장음표시 사용
141쪽
PRO T. ANNIO MILONE ORATIO. 135
ille si nactus esset, omitto socios, exteras nationes, regeS, tetrarchas vota enim faceretis, ut in eos se potius immitteret quam in vestras pοSSeSSiοDES, VPStra tecta, vestra pecunias pecunias dicor
liberis, me dius fidius, et a conjugibus vestris num 5 quam ille effrenatas suas libidines cohibuisset Fingi
haec PutatiS, quae patent, quae nota unt,mnibuS, quae tenentura Servorum exercitus illum in urbe eonscripturum fuisse, per quos totam rem publicam reSque Privatas omnium possideret Quamobrem Iosi cruentum gladium tenens clamaret T. Annius: AdeSte, quaeSo, atque audite, cives P. Clodium
interfeci ejus furores, quos nullis jam legibus, nullis judiciis frenare poteramus, hoc ferro et hac
dextera a cervicibus vestris reppuli , per me ut unum Issus, aequitas, leges, libertas, pudοr, pudicitia in civitate maneret, esset vero timendum, quonam modo id ferret civitas i Nunc enim quis est qui non prinbet, qui non laudet, qui non unum post hominum memoriam T. Annium plurimum rei publicae pro 2ofuisse, maxima laetitia populum Romanum, cunetam Italiam, nationes omnes affecisse et distat et sentiac Non queo vetera illa populi Romani gavidia quanta fuerint judicare multas tamen jam Summorum imperatorum clarissimas victorias aetas no 25stra vidit, quarum nulla neque tam diuturnam attulit laetitiam nec tantam Mandate hoc memoriae, judices. Spero multa vos liberosque vestros in republica bona esse visuros in eis singulis ita semper existimabitis, vivo P. Clodio nihil eorum vos dovisuros fuisse. In spem maXimam et, quem ad mindum confido, verissimam sumus adducti, hunc ipsum annum, hoc ipso summo viro congule, compressa hominum licentia, cupiditatibus fractis, legibus et judiciis constitutis, salutarem civitati fore 35 Num quis est igitur tam demens qui hoc P. Clodio vivo contingere potuisse arbitretur Quid Z Ea, quae tenetis privata atque vestra, dominante hο-mine furioso quod jus perpetuae possessionis habere
142쪽
IS M. TULLII CICERONIS 2s. Non timeo judices, ne odio inimicitiam1m mearum inflammatus libentius haec in illum v
mere videar quam verius. Etenim si praecipuum esse debebat, tamen ita communis erat omnium ille hostis, ut in communi odi paene aequaliter vers retur odium meum. Non potest dici satis, ne cogi,
tari quidem, quantum in illo sceleris, quantum exitii fuerit. Quin sic attendite Iudices nempe haec est quaestio de interitu P. Clodii Fingite animis
Io liberae sunt enim nostrae cogitatione et quae v timi sic intuentur, ut ea sternimus, quae videmu -,
fingite igitur cogitatione imaginem hujus condicionis meae, si possim efficere ut Milonem absolvatis, sed ita, si P. Clodius revixerit Quid vultu extimuistis Io Quonam modo ille vοs vivus assiceret, quo mortuus
inani cogitatione percussit Z Quid Z Si ipse Cn.
Pompeius, qui ea virtute ac fortuna est, ut ea pol erit Semper, quae nem praeter illum, si is, inquam, potuisset aut quaestionem de morte P. Clodii ferre 2 aut ipsum ab inferis excitare, utrum putatis potiugi acturum fuisses Etiam si propter amicitiam vellet illum ab inferis evocare, propter rem publicam non fecisset. Nus igitur ni ortis sedetis ultores, cujus vitam si putetis per vos restitui posse, nolitis, et de 25 ejus nece lata quaestio est, qui si lege eadem revi. viscere posSet lata lex numquam eSSet ramus ergo interfector si esset, in confitendo ab eisne poenam timeret, quos liberavisset y Graeci homines deorum honores tribuunt eis viris, qui tyrannos necaverunt: do quae ego vidi Athenis, quae aliis in urbibus Ora uia, quas res divinas talibus institutas viris, quos cantuS, quae carmina prope ad immortalitatis et religionem et memoriam consecrantur vos tanti conservatorem populi, tanti sceleris ultorem mong modo honoribus nullis assicietis, sed etiam ad suae plicium rapi patiemini Confiteretur, confiteretur, inquam, si feciSset, et magno animo et libenter, finuisse se libertatis mutum causa, quod esset ei non confitendum udo, verum etiam praedicandum.
143쪽
PR, T. ANNIO MILONR ORATIO. 13rdo Etenim si id non negat, ex quo nihil petit nisi ut ignoscatur, dubitaret id fateri, ex quo etiam praemia laudis essent petenda Nisi vero gratius
putat esse vobis sui se capitis quam vestri defensο- rem fuiAge, cum praesertim in ea confessione, si grati esse velletis, honores adsequeretur amplissumos. Si factum vobis non probaretur quamquam qui poterat Salus sua cuiquam non probari ), Sed tamen si minus fortissimi viri virtus civibus grata recidiESet, magno animo constantique cederet ex Ioingrata civitate; nam quid esset ingratius quam laetari ceteros, lugere eum Solum, prοpter quem ceteri laetarentur Quamquam hoc animo semper omnes fuimus in patriae proditoribus opprimendis, ut, quoniam n tra futura esset gloria, periculum 5 quoque et invidiam nostram putaremus; nam quae mihi ipsi tribuenda laus esset, cum tantum in consulatu me pro vobis ac liberis vestris ausus eSSem,
si id quod conabar sine maximis dimicationibus
meiS me SA ausurum arbitrarer Quae mulier 2o Sceleratum ac perniciosum civem interficere non
auderet, si periculum non timeret Proposita invidia, morte, poena qui nihil segnius rem publicam defendit, is vir vere putandus est populi grati est praemiis afficere bene meritos de re publica cives, 25 viri fortis ne suppliciis quidem moveri ut fortiterfecisse poeniteat. Quamobrem uteretur eadem confessione T. Annius, qua Ahala, qua NaSica, qua Opimius, qua Marius, qua nosmet ipsi, et si grata respublica esset, laetaretur; si ingrata, tamen in gravi do
fortuna conScientia sua niteretur.
Sed hujus beneficii gratiam judices, fortuna P puli Romani et vestra felicitas et di immortales sibi
deberi putant; nec vero quisquam aliter arbitrari potest, nisi qui nullam vim esse ducit numenve 35 divinum, quom neque imperii nostri magnitudo
neque sol ille nec caeli signorumque motus nee vicissitudines rerum atque ordines movent neque,
it quod maximum est, majorum Sapientia, qui
144쪽
LM M. TULLII CICERONIS sacra, qui caerimonias, qui auspicia et ipsi sanctimum coluerunt et nobis suis posteris, prοdiderunt. 3I. Est, est profecto illa vis, neque in his corporibus atque in hac imbecillitate nostra inest quid-5 dam quod vigeat et sentiat, et non inest in hoc tanto
naturae tam praeclaro motu nisi forte idcire non putant, quia nοu apparet nec cernitur, prοinde quasi nostram pSam mentem, qua SapimuS, qua ProvidemuS, qua haec PS agimu ac dicimus, videre autio plane qualis aut ubi sit sentire possimus. Ea vis igitur ipsa, quae saepe incredibiles huic urbi felicitates atque pes attulit, illam perniciem exstinxibac sustulit, cui primum mentem injecit, ut vi irritam ferroque lacessere fortissimum virum auderet vinc Isi returque ab eo, quem si vicisset, habiturus esset impunitatem et licentiam sempiternam. Non es h man cοnsilio, ne mediocri quidem judiees, deorum immortalium cura res illa perfecta religiones mehercule ipsae, quae illam beluam cadere viderunt, 2 commovisse se videntur et jus in illo suum retinuisse. Vos enim jam, Albani, tumuli atque luci,vοS, inquam, imploro atque btestor, vosque, Albanorum obrutae arae, sacrorum populi Romani sociae et aequales, quas ille praeceps amentia caeSis pro 25 tristisque sanctissimis lucis substructionum insanis molibus oppresserat vestrae tum arae , vestrae religiones viguerunt, vestra vis valuit, quam illa omni scelere polluerat tuque ex tuo edito monte, Latiaris sancte Iuppiter, cuju ille lacus, nemorago finesque saepe omni nefari stupro et Scelere mac larat, aliquando ad eum puniendum oculos aperuisti: vobis illae, vobis vestro in conSpectu Serae, sed ustae tamen et debitae poenae solutae sunt nisi forte hoc etiam casu factum esse dicemus, ut ante
35 ipsum sacrarium Bonae Deae, quod est in fundo T. Sergii Galli, in primis honosti et ornati adolescentis,
ante ipSam, inquam, Bonam eam, cum proelium commisisset, primum illud vulnus acciperet, quo taeterrimam mortem obiret, ut non absolutus judicio
145쪽
PRO T. ANNIO MILONL GRATIO. 13sillo nefario videretur, sed ad hanc insignem poenam
32. Nec vero non eadem ira deorum hanc ejus satellitibus injecit amentiam, ut sine imaginibuS, Bine cantu atque ludis, sine exsequiis, sine lamentis, sine laudationibus, sine funere, oblitus cruore et luto, spoliatus illius supremi diei celebritate, cui cedere inimici etiam solent, ambureretur abjectus. Non fuisse credo fas clarissimorum virorum formas
illi taeterrimo parricidae aliquid decoris adferre Ioneque ullo in loco potius mortem ejus lacerari quam in quo vita esset damnata. Dura me dius fidius, mihi jam Fortuna populi Romani et crudelis videbatur, quae tot annos illum in hanc rem publicam inSultare pateretur: polluerat stupro sanctissimas Isreligiones, senatus gravissima decreta perfregerat, pecunia Se a judicibus palam redemerat, vexarat in tribunatu senatum, omnium Ordinum CODSenSubro salute rei publicae gesta resciderat me Patria eXPulerat, bοna diripuerat, domum incenderat, liberos, oeοnjugem meam vexarat, Cn. Pompei nefarium bellum indixerat, magistratuum privatorumque Caedes effecerat, domum mei fratris incenderat, vagi
rat Etruriam, multos sedibus ac fortunis decerat; inStabat, urgebat capere ejus amentiam civitas 25 Italia, provinciae, regna non poterant ineidebantur jam domi leges, quae nos Servis nostris
addicerent; nihil erat cujusquam, quod quidem ille
adamasset, quod non hoc anno suum fore putaret: obstabat ejus cogitationibus nemo praeter Milonem CBoillum ipBum, qui obstare poterat, novo reditu ingratiam quasi devinctum arbitrabatur Caesaris potentiam suam esse dicebat bonorum animos in
me casu contempserat Milo unu urgebat.
38. Ηic di immortales, ut supra dixi, mentem illi sperdit ac furioso dedurunt, ut huic fauore insidias: aliter perire pestis illa non potuit numquam illum
res publica suo jure esset ulta SenatuS, credo, praetorem eum cireumscripsisset: ne cum solebat
146쪽
1 o M. TULLII CICERONIs quidem id facere, in privato eodem hoc aliquid pr
fecerat. An consules in praetore coercendo fortes fuissent Primum Milone occiso habuisset suos consules deinde quis in eo praetore consul fortiso SAet, per quem tribunum virtutem consularem crudelissime vexatam esse meminisset y Oppressisset omnia, POSSideret, teneret lege nova, quae S inventa apud eum cum reliquis legibus Clodianis, servos nostros libertos suos fecisset; οstremo, nisi Io eum di immortales in eam mentem impuliSSent, ut homo effeminatus fortissimum virum conaretur CCidere, hodie rem publicam nullam haberetis. An illo praetor, ille ver consul, si modo haec templa atque ipsa moenia stare eo vivo tam diu et consulatum
Ib ejus exspectare potuissent, ille denique vivus mali nihil fecisset, qui mortuus uno ex suis satellitibus
Sex Clodio duce curiam incenderit Quo quid
miserius, quid acerbius, quid luctuosius vidimus ZTemplum sanctitatis, amplitudinis, mentis, consilii
2 publiui caput urbis, aram sociorum, pοrtum mnium gentium, Sedem ab universo popul conceSSam uni
ordini, inflammari, exscindi, funestari, neque id fieria multitudine imperita, quamquam esset miserum id ipsum, sed ab uno Qui cum sintum ausus sit
25 ustor pro mortuo, quid signifer pro vivο οhesget ausus In curiam potissimum abjecit, ut eam mortuu incenderet, quam vivus everterat. Et sunt
qui de via Appia querantur, taceant de curia, et qui ab eo spirante forum putent potuisse defendi, cujus do non restiterit cadaver curia Excitate, excitate ipSum, si potestis, a mortuis frangetis impetum vivi, cujus vix sustinetis furias insepulti Z Nisi vero
sustinuistis eos, qui cum facibus ad curiam cucura runt, cum falcibus ad Castoris, cum gladiis toto foro 35 volitαrunt Caedi vidistis populum Romanum, Concionem gladiis disturbari, cum audiretur silentio M. Caelius, tribunus plebis, vir et in re publica fortissumus et in suscepta causa firmissimus et bonorum
voluntati et auctoritati senatus deditus et in aq
147쪽
PRO T. ANNIO MILONE ORATIO. 1 1 Milonis sive invidia sive fortuna singulari divina et ineredibili fide.
3d. Sed jam satis multa de causa, extra cauSam etiam nimis fortasse multa. Quid restat nisi utorem obteSterque vos, judices, ut eam misericordiam tribuatis fortissimo viro, quam ipse non implorat, ego etiam repugnante hoc et imploro et exposco ZNolite, si in nostro omnium fletu nullam lacrimam aspexiatis Milonis, si vultum semper eundem, Si, siem, si orationem stabilem ac non mutatam videtis, Io hoc minus ei parcere haud scio an multo sit etiam
adjuvandus magis etenim si in gladiatoriis pugnis et infimi generis hominum condicione atque fortuna timidos atque supplices et ut vivere liceat obsecrantes etiam disse solemus, fortes atque animosos Iset se acriter ipsos morti offerentes Servare cupimuS, eorumque nos magi miSeret, qui nostram misericordiam non requirunt, quam qui illam effagitant, quanto hoc magis in fortissimis civibus facere debemus ' Me quidem judices, exanimant et interimunt Sohae voces Milonis, quas audi assidue et quibus imtersum quotidie 'Valeant,' inquit, valeant cives mei sint incolumes sint florentes, sint beati stet haec urbs praeclara mihique patria carissima, qu quo mοd erit merita de me tranquilla re publica 25 mei cives, quoniam mihi cum illis non licet, sine me ipsi, Sed propter me tamen perfruantur ego cedam atque abibo si mihi bona re publica frui non lic erit, at carebo mala, et quam primum tetigero bene moratam et liberam civitatem, in ea conquiescam So
frustra' inquit mihi suscepti labores spes
fallaces et cogitationes inanes meae t Ego cum tribunus plebis re publica oppressa me senatui dedi Sem, quem eXStinctum acceperam, equitibus RomaniS, quorum vires erant debiles, bonis viris, qui 35 omnem auctoritatem Clodianis armis abjecerant, mihi umquam bonorum praesidium defuturum put rein ' Ego cum te ' mecum enim saepissime linquitur patriae reddidissem, mihi putarem in patria
148쪽
1 2 M. TULLIL CICERONIS non laturum locum I Ubi nunc senatus St, quem
secuti sumus ' Ubi equites Romani illi, illi' inquit tui Z Ubi studia municipiorum Z Ubi Italiae, ces Ubi denique tua illa, M. Tulli, quae plurimis
fuit auxilio, vox atque defensi, Mihine ea soli, qui pro te toties morti me obtuli, nihil potest opit lari yi35. Nec vero haec judices, ut ego nune flens, Sod hoc eodem loquitur vultu quo videtis. Negat enim, Io negat ingratis civibus fecisse se quae fecerit, timidis et omnia circumspicientibus pericula non negat. Plebem et infimam multitudinem, quae P. Clodio duce fortunis vestris imminebat, eam, quo tutior
esset vestra vita, Se feci Ase commemorat ut noui modo virtute flecteret, sed etiam tribus suis patrumoniis deleniret, nec timet ne, cum plebem munerubus placarit, vos non conciliarit meritis in rempublicam singularibus. Senatus erga Se benevolentistin temporibus his ipsis saepe SSe PerSPectam,
2 vestras ver et vestrorum ordinum occurSutioneS,Studia, SermoneS, quemcumque cursum fortuna d
derit, Se Secum ablaturum esse dicit Meminit etiam sibi vocem praeconis modo defuisse, quam minime desiderarit, populi vero cunctis suffragiis, quod unum 25 cupierit, se consulem declaratum nunc denique, si haec contra se sint futura, sibi facinori SuSpicionem, non facti crimen obstare. Addit haec, quae certe vera Sunt, fortes et Sapientes viros non tam praemia sequi solere recte factorum quam ipsa recte facta;
do se nihil in vita nisi praeclarissime fecisse, si quidem nihil sit praestabilius viro quam periculis patriam liberare beatos esse, quibus ea res honori fuerit a
suis civibus, nec tamen eo mi Serog, qui beneficio cives suos visierint; sed tamen ex omnibus praemiis 35 virtutis, si esset habenda ratio praemiorum, amPli simum esse prasimium gloriam; Sse hane unum, quae brevitatem vitae posteritatis memoria conSol retur, quae essiceret ut absentes adessemus, mortui
viveremum hanc denique esse cujus gradibus etiam
149쪽
in caelum homines viderentur ascendere. Me me' inquit, semper populus RomanuS, Semper Omnes gentes loquentur, nulla umquam obmutescet vel stas quin hoc tempore ipso, cum omnes a mei inbmicis faces invidiae meae subjiciantur, tamen omni in hominum coetu gratiis agendis et gratulationibus habendis et omni sermone celebramur. Omitto Etruriae festos et actos et institutos die; centesima lux est haec ab interitu P. Clodii et opinor, altera qua
fines imperii populi Romani sunt, ea non solum fama Io sim de illo, sed etiam laetitia peragravit. Quamobrem ubi corpus hoc sit non' inquit, dabοro, quoniam omnibus in terris et jam versatur et Semper habitabit nominis mei gloria.'36. Haec tu mecum saepe his absentibus, sed Isisdem audientibus haec ego tecum, Milo: Te quidem, cum isto animo es, Sati laudare nο POSSum,
sed, quo est ista magis divina virtus, eo majore a te dolore divellor nec vero, si mihi eriperis, reliqua est illa tamen ad consolandum querela, ut eis irascirio
possim, a quibus tantum vulnus accepero: non enim
inimici mei te mihi eripient, sed amicissimi, non male aliquando de me meriti, Sed Semper optime. Nullum umquam judices, mihi tantum dolorem inuretis etsi quis potest esse tantus , sed ne hunc 25 quidem ipsum, ut obliviscar quanti me Semper feceritis quae si vos cepit oblivio aut si in me aliquid offendistis, cur non id meo capite potius luitur quam Milonis V Praeclare enim vixero, si quid mihi acciderit prius quam hoc tantum mali videro. Nunc Some una consolatio sustentat, quod tibi T. Anni, nullum a me amoris, nullum Studii, nullum plotatis ossicium defuit: ego inimicitias potentium pro te appetivi; ego meum saepe orpus et vitam objeciarmis inimi eorum tuorum ego me plurimis pro te 35 supplicem abjeci bona, fortunas meas ac liberorum
meorum in communionem tuorum temporum Ontuli; hoc denique ipso die, si quae vi est parata, Si quae dimicatio capitis futura deposco Quid jam
150쪽
I . M. TULLD CICERONIsrustat Quid habeo quod faciam pro tuis in me
meritis nisi ut eam fortunam, quaecumque erit tua, ducam meamet Non recuSO, non abnuο, OSque obsecro, judices, ut veStra beneficia, quae in me si contulistis, aut in hujus salute augeatis aut in ejusden exiti occasura esse videatig di. His lacrimis non movetur Milos est quodam incredibili robore animi exsilium ibi esse putat, ubi virtuti non sit locusa mortem naturae finem SM, Io non poenam. Sed hic ea mente, qua natus est:
quid vos, judices Quo tandem animo eritis rMemoriam Milonis retinebitis, ipsum ejicietis r Et erit dignior locus in terris ullus qui hanc virtutem excipiat quam hic, qui procreavit Vos vos Plo pello, fortissimi viri, qui multum pro re publica sanguinem effudistis; vos in viri et in civis invicti
appello periculo, centurioneS, vosque milites vobis non modo inspectantibus, sed etiam armatis et huic judicio praesidentibus haec tanta virtus ex hac urbe 2 expelletur, exterminabitur, projicietur me miserum, O me infelicem l evocare tu me in patriam, Milo, potuisti per hos ego te in patria per eosdem retinere non poter, Quid respondebo liberis meis, qui te parontem alterum putant L Quid tibi, Quinto 25 frater, qui nunc abes, consorti mecum temporum illorum Z Mene non potuisse Milonis salutem tueri per eoSdem, per quos nostram ille servasset Atin qua causa non potuisse ' Quae est grata gentibus non potuisse is, qui maxime P. Clodii 3 morte acquierunt. Quo deprecante Z e. Quodnam ego concepi tantum scelus aut quod in me tantum facinus admisi judices, cum illa indicia communis exitii indagavi, patefeci, protuli, exstinxi Omne in me meosque redundant ex fonte illo d Bb lores. Quid iam roducem esse voluisti. An ut
inspectante me expollerentur ii, per quOR essem restitutus ' Nolite, obsecro vos, acerbiorem mihi pati reditum esse, quam fuerit ille ipse discessus nam qui poSSum putare me restitutum Ase, si distrahar ab his, per quos restitutus sum