장음표시 사용
111쪽
PRO M. MARCELLO GRATIO. 165 Itaque illam tuam praeclarissimam et sapientissimam vocem invitus audivi: Satis diu vel naturae vixi vel gloriae. Satis, si ita vis, fortaSSe naturue, addo etiam, si placet, gloriae at quod maximum
eSt, patriae certe parum. Quare omitte istam, quae et so doctorum hominum in contemnenda morte prudentiam noli nostro periculo esse sapiens Saepe enim venit ad aures meas, te idem istud nimis crebro dicere tibi satis te vixisse. Credo, sed tum id audirem, si tibi soli viveres aut si tibi etiam soli Ionatu esses omnium salutem civium cunctamque rem publicam res tuae gestae complexae sunt; tantum abes a perfectione maximοrum operum, ut fumdamentis nondum quae cogitas jeceris hic tu modum vitis tuae non salute rei publicae, sed aequitate 5 animi definies Quid, si istud ne gloriae tuae ubdem satis est V Cujus te esse avidissimum, quamviBSi sapiens, non negabis. Parumne igitur, inquies, magna relinquemus V Immo ver aliis quamvis multis satis, tibi uni parums quicquid est enim, quamvis 2o amplum sit, id est parum tum, cum est aliquid amplius. Quod si rerum tuarum immortalium, C. Caesar, hic exitus futurus fuit, ut devictis adversariis crem publicam in eo statu relinqueres, in quo nunc eSt, vide, quaeso, ne tua divina virtus admirationi 25 plus sit habitura quam gloriae; si quidem gloria est illustris ac pervagata magnorum vel in suos vel in patriam vel in omne genus hominum fama meritorum. s. Haec igitur tibi reliqua pars est; hic restat actus, in hoc elaborandum est, ut rem publicam doeοnstituas, eaque tu in primis summa tranquillitate et oti perfruare tum te, si voles, cum et patriae quod debes solveris et naturam ipsam expleveris satietate vivendi, satis diu vixisse dicito Quid est enim omnino hoc ipsum diu, in quo est aliquid ex 85 tremum Quod cum venit, omnis volupta praeteritis pro nihil est, quia postea nulla est futura. amquam iste tuus animus numquam his angustiis, quas natura nobis ad vivendum dedit, contentus fuit,
112쪽
semper immortalitatis amore flagravit. Nec vero haec tua vita ducenda est, quae cο οre et spiritu continetur illa, inquam, illa vita Si tua, quae vigebit memoria saeculorum omnium, quam PosteritasMalet, quam ipsa aeternitas Semper tuebitur. Huic tu inservias, huic te ostentes pοrtet, quae quidem quae miretur jam pridem multa habet nunc etiam quae laudet exspectat. Obstupescent posteri certe imperia, Irovincias Rhenum, Oceanum, dilum, Io pugnas innumerabiles, incredibiles Victorias, monumenta, munera, triumphos audientes et legentes tuos sed nisi haec urbs stabilita tuis consiliis et institutis erit, vagabitur modo tuum nomen longe atque late, sedem stabilem et domicilium certum non Isi habebit. Erit inter eos etiam, qui nassientur, Sicut inter nos fuit, magna dissensio, cum alii laudibus ad caelum res tuas gestas efferent, alii fortasse aliquid requirent, idque vel maximum, nisi belli civilis incendium salute patriae restinxeris, ut illud fati 2 fulas videatur, hoc consilii Servi igitur eis etiam judicibus, qui multis post saeculis de te judicabunt
et quidem haud scio an incorruptius quam nos ; nam et sine amore et sine cupiditate et rursus sine odio
et sine invidia judicabunt Id autem etiam si tum 25 ad te, ut quidam falso putant, non pertinebit, nunc
certe pertinet esse te talem, ut tuas laude obscviratura nulla umquam sit oblivio. Io. Diversae voluntates civium fuerunt distracta que sententiae non enim consiliis solum et studiis,3 sed armis etiam et castris dissidebamusa erat enim obscuritas quaedam, erat certamen inter clarissimos
duces multi dubitabant quid optimum esset, multi quid sibi expediret, multi quid deceret, nonnulli etiam quid liceret Perfuncta res publica est hoc 35 misero fatalique bello vicit is, qui non fortuna
inflammaret odium suum, sed bonitate leniret; neque omnes, quibu iratu eSSet, eoSdem etiam exsili aut
morte dignos judicaret arma ab aliis posita, ab aliis erepta sunt: Ingratus est in ustusque civis, qui
113쪽
PRO M. MARCELLO ORATIO. orarinoraim periculo liberatus animum tamen retinet armatum, ut etiam ille meliοr sit, qui in acie cecidit, qui in causa animam profudit; quae enim pertinacia
quibusdam, eadem aliis constantia videri potest sed jam omnis fracta dissensio est armis, exstincta aequi state victoris restat ut omnes unum velint, qui modo habent aliquid non solum sapientiae, sed etiam anitatis. Nisi te, C. Caesar, salvo et in ista Sententia,
qua eum antea tum hodie vel Mime usu PS, Mnente, Salvi esse non pοssumus. Quare omnes te, Ioqui haec salva esse volumus, et hortamur et bS eramus, ut vitae tuae et saluti consulas, omneSque
tibi, ut pro aliis etiam loquar quod de me ipse sentio, quoniam subesse aliquid putas quod cavendum sit,
non modo excubias et custodias, sed etiam laterum I 5 nostrorum oppositus et corpοrum pollistemur. II. Sed ut, unde est orsa, in eodem terminetur oratio, maximas tibi mnes gratias agimus, C. Cae-Sar, majores etiam habemus namjmnes idem sentiunt, quod ex omnium precibus et lacrimis sentirerio potuisti; sed quia non est omnibus stantibus secesse dicere, a me certe diei volunt, cui neceSAeest quodam mοdo et quod fieri decet M. Mareello a te huic ordini populoque Romano et rei
publicae reddito, fieri id intelligo; nam laetari 25
omnes non de unius solum, sed de communi omnium salute sentio quod autem summae benevolentiae est, quae mea erga illum omnibus semper
nota fuit, ut vix C. Marcello, optimo et amantissim fratri, praeter eum quidem cederem nemini, cum Boi sollicitudine cura, labore tam diu praestiterim, quam diu est de illius salute dubitatum, certe hoc tempore magni curis, molestiis doloribus liberatus praestare debeo. Itaque, C. Caesar, si tibi gratias
ago, ut Omnibu me rebus a te non conservato sο 35lum, sed etiam ornato, tamen ad tua in me unum
innumerabilia merita, quod fieri jam posse non arbitrabar, maximus hoc tu facto cumulus accesseriti
114쪽
I. ETSI vereor, judices, ne turpe sit pro fortissimo viro dicere incipientem timere minimeque deceat, cum T. Annius ipse magis de rei publicae salute
quam de sua perturbetur, me ad ejus auSamsa ms animi magnitudinem adferre non poSSe tamen haec novi judicii nova forma terret oculοS, qui quocumque inciderunt, consuetudinem fori et pristinum morem judiciorum requirunt. Non enim corοna ConseSSus VeSter cinctus est, ut solebat; non usitata frequentia Io stipati sumus; non illa praesidia, quae pro templisoninibus cernitis, etsi eontra vim collocata Sunt, non adferunt tamen oratori aliquid, ut in foro et in judibeio, quamquam praesidiis salutaribus et necessariis Saepti sumus, tamen ne non timere quidem sine aliblo quo timore possimus quae si opposita Miloni putarem, cederem tempori judices, nec inter tantam vim armorum existimarem esse oratori locum sed me
recreat et reficit Cn. Pompeii, sapientissimi et justi simi viri, consilium, qui profecto nec justitiae suae 2 putaret esse, quem reum sententiis judicum tradidi
set, eundem telis militum dedere, nec Sapientiae, temeritatem concitatae multitudinis auctoritate pinblica armare. Quamobrem illa arma, CenturioneS, cohorte non periculum nobis, sed praesidium de-2s nuntiant, neque Solum ut quieto, sed etiam ut magno animo simu hortantur, neque auxilium modo defensioni meae, verum etiam silentium pollicentur
115쪽
Reliqua vero multitudo, quae quidem est civium, tota nostra est, neque eorum quiSquam, quo undique intuentes, unde aliqua lari pars aspici pοtest, et hujus exitum judicii exspectantes videtis, non cum virtuti Milonis favet tum de se, de liberis suis, de patria, de fortunis hodierno die decertari putat. P2. Unum genus est adversum infestumque nobis eorum, quo P. Clodii furor rapinis et incendiis et omnibus exitiis publicis pavit; qui hesterna etiam concione incitati sunt, ut vobis voce praeirent quid Iojudicaretis quorum clamor si qui forte fuerit, admonere vos debebit, ut eum civem retineatis, qui Semper genus illud hominum clamoresque maximοs Prae vestra Salute neglexit. Quamobrem adeste animis, judices, et timorem, si quem habetis, de Isponite: nam si umquam de bonis et tartibus viris, si umquam de bene meritis civibus pοtestas vobis judiciandi fuit, si denique umquam locus ampliSSimο-rum ordinum delectis viris datus est, ut sua studia erga fortes et bonos eives, quae vultu et verbis saeperio
significassent, re et sententiis declararent, hoc profecto tempore eam potestatem omnem vos habetis, ut statuatis utrum nos, qui Semper veStrae auctoritati dediti fuimus, semper miseri lugeamus an diu vexati a perditissimis civibus aliquando per vos ac 25 per vestram fidem, virtutem sapientiamque Pereemur. Quid enim nobis duobus judiees, laboriosius, quid magis sollicitum, magis exercitum dici aut fingi potest, qui spe amplissimorum praemiorum ad rem publicam adducti metu crudelissimorum supplicio Borum carere non possumus ' quidem ceteras tempestates et procellas in illis dumtaxat fluctibus concionum semper putavi Miloni esse Subeundas, quia Semper pro bonis contra improbos senserat; in judici ver et in eo consilio, in quo ex cunctis ordinibus Samplissimi viri judicarent, numquam existimavi Spem ullam esse habituros Milonis inimicos ad ejus non modo salutem exstinguendum, sed etiam gloriam per tale viros infringendam Quamquam in
116쪽
1io M. TULLIL LICERONIS hac causa, judices, T. Anni tribunatu rebusquemin-nibus pro salute rei publicae gestis ad hujus criminis desenAionem nοn abutemur nisi oculis videritis insidias Miloni a Godio factas, nec deprecaturi SumuS,
ut crimen hoc nobis propter multa praeclara in rempublicam merita condonetis, nec poStulaturi, ut Simors P. Clodii salus vestra fuerit, idcirco eam viri
tuti Milonis potius quam populi Romani felicitati adsignetis; sed si illius insidiae clariores hac luceio fuerint, tum denique obsecrabo obtestaborque OS, judices, si cetera amisimus, hoc saltem nobis utre linquatur, ab inimicorum audacia telisque vitam ut impune liceat defendere. 3. Sed ante quam ad eam orationem venio, quae 15 est propria vestrae quaestionis, videntur ea SSerefutanda, quae et in senatu ab inimicis saepe j a fata sunt et in concione ab improbis et paulo ante ab accusatoribus, ut omni errore sublat rem Plane, quae veniat in judicium, videre possitis Negant 2 intueri lucem essedas ei, qui a se hominem Cei SumeSse fateatur. In qua tandem urbe hoc homines
stultissimi dispu ianc Nempe in ea, quae Primum judicium de capite vidit M. IIoratii, fortissimi viri, qui nondum libera civitate tamen populi Romani
25 comitiis liberatus est, cum sua manu Sororem ESSe interfectam fateretur. An est quisquam qui hoc ignoret, eum de homine occis quaeratur, aut negari Solere omnino esse factum aut recte et jure factum
esse defendi Nisi vero existimatis dementem P. 3 Africanum fuisse, qui eum a C. Carbone tribuno
plebis seditiose in concione interrogaretur, quid de Ti. Gracchi morte Sentiret, responderit jure Caesum videri. Neque enim posset aut Ahala ille Servilius aut P. Nasica aut L. Opimius aut C. Marius aut me Bb consule senatus non nefarius haberi, si celeratos cives interflui nefas esset. Itaque hoe judiceS, non sine causa etiam si sitis fabulis doctissimi homines memoriae prodiderunt, eum, qui patris ulciscendi
CauSa matrem necavisSet, variatis hominum sente
117쪽
PRo T. ANNIO MILONE ORATIO. IIItiis non solum divina, sed etiam sapientissimae deae sententia liberatum. Quod si duodecim tabulae nocturnum furem quoquo modo, diurnum autem, Si Setelo defenderet, interfiei impune voluerunt, qui eStqui, quοquo modo qui interfectus sit, puniendum putet, cum videat aliquando gladium nobis ad hominem occidendum ab ipsis porrigi legibus Z . Atqui si tempus est ullum jure hominis secundi, quae multa sunt, certe illud est non modo juStum, verum etiam nece arium, cum vi vis illata Iodefenditur Pudicitiam cum eriperet militi tribunus militaris in exercitu C. Marii, propinquus ejus imperatoris, interfectus ab eo est, cui vim adferebat;
facere enim probus adolescen periculoSe quam pedipeti turpiter, maluit atque hunc ille summus vir I 5 scelere solutum periculo liberavit. Insidiatori vero et latroni quae potest inferri injusta ex Quid comitatus nostri, quid gladii volunt ' Quos habere certe non liceret, si uti illis nullo pacto liueret. Est igitur haec judiceS, non Scripta, Sed nata lex, quam 2o
non didicimus, accepimus, legi naus, verum X natura ipsa reipuimus, hausimus, XpressimuS, ad quam
non docti, sed facti, non instituti, sed imbuti sumus, ut, si vita nostra in aliquas insidias, si in vim et tutela aut latronum aut inimicorum incidissut omnis 25 honesta ratio esset expediendae salutis silent enim leges inter arma nec se exspectari jubent, cum ei, qui exspectare velit, ante injusta Poena luenda sit quam justa repetenda et si persapienter et quodam
mοdo tacite dat ipsa lex potestatem defendendi, quae dono hominem occidi, sed esse cum telo hominis oecidendi causa vetat, ut, cum cauSa, non telum quaereretur, qui sui defendendi causa telo esset usus, non hominis occidendi ausa habuisse telum judie retur. Quapropter hoc maneat in causa, judiues 35 non enim dubito quin probaturus sim vobis defensionem meam, si id memineritis, quod oblivisci non potestis, insidiatorem jure interfici posse.
b. Sequitur illud, quod a Milonis inimicis saepi
118쪽
Ii M. TULLIL CICERONIS sim dicitur, eaedem, in qua P. Clodius occisus est,
senatum judicasse contra rem publicam esse factam Illa in vero senatus non sententiis suis solum, Sed
etiam studiis comprobavit. Quoties enim est illa causa a nobis acta in senates Quibus assensionibus universi ordinis, quam nec tacitis nec Oeculti. Quando enim frequentissimo senatu quattuor aut Summum quinque Sunt inventi qui Milonis causam non
probarent Declarant hujus ambusti tribuni plebis
Io illae intermortuae cοnciones, quibus quοtidie meam potentiam invidiose criminabatur, cum diceret gen tum non quod sentiret, sed quοd ego vellem decedineres quae quidem si potentia est appellanda potiusquam aut prοpter magna in rem publicam merita I mediocris in bonis causis auctoritas aut propter hos
ossiciosos labores meos nonnulla apud bono gratia, appelletur ita sane, dum modo ea nοs utamur pro salute bonorum contra amentiam perditοrum. Mane vero quaestionem, etsi non est iniqua, numquam 2 tamen senatus constituendam putavit; erant enim legeS, erant quaestione vel de caede vel de vi, nec tantum maerorem ac luctum senatui mors P. Clodii adferebat, ut nova quaesti eonstitueretur cujus
enim de illo incest stupro judicium decernendi, 25 natu potestas esset erepta, de ejus interitu quis p
test credere senatum judicium novum constituendum putasse Cur igitur incendium curiae, OPPugnationem aedium M. Lepidi, caedem hanc ipsam contra rem publicam senatus factam esse decrevit rgo Quia nulla vis umquam est in libera civitate su cepta inter cives non contra rem publicam Nouenim est illa defensio contra vim umquam optanda, sed nonnumquam est necessaria nisi vero aut ille dies, quo Ti. Gracchus est caesus, aut ille, quo Gai-35 us, aut quo arma Saturnini, etiam si e re publica
oppreSS Sunt, rem publicam tamen non vulnerarunt
6. Itaque ego ipS decrevi, cum caedem in Appia
faetam AS conStaret, non eum, qui se defendisset, contra rem publieam feciSse, sed, cum inesset in re
119쪽
PRO T. ANNIO MILONE ORATIO. 113 vis et insidiae, crimen judicio reservavi, rem notavi Quod si per furiosum illum tribunum senatui quod
sentiebat perficere licuisset, novam quaestionem nullam haberemus decernebat enim, ut veteribus legibus, tantummodo extra ordinem, quaereretur. Divisa sententia est postulante nescio quo nihil enim necesse est omnium me flagitia proferre. Sic reliqua auctoritas senatus empta intercessione uiu
At enim Cn. Pompeius rogatione sua et de re et Iode causa judicavit: tulit enim de caede, quae in Appia via facta esset, in qua P. Clodius occisus esset Quid ergo tulit Nempe ut quaereretur.
Quid porro quaerendum est Factumno sic At constat. A quo At paret Vidit igitur etiam Isin confessione facti juris tamen defensionem suscipi Possedi quod nisi vidisset pοsse absolvi eum, qui fateretur, cum videret nos fateri, neque quaeri umquam jussisset nec vobis tam hanc salutarem in
judicando litteram quam illam tristem dedisset. 2o Mihi vero Cn. Pompeius non modo nihil gravius
intra Milonem judicasse, sed etiam statuisse vid 2ur, quid vos in judicando spectare oporteret; nam qui non poenam confessioni, sed defensionem dedit, is causam interitus quaerendam, non interitum p rastavit. Iam illud ipse dicet profecto, quod sua sponte fecit, Publione Clodio tribuendum putarit an
tempori. et Domi suae nobilissimus vir, senatus prοpugnator atque illis quidem temporibus paene patronus, Boavunculus hujus judicis nostri, fortissimi viri, M. Catonis, tribunus plebis M. Drusus occisus St: nihil de ejus morte populus consultus, nulla quaestio decreta a senatu est. Quantum luctum in hac urbe fuisse a nostris patribus accepimus, cum P. Africano 35 domi suae quiescenti illa nocturna vis esset illata Quis tum non gemuit Z Quis non arsit dolore, quem
immortalem, si fieri posset, omnes AS cuperent, ejus ne necessariam quidem exspectatam SSe modi Cio.
120쪽
11 M. TULLII CICERONIS tum Z Num igitur ulla quaestio de Africani morte lata est y Certe nulla. Quid ita Z Quia non alio
facinore clari homines, ali obscuri necantur intersit inter vitae dignitatem summorum atque infimorum; o mors quidem illata per scelus isdem et poeni teneatur et legibus bis forte magis erit parricida, si qui consularem patrem quam si quis humilem necarit, aut e mors atrocior erit P. Clodii quod is in monumenti majorum suorum sit interfectus hoc enim
Io, istis saepe dicitur; proinde quasi Appius ille
Caecus viam muniverit, non qua populu uteretur,
sed ubi impune sui posteri latrοcinarentur totaque in eadem ista Appia via cum ornatissimum equitem Romanum P. Clodius M. Papirium occidisset, non Io fuit illud facinus puniendum homo enim nobilis inguis monumenti equitem Romanum oeciderat: nunc ejusdem Appiae nomen quantas tragoedias excitat Quae cruentata antea caede honesti atque innocentis viri silebatur, eadem nunc crebro SurPatur,2 postea quam latronis et parricidae sanguine imbuta est. Sed quid ego illa commemor, Comprehensus est in templo Castoris servus P. Clodii, quem ille ad Cn. Pompeium interficiendum ollοcarat; extorta est ei confitenti sic de manibus ; caruit foro postea 25 Pompeius, caruit senatu, caruit publico; auua ea parietibus, non jure legum judiciorumque texit:
num quae rogati lata, num quae nova quaestio decreta est Atqui si res, si vir, si tempus ullum dignum fuit, certe haec in illa causa summa omnia Bo fuerunt insidiator erat in foro collocatus atque investibulo ipso senatus ei viro autem mor Par batur, cujus in vita nitebatur salus civitatis eo Pοrr rei publicae tempore, quo, si unus ille occudisset, non haec solum civitas, Sed gentes omnea 35 concidissent. Nisi vero quia perfecta re non eSt, non fuit punienda, proinde quasi exitu rerum, non hominum eonsilia legibus vindicentur minus d lendum fuit re non perfecta, sed puniendum certe