latere, quod acu punctum videretur, pro ictu via lodiatoris probari. Verum, ut intelligo, cavebat, gis Pοmpeius quam timebat, non ea solum, quae tumenda erant, Sed mnia, ne vos aliquid timeretis. Oppugnata domus C. Caesaris, clarissimi et fortissimi viri, per multas noctis horas nuntiabatur: nem IS audierat tam celebri loco, nemo senserat tamen audiebatur. Non poteram Cn. Pompeium, Pra stantissima virtute virum, timidum suspicari dilbgentiam tota re publica suscepta nimiam nullam putabam. Frequentissimo senatu nuper in Capit Iolio senator inventus est qui Milonem cum telo SSediceret: nudavit se in sanctissim templo, quoniam vita talis et civis et viri fidem non faciebat, ut eo tacente res ipsa loqueretur. 25. Omnia falsa atque insidiose ficta comperta 25 sunt Cum tamen si metuitur etiam nunc Milo, non jam hoc Clodianum crimen timemus, Sed tuaS, Cn. Pompei de enim jam appello et ea voee, ut
me exaudire posSis tuas tuas, inquam, SuSpicioneSperhorrescimus; si Milonem times, si hunc de tuismo vita nefarie aut nunc cogitare aut molitum aliquando aliquid putas, si Italiae delectus, ut Domnulli conquisitores tui dictitarunt, si haec arma, Si Capitolinae cohortes, si excubiae, si vigiliae, si delecta juventus, quae tuum corpus domumque cuSt Isidit, contra Milonis impetum armata est, atque illa omnia in hunc unum instituta, parata, intenta Sunt, magna in hoc certe vis et incredibilis animus et non unius viri vires atque opes judicantur, si quidem tu
138쪽
hunc unum et praestantissimus dux electus et tota res publica armata est. Sed quis non intelligit omnes tibi rei publicae partes aegra et labantes,
ut eas his armis sanares et confirmareS, AS EOm-5 missas ' Quod si locus Miloni datuS SSet, probasget profecto tibi ipsi, neminem umquam hominem homini cariorem fuisse quam te ibi nullum Se umquam periculum pro tua dignitate fugisse, cum ipsa illa taeterrima peste se saepisSime pro tuato gloria contendisse tribunatum suum ad salutem meam, quae tibi carissima fuisset, consiliis tuis gubernatum se a te poste defensum in periculo capitis adjutum in petitione praeturae duos se
habere semper amicissimos sperasse, te tuo bene-Ib ficio, me suo. Quae si non probaret, si tibi ita pinnitus inhaesisset ista suspicio, nullo ut evelli modo posset, si denique Italia a delectu, urbs ab armis sine Milonis clade numquam esset conquietura, ne ille haud dubitans cessisset patria, is qui ita natus 2 est et ita consuevit te, Magne, tamen anteSturetur, quod nunc etiam facit. 26. Vide quam sit varia vitae commutabilisque ratio, quam vaga volubilisque fortuna, quantae inmdelitates in amicis, quam ad tempuS aptae Simul 25 tiones quantae in periculis fugae proximorum, quantae timiditates. Erit erit illud profecto tempus et illucescet aliquando ille dies, cum tu salutaribus,
ut spero, rebus tuis, sed lartaSSe motu aliquo communium temporum, qui quam crebro accidat experti Bo scire debemus, et amicissimi benevolentiam et gravissimi hominis fidem et unius post homines natos fortissimi viri magnitudinem animi desideres. Quamquam qui hoc credat, Cn. Pompeium, juris publici, moris majorum, rei denique publicae peritissimum,35 cum senatus ei commiserit ut videret ne quid respublica detrimenti caperet, quo uno versiculo satis armati semper consules fuerunt etiam nullis armis datis, hunc exercitu, hunc delectu dato, judicium exspectaturum fuisse in ejus consili A vindicandis, qui
139쪽
PRO T. ANNIO MILONT ORATIO. 133vi judicia ipsa tolleret Satis judicatum est a
Pompeio, satis fals ista conferri in Milonem, qui legem tulit qua, ut ego sentio Milonem absolvi a Vobi oporteret utremnes consitentur, liceret. Quod vero in illo loco atque illis publicorum praesidiorum copiis circumfusus sedet, satis declarat se non terr rem inferre vobis- quid enim minus illo dignumquam cogere, ut vo eum condemnetis, in quem animadvertere ipse et more majorum et Suo jure po Bety-, sed praesidio esse, ut intelligatis contra Iohesternam illum concionem licere vobis quod sentibistis libere judicare. 2T. Nec vero me judices, Clodianum crimen movet, nec tam Sum demens tamque vestri sensus ignarus atque expera, ut nesciam quid de morieris
Clodii sentiatis de qua, si jam nollem ita diluere crimen, ut dilui, tamen impune Miloni palam et mare a mentiri gloriose liceret Occidi, eeidi, non p. Maelium, qui annona levanda jacturisque rei familiaris, quia nimis amplecti plebem vide 2ohatur, in suspicionem incidit regni appetendi, non
Ti. Gracchum, qui collegae magistratum per Sediationem abrogavit, quorum interfectoros impleverunt orbem terrarum nοminis sui gloria, sed eum aud ret enim dicere, cum patriam periculo suo libe 25r Set , cujus nefandum adulterium in pulvinaribus sanctissimis nobilissimae feminae comprehenderunt eum, cujus supplici senatus sollemnes religiones expiandas Saepe CenSuit eum, quem cum sorore germana nefarium stuprum fecisse L. Lucul Solus juratus se quaestionibus habitis dixit comperisse eum, qui civem, quem SenatuS, quem populus
Romanus, quem omnes gente urbis ac vitae civium conservatorem judicarant, Servorum armis exterminavit eum, qui regna dedit, ademit orbem terra Borum quibuscum voluit partitus est eum, qui plurimis caedibus in lar factis singulari virtute et gi ri civem domum vi et armis compulit eum, cui nihil umquam nefas fuit nec in facinore nec in li b
140쪽
13 M. TULLII CICERONIsdine eum, qui aedem Nympharum incendit, ut,
moriam publicam recensionis tabulis publicis impreSSam exstingueret eum denique, cui jam nulla lex erat, nulluni civilesus, nulli possessionum termis ni qui non calumnia litium, non injustis vindiciis ac sacramentis alieno fundοS, Sed castris, exercitu, signis inferendis petebat; qui non solum Etruscos(eos enim penitus contempserat , sed hunc P. V rium, fortissimum atque optimum civem judicem Io nostrum, pellere possessionibus armis castrisque, natus est, qui cum architectis et decempedis villas multorum hortosque peragrabat, qui daniculo et Alpibus spem possessionum terminarat Suarum, qui cum ab equite Romano splendido et forti, M. Pac Ioraio non impetraliset ut sibi insulam in lacu rilio venderet, repente lintribus in eam insulam mat
riem, Calcem, aementa, arma convexit dominoquetros ripam inspectante non dubitavit exstruere aedificium in alieno; qui huic T. Furfanio, cui 2 vir, di immortales quid enim ego de mulie cula cantia quid de adolescente P. Apinio dicam rQuorum utrique mortem est minitatus, nisi sibi hodi
Furfanio dicere, si sibi pecuniam, quantum POPOS-25 cerat, non dedisset, mortuum se in domum ejus illaturum, qua invidia huic esset tali vir conss grandum; qui Appium fratrem, hominem mihi conjunctum fidissima gratia, absentem de posse sione fundi dejecit; qui parietem sic per vestibulum B sororis instituit ducere, sic agere fundamenta, ut Sororem non modo vestibulo privaret, sed omni aditu et limine.'28. Quamquam haec quidem jam tolerabilia vid bantur, etsi aequabiliter in rem publicam, in pri-85 vatos, in longinquos, in propinquos, in alienos, in suos irruebat, sed nescio quo modo jam usu obd ruerat et percalluerat civitatis incredibilis patientia: quae ver aderant jam et impendebant, quonam, do ea aut depellere potuissetis aut ferre V Imperium