장음표시 사용
71쪽
PRO ARCHIA. POETA GRATIO. 66 enim obscurum prοximis censoribus hunc cum et rissimo imperatore L. Lucullo apud exercitum fuisse, Superioribus cum eodem quaestοre fuisse in Asia, primis duli et Crasso nullam populi partem esse cenSam. Sed quoniam censu non jus civitatis eo, firmat ac tantu uiuiod indicat eum, qui it census, ita se jam tum gessisSeir cive, ei temporibus, quibus tu criminaris ne ipsius quidem judici in civium
Romanorum jure Sse versatum, et testamentum
saepe fecit nostris legibus et adiit hereditates civium Io
Romanorum et in beneficiis ad aerarium delatus est L. Lucullo pro consule Quaere argumenta, Si qua potes numquam enim hic neque Suo neque amisi rum judicio revincetur.
6. Quaeres a nobis, Grati, cur tanto opere hoc Is homine delectemur Quia suppeditat nobis ubi et animus ex hoc forensi strepitu reficiatur et aures convici defessae conquiescant An tu existimas aut suppetere nobis posse quod quotidie dicamus in
tanta varietate rerum, nisi animos nostros doctrinario excolamus, aut ferre animο tantam posse contentionem, nisi eos, trina eadem relaxemus Ego vero fateor me his studiis esse deditum: ceteros pudeat, si qui se ita litteris abdiderunt, ut nihil possint
ex eis neque ad communem adferre fructum nequeris in aspectum lucemque proferre me autem quid pudeat, qui tot annos ita vivo, judices, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut voluptas avocarit aut denique sοmnus res arit Z Quare quis tandem me reprehen Bodat aut quis mihi jure succenseat, Si, quantum Pteri ad Sua res beundas, quantum ad festos dies ludorum celebrandos quantum ad alias voluptates et ad ipsam requiem animi et corporis conceditur temporum, quantum alii tribuunt tempestivis conviviis, 35 quantum denique alveolo, quantum pilae, tantum
mihi egomet ad haec studia recolenda sumpsero A- hoe de mihi concedendum est magis, quod Qx vis studiis haec quoque crescit orati et facultas,
72쪽
66 M. TULLIL CICERONIS quae, quantaeumque in me est, numquam amieorum periculis defuit quae si cui levior videtur, illa quidem Certe, quae Summa Sunt, ex quo fonte hauriam sentio nam nisi multorum praeceptis multisque ii si teris mihi ab adolescentia suasissem nihil esse invita magno pere expetendum nisi laudem atque
honestatem, in ea autem PerSequenda Omne erueiatus corpori S omnia Pericula mortis atque exsilii parvi esse ducenda, numquam me pro Salute vestrato in tot ac tantas dimicationes atque in hos profliga-
iorum hominum quotidianos impetus Dbjecissem.
Sed pleni omnes sunt libri, plenae sapientium VOCES, Plena exemplοrum vetustas quae jacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet Quam Ib multas nobis imagines non solum ad intuendum, ve- rum etiam ad imitandum fortissimorum virorum e Pressas seriptores et Graeci et Latini reliquerunt Quas ego mihi semper in administranda re publiea proponens animum et mentem meam ipsa cogit 2 tione hominum excellentium cοnformabam.
. Quaeret quispiam : quid ' Illi ipsi summi viri,
citiorum virtutes litteris proditae sunt, istane do trina, quam tu effers laudibus, eruditi fuerunt Z itfiuile est hoc de nanibus confirmare, sed tamen est 25 certe quod respondeam. Ego multos homines excellenti animo ac virtute fuisse et sine doetrina naturae ipsius habitu prope divino per se ipsos et moderatos et graves exstitisse fateor etiam illud adjungo, saepius ad Jaudem atque virtutem naturam go vine doctrina quam sine natura valuiSse doctrinam. Atque idem ego contendo, cum ad naturam Nimiam atque illustrem aecesserit rati quaedam conforna tioque oetrinae tum illud nesei quid praeclarum ac singulare solere exsistere. Ex ο esse hunc85 numero, quem patrses nostri viderunt, divinum hon inem Africanum, ex hoc C. Laelium, L. Furimis, moderatissimos homines et continentiSsimos, ex fortissimum virum et illis temporibus doctissit
M. Catonem illum senem; qui profecto si mina
73쪽
PROHARCHIA POETA ORATIO. et percipiendam colendamque virtutem litteris adjuvarentur, numquam Se ad earum studium contulissent. Quod si non hic tantus fructus ostenderetur et ilex his studiis delectati sola peteretur, tamen, ut Opinor, hanc animi adversionem humanissimam ac liberal 5issimam judicaretis. Nam ceterae neque temporum Sunt neque aetatum omnium neque locorum haec studia adolescentiam alunt, Senectutem bieetant, Secundas res Ornant, adversis perfugium ac solatium praebent, delectant domi, non impediunt laris, pedi Ionoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur. 8. Quod si ipsi haec neque attingere neque SenSunοstro gustare POSSemus, tamen ea mirari deberemus, etiam cum in aliis videremus Quis strum tam anim agresti ac duro fuit, ut Roscii I, morte nuper non commoveretur Qui cum esset senex mortuu8, tamen propter excellentem artem ac venustatem videbatur mnino mori non debuisse.
Ergo ille corporis motu tantum amorem sibi conciliarat a nobis omnibus nos animorum incredibiles 2omotus celeritatemque ingeniorum negligemus Quoties ego hunc Archiam vidi, judices, utar enim vestra benignitate, quoniam me in hoc novo genere dicendi tam diligenter attenditis-, quoties ego hunc vidi, cum litteram scripsisset nullam, magnum 25 numerum optimorum versuum de eis ipsis rebus, quae tum agerentur, dicere ex tempore Quoties revocatum eandem rem distere commutatis verbis atque sententiis Quae vero accurate cogitateque scripsisses, ea si vidi probari, ut ad veterum scrip Boiorum laudem perveniret IIunc ego non diligam, non admirer, non omni ratione defendendum putem ZAtque sic a summis hominibus eruditissimisque aecepimus, ceterarum rerum studia et doctrina et prae pus et arte eοnStares poetam natura ipsa valere 35 et mentis viribus excitari et quasi divino quodam
m in inflari Quare suo jure noster ille Ennius. Mos appellat poetas, quod quasi deorum aliquod atque munere commendati nobis Age id
74쪽
68 M. TULLIL CICERONIS antur. Sit igitur, judices, sanctum apud vos, hinmanissimos homines, hoc poetae nοmen, quod nulla umquam barbaria violavit Saxa et solitudines vocireSpondent, bestiae saepe immane cantu flectuntur si atque consistunt nos instituti rebus optimis non Poetarum voce moveamur Homerum Colophonii civem esse dicunt suum, Chii suum vindicant, Salaminii repetunt, Smyrnaei ver suum ESSe confirmisnt, itaque etiam delubrum ejus in oppido dedicaverunt; Io permulti alii praeterea pugnant inter Se atque Ontendunt.
s. Ergo illi alienum, quia poeta fuit, poSVmοrtem etiam expetunt nos hunc vivum qui et voluntate et legibus noster est, repudiabimus Praesertim cum Ibremne olim studium atque omne ingenium cοntulerit Archias ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam ' Nam et imbricas res adolescens attigit et ipsi illi C. Mario, qui durior ad haec studia vid batur, jucundus fuit. Neque enim quisquam est tam
2 aversus a Musis qui nοn mandari verSibus aeternum suorum laborum facile praecοnium patiatur. Th mistoclem illum, summum Athenis virum, dixisse aiunt, cum ex eo quaereretur, quod acroama aut cujus vocem libentissime audiret, duS, a quo Sua
25 virtus optime praedicaretur. Itaque ille Marius item eximie L. Plotium dilexit, simu ingenio vitabat ea, quae gesSerat, posse celebrari. Mithru daticum vero bellum, magnum atque dissicile et tumulta varietate terra marique verSatum, totum abdo hoc expressum est; qui libri non modo L. Lucullum, fortissimum et clarissimum virum, Verum etiam p puli Romani nomen illustrant. Populus enim Romanus aperuit Lucullo imperante Pontum et regiis quondam opibus et ipsa natura et regione vallatum; Bb populi Romani exercitus eodem duce non maxima manu innumerabiles Armeniorum copias fudit; pe epuli Romani laus est urbem amicissimam Cyginorum ejusdem consili ex omni impetu regio vito ius belli ore ac faucibus ereptam SSe atquev
75쪽
PRO ARCHIM PORTA GRATIO. MVatam nostra semper feretur et praedieabitur I Lucullo dimicante, cum interfectis ducibus depressa hostium classi et incredibilis apud Tenedum pugna
illa navalis nostra sunt tropaea, nοStra monumenta,
nostri triumphi qua quorum ingeniis efferuntur, ab eis populi Itomani fama celebratur. Carus fuit Africano superiori noster Ennius, itaque etiam insepulcro Scipionum putatur is esse constitutus ex marmores at eis laudibus certe non solum ipse qui laudatur, sed etiam populi Romani nοmen ornatur Io In caelum hujus proavus Cato tollitur: magnus honos populi Romani rebus adjungitur. Omnes denique illi Maximi Marcelli, Fulvii non sine communi omnium nostrum laude decorantur.
lo. Ergo illum, qui haec fecerat, Rudinum homi Isnem, majores nοstri in civitatem receperunt nos hunc Beracliensem, multis civitatibus expetitum, in hac autem legibus constitutum, de nostra civitate
Nam si quis minorem gloriae fructum putat ex 2o Graecis versibus percipi quam ex Latinis Vehementer errat, propterea quod Graeca leguntur in omniabus fere gentibus, Latina sui finibus, exiguis sane, continentur Quare si res eae, qua gessimus, orbiSterrae regionibus definiuntur, cupere debemus, quoris manuum nοStrarum tela pervenerint, eodem gloriam famamque penetrare, quod cum ipsi populis, de quorum rebus scribitur, haec ampla sunt, tum eis certe, qui de vita gloriae causa dimicant, hο maximum et periculorum incitamentum est et laborum Quam o multos scriptores rerum suarum magnus ille Alemander secum habuisse dicituri Atque is tamen, eum in Sigeo ad Achillis tumulum adstitisset Ofortunate' inquit adolescens, qui tuae virtutis, merum praeconem inveneris i Et vere imam nisi 35 Ilias illa exstitisset, idem tumulus, qui corpus ejus eonteXerat, nomen etiam obruisset diuid Z Nosteriae Magnus, qui cum virtute fortunam adaequavit, nonne Theophanem Mytilenaeum, scriptorem rerum
76쪽
suarum iu decione militum civitate donavit, et no tri illi fortes viri, sed rustici ac milites, dulcedine quadam gloriae commoti, quasi participes ejusdem laudis, magno illud clamore approbaverunt Itaque, o credo, sibivis Romanus Archias legibus non esset, ut ab aliquo imperatore civitate donaretur, pedificere non potuit. Sulla cum Hispanos donaret et Gallos, credo hunc petentem repudiasset quem Og in concione vidimus, cum ei libellum malus poeta de Iolaopulo subjecisset, quod epigramma in eum feciSSet, tantummodo alternis versibus longiusculis, statime ei rebuS, quas tunc vendebat, jubere ei praemium tribui, sed ea condicione, ne quid pοStea Scriberet.
Qui sedulitatem mali poetae duxerit aliquo tamen Ib praemi dignam, hujus ingenium et virtutem in Scribendo et copiam non expetisset Quid Z A Q. Metello Pio, familiarissim suo, qui civitate multοs
donavit, neque per Se neque per Lucullos impetra visset ' Qui praesertim usque eo de suis rebus scribi 2 euperet, ut etiam Cordubae natis poetis, pingue quiddam sonantibus atque peregrinum, tamen aures suas dederet. II. Neque enim est hoc dissimulandum, quod ob-Seurari non pοtest, sed prae nobis ferendum trahi-25 mur omnes studio laudis et optimus quisque maxime gloria ducitur. Ipsi illi philosophi etiam in eis
libellis, quos de contemnenda gloria scribunt, uomen suum inscribunt in eo ipso, in quo praedicationem nobilitatemque despiciunt, praedicari de si ac nomido nari volunt. Decimus quidem Brutus, Summu viret imperator, Accii amicissimi sui, carminibus templorum ac monumentorum aditus Xornavit Suorum.
Jam ver ille, qui cum Aetolis Enni comite bellavit, Fulvius, non dubitavit Martis manubias Musis
35 consecrare. Quare in qua urbe imperatore prope armati poetarum nomen et Musarum delubra colu runt, in ea non debent togati judices a Musarum
honore et a poetarum salute abhorrere. .
Atque ut id libentius faciatis jam me vobis, M.
77쪽
diees, indicabo et de me quodam amore gloriae,
nimis acri fortasse, veram tamen hοnesto, vobis coinfitebor Nam quas res nos in eonsulatu nostr vobiscum simul pro salute hujusce imperii et pro vita civium proque universa re publica gessimus, attigit hic versibus atque inchoavit; quibus auditis, quod mihi magna res et jucunda visa est, hunc ad perficiendum adornavi. Nullam enim virtus aliam me
cedem laborum periculorumque desiderat praeter hanc laudis et gloriae qua quidem detracta, ju Iodices, quid est quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerce mus 3 Certe si nihil animus praesentiret in posterum et si quibusi regionibus vitae spatium circum- Scriptum est, eisdem omnes cogitationes terminaret IS Suas, nec tantis se laboribus frangeret neque tot curis vigiliisque angeretur ne toties de ipsa vita dimic ret . Nunc insidet quaedam in ptim quoque vi
tuS, quae noctes ac dies animum gloriae stimulis concitat atque admonet non eum vitae tempore esserio dimittendam commemorationem nοminis nostri, sed cum omni posteritate adaequandam. 12. An vero tam parvi animi videamur esse omnes, qui in re publica atque in his vitae periculis
laboribuSque versamur, ut, cum usque ad extremum 25 spatium nullum tranquillum atque otiosum spiritum duxerimus, nobiscum simul moritura omnia arbitremur An statuas et imagines, non animorum Simulacra, Sed corporum, studiose multi summi homines reliquerunt, consiliorum relinquere ac virtutum donostrarum effigiem nonne multo malle debemus,
summis ingeniis expressam et politam Ego vero omnia, quae gerebam, jam tum in gerendo spargere
me ac disseminare arbitrabar in orbis terrae mem riam sempiternam. Haec ver sive a me sensu 35
post mortem afutura est sive, ut sapientissimi homines putaverunt, ad aliquam mei partem pertinebit, nune quidem certe cogitatione quadam speque, Marum.
78쪽
TT M. T. CICERONIS PRO ARCHIA PORTA RATIO. Quare conservate, judices, hοminem pudore eo, quem amicorum videtis comprobari cum dignitate tum etiam vetustate, ingeni autem tanto, quantum id convenit existimari, quod summorum hominum ingeniis expetitum esse videatis causa vero ejusmodi, quae benefici legis, auctoritate municipii, testimonio Luculli, tabulis Metelli comprobetur. Quae cum ita Sint petimus a vοbis, judices, si qua non modo humana, verum etiam divina in tantis Io ingeniis commendati debet esse, ut eum, qui voS, qui vestros imperatores, qui populi Romani res gemta Semper ornavit, qui etiam his recentibus nostris vestrisque domesticis periculis aeternum se testim nium laudis daturum esse profitetur estque ex eo Ib numero, qui semper apud omnes sancti sunt habiti itaque dicti, sic in vestram accipiatis fidem, ut hinmanitate vestra levatus potius quam acerbitate vi latus esse videatur. Quae de cauSarar mea comsuetudine breviter simpliciterque dixi, judices, ea
2 confido probata esse omnibus quae autem remota mea, judicialique consuetudine et de hominis ingenio et comi niter de ipsius studio locutus sum, ea judice8, a vοbia per esSe in bonam partem a
cepta, ab eo, qui judicium exercet, certo scio. V
79쪽
DE IMPERI CN. POMPEII ADJΓIRITES ORATIO,
I. QUAMQUAM mihi semper frequens cοnspectus vester multo jucundissimus, hic autem locus ad agendum amplissimus, ad dicendum ornatissimus est visus, Quirites, tamen hoc aditu laudis, qui
Semper optimo cuique maxime patuit, non mea me voluntas adhuc, sed vitae meae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt: nam cum antea per
aetatem nondum hujus auctoritatem loci attingere auderem statueremque nihil huc nisi perfectum ingenio, elaboratum industria adferri oportere, omne Iomeum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi. Ita neque hic locus vacuus umquam fuit ab eis, qui vestram causam defenderent, et meus labor in pri,atorum periculis caste integreque versatus ex vestro judicio fructum est amplissimum consecutus Is nam cum Propter dilationem comitiorum ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus sum, facile intellexi, Quirites, et quid de me judicaretis et quid
aliis praescriberetis. Nunc cum et auctoritatis in me tantum Sit, quantum vos honoribus mandandis esserio
voluistis, et ad agendum facultatis tantum, quantum homini vigilanti ex forensi usu prope quotidiana dueendi exercitati potuit adferre, certe et si quid auctoritatis in me est, apud eos utar, qui eam mihi dederunt, et si quid in dicendo consequi possum, eis 25T8
80쪽
T M. TULLII CICERONIS ostendam potissimum, qui ei quoque rei mictum suo judici tribuendum esse duxerunt. Atque illud in primis mihi laetandum jure esse video, quod in hac insolita mihi ex hoc loco ratione dicendi causas talis oblata est, in qua ratio deesse nemini possit: dicendum est enim de Cn. Pompeii singulari eximiaque virtutes hujus autem orationis dissicilius est exitum quam principium invenires ita mihi non tam
copia quam modus in dicendo quaerendu est. Io 2. Atque ut inde rati mea proficiscatur, Unde haec omnis causa ducitur, bellum grave et pericul Sum vestris vectigalibus ac sociis a duobus potentissimis regibus infertur, Mithridate et Tigrane, quorum alter relictus, alter lacessitus occasionem sibi ad occu-Ib pandam Asiam blatam esse arbitrantur. Equitibus Romanis, honestissimis viris, adferuntur ex Asia quotidie litterae, quorum magnae res aguntur in vestris vectigalibus exercendis occupatae qui ad me pro neceSSitudine, quae mihi est cum illo ordine, 2b ausam rei publicae periculaque rerum Suarum detulerunt Bithyniae, quae nunc vestra provincia St, vicos XUStos esse complures Pregnum Ariobarganig, quod finitimum est vestris vectigalibus, totum SSein hostium potestater L. Lucullum magnis rebus 2b gestis ab eo bello discedere huic qui successerit
non Satis esse paratum ad tantum bellum administrandum unum ab omnibus sociis et civibus ad id bellum imperatorem deposci atque expeti, eundem hunc unum ab hostibus metui, praeterea neminem.
3 Causa quae sit videtis; nunc quid agendum sit considerate. Primum mihi videtur de genere belli, deinde de magnitudine, tum de imperatore deligendo esse dicendum. Genus est belli ejus modi, quod
maxime vestros animos excitare atque inflammare
35 ad persequendi studium debeat; in qu agitur populi Romani gloria, quae vobis a majoribus cum
magna in omnibus rebus tum summa in re militari tradita est agitur salus ociorum atque amicorum,